장음표시 사용
71쪽
Ratio instituti g. Ι. de praeceptoribus veterum romanorum I. II. de scholis publicisqpriuatis v terum romanorum I. II1. de ipsorum peregrin rionibus litterariis β. IIII de libris issorum aede modo istos legendi I. V. de ipsorum anagnostis s. VI de meditatione litteraria veterum D man rum I. VII. de ipsorum recitationibus β. V III. de disputatioribης veterum romam um β. VIIII.
Uum mihi in animo est, brevibus declarare, quae fuerit ratio colandi litto. -ras apud Veteres romanos, mon in viaria doctrinarum genera illorum, ii, quibus ex ponendis alii sese exercuerunt, inquiram, sed an rationes quasdam, quibus litterarum culturae se tradiderint. ptimum disputabo de institutione litteraria, quum romani aliorum auxilio adiuti , ad Uularum peruenerint scientiam, ratione habita partim ipsarum litterarum in primis humaniorum, partim locorum, quae earum fuerunt ossicinae. magnae curae romanis fuit educatio, quorum disciplina eo speetabat, ut sincera puerorum natura, nullis detorta prauitatibus, toto statim pectore in virtutem &honestas artes incumbendi locum haberet, id quod pulcre docet auctor de caussis corruptae eloquentiae: iam primum suus cuique scius ex casta parente natus, non in cella emta nutricis, sed gyemio acsinu matris educabatur, cuius praecipua latis erat, tueri domum s inseruire libris. eligebatur autem aliqua maior natu propinqua, cuius probatisspectatisque mo-
72쪽
, ribus omnis cuiuspiam familiae Pholes commi teretur. coram qua neque dicere fas erat, quoae turpe dictu, neque facere, quod inhonesium fa-- ctu videretur. ac non udia modo curasque beae remissiones etiam lususque puerorum sanctitate quadam ac verecundia temperabat. Constat quoque, romanos ex studiis eos percepisse fructus, ut ad tantum fastigium romana maiestas eueheretur, & per tot secula in eodem im- . mota & inconcussa perstaret, ac ipsi a barbarie ad vitam cultiorem, &ab inicitia ad humanitatem & variam doctrinam traducti essent. quod si ita est, sicuti est, operae pretium factu. . rus mihi videor,silahoc argumento disputando curatius verser, vi aemulatione incitati, i. quod salubre nobis. sit & musis nostris, tana quam ab exemplo. ad imitandum proposito
i. g. II. Hodiuersa aetatis ingeniique indole, necesse fuit, diueria quoque ratione litteras eXCOIere.. plerumque domi & in contubernio matris uiscebantur elementa, & ipsi pati rentes liberos suos institutis & praeceptis erui diebantia CLCERO dicit, se legisse epistolasi Corneliae matris Gracchorum & apparere.filii. Os no tam in gremio educatos, quam in seri mone matris ;& alio loco mallem Cicerones nostros meo potius labore Fubdoceri, quam me, alium eorum magistrum quaererer item ad Quintum fratrem: 3 maximae mihi curae erit, ut Ciceronem tuum nostrumque videam ,scili
cet quotidie: sed isiciam quid discat, quam saepi me: s nisi ille contemnet, etiam magi-
73쪽
prum me ei profitebor: cuius rei nonnullam consuetudinem nactus sum in hoc horum dierum otia, Cicerone nostro minore perdocendo
ruamuis alii scribant producendo. NEPOS e Attico reseri, δ quod patre vis si diligenti, indulgente & tum ut erant, diti, inpriamisque studioso litterarum, qui omnibus doctrinis, quibus puerilis aetas impertiri debeat, filium erudiuecit. Iulius Agricola in sinu in dulgentiaque matris Iuliae Procillae educatus
per omnem honestarum artium cultum pueritiam adolescentiamque transegit, teste ΤΑ cITO; id quod etiam Marcus Aurelius Antoninus, imperator de se ipso fatetur, 3 ut de
aliis taceam. Verum ad litterarum elementa
ope praeceptorum quoque adducti sunt, quod non 1olum priuatim, sed & multorum conuentu factum est. L I v I v s ' de Camilli ingressu ad Tusculanos: intentos opiscessus quemque operi, s ludos litterarum strepere discentrum vocibus vidit,& alio loco: mos erat Faliscis, eodem magisero liberorum oe comite uti; uiaque plures pueri, quod hodie in graecia manet, unius curae demandabantur. idem de Virginii
filia si sirgini venienti in forum sibi namque iu
tabernis litterarum ludi erant) miniser decemviri manum iniecit. de eadem Virginii filia
74쪽
lam iam nubilem Appius Claudius decemviro-F rem princeps in ludo litterario legentem con- , Ricatua serat autem tunc ludas litterarius in
λ foro) s tunc satim purissae forma captus es, ta
magis in dies extra se abrspiebatur, dum amo-h re iam correptus, ludum multoties obire cogea retur; quibus patet, quod hic prima elemen- ta sint tradita, quodue pueri & puellae instit l, tionem habuerint communem. huiuscemodi
λ praeceptores dicti sunt ludi magistri quoniami romani scholam dicere solebant ludum, item a litteratores, magistri litterarii, magistri ad pri-d ma elementa, quos Cum grammaticis haudi. Confundas, qui maiori erant dignitate,ingenioli praestanti & eruditione eXcellentiore, quode WowERVs fuse traditi quamuis in coetus erroribus non modica, sed largissima sit mate-i ria,& integritas morum facilius postit corrum, pi, malebant tamen in scholis & multorum si conuentu suos,quam priuatim & singulares ini stitui, ut aemulatione ingenium accendereturi & certatim promouenuo maiores facerenti Progressius. namque alit aemulatio ingenium, i &nunc inuidia, nunc admiratio incitationem, accendit. attamen fuerunt, qui liberis suis at primis pueritiae annis magistros priuatos ad , 1ngrediendam studiorum rationem elegerunt. elementis adreptis, grammaticos graecos audi, uerunt,modo priuatim & domi,modo in scholis & conuentu plurium, quia prima cura litte- Tarum graecarum fuit, quod testantur plura
75쪽
eXempla, eX quibus mentionem faciamus M. Antonini philosophi, qui usus est magistro ad prima elementa Euphorione litteratore; grammaticis graeco Alexandro, quotidianis latinis Trosio Apro& Pollione & Eutychio Proculo Siccensi, ut tradit IVLIVs C A PITO, LIN vs. auspicium fiebat a poetis, inter quos Homerum maxime diligebant, quippe qui princeps magister, vitae hominum informator, tuba virtutis, inprimis eloquentiae pater habebatur, quem & Hippodromus apud PHI
trem s vocem sophi ruim adpellat. Coniun- ebant cum Homero Μenandrum, Euripiem, Sophoclem & pergebant ad historicos Thucydidem, Polybium, Herodotum, Xen Ophontem, reliquos, quae eloquentiae & philo-1ophiae praemittenda esse arbitrabantur. litterarum harum doctores erant grammatici,quorum alii quum fuerint τεχνικοὶ, alii δορικοι, seu
alii κριτiκοὶ , illi qui secundi ordinis
sunt, praecipue nuc pertinent,quippe qui litterarum alumnos ad interiora veterum 4 riptorum, poetarum inprimis 1ententiam perducebant, id quod vos sivs 3 WowERVs PE-Ri ZONIvs s PiTIscvs - fCIoPPIvs IMAsso Nus 3 & alii uberius produnt. horum ductu legebant polita graecorum monimenta, quod fiebat studiose& diligenter ; hinc P LINI vs ' non enim dixi, quae legenda arbitrarer:
76쪽
έ quanquam dixi, quum dicerem, quae scribenda.
t tu memineris,sui cuiusque generis auctores di-t: tigenter eligere. aiunt enim, MULTUM LEE GENDvM ESSE, NON MULTA. quaeue ih erant salubria & utilia, obseruabant, & per me-ν moriam non solum repetebant, sed au imita-α tionem quoque trahebant diligenti opera. 4 QUINCTILIANvs A vertere graeca in lati-j num veteres no ri oratores optimum iudica-
i. hant. 6c paullo post: sed π isia ex latinis, conuerso multum σ ipsa contulerit. PL i N i v s 3 is utile in primis s multi praecipiunt, ves exg - , eo in latinum, vel ex latino vertere in graecum: 1, quo genere exercitationis proprietas splendor es que verborum, copia figurarum, vis explicandi, praeterea imitatione optimorum Amilia inve- , niendi facultas paratur. simul quae legentem e. fefelnsent, transferentem fugere non possunt,ib qua de re conseratur se H EFFER vs. 3 imitatiis nint modo scribendi indolem,quod ad eleganti: tiam, formam, ac vim orationis adtinet, modo e. res & modum rerum tractandarum, quae ex j. aliis subinde petierunt tam Veteres, qUam re- t. Centiores. De Cicero imitatus est Demosth
s. nem; Terentius Μenandrum,Sallustius Thu- ,1 cydidem, Virgilius Theocritum, Hesiodum. iii Homerum,Tacitus Polybium &Thucydidem, i Liuius Polybium. neque vero solum graecos i. scriptores usurparunt, sed ex latinis quoque,n quae ad rem pertinebant, utiliter & adposite transtulerunt, prout Terentius imitatus esti Plautum, quod probat PAR Eus' Cornelius - Seuerus Manilium, obseruante GORALLO
: siue cLΕllico F Silius Italicus Virgilium,
77쪽
8 DIATR. DE VARIII MODI LITTERAS quem cum isto contulit ALEXANDER ROS-s AEus. hoc decurso stadio, romani se phi- Iosepho dabant & rhetori, ut in illius schola artem differendi, in huius declamandi exercerent, & Vtramque graece magis, quam rvina
ne. minus fuerunt sine philosophia, quia non fuerunt sine arte Oratoris,. ad quam eXCO-Iendam illa praesertim, quae de moribus & OG sicio animique caracteribus agit, Opus erat, quanquam iacuit usque ad Ciceronis aetatem, nec ullum habuit lumen litterarum latinarum,
NER v My princeps romanis studium fuit eloquentia, aci quam colendam multum tempus sibi sumserunt, ita ut imagines grauissimorum Oratorum in cultura artis huius sibi proponentes, ingenium & dicendi facultatem consormarent & post hac ex penu eloquentissimo semper aliquid ad communem adrerrent fructum atque in aspectum lucemque proser rent. in tradendae eloquentiae sontibus praeceptis sedulo Operabantur primum grammatici, deinde rhetores: adhaec instituebant CXercitationes varias, in quibus declamationes erant praecipuae. adiungebant se clarissimi oratori nominis, quo uterentur paullo familiarius & a quo discerent facultatem loquendi, uti dicit auctor dialogi de caussis corruptae eloquentiae ' ergo apud maiores nostros
iuuenis illa, qui foro π eloquentia parabatur, imbutus iam domes a disiplina refertus ho-xesis sudiis, Zeducebatur a patre, vel a prOpinquis ad eum oratorem, qui principem locum
78쪽
l COLENDI APUD VETER. ROMANOS. Sy
is, in riuitate tenebat hunc fectari, hunc proseli, qui, baius omnibus dictionibus interusci siue in)la iudieiis,sive in concionibus assuescebat, ita ut altercationes quoque excipere ct iurgiis inte i esse, utque sic di erim pugnore inpraelio disce-lii ret: addatur GRO NOVI Vs. in eloquentiae, sudio ingenia sua exercuerunt Varia latione. 1 aut tradebant ficta,ut progymnasmata & decla I mationes, aut Vera, Vt orationes. iuuenum gi minora mercitia προγυμνασματα, quae latinin vocant dicendi primordia, dicendi elementa; a. maiorum ac prouectiorum erant declamatio-lb nes. declamandi genera tria fuerunt apudia veteres pro tribus Caussarum generibus: velit enim panegyricae erant declamationes, quae h. in demonstrativo, Vel suasoriae, quae in delibe-it. Tatiuo, Vel controuersiae,quae in iurisdiciali ge-tύ nere versabantur. a declamationibus sua) t. riis faciebant auspicium, quia huiusmodi ar-ri gumenta habentur facilia, ted controuersiae di-ὸ gnae erant maturo iudicio, in quibus & sent. tentiarum acumen, & eXquisitus quidam or-t: natus adhibebatur. rhetor aut sophista exe- , dram conscendebat, vi sedens ad delectationis aucupium haberet praefationem, qua audito- i. rum 1ibi conciliaret animos. postea poscebant, controuersiam & proposita materia vel arbi- . trio proprio delecta, caussae genus exponebatu Thetor, quumque totius quaestionis statum
prodidissent, diuidebant illam in partes, & ex- plicabant breuiter & dilucide, quo facto, ipsam
adgrediebantur controuersiam, quum aliquid, ipatii ad excogitandum tibi sumsissenti verum, non omni tempore eadem fuit eloquentiae facies, nec eadem institutionis oratoriae ratio.
x Obseruat. lib. III. Ov. 23, p. m. ante
79쪽
ante Ciceronem tractabant locos communes: aetate eius petebant argumentum eX Veritate, quum modo in virtute praedicanda & vitio reprehendendo versarentur, modo ex historiarum monimentis. aut eX re, si qua forte recens
accidisset, copiam sibi facerent dicendi laudando, vituperando, suadendo, dissuadendo. quae eXercitationes Ciceronis tempore dictae sunt caussae. sed quum Seneca rhetor ingenio niteret, fictas lites sumebant, ea denique, quae. nec facta fuissent, nec fieri commode potuissent, excogitabant. in foro frequentes aC in iudiciis usum ip1um eloquentiae perdiscebant: ipsi met faciebant periculum & aliqua actione nobili edebant specimen eloquentiae. Plerumue vero iuuenes, qui eloquentiae & iuri ciuiliabant operam, Caussarum patrocinium apud Centumuiros auspicabantur. PLINIVs ad hoc perpauci, cum quibus iuuet dicere: ceteri, audaces atque etiam magna ex paxte adolescentuti obscuri a declamando huc transeunt.. eam irreuerenter re temere, ut mihi Atti ius noster
expresse dixisse videatur , se in foro pueros a
centumuiralibus caligin a picari, ut ab Homero in scholis. atque quum paucis tam clarum sit ingenium, ut possit emergere, nisi illi fautor commendatorque contingat, olim moris erat, Vt magnae auctoritatis viro,. vel duce vel eo mite adolescens forum iniret, primamque susciperet caussam: saltem auspicio&consiliis talis viri coepit ostendi in publico. adolescentes nobiles accuserunt viros, quod rudimentum forensis operae non solum laudis gratia inhibant, sed& accusanti & damnanti pecuniae, honores aut magistratus dabantur quae ha
80쪽
COLENDI APUD VETER. ROMANO s. fia
huisset reus. hic modus aetate CICERONI s
fuit solennissimus, qui ait sed quum tplura
caussarumgenera, quae eloqueutiam de erant, muctique in nostra repubtica adolesentes apud iudices s apud I enatum; dicendo laudem ad cuti sint , maxima admiratio es in itidicias ; quorum ratio duplex es. nam cs ex accusatioue s defensione constat: quarum eis laudabitior es defensio, tamen etiam cccinatio: probata per se es. sic ex accusatione sibi peperit laudem Lucius Crassus , qui accusau rat C. Carbonem, et osue atissimum hominem: M. Antonius adolescens accusauit Cn. Papi-Yium Carbonem, qui & M. Aquillium defendit, nec minus P. Suleicii eloquentiam inluminauit accusatio, dum inutilem ciuem C. Norbanum vocavit in iudicium. intultilor & 1plendidior erat accusatio, quae rei publicae caussa, aut patrocinii gratia, aut patem arum inimicitiarum suscipiebatur. in huiusmodi vacilis sepe tractabant res tuas diuinitus, &magna vis animi, magnus impetus,magnus do ' lor vultu .. gestu, digito significabatur. magnum erat flumen grauissimorum optimorum quo verborum, erant integrae sententiae, Verce,' nouae, sine pigme0tia fucoque puerili, Ut quibusdam non solum incendere iudicem, sed ipsi