장음표시 사용
291쪽
clarilis hoc ostendetur. Quartus modus est mi ad est
adulator, seu laudatin criminis, qui Cum laudat maleficium, aut scelus perpetrandum, comesendat illud,& est hoc instar consiliij, nam proponit Adulator laudem,gloriam decus, ignominiae abite Isionem,quam ex maleficio consequentur, & propter hoc ad restitutionem tenetur intutus modus est Recursus,id est. receptato iniusti malefactoris,o, clarum est,cum tala Cooperetur in maleficio, teneri ad restitutione Sextus casus est Participans climinis siue ut Socius,sive ut Mediator sue ut Explorator , quomodocumque fuerit, ad restitutionem te-
Visum est in supradictis sex modis, de illis, qui diis.
Iehcium perpetrandam concurrunt Directa,&Positi uervidendum modo est de aliis tribus modis , in quibus ali. quis potest esse causa Indi recte. Negative, ut qui mri pedite tenetur,&no impedit, quod quadrupliciter conia tingere potes Primo tacendo, quando debebat praecipere, vel consulere, ne illud malum fieret.Secundo sit f. fiagi uis fert consentiens cum dissentire te fiebatui Te
tio si cum posta debet obstar e,non obstauit. Quartδ. cum debes manifestare, non manifestar, ut MusuNNon obsum, θειν manifflans Septimus modus in sua pradictis carmini bius est mutus: mutus dicitur, qui poQtest&tenetur loqui. clamare,consulere,r prehendere,
praecipere, M tamen tacet, iste dicitur causa indirecte, deptiumue damni, Ticut Naucleri dormientes sunt cauiasa submersitonis nauis: itavi minister murus , est causa sceleris perpetrati Dixi, tenentur, ad ostendendum ,quod de illis qui ex ossicio ad id non tenentur, neque sunt depuistati aliter infra dicendum erit Octauus modus est, Nona us,hoc est non pra:bens auxilium ad impediendum
292쪽
maleficium , tenet unctare adic stiriationem, nam tenebatur ex ossici, ut persona publica, ex stipendiosos.cepto prohibere mala evitandi, ut sunt Principes magistratu 1,iudices, M similes custodes ultitiae. Nonus modus est Nomanifestans qui cie officio teneatur manifest, re ad euitandum maleficium perpetrandum, tenetur ad raestitutionem. duertendum tamen i quod omnes Q. prad.cti modi intelliguntur, quando haec duo concurrunt cum delictum perpetratum fuerit causa totius d. mni,is non alicuius partis malefici , nam tunc tenetur tantum restituere pro sua parte, ut sitrariseuntes diuersis dic bus per vineam subtraxerunt racemos, de tamen a multis vinea spoliata fuit, omnes tenentur restituere pro sua parte delicti , ut in t vulgus T de furtis.1 Ex dictis aliquae oriunm edissignitate, .Ei prima est, an
teneantur maleficium Ultare, Ut furtum, homicidium,SI
reliqua mala, etiam illi, ad quos id ex ossicio non spectat. Ad quam dissicultatem respondetur , quod licet aliqui dicani, quὀd non restantes auxilium in necessitatrbus urgentibus, etiam quod ad id ex ossicio non teneantur, Tenentur quoque ad bestituendium,&Fiundanti Lex texta in c. sicut dignom,g. illi etiam,de homicidio,in c.quando, de sentent excommun in C. quicum fure, de furtis, iri quibus dicitur, quod , quicunque potest manifesto faci mora obviare, NPnon obuiat, fauere censetur delinque natibus. Contraria tamen sententia veriori putatur,qu3disium tenentur maleficia vitare illi , qui ex ossicio ad id deputati suntsub poena peccati mortalis, restiti, Nonis,& de illis intelliguntur loquuntur Murali contra eta opinione adducta. Re liqui vero lotum tenentur in , viscit
293쪽
vrgentibus necessitatibus adiuuare proximos ex cha. ritate, M propter hoc , si omittunt id faceres, mortaliter peccant; non autem tenentur ad restitutionem dam
ni subsequuti, nam non peccant contra iusti iam, quia ad id ex iustitia non tenebantur. Et eodem modo erit
dicendum de coci qui non deest eleemos nam pauperi
extrem Indigenti, quia mort liter peccauit, nam charitate ad id tenebatur, scdu moritur, vesaliqua. s qtiantur,iala,ad nullam restitutionem tenet utaria Sact. Thomaoco supra citat, Aragonius,d. 62. ars P. Siluz-ster,ut supra cum alijs. xi S acunda difficultas est , an quando aliqui concurrunt , vel cooperantur ad aliquam iniustam acceptio Rem si singuli teneantur in solidum restituere, quid quid iniuste acceperunt. Ad cuius explicationem dico, certum elle, si plures simul concureunt ad unam, S eandem iniquam acceptionem, ita ut quilibet indisse renter sit causa iptius damni subsequuti, quilibet eo rum tenetur insolidum ad compensationem dc restitutionem damni. V. g. si plures ex aequo concurrunt ad homicidium,furtum,& similia Sciatio est, quia quilibet eorum ci causa, seu concausa totius damni, quamuis non solus,& qui cum alio exfectum facit, vere ipse iacit, ut in i ita uti neratus,ti ad leg. Aquileam. 1, cres difficultas est, an singuli consiliari,praestantes in Senatu se Isragium cum in liuia altei ius , tenean tu in solidum ad restituendum damnum subsequutum . Ad tuam difficultatem Nive praecipua est in tu,st tia distributiua , dico, quod consiliarii praeitantes in Seiratu sitffragium pro aliqua, cum iniuria ait Crius, te.
neatur singuli, M insultavin restituere damnum subsequum
294쪽
sequutum es&ratio est, quia omnes in vim unius indiuisibiliter totum damnum intulerunt. V. g. si propona. tu ad aliquod ossicium , vel beneficium, aliquibus rationibus impertinentibus M ad rem non facientibus, dignus, derelicto digniori, omnes tenentur in isto ea suad restitutionem, patet ex iuribus citatis, numer 3 & extera. inc nuper, de sententia excommunicacionis, inc sicut dignum,de homicidio volunt.Vbi Alexand 3 ait.
Contra ministrum consensimum in maleficio , qui fluis iquis suggestombus praebui auxilium Regi v ocetriis re sanctum Episcopum Cantua menstem rcitaseuera poenas puniendus si ictilis qui occidit. Nec obstat, si dica tur, quod frequenter contingit, quod maior pars consiliatiorum prestat iniquum ultragium,S quod alij dei
de videntes damnum irreparabito, concurrant ad id pro bono pacis, me socios ostendant, tunc non exul illorum , qui ultimo loco suffragium dederunt, damnum confertur , nam iam illatum erat a maiori parte priorum ergo saltim isti non tenentur ad restitutionem.
Nam ad hoc etiam respondetur , quod licet non on ne simul dederunt suffragium iniquum , sed successiue unus post alium:quia tamen Ormes ver,concurrunt,& influunt ad illud malum , nam executio sententim seu scriptum ad Principem aequaliter fuit firmatum de rubricatum radicum Princeps executor aequiliter mo. Deatur ad definiendum ex vi omnissim votorDm , qui
subscripserunt, vel rubricarunt talo scriptum, ac perinde ille ordo praestandi sum agi per accidens repDratur propter hoc omnes aequaliter ad restitutionem tenentur, et ait Romanus Pontifex in c. I de ijs, quae fiunt
a Mori parte Capituli, ubi inquit, quod existent in Mis a Capi-
295쪽
Capitulo. NissesnIrassica male actis , habetu pro eam senιιente. Et firmo tandem in hoc , quod consiliari, qui ultimo loco suffragium iniquum dederunt,4 serua runt illud, ad quod tenebantur, scilicet non mutelcero, obstare nranifestare, contradicere verbis, S in scri tis, prout sciunt, qudd faciendum erat,4 ad id tenebam tura ad nihil tenentur, quia ab eis factum est totum id,
quod a viris bonae conscientiae faciendum crat Quurtad: fficultas est, an clim vero domino plures t ne .intur rest tuere in solidum si remiserit uni illorum debitum, remanent reliqui obligati ad restituendum. Ad quam difficultatem dico primo Laesus, cui facienda erat restitutio, poterit dimiriere uni debitum, dc actionem, quam habebat contra illum, remanentibus reliquis obligatis adsoiluendum:&ratio est, quia omnia iura concedunt liberam facultatem creditoribus exigendi ab eo, a quo vo luerint,alijs dimisiis.Verum tenetur credito talas alijs remanentibus a solutione debiti detrahere illam Partem, quam alteri remisit nam non potest remittere alicui creditorum, cum taeiudicio aliorum. Dico secundo, quod si verus dominus, cui plures tenentur reis stituere in selidum, remittat debitum debitori principali,qui primo loco tenebatur, manent omnes liberi a solutione. 3c ratio est, quia haec remissio est instar solutionis, soluente eo, qui primo loco tenebatur, caetcri manent etiam liberi,i est communis opinio Doctorum:ita Me dina lib.4 q.7.art. . in fine de restitutione,q. 8.dub. 3. Non obstant modo in contrarium adducti argumen. ta. Non rimum,nam respondetur, qudd licet quis nihil acceperit, tenetur tame ad restituendum tanquam operans,vel cooperans in iniusta acceptione, dano illato,
296쪽
ut declaratum est, & soluitur primum argumentum. Non obstat secudum, nam respondetur, quod verum est,quod lex restitutionis non exigit, ut plus refundaturisso fi restitution quam ab eo fuerit sublatum,& propter hoc si repetit ab uno,quod ei sublatum fuerat,non potest ab alijs amplius exigere, ut in praecedenti nu. I 4 declaratum est, & soluitur secundum argumentum. Non obstat tertium, nam respondetur,qudd licet homo non teneatur crimen suu iremanifestare hominibus, tenetur tamen detegere Deo in confessione, cita petiaceaedotem,cui confitetur,poterit restituere alienum&soluitur argumentum,articulus, Mdisputatio
297쪽
In hac dissutatione agitur de opinionitasse quendis in quacunquemnam inessent actiones humanae, quae rabus non deteriminantur nec ipse egesposeunt ita clare perspicue infimo nec stentia humana valet ad hoc, quinfrequete occasio non praebeatur tergiversationis,s opinio m. exquibusfraudes, lites, Fremorsus οὐ cientiae, oriri solent.
Proponuntur rei argumenta,nu.2. uuatuor bre iter annotantur, Iura,
vini nes diuersae opinionum consimuntur,nu Serum
298쪽
Ro parte assimatiua argumentor sic. Opinio,quae magis suauis, de humanior emptae ferri debet, vel in lienignis Ede legibus, inta semper in dubijGEM regulis ruris, in c. fin. de transach sed quae iustificae magis actiones humanas est opin o probabilis, quaebenignior,&ruauior est ergo non solum ita sequenda est, sed etia prae tetendaeetit opinion probabiliori. - Secundo.Nemo tenetur seruare id , quod de consilio melius S persectius est, ut patet d volocastitaris, paupertatisMsimilibus,quae pereectiorasunt sed nemo obiligatur,nec venetur ad ea,nam possum esse diues,vel coniugatus ergo nec tenetur aliquis ad opinionem proba-hiliorem sequendam, sed poterit sequi probabilem opi - .
-: Terrio Aristotel x. Ethicorum c. li&4.κC. pictar erit, probabilem opinionem esse illamqua opti-
299쪽
mas ratioci ibus cranfirmatur, M umnibus vera.
co firmari praedictis viris peritis, Milesis equi, relicta probast isorio 3 i Sed antequam in re tam graui,& dissicili concitis nem constituamua, aliqua sup ponenda sunt, x in primis quatuor breuiter scienda erunt. Primo. opimos assen Ius pro una parse, cumformιdmeaiserim Vt Commu ter lantiunt Philosophis Secundo generatur opiniolidae
constituitur argumetis euide, tib s. auctoritatibus sapientum, & rationibus, quae non cor cludunt omnino, sed et suadent. Tertio,contrarietas opinionum antiquis sima est, de quodammodo a natina ausas ut oppugnan
tia, ton solum e variis hominum voluntatibus, nam quilibet amat suam ac propriam possidere opinionem. Tum quia veritas maxime post primum peccatum abscodit' est. Tum quia, intellec sisurianus non lamp rbo, testassequi veritatem sed plura retoluit probabiliori rais ione, quae muli ries unam partem suader,& multoties aliam. Et praesertim cum non omnia determinata sint in iure ita perspicue , ut ex eis nequenter opiniones π- positae non otianit Quartis demumstiendum est,quod haae materia est adeo immensa Sod issicilis, ut ne icon fuis
tes tantum regulas. ω principia communia, necnon ulia quas dissicultates necessarias, quae ex Druina generali
emergunt ingemus .reliquasstadiosis indagandasse' linquimus. . : aa i Supponimus secundis , quod diuisiones opinionum. multipliciter esse possunt. Prima diuisio. Opinio alia est probabilior, alia probabilis, talia improbabilis.Pr batillici dicitur illa ouae meliora his crucidamenta.
300쪽
atque patrocinia grauissimorum auctorim , vel quae mestoribus rationibus innitituria Probabilis dictetit illa, quae licet n5 liabeat fundame nes illius sunt suill cienti probabilitate instituta Improttabilis opinio dicituriquae quamuis ab aliquibus sustetatuae, quia non innititur sufficienti auctoritat nec rationibus, quales plerumque esse solentiquae ab aliquibus minus doctis agitaritur,quia improbabi Metersierariae esse solentic5 uni comissules,ciunt seeunda die . mones alie sunt tutiores,aliae G- ndstutae alue aeque probabiliores es tutiores. Opiniones tutiores dicunniti ὀn quia sint probabiliores, sed quia qui illassequuntur, non potant inare.V.g.si fuerInt duet Opim ne eorutariae,&isa dicit,quod restitutio facieta est,mgesori in benesciopraetermisso,& altera negat;tuo opinio asserens restitutio messe iselemiam tutior ἄ-
Cudatur, contraria,qlice negat eam faciendam e minu,
radicitur,quia ea n Arst esse annexum petaeatui nisi restituatur. Eque probabile vellutiores dicuntur illae opiniones,quae pro utraque parte com ent aequales Latrones,& utaritates,ita tenent VaZquea ,1 p.,.M' .c. l. rca I .p.disp. 3 9 cum alius.
I supponimus tertiis,quod septem possunt esse causae
facientes unam opinionem probabiliorem alia quarum quinque se habent ex parte Doctorum opinatisi, reliquae duae ex partes fundamentorum ipsius opinionis. Primcausa est, si Doctores unius Opinionis sunt grauios S, csi sunt,& faerunt in alijs opinistribus veriores, de in tui
hus verius scripserunt, M.tuus errauerunt nam similla
praesemuntur is similibus, i in mandata, depraesumpsetionibus Secuma causa, si Dinores,nili, opinioniis, plusinsudarunt studio talium materiarum, paa Doctores