Commentarius in vtramque D. Pauli apostoli, ad Thessalonicenses, epistolam, in quo non modo sensus apostoli, fideliter et accurate explanatur sed & pleraque orthodoxae fidei controuersa dogmata, ab haereticorum corruptelis, & imposturis vindicantur.

21쪽

D ramismotem,comanti rore ausa Pergere diuersepe demisse auia ortis Hortatur,priorire parat, non ipserecuset uspro cunctis perferrepericu quaes: HIiterinfictis breue,mustum tangimuri P. Omniaquam docta tu singuIRETR Ereponis ' Obdita quisis tiro rimaris dogmatasensa trion aliter,uelis ubi noctis nubi acta, spe obstantes arretur lummemtan Vmbrin, mox ubiporta daturθlendorecorusco Intrat, o obscuras Hyrumpit iace tenebrin:

Omnia conueniunt,coniungis in omnia mentem

Innoeuata uestemerant quipuluerechartas. Sed PM VLI Interpres cripti,Defensoresacer PETIE, tuumeris praciarum nomine, maD octrinaci virum, quisua coerceat ora, Prae misscriptis, quo non vigilantior ster, ui LEOPOL DE tuam Mesicaam Diuegubernar dem condignus quempagina tanta decoret. Ergoage, carpe lubensi thoris, maxime, magni, Procop ucem tuam cum lumine unge .

22쪽

ARGUMENTUM

In priorem D.Pauli ad Thessalonicena ses,Epistolam. v Vra, acerbi sima quaequὸ multis in locis, idei causa,perpessus,timens ne persecutionum metu, s*ppliciorum intentata erudelitate, Thessalonicensis Ecclesia aliquι ciues,defectione a sceptam meditarentur. hane omnium qumscripsisse perhibetur, primam,per Τ,chicum Diaconum .s nefmum c colytum adeos,epistolam Athenis, ete Corintho potius, iuxta D. Paroni,sententiam,misit: Eorumsi hin mediν calami. ' talibus, Mantia dilaudata, adper eram

riam eosdem cohortatur, rogans,malis, qua

ad momentum durant, ne cedant se otius virtutiis ustitia operibus caeterospergant

ad Christi cultu prouocare, cuius sicausa , , patiebantur Tames vero,faciliter μιscepta Religionis Pristiana,eivmodi defensiores eos elefateatur, ut nullo hortatu,nulla admonia

rione

23쪽

rione indigeant adeorum etenim imitationem,plurimi Christumfuerant amplexi sui tamen esse ossisqφubiungit ostolus, eos pra-

monere,propter quasdam captio ,s inuti is quastiones, qua impostores quidam, in ipsorum Ecclesialacem eorum squietem tur

santes, mouerant, ne in errorra inducantur.

ληodsiparitera ita veritatis intuitu muliola is ope ipsi contueantur, vehementeri spetit,neanimo commoueripropterea velint,etiamsi mortem ipsa ubstinere debeant. Tal enim, s copiosam aeternas in calis manere mercedemis beata resurreis su Asuo tepore, eosdem participes ait futuros, qui Christi causa,in hoc mundo constanter occidunt, splane derelicti ab omnibus iudicantur.Huiusporrogloriose surrectionis tempus , aut momenta, ne curiosius perquirant. hortatur quod licet aduentu isto Domini nihilsit certius ipsius tasne adueius hora,nihil fit incertius otiosoru denis hominum damnata desidia egregias s salutares adiungit pententias; quibus admandatos viam faeliciter decurrendam stimulos adit es ac imos. . 'DE

24쪽

HESsALONICENfEs, primarit: civitatis lacedoniae erant indigenae: Quae enim prius Halia vocabatur, postea,ob deuictos ibi Theia salo,,ab Amynte filio Philippo,& a nutrice Nice, nouo nomine appellata est. Huius urbis post Pauli praedicationem, Episcopi u suscepit Aristarchus, D. Lucet commendatione,inActisApostolorum,celebris. Huius ciuitatis, mentionem luculentam facit Plinius, lib: 4 cap:io. Volaterranus, qui lib. 8 Geograph test tur,integrum librum de hac urbe ab insigni Scriptore LucioTarreo esse conscriptum Fuit haec ciuitas, ait Ioannes Lorinus, in cap. II. Act Apostolicoria cele bris caede duodecim milliu ciuium, Theodosii Senioris imperio;cuius caedis nomine, Ambrosj censuram, eoactus est experiri. Hoc tempor Salonica vocatuita, . eoq; fere conueniunt Iudaei;&, qui ad Iudaismum de Christianismo,deficiunt .

A P, T. I. Axi v s Siluanusin Timotheus, 'EcclesiaeThessalonicensium nDeo

Patre nostro,&DominoIESU CHRISTO, Gratia vobis S pax. 8 Gratias agimus Deo semper pro omnibus vobis, memoriam V

A et stri

25쪽

sui facientes in orationibus nostris sine intermissione, memores operis fidei vestrae&labotis, charitatis, iustinentiae spei Domini nostri Iesu Christi, ante Deum&Ρatrem nostrum 'Scientes statres dilect i a Deo electione vestram quia Euangelium nostrum non fuit ad vos in sermone tantu, sed&in virtute, in Spiritu sancto,&in plenitudine multa, ' sicut scitis quales su rimus in vobis,propter vos. 8 Et vos imit, tores nostri facti estis 5 Domini excipientes verbu in tribulatione multa, cum gaudio Spiritus saneti ' ita ut faeti sitis sorma omnibus credentibus in Macedonia cin Achaia. 8 A vobis . dissamatus est sermo Domini,non solum in Macedonia&in Mchaia, sed in omni loco fides vestra quae est ad Deum, proseista est,ita ut no sit nobis, cesse quicquam loqui. Ipsi enim de nobis annuntiant qualem introitu habnetimus ad vos:& quomodo conuersi estis adDeunili simulachris, seruire Deo vivo5 vero, di expectare Filium eius de coelisi' que susci tauit ex mortui Iesum, qui eripuit nos ab

ira Ventura. - COM-

26쪽

COMMENTARII IN

PRIOREM D. PAVL AD

THESSALONICENSES

EPISTOLAM.

Taulus, s Sylvanus, s Timotheus, E cum Thessalonicensium nDE. Tatre,

Vitis epistolae, sic uici posterio

rum, quas ad Corinthios, ahessalonicentes dedit, duos Scriptores,dc Do sis νυν- Symystas sibi adiungit, quos in illiue e-r uti no instituendis,coadiutores adhibens,de prosei tu illorum pariter gaudentes, habebata. Ideo nomina eorum, ait Glossa,in saluintione praescripta addidit, licet epistolae essent Pauli. Hoc est enim charitati proprΙum. Visua non quaerens, Omnin omnibus bonis communia faciat. Sylvanum plerique Sylam illum esse arbitrantur, quem Lucas, Actor cap. II commendat. Virum optimum fuisse, vel ex eo constat, quod eum sibi scribenti, ciumlaulus adiunxerit . Quod vafro huic epistolae,sicut alijs plerisque titulum Apostolatus,&conditionis suae dignitatem non Pasis omis o s praepo

27쪽

Comment .mpriorem D. Paub praeposuerit, mihividetur,ait Chrysbs . quedisti, retens infide essent instrucIi,sui nodum experientiam capissent, esseti adhueintriumpraedicationu adeo actae. An sed mox in I. huius epist. cap. quod isti, proni essent ad obedi- rho Tima entiam, ideo nomen authoritatis,Vel officii dicitAp ιις - stolum non posuisse; sed potius ut sibi pares aequa-las admonuiss . Quod porro, Tamothra, hic meminerit cuius in ea, quae est ad Ephesos quorum agebat Episcopum nullam mentionem fecit, rationem hanc esse ait Oecumenius, quod ibi confestim ad eos profecturus erat: hic vero, nuper ab ipsis venerat ad ipsuPaulum.

Ecclesia Thessalonicensum init o Tatre

Licet adhuc exilis essetThessalonicς, credentium numerus, illos tamen nomine honorifico, euocatam, per summam industriam,multitudinem sue Ecclesiam appellat . Quia vero, diuersae congregationes Iudaeorum, varii Graecorum coetus ibidem conue-Daura. niebant, ideo hanc ab illis distinguens, adiungit: Quaestin De Patre,er Domino nostro Iasu CHRISTO: Qtla si diceret, sie scribere multitudini, in nitate dei Chri stianae congregatae, Dis o patre operante,cum Christo eius filio, per quem gratiast verit, si facta cur o Ier

cysen,lexsuerat data. D. Thomas, Trinitatis,& Christi humanσitis,D Z. ι mentis nem fecisse hic Apostolum putat, eo quod tria viri usique cognatione, beatitudo nostramit sua, secundum quod Ioan. γ. dicit ipsa veritas: Haec euet ita aetemna,vi cognoscant te Deum verum, quem miri O, DEIN MCARIs Tu M. Licet enim Spiritias sancti personae, hic

28쪽

hie aperte non sit expressa, quia tamen utriusque, pa tris scilicet, flij, nexus esst Spiritus sanctus, aiuno Grqci: ideo semper ipsa tertia persona subaudituita, quando dun Laxat ambaru, simul facta fuerit mentio.

yratia vobis spax.

In Latinis codicibus, post haec verba desunt haee sequentia; a Deo Patre nostro, o Domino IED C, I-s T quae passim in Graecis exemplaribus leguntur . Gratia opacis bona, quae Thessalonicensibus exoptao

Apostolus, eiusmodi sunt,quae caetera, suo compleX D.is. molia continent; ideo sibi &alijs omnibus, possiant a quo- - - Ο ecumque homine expeti Donorum enim Dei spiritualium origo, gratia ea, qua peccatorum remissione abis., percepta,iustitiam in hac vita, adipiscimur : Iustificari λώμ. o.

gratisperg/atiam ibitu est alibi Apostolus. Pax vero ' omnem ensem exuperans est ultimum, quod homini, , 2 27 beatitudinem perficit. Quia vero utrumque Christi

merito, homines ascquuntur,ideo praedixerati egi ut Vates, quodin Heb eius orietur is uia, ct abundantispatas. Horum duorum donorum imprecatio, suprema est,quae neri potest quod his, potiorem alii tem4 be- hedictionem contineri dicat Origenes,quam quibus-ccinque alijs, ab antiquis Patribus exoptatis, aut praenuntiatis. Nam gratia munere, non modo humana mens supra se extollitur, ed'&eleuatur, ad aeternam haereditatis adeunda posta stionem quae in essentiae diuina communicatione consistit. Roborat en inris gratra, non modo animae substantiam, sed&eiu, Vire, si confirmit, pe ficit, ornatq; , quibus aeternae vitae meritorias dignasq; exercere possint actiones Ideo tu B

29쪽

's Comment. inpriorem D. Pauli

snctum, quod ad eorum, qui eam recipiunt, priuatam utilitatem,&proprium commodum cocena, sanctos,' iustos, Deo gratos,&amabiles hominecessiciat, tandem consortes naturae. Pax autem reddit humanae voluntatis vim adeota fu- quietam,ut ab omnis mali perturbatione libera im- - munis, in opulenta prout Esaias praedixerat requi conqui e scit: Sedebit populus meus, inquit,in pulchritud,

nepacis.&c. Vt qua gratiam, non aliter,ac fructus arborem respiciat omnium enim meritorum gratia est radix pax vero dulcissimus ipsius fructus Longis vero interuallis,ab animorum in malo conspiratione, ad aliorum damnationem huius ordinis pax, disiuncta 'a' . . est: Nam eius, concordiae mater esse charitas non p6ώabere-npas est,quam inter se haeretici,Sectari j,&inapi grassato-

res habere videntur,cum, impus, pacem esse non possci .

. .est dicat Esaias: Zelauisuper iniquos, pacem peccatorum PDdens, dicebat David ad cuius perturbationem pacis, se dixit Dominus, in mundum venisse,cum ait: Noli earbitrari,quodpacem mittere veneram e tidium veni. ni eparare hominem aduersus patremfῖum &c. Itecte igitur, in hominum cohabitantium sub Hna fide,&religione,&aeternae legis concordia, Vetae vi ν' - pacis, rationem esse sitam,auctor est Augustinus Ideo ς V Glom, super cap. 1. Matth. eam ibi videri, esseq; dicit ubi nihil repugnat in virtute. Cum vero, homini natura compararit, ut finem ultimum ex necessitate . ρ. - emper appeta tum pacem, quae Vltunus ipIiusmnis est, a quolibet est necessarium desiderari. Hinc libro citato, cap. LI. idem August. Possumus dicer bonorum nostrorum operum finem esse pacem, sicut&,itam aeternam, quemadmodum alibi Psalmista dicio,

30쪽

ad Thessalonisenses, Epissetim, cap. L smitiauit es tuo acem. Quare, eodem libro,cap. I, μίidem Atagustinus: α β u. mecum,m humano, armram communem agnoscit quodsi ut nemo Hi,quigaudere nolit ita nemo 'quipace habere nolis:mandoquide et ipsi, quisse a volunt,nilaliudquam vincere volui: Adglorioriam

tiplices sunt, dulcaninai,& vherrimi fruct': Nam, pax Deo hominem coniungens, ali)s hominibus gratis. simum, eundem reddit. In trisis, ait Ecclesiasticus, b neplacitum II Spirituimeri quae,sunt probata ebram D/b, 'er hominibin; concordiastatrum, amor proximorum, &c. Ideo Iob Habeto parem,se habebs ructu eius. Nihil enim delectabilius elapaee,ut auctor est ioc. antea allatis, Augustinus: Eius enim, ait, tantumen bonum, quodis rebus creatu,nihil gratia oleat audiri,nihil delectabilius concupiasi,nihil tibinpossideri: Nam in omnibus, Deum pro tectorem sempervi ubiq; habet quemadmodum Paulus insinuat, Corinthios monens, Vipacem habeant,

Dempaeis, subiungruo ct dilectionis erit vobfum, Pare , cinis, tibus enim fili j libenter adsunt praesentes. Ideo, beati praedicantu acifici,quoniamst, Dei vocabuntur,

curatias agimus Di semper, pro omnibus

Suae propensionis in Thessalonicenses decIaratione, sibi reddit eos benevolos, eorunde spirituale bonu, esse suam propriam utilitatem insinuando; Quocirca eius rei nomine, Deo se iugiter agere gratias dicit νὴ quia bonum, quod habeti, ait reputo meum. Et me rito quidem. Neq; enim nouuna heneficium dignu est accipere,qui preteteritorum me riam recentem, non