장음표시 사용
231쪽
percontaretur a sacerdotibus daei nonis, at uiri, Babylae martyris sepulchruprope adii iure,& ideo responsa non reddi. Tum ille,venire Galilaeos hoc enim nomine nostros appellare solitus erat & auferre sepulchrum martyris iubet. igitur Ecclesia uniuersa convcnicias, matres & viri,virgines iuuen es que immensa exultatione succincti, trahebant longo agmine arcam martyres, psallentes summis clamoribus,& cum exultatione dicentes : confundantur omnes qui adorant sculptilia,& qui conlidunt insimulachris suis. Haec in auribus prophani principis pcri ex milia passuum tanta exultatione psallebat omnis ecclesia, ut cςlum clamoribus resultaret. Unde ille in latam iracundiae rabiem deductus est, ut altera die comprehendi Chiistianos panini & trudi iuberet in carcerem, ac p cunis 5 cruciatibus
Uod Salustius Praefectus eius non probans, licet esset gentilis, tamen
-- iustiis exequitur, E apprehensum unum quendam adolescetem qui primus Occurrit, Theodorum nomine, a prima luce usque ad horam decimum tanta crudelitate,&tot mutatis carnificibus torsit,ut nulla aetas simile factum meminerit. Cum tamen ille in eculeo sublimis,&hinc inde lateribus initante tortore, nihil aliud faceret, nisi quod vultu securo & laetopia linum, luc ira pridie omnis ecclesia cecinerat, iteraret. Cumque se omni expensa crudelitate dat ullius nihil egisse perspiceret, recepto in carcerem iuuciae,abi ille fertur ad Imperatorem,&quid egerit nunciasse, ac monuisse
ne tale aliquid ietare vellet de caetero,alioquin & illis gloriam,& sibi ignominiam quaereret. Hunc Theodorum ipti nos postmodum apud Antiochiam vidimus Et cum requireremus ab eo, si sensum doloris habuisset ex integro, dicebat se quid cm dolores parum sensisse, adsimile autem quendam iuuenem,qui sudati sibi, linteo candidi ilimo &sudores abstergerer, S aquam frigidam frequenter infunderet, & ita sie esse delectatum, ut rucinoeilior factus sit,quando deponi de eculeo iustus est. Comminatus igitur Imperator, post victoriam Pcrsicam melius se Christianos debellatus . his, . rum, proscchus quidem est, sed nullus redit. Ibi namque, incertum a suis, . - Δ. an ab hostibus confossus, post annum& octo menses praesumpti Augu- stati, imperi j, finem vitae fecit. I Anta vero eius ad decipiendum subtilitas & calliditas fuit, vi etiam in- fclices Iudaeos vanis spebus illectos, ut ipse agitabatur, illuderet. Quos
tu in i δ omnium conuocatos ad se interrogat,cur non sacrificarent,cum eis ex stia de sacrificiis imperaret 3 At illi occasionem se inuenisse temporis rati: Non possumus, inquiunt, nisi in solo Hierosolimorum templo. Ita namque praecipit lex. Et accepta ab eo reparandi templi licentia,in tantum in solenti peruenerunt, ut aliquis eis prophetarum redditus videretur. Igitur ex omnibus locis atque prouinciis couenere Iud i, locum templi olim igne consu rapti aggredi coepere, Comite properandi operis ab imperatore concesso, sumptu publico S priuato res omni instantia gerebatur. Interea insultare nostiis, de velut reparatis sibi regni temporibus, comminari acrius,ac squiliam os lentare, prorsus immani tumore & superbia age
232쪽
GFre. Cyrillus post Max imum confessorem Hierosolymis episcopus habebatur. Apertis igitur fundarinenti k, calce cementoque adhibitis, nihil omnino deerat,quin die postera, veteribus deturbatis, noua iaceret fundameta: cum tamen episcopus diligenti consideratione habita, vel ex illis quae . in Danielis prophetia de temporibus legerat, vel quae in euangeliis dominus praedixerat, persiteret, nullo genere fieri posse, ut ibi a I udaeis lapis su per lapidem potieretur. Res erat in expectatione. Erecce nocte quae ad incipiendum opus iam sola restabat, terraemotus ingens oboritur, & non solum fundamentorum saxa longe lat eque ia μεμ 'istantur, verum etiam totius loci pene aedificia complanantur. Porticus
quoque publicae, in quibus Iudaeorum multitudo, lus operi videbatur insistere, commanebat, ad solum deductae, omnes Iudaeos qui reperti sim toppressere. Luce vero orta, coni se mala crederent estu gist e, ad requirendos eos qui oppressi fuerant, reliqua multitudo concurri t. AEdes erat quaedam in inferioribus templi demersa, habens aditum in c ep. ter duas porticus, quae fuerant complanatς, in qua ferramenta, aliaque 'Operi nece uaria seruabantur, e qua subito globus quidam ignis emicuit,&per medium plateς percurrens, adultis & exanimatis qui aderant Iudς is, ultro citroque ferebatur. Hoc iteretim saepivique &frequentissime per to tam illam diem retetens, pertinacis populi temeritatem flammis vltricibus coercebat. Cum interim pauore ingenti & trepidatione Omnes qui aderant deterriti, solum verum deum Iesum Christum confiteri cogeban- tur inuiti. Et ne Ecc casu fieri crederentur, in sequenti nocte in vesti men iis omnium signaculum crucis ita evidens apparuit,ut etia qui diluere pro sui infidelitate voluisset, nullo genere valeret abolere. Sic deterriti Iudei atque Gentiles, locum simul & inaniter coepta reliquere.
De ortu & religiosa mente principis Ioviniani, Se de fine eius. II De Ortu Valentiniani Sc Valentis. v xii De dormMione Adianasij,&persecutionibus Lucii haeretici. mi De virtutibus Sc mirabilibus sanctorum qui fuerunt in AEgypto. v De persecutionc quae filii apud Edessam. vi De Moyse quem regina Sarracenorum, gentis suae poposcit episcopum. vii De Didymo Alexandrino vidente. VIII Quot cx discipulis Antonii etiam luc in eremo habitatibus, virtutes de sgna fecerint,ix De Gregorio Baiilio Cappadociae episcopis. x De Damasio episcopo,& Vriini subreptione. xi De Ambrosocpiscopo. xii De Valentiniani fine. xiii De Gothorum perThracias irruptione,de Valentis nece. xiiii Vt Gratianus Imperator Theodosium regni participem adsciuerit,& post inuba reli-
233쪽
Ost Iuliani necem tandem ciuile nobis per Iovinianum re- CAAa. paratur Imperium. Is namque sub uno eodemque tempore Imperator, consessor, & male illati extitit depulsor erroris. Nam cum in procinctu esset exercitus, & urgeret Barbarus, ductores nostri de summis rebus consilium trahentes, Ioviniano calculum dederunt. Climque apprehensus ad suscipienda Imperij traheretur insignia,ad exercitum Iuliani sacril giis propha natum, dicitur proclamalle. Non se posse imperare eis, quia esset Christianus. Tum omnes pari eademque voce respondisse perluben-ilia 2 ' , . tur. Et nos Christiani sumus: nec priusquam hanc vocem audiret, adquies.cere ad Imperium voluisse. Denique statim astuit ei diuina clementia,con- , traque omnem spem cum clausi undique hostibus tenerentur, nec euadendi facultas ulla suppeteret, subito emissos a Barbaris oratores adesse vident, pacemque deposcere: exercitui quoque inedia consumpto,cibos c - teraque necessaria in mercimoniis solliceri, omnique humanitate nostrorum temeritatem emendare. Sed ubi in viginti & nouem annos pace composita, ad Romanum regrestiis est solum, clariorque lux nostro se orbi ex Orientis partibus oborta dissu dit,rem publicam quasi post nimias procel- las omni moderatione adgreditur retarare : Ecclesiarum vero curam non in secundis habere. Nec tamen incaute ut Constantius egerat, sed lapsu prς-
decessoris admonitus honorificis & ossiciosissinis litteris Athanasium requirit, & ab ipso formam fidei & ecclesiarum disponendarum suscipit modum. Sed haec tam pia & tam laeta principia mors immatura corrupit. Post octo etenim menses ortus sui apud Ciliciam diem obit. Ρ Ost hunc Ualentinianus imperium suscepit, qui pro fide nostia a Iulia- no militia fuerat expulsus. Sed copleuit in illo dominus q, promisit,plus etiam quam centupla in praesenti seculo restituens ei. Nam quia militiam pro Christo reliquerat, recipit imperium. Is in consortium regni assumpsit fratre Valentem,& sibi quidem Occiduas partes delegit,illi autem Orientales reliquit. Sed Valens fauendo haereticis, abiit in via patrum suoru . Na& episcopos egit in exiliu & presbyteros,ac diaconos,& monachos Tatiano Alexandric praesidente) vlque ad tormenta deduxit,& ignib' tradidit. Multaque nephanda & crudelia in ecclesia dei molitus est: sed haec omnia
234쪽
post Athanasii obitum. Nam illo superstite, x elut diuina quadam virtute prohibitus, cum debaccharctur in caeteros, in illum nihil ausus est triste
ct m IGitur ea tempestate cum quadragesimo & sexto anno sacerdoti j sui Athanasius, post multos agones multasque patienti et coronas quieuisset in ' pace, sciscitatus desiuccessere, Petrum tribulationum suarum participem& socium delegit. Sed Lucius Arianae partis episcopus, continuo tanquam
ad ovem aduolat lupus. Et Petrus quidem nauem protinus conscendens, ad urbem Romam profugit. Lucius vero tanquam materia sibi crudelitatis oblata, squior erga cstcros essiciebatur. Et ita ibat in sanguinem, ut ne speciem quidem aliquam religionis seruare videretur.cuius primo ingressu tanta S tam turpia in virgines & continentes ecclesiς gesta sunt, quae nec in persecutionibus gentilium memorantur. Inde post fugas ciuium &exilia post c des &tormenta, flammasque quibus innumeros confecerat, ad monasteria furoris sui arma conuertit. Vastat e remum, & bella quiescentibus indicit. Tria milia simul, aut eo amplius,uiros, per totam cremum secreta & solitaria habitatione dispersos oppugnare pariter aggreditur. Mittit armatam equitum ac peditum manum, Tribunos,Praepositos,&bellorum duces,tanquam aduersum Barbaros pugnaturus elegit. Qui cum venissent, nouam belli speciem vident, hostes suos gladiis obiectare ceruices & nihil aliud dicere, nis: Amice ad quid venisti 3 se. PEridem tempus patres monachorum vitae & anti uitatis merito, Ma- , , , carius,& Isidorus,aliusque Macarius, atque Heraclides, &Pambus Antonij discipuli per AEgyptum,&maxime in Nitriae deserti partibus habebantur viri, qui consortium vitae &actuum, non cum caeteris mortalibus,
sed cum supernis angelis habere credebantur. Quae praescias vidi loquor:&eorum gesta resero, quorum in passionibus socius esse promerui. Hi ducebant exercitum domini, non mortalibus telis, sed fide religionis armatum exercitum moriendo vincentem ,&qui sanguinis sui profusione victor Christum sequeretur ad caelum . Quique dum in tabernaculis positi, &orantes expectarent interfectores suos, delatus est ad eos homo olim me-bris omnibus,&praecipue pedibus aridus. Sed cum ab eis in nomine domini oleo fuisset perunctus, Ilatim confirmatς sunt plantae eius. Et dicentibus eis , in nomine Iesu Christi, quem Lucius persequitur, surge, & sta in
pedibus tuis,& redi in domum tuam, continuo exurgens S exiliens, benedicebat deum, ostendens quia vere erat in eis deus. Ante aliquantulum Vero temporis caecus quidam rogabat deduci se ad cellulam Macarij quae erat in deserto, itinere trium dierum. Quo posteaquam cςcus multo ductantium labore peruenti,Macarium no reperit domi. Cotristatus valde, nullatenus mitigare moestitiam poterat, sanitatis solatio carens. Cum vero feruore fidei concalescens. Deprecor, inquit, ad eos qui deduxerant, applicate me ad illam partem parietis, ubi cubare senior solet. Et cum illet admotus, parum luti aridi, unde paries oblitus videbatur, assumens, a palm
235쪽
palm Qς superposuit. Rogat etiam Vt aquam de puteo, ex quo bibere so-lcbat, haurirent. Qua resoluens glebulam, eodemque luto oculos suos superungens, & lauans de aqua quς hau ita fuerat, repente recepit visum, ita ut nullo indigens adminiculo rediret ad sua. Sed ne secundum leprosos illos ageret, quos a securatos in Evangeliis ingratos dominus notat, cum omni domo sua regressus, S deo gratias referens, rem ut gesta fuerat indi cauit. Idem ipse Macarius leenae speluncam habuit cellulet sui vicinam. Et quadam die catulos suos caecos ad eum belua producit, & antepedes eius ponit. At ille cum intellexisset pro caecitate catulorum belliam supplicare,
rogauit dominum ut eis redderet visum. Quo recepto, matrem sequentest Marim
redeunt ad speluncam. Et paulo pos ipsa cum catulis suis regrediens, pel - les ovium lanatas plurimas, velut munus pro suscepta gratia ad senem defert, morsu oris enectas,&ante fores eius depositis abscedit. Verum si singulorum mirabilium gesta prosequi velimus, excludimur a proposita breuitate, maxime cum b c narrationem proprij operis mereantur. Sed in his omnibus Lucius non erubuit, nec aliquid reuerenti et virtutum mirabilibus idetulit, qui nimbiubet patres ipsos ablatos a grege suo, imo clam raptos, in insulam quandam AEgypti paludium deportari, in qua compererat neminem prorsus esse Christianum,quo pernocvel absque solatiis, vel abs que consuetis actibus viverent. Senes igitur cum duobus solis pedissequis noctu ad insulam deducuntur, in quaerat templum quoddam summa veneratione a loci incolis Obseruatum. Cumque primum nauicula senum . oram soli illius contigisset, ecce subito sacerdotis templi illius virgo filia correpta spiritu , cum ingenti vociferatione & clamoribus usque ad caelum datis,agi per medios populos coepit,& crebros ducens rotatus, strides huc atquc illuc rabida ora vibrare. Cumque ad spectaculum tam ingentis
monstri,maxime quod esset sacerdotis filia 'qui inhonore praecipuo apud
illos erat populi conuenissent, per auras eam raptam sequentes,perueni ut cata coriusque adia auiculam senum. Ibi vero proiecta eorum pedibus & prostrata,ῶ clamare coepit: Q ijd venistis huc 5 serui dei summi, antiquis nos & veternosis euoluere domiciliis 3 In hoc loco depulsi undique latebamus, quomodo vos nequaquam latere potuimusὶ Cedimus antiquis sedibus, populos vestros terrasque recipite. Cum lice diceret,increpitus ab eis erroris spiritus, effugatur. Et puella sana una cum parentibus suis iacebat ad pedes b. stinostri temporis Apostolorum. Qui talibus exordiis praedicantes eis fidem
domini nostri Iesiuchristi, in tantam conuersionem repente eos perdia xerunt, ut statim manibus suis antiquissimum templum,& in summa veneratione habitum destruerent.&ecclesiam confestim aedificarent. Nec ad deliberandum spatio temporis eguerunt, quibus fidem rerum fecerant, non verba, sed virtus. Sed hoc cum fuisset Alexandric nunciatum, veritus Lucius, ne forte etiam suorum in eum odia iusta consurgerent, qui aper' re iam bellum non hominibus, sed deo indiceret, occulte eos reuocari,&in eremum remitti iubct. Dum haec in AEgypto geruntur, ne in aliis qui dem locis persecutionis flamma cestabat.
236쪽
V Dessa namque Mesopotamiae urbs fidelium populorum est, Thomae Apostoli reliquiis decorata. Vbi cum per se imperator populos vidisset ecclesiis eiectos in campo habere conuenticulum, tanta dicitur iracundia accensus, ut praefectum suum pugno percuteret, cur non fuissem inde quoque, sicut iusserat, deturbati. At ille licet esset Paganus, &iniuriis ab imperatore fuisset assectus, tame consideratione humanitatis altera die ad vastandum populu processurus, facit hoc ipsum ciuibus per occulta indicia clarescere, quo scilicet cauere sibi possent. ne inueniretur in loco. Mane processurus,terrorem solito maiorem per Osficium mouet, agitque omnia quo quam minimi, vel, si fieri posset, nulli periclitaretur. Videt tamen frequentiorem solito populum tendere ad locum,currere praecipites & festinare, tanquam vererentur, ne qui deest et ad mortem. Interea videt quandam mulierculam ita festinam & properam domo sua prorumpere, ut nec clauderet ostium, nec operire se, ut mulierum babitum decet,diligentius potuisset, infantem quoque paruulum secum trahentem, cursuque rapido, irrupto etiam Oiscit agmine, festinantem.Tum ille ultra non feres: Apprehendite, inquit, mulierem, & huc deducite. Cumque fuisset adducta : Quo, inquit, mulier in foelix properas tam festina 3 Ad campum, ait, quo catholicorum populus conuenit. Et non, inquit, audisti, quia Praefectus illuc pergit, ut omnes interficiat quos inuenerit Z Audiui, inquit, de ideo festino ut ibi inueniar. Et quo, inquit, paruulum istum trahis 3 Ut &Glatum ipse, ait, martyrium consequi mercatur. Quae cum audisset vir moderati Dv simus redite Oiscium & conuerti vehiculum ad palatium iubet.Et ingres ψ.- ,sius ait, Imperator, subire mortem si iubeas paratus sum. Opus vero quod oro' praecipis, implere non possum. Cumque edocuisset cuncta de muliere, re- prellit imperatoris insaniam. ς ο Ρ Et idem tempus ecclesia velut persecutionsi igne conssante, purior auri metallo retulgebat Non enim in verbisuniuscuiusque fides,sed in exiliis& carceribus probabatur: quia non honori erat catholicum esse, sed poenae: prccipue apud Alexandriana, ubi ne sepeliendis quidem corporiabus mortuorum libera facultas fidelibus erat. Quς dum Lucius omni arrogantia & saeuitia gereret, Mauuia Sarracenorum gentis regina, vehementi bello Palaestini& Arabici limitis oppida atque urbes quatere, vicinasque simul vastare prouincias coepit. Cumque frequentibus bellis Romanum at triuisset exercitum, & plurimis peremptis, reliquos vertisset in fugam , orata pacem, non aliter se amplexuram promittit, nisi Moyses quidam nomine, monachus, genti suae ordinaretur episcopus. Quj in eremo
artibus suis propinqua vitam solitariam ducens, meritis & virtutibus ac ignis quς faciebat deus per illum magnifice innotuerat.Petitio eius principi indicata Romano , sine ulla dilatione iubetur imelcria ducibus no- stris, qui ibi in sediliciter pugnauerant. Captus Moyles ad sacerdotium suscipiendum, Alexandriam ex more deducitur. Adest Lucius, cui ordinandi ferebatur officium. Qu' viso,Moyses praesentibus ducibus qui per urgebant,&populis, ait: Ego quidem e non esse dignu tanto sacerdotio iudico: verunt a me si aliqua in me,licet indigno,diuina dispes alio putatur
237쪽
explenda, deum nostrum caeli ac terrae dominum testor, quod Lucius sanctorum sanguine pollutas & cruentas super me non iniiciet manus. Cumque Lucius tam graui nota inustum se videret in oculis plurimorum: Quare, inquit, o Moy ses tam facile condemnas eum, cuius si)em ignoras
Aut si tibi aliquis de me aliter indicauit, audi fidem meam, & tibi ipse magis quam aliis crede. Tunc ille: Desine, inquit, o Luci dolosis tui me quoq; imaginibus aggredi. Bene mihi nota est fides tua, quam protestantur serui dei per metalla damnati, episcopi in exiliui rufi, presbyteri, diaconi extra Christiani nominis habitacula relegati, bestiis alij, alij et iam ignibus traditi. Nunquid potest verior esse fides quae auribus capitur, quam quae oculis pervideturi Apud me certum est, quod qui Chri ilo recte credunt, . iilla non faciunt. Et ita maiore dedecore deformatus quoniam perurgebat neces litas rei publicae cos tendit compulsus est adquiescere,ut ab episcopis quos in exiliu truserat, sacerdotium sumeret. Quo suscepto, & getis ferocillimae pace tenuit,&s dei catholicae custodiuit intemerata consortia. V Erum cum apud Alexadriam populos &urbem nebulosi doctoris tem sint, raperfidiae caligo suffunderet, velut lampadem quandam diuina luce Tfulgentem Dydimum dominus accendit. De cuius vita atque institutis, quoniam ad ecclesit gloriam dei munere concessus creditur, licet in trans
cursu, necessario tamen commemoranda nobis pauca videntur.Is namque in parua aetate, cum adhuc etiam prima litterarum ignoraret clementa, luminibus orbatus, maiore desiderio scientiae veri luminis inflammaturriaec
desperationem cupitam adipiscendi palliis est, cum audisset scriptum in euangelio: Quod apud homines impossibile est, possibile est apud deum. Marii, i,
H e igitur diuina pollicitatione conlisus indesinenter dominum depreca- MM. iobatur,no ut oculorum carnalium visum, sed ut illuminationem cordis a ciperet. Miscebat tamen precibus studia ac laborem, &iuges continuatas
que vigilias, non ad legendum, sed ad audiendum adhibebat, ut quod aliis visus, hoc illi conferret auditus. Cum vero poli lucubrationis labore somnus ut fieri solet legentibus aduenisset, Didymus silentium illud non adquietem vel ocium datum ducens, tanquam mundum animal ruminans cibum quem ceperat, ex integro reuocabat, & ea quae dudum percurrentibus aliis ex librorum lectione cognouerat, memoria & animo rete ebat,
ut non tam audisse quae lecta fuerant quam descripsisse ea mentis suae paginis videretur. Ita in breui deo docente, in tantam diuinarum humanarumque rerum cruditionem ac scietiam venit,vt scholae ecclesic doctor existeret, Athanasio episcopo, caeterisque sapietibus in ecclesia viris dei admodum probatus: sed & in c teris,sive Dialecticae, siue Geometriae, Astronomiae quoque vel Arithmeticς disciplinis ita esset paratus,ut nullus unquam philosophorum aliqua ex his artibus proponens, obtinere eum Vel con cludere quiuerit, sed stati m ut responsiones eius acciperet,masstrum cum etiam illius de qua proposuisset, crederet disciplinet. Huius aliquanti dicta Vel communiter disputata, vel proponentibus responsa, adhibitis notariis destri plere: quae etiam nunc in magna admiratione habentur.
238쪽
Nos tamen qui & vivae vocis eius ex parte aliqua fuimus auditores, & ea quae a nonnullis dicente eo descripta legimus, longe maiorem gratiam&diuinum nescio quid, ac supra humanam vocem tonans, in illis magis sermonibus,qui de ore ipsius proferebantur,agnouimus. Hunc etiam beatus Antonius cum fidei Athanalij testimonium laturus, aduersum Arianos de Thebaide Alexandriam descendii set, magnificis consolatus est verbis: Nihil te, inquit, offendat o Dydime, quod carnalibus oculis videris orbatus . Desunt enim tibi oculi illi, quos mures, & muscae, & lacertae habent. Sed laetare quia habes oculos quos angeli habent, e quibus deus videtur, per quos tibi magnum scientiae lumen accenditur. F Lorebat igitur AEgyptus ea tempestate, non solum eruditis in Christiana philosophia viris, verum etiam his qui pervastam eremum commanentes, signa & prodigia Apostolica, simplicitate vitς, & cordis synceritate faciebant. Ex quibus interim quos ipsi vidimus, & quorum benedici manibus meruimus, hi sunt, Macarius de superiori eremo, alius Macarius de inferiori, Isidorus in Scyti, Pamphis in cellulis, Moyses& Beniamin in Nitria, Scyrion&Helias&Paulus in Apeliote, alius Paulus in Focis, Poemen & Ioseph in Pi spiri, qui appellabatur mons Antoni j. Sed & alios qua plures huiuscemodi viros in AEgypti partibus habitare, fideli comperimus auditu, ut vere compleretur Apostoli dictum: Quia ubi abundauit peccatum, superabundauit&gratia. Habuit autem per idem tempus etiam Mesopotamia viros nobiles, iisdem studiis pollentes. Quorum aliquantos ipsi per ii os apud Edessam & in Carrarum partibus vidimus, plures autem a ditione didicimus. Ast. x Ed neutra harum in foecundior Cappadocia fuit,imo aliquid laetius Gre- - ' i' gorium nobis cum Basilio germinauit.Tulit igitur &ipsa multorum sanctorum segetem satis laetam, produxit copiosam piorum vincam, oliuarum quoque domini germinauit nouellam. Sed isti praecipue velut duo fili j pinguedinis astistentes dextera leuaque candelabro, instar duorum caeli luminarium refulgebant. Vnde dignum puto de his pauca supra repetere. Ambo nobiles, ambo Athenis eruditi, ambo collegae, ambo de auditorio digressi ad profitendam Rhetoricam rogabantur. Quod opus magnifice quidem implebat Basilius, Gregorius vero magnificentius contemnebat. m. 1- Quique cilin se totum dei seruitio mancipasset, tantum decollegae amore 4- multi- praesumpsit, ut sedentem Basilium, de doctoris cathedra deponeret, ac se- cum ad monasterium manu iniecta perduceret,ibique per annos ut aiunt ' itedeeim omnibus Gricorum secularium libris remotis, solis diu in scrip turae voluminibus operam dabant, earumque intelligentiam, non ex propria praesumptione, sed ex maioru scriptis&auctoritate sequebantur: quos& ipsos ex Apostolica successione intelligendi regulam suscepisse constabat. Quoi in pr cipue in prophetas commentarios discutientes, thes auros sapienti & scienti et reconditos in vasis fictilibus perquirebant. Verum cum iam ipsi suffcienter instructi, diuina dispe satione ad imbuendos populos vocarcntur, & ali us alio itinere, ad idem tamen opus Vterque trahe -
239쪽
retur, Basilius Ponti urbes & rura circumiens, desides gentis illius animos& parum de spe se tura sollicitos stimulare vel bis, & pr dicatione succendere, callumque ab his longe negligentiae caepit abolere, subegitque abiectis inanium rerum & seculari uin curis, suimet notitiam recipere, in unum coire, monasteria construere, psalmis & hymnis & orationibus docuit vacare , pauperum curam gerere, eisque habitacula honesta, & quae ad victsi necessaria sunt praebere, virgines instituere, pudicam castamque vitam omnibus pene desiderabilem facere. Ita breui permutata est totius prouinciae racies, ut in arido&squalenti campo videretur seges foecunda ac laeta vinea surrexiste. Gregorius vero bonum semen non patiebatur aut super spinas lacere, aut inter saxa dispergere, sed bonam terram cordis sui iusti cultu &exercitiis indesinentibus excolebat.Suscipere ille, quar renuntiantes seculo deferebant ad pedes suos,& diuidere ut quisque equisset curam gerebat. Iste nihil habendi & omnia possidendi contentus sacramento, erga solas sapientiae diuitias auarus& multum cupidus in herebat ille coire plures in unum, & sui inuicem in necessariis habere sollicitudinem docebat . hic sui exemplo quod erat absolutus&liber, cunctis sermone δε postolico pr dicabat : Ego autem volo vos sine sollicitudine esse &:Dominus in proximo est, nihil solliciti sitis, sed tanquam serui christi hoc solum estote lollicui, quando redeat dominus de nuptiis. Ille delinquentibus misericorditer condolere, dei delicto reuocare. hic per diuini eloquii gratiam delinquendi incitamenta pr uenire, nec sinere labi eum, qui dissiculter erigeretur elisus Ille in fide purus, hic in praedicatione liberior. Ille
deo humilis hic etiam hominibus erat. Ille arrogantes contemptu, hic ratione vincebat. Sic In utroque diuersi gratia unum opus perfectionis ex-mebat. Igitur Basilius non multd post Caesareae cappadociae episcopus, '' I a Ualente in exilium pro fide cogeretur,exhibitus est ad itibunal Praefecti terroribusque ut illi moris est potestati in & minis maximis agi cepit,ut ni-: praeceptis principis obediret interitum sibi iam iamque speraret impen-
. - ηλη 'πς ψ , absque una animi perturbatione haec sibi mi
nitante Praefecto respondisse fertur: Atque utinam aliquid mihi effet digni muneris, quod offerrem huic, qui maturius Basilium de nodo follis
huius absolueret Cumque daretur ei nox, quae erat media adspacium deliberandi, respolidis te denuo perhibetur: Ego crastino ipse ero qui nunc :tu te utinam no mutares. Et illa quidem nocte uxor Imperatoris velut tortoribus tradita cruciatur: filius vero qui eis erat unicus, extinctias paternaeam pietatis creditur exoluisse supplicia. Ita ante lucem milli , qui roearent Baulium, ut precibus suis intercederet pro eis, ne etiam ipsi, & quidem multo iustius similiter interirent. Sic accidit, ut cum omnes catholicos expulerit Ualens, Basilius usque ad vitae exitum intemerato communionis sacramento in ecclesia perduraret. Gregorius vero apud NazianZon oppidum in locum patris episcopus subrogatus haereticorum turbinem fideliter tulit Reddita vero pace Constantinopolim ad ecclesiam docendam venire exhortatus,non abnuit.Vbi breui tempore tantum ad emendandum
240쪽
populum vetustis haereticorum infectum venenis proficit, ut tunc primu Christiani sibi seri viderentur, &nouellam lucem veritatis aspicere, cum religionis doctor multa quidem verbis,plura tamen doceret exemplis nec
viderent ab eo discipulis aliquod imperari,quod no prius ipse fecisset. sed ubi gloriam subsecuta inuidia est, obniti quidam & proscriptionibus minus fanis uti coepere,ut ipso ad propria remeante, alius ordinaretur episcopus. Quod ille susurrari tantum, & sub dente sentiens ruminari, ipse profert, quod dicere ei nullus audebat: Absit, inquit, ut mei causa aliqua simultas in dei sacerdotibus oriatur. Si propter me est ista tempestas, tollite me, & mi iti te me in mare, & desinet a vobis quassatio. Tum regressus, in ' ecclesia iba quod superfuit vitae tempus exegit. Et quoniam iam fessa aetate , 5 corpore inualidus crat, successorem sibi ipse delegit, quo ecclesiam gubernante debilitatis & senectutis ocio frueretur. Extant quoque viriusque ingeni j monimenta magni fica tractatuum, quos ex tempore in ecclesiis declamabant. Ex quibus nos denas ferme singulorum oratiunculas transfudimus in Latinum. Basilii praeterea instituta monachorum optantes, si poterimus, & dei fauor adiuuerit, eorum plura transferre. Fuerunt praeterea fratres duo Basilio, Gregorius&Petrus. Quorum alter in verbo doctrinae,alter in operibus fidei fratrem ita exaequabat, ut uterque vel Baslium, vel Gregorium redderet. Extant etiam iptius Gregorii iunioris aliqua opuscula luculenta. Sed de his satis dictum. In Occiduis vero partibus Valentinianus fide religionis illaesus, veteri Romani imperis censura rempublicam gubernabat. cis .ae I Amasse s post Liberium per successionem sacerdotium in urbeRoma susccperat. Quem pr latum sibi non ferens Vrsinus quidam eiusdem ecclesiae diaconus in tantum furoris erupit, ut persuaso quodam satis imperito S agresti episcopo, collecta turbulentorum &seditiosorum hominum manu ,in Basilica quς Sicinini appellatur,episcopum se seri extorque otis rei legibus & ordine & t traditione peruersis. Quo ex facto tanta seditio, risia: '' imo vero tanta bella coorta sunt, alterutrum t defendentibus populis, ut replerentur humano sanguine orationum loca. us res factione Maximi, ni Praefecti saeui hominis ad inuidia boni & innocentis versa est sacerdotis,
ita ut causa clericorum usque tormenta duceretur. Sed assertor innocentiae deus affuit,& in caput eorum qui intenderant dolu, poena conuersa est.
c p. xl INterea desumsto apud Mediolanum Auxentio hqreticorum episcopo, utriusque partis populi diuersis studiis ferebantur. Dissensio grauis &periculosa seditio urbi propri maturum parabat exitium, si pars utraque cum diuersum vellet, nequaquam quod proposuerat, obtineret. Ambrosius tunc consiliaris eiusdem prouinci ς fasces gerebat. Is cum perniciem ciuitati videret impendere, pro loco atque ossicio suo, confestim ecclesia seditionem populi mitigaturus ingreditur. Cumque inibi multa secunduleges Se publicam disciplinam pro quiete & tranquillitate perorasset, pugnantis inter se& dissidentis populi subito clamor & vox una consurgit, Ambrosum episcopum postulantes,baptizati huc protinus clamant erat