장음표시 사용
171쪽
statius a Duumviris , & decurionibus impetrari debuisse, non Pomponius M. lom, sed Paulus etiam expresse tella. Ius d. cap. I Φ,& cap. 1. de loco publico tru . Extatque hac de re apud Fabritium, & P. Appium elegans decreti formula , cujus haec est praecipua
clausula : PLACERE HUIC ORDlNI AUCTORITATEM IN EAM REM AN. TR HANC DIEM FACTAM , CoNFIRMARI PERMITTI UE ANNI ADIECTO LIBERTO EIUS STATUAM PONERE ANNIO ΜODESTO , LOCO ADSIGNATO A II UlRIS NOSTRIS , Quo TEsΤΑTIOR SIT ERGA EUM AFFECTUS REI PUBLlCAE NOSTRAE.
Est Sc alia quaedam inscriptio vetushuie consentanea , quae Tarraconae in Hispania etiamnum extare dicitur, his
verbis concepta: M. FABIO M. F. GAL. . PAULLINO, EQUO PUBLICO DONATO AB IMPERATORE CAES. HADRIMMO AUG. ILERDENfES CIUI OPTI Mo OB PLURIMAS LIBERALITAT EllIN REM PUBLICA Μ SUAM LOCO AFROUINClA IMPETRATO POSU
ADNT . Atque ita quidem in oratio. νibus testamentorum ambiguis ejus D Maνi sententia Diet, qui eaι motulit ilhoc est, benigne interpretari solet is stamentum ambigue scriptum , & se. eundum id quod est cretibile esse cogitatum a tisatore . cap. 24. de reta dubiis. Nam, ut ait Plinius Epist. Ii-hro 4. νeligiosusime custodienda es defunctoνum voluntas . quam bonis bar
dibus intellexisse; pro iure est. XCVII. HERMOGENIANUS LIB. III. IURIS EPITOMARUM.
Ea sua depoνtationis Botentia aufert , qua ad fiscum eerveniunt HEκΜoc ENiANus juris Epirem tum libro tertio de iis tractavit, quae amitti deportationis sententia solent . Et ait quidem , sua patreuur.
fis libe=tur restituatur deportatas am sesum νecipi ius patronatus. Ea enim sola deportationis sententiam auferre quae ad fiscum perυeniunt,' quorum appellati ne non potest jus patronatus comprehendi, cap. 2I. de iure patronati cap. 3. de bon. liber. Ius igitur patronatus licet amittatur deportatione , se tentia tamen deportationis non auseris tur. Amittitur enim deportatione quatenus vinculum est iuris civilis civibus Romanis proprium ' quatenus Ver
obsequium dicitur vere:undiae s ut est apud Papinianum cap. 4 I. de oper. lubere. per sententiam deportationis , exemplo patriae potestatis , non ause tur. Eoque videri potest Plinius EpistoL lib. Io. respexisse, eam liberis cuinjusdam Ch Uni eivitaιem a Trajano ita petit, vir fur in paleis potessate, utque liis in libeνιοι servetuν ius patronorum. Dubium enim non est . quin de eo patronatus iure senserit Plinius , quod solis Romanis civibus proprium erat jure Quiritium ; non autem 'de eo , quod gentium jure ad nudum resereobatur obsequium verecundiae . Eiusque obsequii ratione scripsit etiam Ulpia.
pass. Referri etiam. haec regula potest ad jus consanguinitatis . Certum est eorum bona qui capitali judicio condemnantur, publi ari. Nam male meis ritus publice. ut exemplo aliis ad doterrenda maleficia sit , etiam egestardi laborare debet, capite 3I. depositi . Eandemque cum parentibus ealamitatem subire liberi intelligebantur , si
non exilio aut morte, saltem bonis
publicatis ς quemadmodum auctor est libro Epistol. ad Brutum Cicero. Ait
enim : Nee veνο me fugis 6 sam sit acerinbum parentum scelera filorum paenis tui. Sed hoc practare Iegi ρυ camparatum
172쪽
esi, ut ebar tas tibeνον tim amiciores pa-νentes Reipublieae redderet. Hanc leoum
acerbitatem nimiam nonnihil videtur Iulius Caesar mitigasse. Testatur enim Suetonius, parricidas, bonis omnibus ;νeliquos dimidia parte Caesaνem multasse. Ecque tandem res devenit . ut interdum omnia bona relinquerentur damna. torum liberis, interdum certae portioneS , ac nCnnunquam etiam portiones
incertae id quod libro quodam singulati De portii nibus quae liberis damnatorum conceduntur, evidenter demonis
strat Iulius Paulus, c. 7. de bon. damnat. Hujusmodi portiones separari. ab ea bonorum parte solent, quae ad filcum pertinebat . Et quamvis haeredes patri deportato non extarent liberi, quia tamen jus re inent inter se conlangulis nitatis, recte luas singuli consanguini talis jure portiones serent, non quidem ut haeredes, ut non ut liberi, sed irra
nei . bc agnati ejusdem familiae: quod .utique non fieret , si patris deportati sentcntia , huiusmodi consanguinitas
censeretur extincta . Cum igitur ea extincta non sit, & transire ad fiscum nequeat , certe nec liberis auserri per sententiam deportationis videtur . Ea enim sola depoνtationis sexientia liberis aufeνuntur, quae ad scum pei veniunt, non alia; quemadmodum Epitomarum
juris libro 3. ex quo haec regula sumpta est scripsit HermogenianuS, cap. 6. unde legitimi.
nesque omnino pertinet. De huiusmod- enim cautionibus, & possessionibus libro juris Epitomarum 4. Hermogenianum deservisse testis est epigraphe eap. II. ut in possi leg. Si ex causa fideicommissi apud aliquem esset haereditas, nec legatorum satildaret, in possessionem aὸversus eum legatarius mitti s let, c. 3. ut legati vel fideico m. Non quidem ut expellendi haeredem jus h beret, sed potius ut smul cum haerede possideret , & tandem taedio perpetuae custodiae extorqueret haeredi cautionem, cap. s. in princ. ut in poss. legat. Et quia plures legatarii simul in . possessionem poterant mitti, duhitatum fuit ex duobus legatariis quibus nil, conis . ditione legatum erat , in possessionenis mul missis, uter praeserendus sit, hoc est, uter prior possit legatum persequi.
Respondit Epitomarum juris libro
Hermogenianus , eum esse praeserendum , in cujus lucrum iussa legati petendi causa tempore praededit : hoc est , cujus conditio , sub qua legatum relictum est, prior impleta est; d. cap. II. Idque dicendum esse addidit, generaliter quoties aliqua vertitur lucri ratio causa utriusque simul in possessionem missi; hoc est , quoties de lucro duO- .rum qi aeritur , . qui simul in possessionem legatorum servandorum causa missi sunt. Solet enim vulgo dici: Qui prio est tempore, potior es jure.
XCVIII. HERMOGENIANUS LIB. IV. JURIS EPITOMARU Μ.
Quoties utriusque eausa lueνi ratio veris ritur, is praeferenὼtis vi cuius in tuis
HA C regula ad vulgares quasdam
legatorum, di fideicommissorum servandorum causa possessiones cautio-
XCIX. VENUL EJUS LIB. XII. STIPULATIONUM.
Non potes improbus υἰdeνi, qui ignorat' quantum solυere debeat.
. quantum deberet solvere, is appellari improbus solet , cap. 3 1. de re judi C: c. 3I.dgaei vendi c. certe quod in litibus
173쪽
moretur Issidue dolo malo. Festus enim auctor est, o νdinarium hominem diei s tirum scurram, Er improbum, qui ..due n litibus moraret tir . Sique improbitatis bubus mori nom, ne, aut a censore notaιus , aut expressa tege itidie que pronunt ratione damnatus esset , nos improbus fotum , sed etiam intestabilis erat , ut est apud Gellium lib. I s. e. I 3. ,& lib. 7. cap. I 8. Eoque sentu bellum enarrans Iugurthinum sic de Aletello scripsit Salustius: Improbus intutis bilisque videtur Metellus , PUquam de rebus Vaccae abiis eompetit. Et tunc quidem nec ejus recipi. nec ei dici testimonium poterat, cap. 26. de res lanaenistis . c. a I. de testibus . Porro, quem
Iurisconsulti improbum vocist . az in. testabilem , eum intestabilem ,& sacrum appellat Horatius serm. lib. 2. Satyr. 3. his verbis : Intiab dis, ct faeer Wior non ignorans hominem malum , &improbum veteribus sacrum dici; quem admodum a Festo traditum est de vel iasign. lib. Io.
Omnia quae jure eontrabuntuν, contrario iure pereunt.
OBLioATIO Ni solutio contra est . Eoque spectare videtur illud Terentii in Adelphis: Ego ad forum ibo ut hune σθμιυam: Id es , inquit Do
quibus debetur aliquid, & qui aliquid
debent , & idcirco qui debitam pecuniam reddunt solvi dicuntur ; etiamsi non pecunia numerata , sed veris his, aut mulo consensu fieri contigerit liberaticinem . Quod enim verbis contractum est . verbis tolli posse testis est Ulpianus, cap. 33. hoc tir. cap. S.
de accepti lat. Siquidem omnia quae jure contrahuntur , contrario jure poreunt. Idque illud est quod Seneca de Benefic. libro 6. cap. s. ita scribit rPecuniam dicimur redaidisse , quam υis
numeravimus pro argenteis . aureos, quon vis non inteνυenerinι nummi , sed dei
gatione, O verbis perfecta solutio sit .
CI. PAULUS LIB. SINGULARI DE COGNITIONIBUS.
Ubi lex duorum mensium Deit ment;
EXτANτPauli responsi quaedam sub
hac Epigraphe: PAULUS, Imper. a. Istim sententiarum in cognitionibus pro Iata νum , sive Deere torum ex libris sex
libro primo ; cap. ult. de jure patron. c. 4 I. fami l. erciscund. cap. ulta de hae- .redi h. inst. Et quia singularem quendam De cognitionibus , & alium De jure singulari librum singularem scripsit idem Paulus ; certe dubium non videtur , quin haec tria , Decretum , Cognitio,&Jus lingulare diversa sint. Nec mirum. Qitaedam enim juris esse dicuntur ordinarii . quaedam juris sngularis, & quaedam denique cognitionis. Ordinarii juris ea sunt quae a Magistratibus, vel a Principe decernuntur
secundum tenorem , & ordinem iuris. Ad singulare jus ea referuntur quae contra jus ordinarium aequitate non dissuadente, favorabiliter recepta sunt, P. 33. I. de acq. Pin. cap. 44. h. 3. de uiui p. c. 23. 3. fideico m. liberi. Et denique cognitionis ea dicuntur esse, quae supra ordinarii juris dispositionem indulgentur principali reis scripto, cap. 2. C. de in juS VOL. cap. I.
174쪽
de constit. princi p. Cujus generis est civilium publicorumque munerum Ua' eatio . legitimi temporis prorogatio , ' induciae egenis creditoribus concessae ,& sic deinceps ; de quibus Pauliani libro singulari De eo cognitionibus ctasse , partim ex hac regula mani&stum est, partim ex epigraphe capitis ult. de excusat. , Sc eap. s. de veter. Nec alio spectat quod Symmachus Epist. lib. I. i e ad Ims eratorem The
dolium seribit : multis ρνουoeati nibus variisque rνacta iudieiis intra meras justi temporis nequiυit exequi ρνο- positas a eLones . Ut res mouebat am se Ium beneflcium remedio integravis hi plicatioms . Sed idem mulierem easus , etiam rescripti bumanitate 'θσα vit .
Haec Symmachus, id haud dubie ap. mans supplicationem , quod ad co.
gnitionem Paulus refert, non quidem causae, litis; sive controversiae, sed solius Jupplicis libelli . Ita enim a deiscretis quae caulae requirunt cognitio. nem cerni principalia cognitionis reis scripta loIent . Eaque et i mn ratione cum libellotuim magistro sacrarum C
gnitionum magister jungitur in quadam inscriptione quae ad aedem D. Lu.ciae Romae etiamnum extare dicitur , his verbis : Dis MAC Nis ΜΑ TRIDEUΜ ET ATTIDI SEXTILIUS AGE-sILAUS AEDES US V. C. CAUSARUM NON IGNOBILIS AFRICANI TRIBUNALIS ORATOR, ET IN CONSIST RID PRINCIPULI, ITEΜ MAGISTER LIBELLORUM ET COGNlΤIONUM SACRAR UΜ , MACIETER EPISTOLA RUΜ Μ AGISTER MEMORIAE. Eoque
etiam referri poterit illud Arnobii in Pist. Ia . Pium est , ut iudicem υἰ- deas , με causam δι fendas , ut libellum porrigas , preces sundas . Hanc juris ordinarii , & cognitionis differentiam vehementer confirmat Suetonius ad hunc modum de Claudio letibens':
Alitum interpellatum ab adversarἰis de propria lite , negantemque cognitionis rem, sed Ordinarii iuris esse, agere c-sam confastim apud se coegit . Sensus enim est, rem illam per libellum sola cognitione rescriptoque principali e pediri non posse, sed in ea definienda ordinem juris sequendum esse, qui Modo auditis utrimque partibus caulae rea quirit sedulam examinatiouem. Eaque ratione ab in jus vocatione libelli oblationem sejungit Paulus , cap. as. de in jus vocand. Nec alio sensu dicitur exetisari non posse tutor per ιiberulum , cap. 23. de excusat. Est enim excusatio tutoris non res cognitionis ,
sed ordinarii juris. Certum est men5bus duobus integros tribui dies sexaginta, cap. go. a d. leg. Iul. de adult. Et idcirco quod lex intra duos me ses jubet fieri, ordinario jure intra dies.sexaginta videtur faciendum, nisi te pus illud principali rescripto fuerit ampliatum. Unde perspicuum omnino est, quidnam hac regula voluerit Paulus, ex ejus libro singulari De cranitionibus sumpta. Nimirum aliud nihil
quam tutorem agentem in provinciis,& excusare se volentem , imνa mensesinios, hoe est, dies sexaginta s trigi ta diebus intra quos fieri a magistra. tibus certior debebat , simul compre . hensis, capite ultimo de tui. ,& curat dat.) id eum sacere oportere. Et cum de eo quaereretur qui die sexagesimo primo venerat , an audiendus esseti , respondit Paulus; jure quidem ordinario eum audiendi ina non esse, sed cognitionis iure utique audiendum : Ι-
praatorem enim Antoninum eum D. Pa
- tre suo quadam cognitione generas μν rein scripssse, ubi lex duoνum. mensium faeie mentionem , qui sexagesimo prima die voneris, audiendum esse di illudqua νUcνiaptum legis vliorem habere, cap. I. de
constit. princip. 4tque ita quidem non-X a ordiri
175쪽
Ordinario, non singulari, sed solo conis jure duorum mensium appel-hitione dies comprehenditur sexagesii- naus primus. Quod cum Graeci interpretes non intelligerent , frustra regulam hanc suspicati sunt vitiosam esse.
CIL ULPIANUS LIB. I. AD EDICTUM.
cui vetante praetore fiest, bie adversus edictum feeisse propνie dicitur.
PRi Neirus , Praetores , P esides , aliique Majores magistratus . &Duces belli cum quid palam jubebant, aut vetabant fieri , id facere solent
edicto , quemadmodum in Nerone testatur Suetonius . Ait enim , munus gladiatονιtim edidissse Neronem tanta s. vitia , ut necesse fuerit Auguso , clam
frustra monitum, edicto eaereere. Dnna.
tus etiam auctor est edictum praetoris dici, & Imperatoris ; hunc explicans in Eunucho Terentii Jocum : Miles
mune adeo edieo tibi, ne υim faetas ut Iam ἱ- illam. Cui consentaneum quoque est illud Suetonii de Augusto :
e pvi bella eivilia, aut in concione, aut per ed Bum ullos in Attim eona vitiis roner appellabat, sed milites. Nec alio
sensu scripsit idem Suetonius . edicto , se dominum υοeaνi prohibuisse eumque ιoeis quibusdam inυidiosis , aut
petulantistus taeesstum, contradixisse ediacto: equestrem ordinem a Callatita λυι ratum fuisse per edictum : viatores ne per I*lis oppida nisi, aut pedibus, aut sella aut lectica transiνent , edιcto monuisse Diviam Claudium : & denique Aulum it elisiam praetorianas cohortes Nuo edia' exauctoras . Sic & praetor
'si quid fieri' juberet, aut vetaret , uti solet edicto; cqp. s. β. . cap. Io- , SI 8. de noxi operis nuntiat. Et
idcirco qui vetante praetore fecit; mi. rum non est eum adversus edictum secisse proprie dici, d. cap. iis. Idque adeo verum est , ut mandata praesidis ad provinciales de ejus adventu missa,
eadem prorsus ratione nomen etiam
haberent edicti; cap. 4. 2. de om. piae sid. Eoque pertinet illud Livii l. 8. Inde praemisso edicto, ut triduo post Isec.
queus Ieclaιus ad aedem Bellonae adesset, omni multitudine obυiam ess , ad Drobem accessere. AD EIUS EST.
Eius vi actionem denegare, qui pessit .
ALi TtR liberum non erat ad agendum actori procedere , quam liactionem impetrasset, cap. 6. in prin. de incissi c. tellam. cap. 3. in princ. quod quisque juris, cap. 3. de se p. violato. Nam si actione denegata adversario molestus esse non desineret actor , ex ceptione non impetratae actionis eo
modo solet excludi , quo per rei judicatae exceptionem repellebantur illi, Wii de re judicis pronuntiatione semel
definita novam ursus litem movere non verebantur . Atque hoe setasu de beneflc. lib. 2. cap. 8. sic scripsit Seneca : Ad iudicem missus tum , ut imp trarem , causam. dixi. Per Iudicem enim Praetorem, vel Praesidem intelligit Sene. ca , non judicem datum . d. c. f. in princ. Nee alio lpectat quod ad . s. in C. Verr. ait Cicero: C. Gallium senatorem a L. Metelio , ut ex edicto suo itidie um daret in pronἰum , QUOD
SE , possulantem , non impeινasse . Et quia imperante Diocletiano ordinaria judicium datio desiit in usu esse, c. 2. C. de ped. judicib. certe & ipsa quoque actionum impetratio per oons que
176쪽
DE DIVERSII REGULIS IURIS. 36s
quens inutilis esse,& minus necessaria coepit. Quae res in causa suit, ut vulgarem non impetratae actionis exce-litionem sustulerint tandem Theodo. ius . & Ualentinianus Imperatores , cap. 2. C. de sor. , & impet. af . sublat. Moris etiam erat, ut non a ma.
gistratibus aliis , 'u.im qui jus haberent dandorum judicium actiones possent impetrari : quod quidem jus magistratus municipales non habebant . Et idcirco si ab iis actio damni insecti nomine competens peteretur, act rem ita rejicere non poterant, ut dicerent actionem se denegare . Ejus
enim est actionem denegare qui possit,& dare . Idque illud eit quod scripsit ad edictum libro primo Ulpianus, Iudicium damni insedit nomine competenseertam habera eondit onem: SI POSTVLATu Μ FUERIT; er possutare proprie diei pro tνibunati petere , non alibi , capite q. s. de damno insecto.
CIII. PAULUS LIB. I. AD EDICTUM.
' N mo de domo sua extra bi debet. PLERIQUE putaverunt nullum de domo sua in jus vocari licere , quia domus tutissimum cuique refugium est ac receptaculum, cap. I 8. dein jus voc. cap. 28. de fideicom. liberi. cap. s. a. de injur. Si modo nec aditum ad se praestaret, nec epublico conspiceretur , cap. Ist. de injus vocand. Aliter enim solemni. denuntiatione vocari in jus poterat. non tamen de domo sua invitus extrahi, Lap. 4. 3. de dam. in kEho. capitulo vigesimo primo de in jus voc. Nemo enim de domo sua extrahi debet. Qua de re scripsimus Protrib.
lib. sing. cap. 3. Quintilianus lib. 7.
cap. 9. Ex domo in jus edueere non licet I extra tabernacula eduxἰι.
CIV. ULI' IANUS LIB. II. A D EDICTUM.
Si iis duabus actionibus alibi summa major , alibi infamia ess, ρνaeponenda es eauIa existimationis. Ubi autem aequiparant famosa iudicia , etsi fumis mam ἰmparem habeant, pro paribusaeeipienda sunt.
DUAs actiones de una eademquere simul concurrere novum non est, ex quibus alteram contingit interdum famosam esse, alteram non, c. I 4. de praest verb. Sic cum
actione injuriarum concurrit actio legis Aquiliae, c. s. β. I. adleg. Aquit. Sic etiam . qui hominem surripuit,&occidit, quia surripuit furti , quia occidit, lege Aquilia tenetur, c. 2 in princ. de privat. delictis . Sic denique cum actione bonae fidei concurrere dicitur actio furisti , cap. 43. pro socio . Et quia per
alteram altera non tollitur , dubitatum. fuit, utra praeponi debuerit, an iam is , an vero ea quae cum samosa non sit, majorem tamcn si immem contiisnet, atque ita videtur praeserenda, c. ult. C. de ord. cog. r. 34. de iudie. Praesertum cum si scripserit in Lucam lib. a. Beatus Ambros. Non ut tamen
iori. Respondit Ulpianus I raeponen. dam esse caulain existimaticinis velut majorem. Quia enim famosis judicio damnatum famosum esse dubius non est, certe, & illud quoque vid ur esse rationi contentaneum , ut in hujuim di speciebus primo loco sili pi latur de adversarii existimatione , tanquam de causa maiore, cap. S. Me pcenis, cap. s. de variis , & extryores ε'. Quod
177쪽
utique fieri non poterat, si duo famosa judicia smul concurrerent. Ea enim etiamsi imparem summam contineant, pro paribus tamen accipienda sunt; quo fit, ut in arbitrio actoris si utro velit experiri. Videlicet eo modo quo in aliis non samosis smul concurrentibus judiciis, esse hujusmodi electio
penes actorem solet, cap. I . de rei Vind. cap. IO. s. mandati .
CV. PAULUS LI B. I. AD EDICTU Μ.
missio solemnem requirat eausae pro tribunali cognitionem sive decretum, cap. 4. 2. de damno inses . quo fit ut ,& Praetoris requirat praesentiam. Ubicunque enim solemnis ea .e eognitio es, ibi P aetor desideratur. Et sic quidem ad edictum lib. I. scripsit Paulus. Idque adeo verum est , ut hae sola ratione nec dare nec denegarer tuerit municipalis Μagistratus a ionem , cap. 4. 6. Non enim aliter dari actiones lolent, quam causa Q- lemniter cognita. Ubicunque causae erantiis est , ibi
JURisDic Tio NEM etiam in Italicis
municipiis exercuisse Praetorem urinhanum , testis est Ulpianus , cap. 4. . de dam. ins. Est etiam Gellius auctor libro Io. cap. 3. maiores ρο- poli Romani in fratus non ea solum quae iurisdictionis eνant , in municipiis
Italicis facere potuisse, sed etiam quae erant imperi; . Quod ipsium ad Edictum libro primo videtur Paulus quoque tradidisse , & simul definivisse , quid urbis, quid item Romae appellatione contineatur, c. a. de verbor. lignific. Eodem enim lib. i. seripsit Paulus: Magis tibus mune palibus non permitri in integνum ν si ueνe , aut in pist ssonem miι fere νei, υet dotis servandaePvel etiam servandorum legatorum cauis
D, cap. 26. ad muncipat. Et idcirco a praeside in provinciis aut si vicinum urbi Romae esset muncipium, a prae tore cognita causa in possessionem mit. ti solet non a magistratu muncipat. d. cap. q. 7. tum quod ea quae
magis imperii sunt quam jurisdictio. nis municipalis Magistratus facere non possit, d. cap. 26. , & cap. q. de juri L dict. tum etiam quod in possessionem C V I. PAULUS LIB. II.' AD EDICTUM.L;beνιas Inaesimabilis res est. Moo Es τι Nus auctor est, liberumbominem non posse in βipulationem deduci, quia aestimatio eius praestari uo. potest, cap. Io3. de verb. oblig. Ea
enim sola consistunt in obligatione, quae pecunia lui praestarique possunt, cap. 9. penult. de statu lib. Atque ita fit , ut nulla de corpore libero contrahatur obligatio . Nam libertas eum sit inaestimabilis, pecunia lui aut reparari nequit, d. penuit. Et hoc
est. qi:od ait titulo 2. UlpianuS, pre. rei cari putationem pro Iibertare fieri non
corpus aeltimationem non recipere, capio
re 3. si quad. pauper. sec. dicat. CVII. CAJUS LIB. I. AD EDICTUM PROVINCIALE.
SI servus pactus suerit ne ipse peteret . inutile pactum est, cap. 28. de padi. Cum servo enim actio non est.
178쪽
est. Nam ut ait in Phormione Te- in multis verbis in quibus ant qui diarentius. cebant S , eos postea dixisse R , ut Servum Iom nem causam oraνe leges in carmine Saliorum Casuali , dolo- non sinunt' si, eis . Et idcirco apud cἰellium pro Neque resimo u ἰ dies o s. vi TIUΜ EssET , recte mihi videor Quo tensu scripsit Ulpianus , fertium reposuisse, VITIUΜ ES IT . non , ut pessonam non die quae in ius vocari alii volunt, v ITI UΜ EsCIT. Atque possit, c. ne quis eum qui in jus ita quidem si vis fieret vocationi, lo-voc. est. Et quia lis nulla nobis esse cus erat antestationi, & manu conteris potest cum iis quos in potestate ha- ta in jus ducebatur adversarius. Eoquebemus, praeterquam ex castrensi pecuis visus est Hieronymus Epistolarum lilio, cap. q. de judic. hinc etiam vi- bro decimos exto respexisse, cum ait r. detur haec regula sic accipi posse, quasi Conseνta manu in jus vocas, D:ννi- contenderit Cajus cum servo nostro cum serjtorem in profa Et quia nullam nobis actionem esse. Haec enim Livius libro tertio scribit: ν ιυ tuis mduci exempla ex eodem Cati ad Edi- Iiam in itis fuisse vaeatam sectoribus , ctum provinciale lib. I. desumpta qui adeνant videtur sane eo in loco sunt, & huic regulae omnino conis antestationis mentio fieri . quam noni Veniunt . ita dudum suis legum tabulis decem.
. viri promulgaverant . Nec satis erat antestationis medio reos prehendi. Nam
CVIII. PAULUS LIB. IV. Calverentur , rapi in jus poterant AD EDICTU AI. obtorto collo. Idque illud est quod apud Nonium se ait Lucilius: Fere in emn bus poenalibura iud e is, oe non it, sapito inquit eum , oe si
aetari, oe imprudentiae succuννιιών. colvitur, ergo
SI reus in jus vocatus sequi actorem Male vulgo legitur: furnollet , liberum actori medio a , Ut enim hunc locum emendemus, sen- testationis erat reum manu conserta in sus , & antiqui juris ratio postulant , jus ducere , & li calveretur reus peis praelertim cum eidem loco illud quo-demve strueret , etiam ei collum to dammodo consentaneum sit , quod sic quere, eumque adstricta cervice in jus Juvenal. Sat. io. scribit, rapere . Id enim lege duodecim tabuis Sed Dideant servi ne quis neg t, criarum expresse contineri ex Gellio , pavidum in ius Festo , & Porphyrione admonuimus Ceνυice assLicta do in num trabat.
. aliquando , his verbis : Si iru ius Nec alio spectat quod ita Hieronymus
VOCET, ATQUE EATENUS si Moa- ait Epistol. libro 2. D torιo collo me BUS AEVIT ASUE VITIUΜ ESIT, IU- in jus trabis, Mi aut probem quoa nolo, . NENTUM DATO; SI VOLEL ARCE . aut mulιον tim in υidiam subeam . Dixit RAΜ, NE STERNITO , Si vis vo. Hieronymus obtorto coIlo, pro eo quod
CATlo NI , TESTAMINI; IGITUR ΕΜ apud Iuvenalem est eeνυice a ricta . CAPITO ANTEsTARI , s I CAL. Nam cui adstringebatur cervix , ei NITUR PEDEMVE STRUIT , MA. collum torqueri clicebatur; quemadmo-NUM ENDO IACITO . Varro auctor dum auctor est Livius libro quarto ,
est de Lingua Latina libro sexto , his verbis: Hoς decreto consul armatus
179쪽
x re. Sed quorsum haec Τ Nimirum ut intellia amus quidnam voluerit sibi haeripula Paulus . Et certum quidem est lihro qua ito ad Edictum ex quo haec regula sumpta est de poenalibus judiciis praetoriis disseruisse Paulum , ejusque generis esse illud judiciuna poena.
te quod aversus ecs datur, qui parentem , aut patronum line venia in jus Vocant, cap. 9., & cap. II. de in jusvoc. Acodellinus & Ulpianus auctores sunt quinquaginta aureorum in eos ju. dicium dari. aut si inopia dinoicere nistur laborare, a praesecto urbis eos castigati tanquam in ossiciosos I cap. penultim .,& cap. ulti m. de in jus voc. Et quamvis non adjecerit' Praetor se caula cognita hujusmodi poenale judicium daturum, nihilominus tamen benigna interpretatione csse pnterat Veis niae locus. Nam si poeniteret libertum,& actionem remitteret quam vel te, merario quodam aetatis impetu . vel - etiam imprudentia adversus patronum sine venia in jus vo a tum instituere
decreverat , aut si patronus vocatus non veniret, aut non invitus vocatus
. esset, Paulus ad Edictum libro quarto moderandam Pistoris jurii dictionem . Fere enim in omnibus poenalibus judiciis aetati, & imprudentiae succurri, cap. II. d. tit. Et recte quidem addi.dit particulam fere . Nam si libertus patronum, aut filius patrem in jus voeasset invitum , quod fieri manu conis serta, aut adstrina cervice solebat, in
ea causa erant, ut nullam eorum aetas, aut imprudentia veniam mereretur ,
sed potius a praefecto urbi graviter essent puniendi. d. c. ult. , & cap. I. de obseq. par. & pat. praest. Nam ut ait eleganter Ulpianus, libe, to filio sempeν honessa fandiu persena par irae patroni videri iubet, c. s. d. tit. Ea-
que ratio est cur scripserit Imperator .
Gorusanus nec rusticitati hac in re min
niam Priseri, cap. 2. C. de in ius voc.
eo nihil obstante , quod aliis edicti partibus succuri i soleat rusticitati, cap.7. de juris d. cap. a. si quis in jus vocat. Quod autem Paulus ait, aetati in omnibus poenalibus judiciis fere succurri , id etiam ad publica,& criminalia judicia reserendum videtur. Sic videlicet ut impuberibus , & insantibus succurratur, puberibus vero non succurratur,
cap. IO. d. quaestionibus, capite I. C. si advers. delictum, cap. 37. de mino rib. cap. 38. ad leg. Iul. de adulter. cap. 22. de in jus vocand. Prudentius
περὶ papae νων hymno decimo. Stupuit Vrannis sub pudore ' Ehιans, Me vim decebat innocenti aetatulae Inferre lege , nee loquenti talia Furoν sinebat efferatus Parceνe.
Esse autem in publicis judiciis aliquam
imprudentiae veniam , satis ea lege demonstrat Numa , quam ita de parricidis concepit: SI Q.VIS H ΜINEM LIBERUM DOLO SCIENS MORTI DUIT, PARICIDA ESTO: per pari. cidam non utique eum qui parentem,
sed eum qui hominem qualemcunque occidisset intelligens, auctore Festo libro I 4. Vim ut opinor legemque naturae qua omnes homines pares sive
aequales sunt, intuitus , cap q2. hoc tit. Hanc Numae legem videtur Sylla in ea lege secutus esse, quam de sicariis edidit, scientiam requirens, & dolum malum , cap. 7. ad leg. Cor. de scar. videlicet eo sensu quo Declamat. libro quinto sic scripsit Seneca : Ex toto noluisse debet, qui imprudentia a finditur.
180쪽
DE DIVERSIs stCIX. PAULUS LIB. U. AD EDICTUM.
que interdictum ita videtur Ulpiamuaccepisse, quasi de hostibus,& perduel. lionis damnatis , deque suspendiosis , & iis qui mala conscientia sibi int
terant manus, seni erit dumtaxat Tibe.rius, cap. II. I. de his qui notant.
insam. Per suspendiolos eos intelligit Ulpianus , qui surcillis suspensi laqueo
vitam finierant. Nam, ut Festus ait, furcistis δευε furcillae sunt quibus homLnes si pendebant. Et quamvis huiusmodi homines non lugerentur , nihilominus tamen eos elugeri propter sanguinis turbationem moris erat. Adeo quidem eorum viduae intra luctus legitimum tempus nuberent , notarentur
infamia: nec non & illi quoque infames essent, qui eas duxerant, si modo
ignorantia non excusarentur, d. capite
II. . I. Et quia filii familias sine patris
consensu nec rite nec jure matrimonium contrahunt, hinc certe evenit ,
ut exculetur filius qui patris iussu, &auctoritate intra tempus Iegitimum quo mariti solent elugeri, viduam duxit :ipse autem pater qui passus est ducere,
notetur capite II. in fin. cum cap. seq.
de his qui not. inum. Aliud est si inscio patre hujusmodi nuptias contraxerit filius. Tunc enim filius notari , &exculari debuit pater . Nullum enim. νιmen paritu ν is, qui non probibet, eum propteν lanorantiam prohibeνe non potest, quemadmodum auctor est ad Edictiim libro s. Iulius Paulus . Unde a conis Tom. L
trario sensu recte concludi videtur , patrem non esse exculandum , si cumiciret, & posset prohibere, noluit tamen prohibere. Nam , ut ait in Troade
Qui non vetat peceare cum possit, iubest. Eademque ratio est cur hi qui salutare auxilium denegabant morituris . plecterentur. Id quod ab Apuleio traditum est, De asino libro o. a ignoνas, inquit eos , etiam qui moritur a auxilium Diutare denegarint , quod eontra bonos moνes id ipsum fecerint , solere puniri Huc etiam spectat vetus proquiritandi rario. Moris enim erat, ut populi indi-3entes auxilio, Quirites conclamarent, indeque quiritare, & quiritari diceban tur,quemadmodum Varro, Arnobius, monatus,& Nonius testati sunt. Id quod in vi maiore a Romanis observatum perpetuo fuit. Seneca Epistol. libro a. mo statim Quiritium fidem imρIorat. Quintilianus in Declam. cui titulus est. Diυes a parasita sacrilego reus eaedis . Deinde, inquit , quemadmodum rapis da publico P non elamaι, non Quiritium fidem ἐπυοeat . Nec aliud est quod de eo Ulpianus scribit, qui turbam conticitavit dum misericordiam provocat , cap. q. q. vi bon. rapi. Ait enim libro 3. Livius: Aia clamarem nutrieis fidem Quiritium implorantis, fit con ur sus . Deque hujusmodi concursu visus est etiam Ulpianus sensisse , de servo tractans qui clamavit ut ad auxilium d mini sui conveniretur, vel qui turbam
convocavit,c I. q. I9. & c. I9. de Sta Silian. Nec etiam arbitror clamorem
illum quem in occidendo iure noctu no Decemviri requirunt , Ca jum alio retulisse, cap. 4. ad leg Aquit. Quod
autem Paulus ait nullum crimen eum
pati, qui non prohibet cum prohibere non potest , id eam videtur interpreistationem recipere . ut hujusmodi persona nequeat accusari. Esse enim cri-Y men