장음표시 사용
151쪽
Sensus enim est arbitrum compromi Lis ita sumptum ut diem possit prorogare, litigatoribus elim invitis id facere posse; ηon tamen posse referνi diem, id est , anteverti iisdem contradicentibus , nec interesse an ambo cono dicant simul, an vero consentiente altero alter dumtaxat contradicat. Non
enim debet alteri per alterum iniqua conditio inferri . Atque ita quidem aestionum libro primo scripsit Papi
LXXV. PAPINIANUS LIB. QUAESTIONUM.
III. n.o potes mutare eonflium suum in
RUCTOR est in fragmentis Ulpianus
titulo 28. emancipaιιι liberis ex
cavere fraινιbus suis qui in potesate manserunt , bona quae moriente paινε buerunt, se collaturos . Quod ipsum a Iuliano quoque traditum est, cap. 3. 2. de collat. bon. Addiditque e dem tit. Ulpianus, bonorum possessionem parentibus, i libeνis dari intra annume quo petere potuerunι et eaeteris intνa centum dias . Quo sensu scripsit Asricanus bonorMm posse ponem ab alio vnia 3 m non posse pos diem eentesimum ra- μ' haberi , cap. 24. rem ratam ha heri. Hi ne tractatum fuit, an filius emancipatus , qui de bonis conserendis cavere fratribus noluit, mutare coninstium possit, ac postea , ante annum delatae possessionis elapsum , cavere V lens audiri debeat. Et ait quidem lib. 3. Quaestionum Papinianus, plerosque existimasse eum postea audiendum si vellet oblata cautione beneficium bonorum possessionis exercere r quamvis dici possit,
videri eum possessionem repudiasse, re ARDI COMM. se quodammodo in injuriam Datrum
mutare consilium, eoque nomine admitti non oportere, neminem enim
mutare consilium suum in alterius inriiuriam posse . Et haec quidem licet verissima sint, nihilominus tamen scripsit eodem loco Papinianus, benigni rem esse diversam sententiam, maxime cum de bonis parentis inter Da- tres disputetur cap. 8. de collat. bon.
LXXVI. PAPINIANUS LIB. XXIV. QUAESTIONUM.
In totum omnia qua an Imi desinatiana agenda sunt , non nisi vera, oe eerri
. to disserens Papinianus a quo Romae uxor divertit , doris nσα mina virtim , ait Romae defendendum
esse, cap. 41. de iud. Hujusmodi res. ponis causam dedisse videri potest utilitas publica. Utile siquidem publice est , eum qui in Iegationem Romam missus est, calore, & iracundia conjugis domum ad eausam dicendam non revocari P Proinde si necessaria mariti mora periclitari de dote metueret uxor, poterat a marito Romae
divertens Romae repetere dotem, d. c. 42. Si modo declararet certa quaisdam animi destinatione perpetuam constituendi dissentionem se a viro divertisse ' cap. q. de divortiis. In totum enim omnia quae animi destinatione agenda sunt, non nisi vera ,& certa scientia perfici possunt; ut auctor est Papinianus ex ejus libro aerionum vigesimo quarto desumpta.
152쪽
si mancipationi diem adieceris ,1 I
L xx VII. PAPINIANUS LIB. XXVIII. QUAESTIONUM.
conditionem, vitias actum . Id enim moliris quod per rerum naturam fieri non potest. Nam transferre dominium actus legἰtἰm; quἰ ν ej une dἰem Φιconditisnem , veluti manetpa io , a e litatio , haerediιatis aditio , θνυ. optio, datis tutoνis, in totum υἱιianis νυν per temporis vel eonditionis adie.
Bionem . Nonnunquam tamen actus
suprascriptἰ, tacite recipiunt, quae ex presse eo rebensa vitium adferunt .
Nam se aceeptum feratur ei qui sub conditione promisit, ira demum egisse aliquid aeceptitario intelligitur , sobligation s causa extiterit ; quae s
verbis nom natim aeceptitationis comis
prebendatur , nullius momenti faciet
vis , & illud non pateris transferri . Transferre quidem vis, rem dans maniscipio,& rursus quo minus transferatur videris impedire diem adjiciens , aut conditionem. Nam sine dominii trantilatione nulla , aut esse, aut appellari, mancipatio potest , quae translatio per temporis , & conditionis adjectionem omnino impeditur : eaque impedita , desinit esse mancipatio, desinit esse in jure cessio , haereditatisque aditio viistiatur , nec optio servi legitima cenissetur; cap. 4 r. in fine de acquir. haeredis Testis est enim M. Varro de Re Rust. lib. a. legitimum pesei dominium .
si quis haereditatem justam adiit , si
ΡER actus legitimos legis intelli- manet o acceperi ab eo a quo iure clinguntur actiones , hoe est . actus vili potuit aut, si in iure cessi eui e quidam ritusque solemnes certis ver- dere potuit, O id tibi πονιωit. Manu-borum sermulis ex lege descendentes: missio quoque vindicta fieri in diem cujus generis sunt mancipatio, in jure vel sub conditione non potuit. Moνiscessio , adoptio , haereditatis aditio , enim erat auctore Festo , ut dominus
cretio, usurpatio, acceptilatio, manus servum manumitte/e volens , caput ejus consertio , manumissio , servi optio , aut aliud membνum tenens , haec verba datio tutoris, & se deinceps. Hujuia Iolemn a pronuntiare 'HUNC ΗΟΜINΕΜ . modi actus ex natura sui nee diem LIBERUM EssE VOLO , emitteba admittunt, nec conditionem . Quamis eum e manti . Eaque emissio Omnem
obrem si diem vel conditionem receis excludebat diei conditionisque adjectio- perint, in totum vitiantur. Et certum nem, quam nec ipsa quidem vindictae quidem est mancipationem , in jure natura patiebatur . Siquidem momentseessionem , 'haereditatisque aditionem remporis, ut Persus ait, /usa eonferridiem non recipere aut conditionem . Lbertas vindicta soleι . Ut igitur sine
Hujusmudi enim Iegis actionibus nihil translatione dominii nulla neri manis agitur quam ut legitimum ex Quiri- ei patio, in jure cesso, aut haereditatistium jure dominium transferatur , aditio potuit; se quoque sne justa liquemadmodum in fragmentis Ulpianus bertate nulla imponi vindicta solet , tit. I9., & in Topicis Cicero, ejusque cap. a. C. s advers. lib. Accepti latio interpres Boetius evidenter demonis actus etiam legitimus est, mancipatio. strant. Res quae datur mancipio , aut ni contrarius , nexi continens libera in jure ceditur, protinus ex jure Qui . tionem ; ideoque ejusdem esse condiis ritium ejus efficitur qui eam mancipio tionis censetur , cujus est mancipatio . accipit, aut cui cessa est. Quamobrem Et quamvis acceptilauom factus co ditio
153쪽
142 ditionem non admittat, nihilominus temen id quod sub eonditione promis.
sum fuit, recte potuit acceptum serri. Actiis enim legitimus accepti lationis hujusmodi conditione tacita non vi in riatur. Nam sive dc fecerit, sive eventum conditio tacita sortita fuerit, semper ipso actu liberatio contingit' quaeliberatio impediri videretur aliqua conditione expresse addita. Dationem tuis toris legis etiam zctionem esse hac reis puta docet Papinianus. Eaque feri id. circo in diem non solet , quod certus dies tempusque certim iure publico functioni tutelae esset des nitum , quodque magistratus nullam haberent luo arbitratu a mi liandi , aut coainan litemporis lege definiti auctoritatem . Quo minus autem dari tutor sub conis ditione potuerit ' sola legit inii dictus impediebat natura . Nam si crin ditio.
nem illi actui adjeceris, dici non poteris tutorem dare ; nec per conlequens lege apud te quicquam censebitor agi 'cum praelertim id exigat legis o Elio , νε tutor detur, hoc est ut administratio tutelae in praesentem tutorem, aut necessariis de causs ab lentem , amicis postulantibus, decreto solemni a Pi aristore, vel Praeside ad tempus usque pubertatis transferatur , cap. ultimo ubi
pupil. educ. Atque ita quidem actus legitimi, id est , legis actiones verbis
formulisque solemnibus comprehensae , diem aut conditionem non admittebant.
LXXVIII. PAPINIANUS LIB. XXXI QUAESTIONUM.
Generaliseν eum de fraude disputatur , non quia habeat octor , sed quia per
adversarium habere non potueris,con.
fiderandum es. recte a Paulo traditum est cap. 3 . deservit. urb. praed. Id enim ni ita esset consequi videretur neminem iptum sibi servitutem pcisse non debere, quod est absurdum, cap. Io. com . praed. Et idcircό si dominium rei servientis ad eum tui servitus debebatur aliquo modo perveniret, consequenter servit item extingui dicebatur, d. cap. Io. Idque adeo ucrum est hit ipsa etiam haereditatis aditione servitutes confunderentur, cap. IS. de servit. Hinc quaelitum fuit, si testator qui me haeredem scripsit domum aliquam meis aedibus seris vientem legaverit I itio , an aditione mea consula esse hii ius modi servitus censeatur. Et ait quidem lib. gr. Quaestionum Papinianus, Ibi ιωtem aditionebaereditatis ipso juxe consuuini , eamque exceptionis medio it νum imponi . Praedium enim legati ina ab haerede vindi. cpnti legatario, opposta doli exceptio ne tradere haeres non aliter cogebatur,
quam si pateretur legatarius servitutem aditione consulam rursus imponi, d c. 18. Censebaturque dolo,& fraude non carere legatarius actor impedire volens data opera quominus id haeres servi. 'tutis jure obtineret, quod eum habere ratio suadebat aequitatis . Generaliter enim cum de fraude disputatur , non
quid ipso jure habeat actor, sed quid
medio exceptionis per adversarium suum habere aequitatis intuitu non potuerit, considerari solet , quemadmodum scripsi libro 3 i. Quaestionum Papinianus.
LXXIX. PAPINIANUS LIB. XXXII. QUAESTIONUM.
vili non ex eventia dumtaxat, sed ex consilio quoque desideνatur.
Si quis aedes suis aedibus servientes
emerit, traditasque sibi acceperit, coa fusam esse sublatamque servitutem, Doc ετ Suetonius solitos a Censo ribus notari orbos. & coeli hes . De censura enim Divi Claudii disserens ait:
154쪽
ait: Plures notare eonatus innoxios fere reperit , quibuscunque caelibatum , aut oris bitatem , aut egessatem obiise e , martios,
patres, opulentos se prob intibus. Eoqire pertinet illud Ambrosii in tertium ea. put Lucae : Erat en m deforma liberos non babere , quod etiam legum eiυ lium fuit auctoritate multatum , videnturque ita multari coelibes consuevisse , ut uxorium populo penderent . Festus enim auctor est uxorium pependisse eum diei,
is dedit . Eoque videri poterit Diorespexisse . cum ait ea libes a maritis multa secrevisse Diviam Ἀμβum. Hi ne intelligimus quo sensu tradiderit Papinianus quod in fraudem legis ad impediendas nuptias μν*tum G, nullam vim habere, cap. 79. in fine de condic. ,&demonst. DuDium enim non est, quin
ille de lege Iulia, & Papia senserit .
De qua lege tunc etiam idem Papinianus sensisse videtur, cum de eo dis. sereret , qui in fraudem legis mulieri usum fructum legaverat; SI EA NON NUPSERIT. Et ait quidem libro tria gessimo secundo Quaestionum ; tantum beneficio legis ex Ieaaro 'eoncessum esse mulieνἰ , quantum haberet δε conditioni paruisseι 74. d. titui. Adjiciens insuper id ita Obμνυaνi propto haudem, quam legi Iulia, Papiae Diis conflat a tesatore factam esse, quamvis
sortita non esset eυentum conditio. Frau. dis enim interpretationem non ex eventu
dumtaxaι , sed ex conssio quoque des-derari . Et idcirco non tune selum legi fraudem secisse videbatur testator icum coeperat parere mulier. conditioni, sed tunc etiam cum aperiebatur testa. mentum , solius consilii non eventus habita consderatione: cujusmodi considerationem fraudis interpretationi omnino convenire , testis est hac regula Papinianus, sumpta ex ejus libro Quaestionum 32.
In toto iure generi per Deelam derogatur , illud potissmum habetuν quos ad speriem Hrectum es. FUεκυNτ olim variae missionum
militarium species . Erat enim justa missio, erat causaria. erat etiam ignominiosa, c. 2. 2. de his qui not. insa. c. I 3. a. de re milit. DIeebais rurque Musa missio, auctore Μacro . quae tempore militiae imρleto dabatur e sive, ut eam Ulpianus desinit, emeis νliis δε endiis via ante ab Imperator indulgebatur, d. cap. .,& d. c. I 3. M ris erat ut milites sacramento rogati in rempublicam jurarent, haberentque plenam militiam . Nam , ut Servius Honoratus ait, viginti quinque, aut , ut alii volunt, annis tenebantur vinculo militiae. Et idcirco dubium nodi videtur quin impletum militiae tem pus emeritaque stipendia ad hunc moarem Macer, & Ulpianus retulerint . De quo tempore videtur etiam Modestinus sensisse eum ita scriberet : Qui miliatae tempus in deferrione implevit , emerito ρνivatur , cap. 3. de re
milit. Nec alio spectat quod de miliistibus praemia missionem poscentibus scripsit in Augusto Suetonius. Solebant enim legitimo militiae tempore finito
milites adsumere nomen veteranorum,& missionem una cum .emeritis praemiis postulare. Id quod se de Tiberio
um , ex morte compendium captans .
Quibus & illud adjungi poterit quod
ad hunc modum idem Suetonius de Augusto refert : ΠMicquid autem tibiquemιlitum esset , ad certam Aipendioνωm
155쪽
pere dicebantur veterani, cap. 3. s ,& cap. s. re causaria missio tune dicebatur , inquit Macer , ctim quis vitio animi vel cor. μνῶι minus idoneus militia renuntiatur:
vel, ut eam definit Ulpianus,mssa es . quae propter valetudinem uis ιονibus militia solυis . cap. 4. de testam. milit. Eaque missio ita solet impetrais ei, ut is qui se morbo vellet excusare, militiam ejuraret. Id enim fieri solere docet libro sexto Livius , his verbis:
Exacla iam aetatis Camillus erat , coismiliisque iurare parata in verba excurifandae valettidini solita , e sevus populi ossiserat. Quibus consentaneum est ilis
Iud Festi : Muratio significat id quod
ticum libro duodecimo : Quod se ενis durius, inquit, veniam, O i' perpe-
Mum morbum iuνabo . Nec arbitror hune Ciceronis locum mendosum esse.
Utrumque enim dixisse veteres reperio serare , & ejurare morbum : ut apud Varronem iurare bonam copiam , quod doctis vitiolum videtur. Est & tertia missionum species , cum quis propter delictum sacramento solvitur , eaque dicitur ignominiosa, d. cap. Solet illud etiam observari, ut iis qui insta vel causaria missione soluti essent
sacramento, annus concederetur missi
nis, cap. IT. F 4. testam. milit. eap. 7. de injusto rupi. irrit. test. Te. stamenta enim eorum qui ignominiae causa missi erant , statim desinebant militari jure valere , tribuebaturque anni spacium eorum testamentis qui honestam, vel causariam missionem mo
ruerant, cap. 2 .,& cap. 26. de testam. milit. Eumque annum, milistae anniam
appellat Ulpianus, cap. IS. q. q. d. tit.
Hinc satis perspicuum est quid sibi
libro Quaestionum trigesimo tertio v luerit Papinianus. Ait enim mulierem quae supra cognita ' eontubernio militis fuit, eis sacramento miles solutus intra annum mortem obieris , non admitti ad Gamentum iure militiae factum , cap. I. . de his quae ut indis. Sensus autem est mulierem quam miles in contubernio
habuit, haeredem jure militari institui
posse; sique intra missionis annum mo tuus fuerit miles , validum esse testa. mentum ejus iure militiae : idque generaliter sic olim in omnibus militum testamentis observatum fuisse. Et cum de ea militis ageretur contubernaliquae fuerat cognita stupro, non obstanis te hae privilegii militaris observationdi senerali , respondit Papinianus eam iure militiae ad testamentum non adis
mitti . ω id quod νelictum est ad mscum peνtinere, d. cap. I 4. hanc eodem loco iubjiciens rationem: In toto enim iuro geneνi per speciem derogatur ,
illud potissmux habetur quod ad Deo
elem diνe tum ess . Genus est jure militari sceminas contubernales haeredes instituere ς species contubernalem stuis pro cognitam instituere haeredem. G
nus juitum est,& licitum; species imis proba , ac prorsus injusta. Et quia ho-vum non est in toto jure generi per speciem derogari s e. 4 i. de poenis , e. qI. f. 3. ,& cap. 89.ε. fin. de legat. 3.)idcirco non generis sed speciei solius sic voluit hoc loco haberi rationem Papinianus, ut illaeso inviolatoque genere , haec improba species privilegio
militari exueretur, eoque modo generi per speciem derogaretur . Atque ita
quidem seripsit Quaestionum Iibro 33.
156쪽
DE DIVERSIS REGULIS IURIS. LXXXI. PAPINI NUS LIB. III. RESPONSORUM.
dub sat enis uliendae catusa contra. tyibus inseruntur , ius commune nomiae tint.
DE iis libro tertio responsorum inter alia scripsit Papinianus , qui de jure, quo conveniri fidejussores
solent, dubitantes, ea inferi contracti . bus secerunt, quae cum jure communi certa essent, omnibulque nota, temere eontractus instrumento exprimebantu . Videturque quaesitum suisse an jus commune superflais hujusmodi clausulis non laederetur,& respondisse Papinianus ea quae dubitationis tollendae causa conistractibus inseruntur non laedere juseommune, cap. 36. mandati, videlicet eo modo quo ex Pomponio Paulus refert , in pignoribus dandis adiici s iere, ut quo minus pignuν venisset resi. quum debitor redderet , idque supervactium esse, quia 'so iure ita se res habet, etiam non acedio eo, c. de dist. pig. Diciturque ea ratione supervacuum, qua tradidit Seneca supeν-ctium esse in naturae ius impelli, de Benefic.
LXXXII. PAPINIANUῆ LIB. IX. RESPONSORUM.
munus , operas imponi εἰ qui exfdeicomn risi causa manumittitur , auctor est Valens, cap. 47. de oper. liberi. Et
idcirco si testator ita scripserit; CER
Nam juri publico derogare non potuit qui fidei commissariam libertatem deis dit; quod utique facit teitator ille qui operas ex fideicommissi causa manu. missis imponit . quemadmodum libro nono Responsorum testis est Papinia. nus, cap. 4 2. d. tit. Quid ergo si ec causa fideicommissi manumissus operas promiserit, an obligabitur 3 Certe in eum actionem dari negat Papinianus , d. ap. 42. Inritus enim pu li. O jure, id eli; jure civili nequit obligari, cap. 93. delegat. I. Aliud est si sum sciret hujusmodi libertus id se recusare. posse , obligari se nullo jure cogente passus fuerit . Siquidem hac specie non est inhibenda operarum petitio, quia donasse videtur . Id enim donaνi υidetve quod nullo iure cogente concedituν, queminadmodum fideicommissorum libro sexto Valens,& lib. q. Responsorum Ρapinianus definiverunt, d. cap 42. .&ψ7. cum cap. 29. de donat. cujus capitis
29. inscriptio vitiosa est. LXXXIII. PAPINIANUS: LIB. II. . DEFINITIONUM.
Non videntuν rem amittere quἰbus - . . . . . propria non furi .
orius aut dimis a negotia senti
. aut dignitas, aetas. vel valetudo tutoris 'postulat actor decreto praetoris , aut procurator constitui solet. Actor qui)em si pupillus infans,
vel absens esset procurator vero si praesens sari posset, cap. 24. de ad. ,&per. tui. fin. Instit. de curat. Et quia perieulo tutoris actor decernebatur dubitatum fuit sententia secundum acto
rem pronuntiata , actio judicari didT quem Diuitigod by Corale
157쪽
quem transferretur, an ad pupillum , an vero 'd tutorem . Papinianus lib. 2. Definitionum auctor est, ad pupillum eam transferri, non ad tutorem ; quia si rutor ipse obtinuisset . utique si ctransferretur: si quidem res controversa
non tutoris sed pupilli propria suit ,
c. o. quand. ex sact. tui. Quo si ut
nec eam videatur amittere tutor hujusmodi translatione. Non enim viae is ιυν rem amittere quibus propria non
Iisit. Simili ratione manumissus a filio voluntate patris non filii , sed patris
libertus emcitur , cap. χχί de manu. mis . Servus enim patris erat, non filii, ac proinde nec manumissione quie- quam amittit filius. Siquidem non υἰ-
iacmur rem amistere quibus propria nom
fuit . Ait enim Papinianus quamvis precarium hae edem ignorantem non teneat. nec interdicto recte conveniatur; tamen id usucapere eum non posse quod desunctus non potuit, cap. I. de divers. temp. praescript. Et quia praecarium res desuncto propria non est , ac per consequens nee haeredi esse res propria potest, certe non videbitur rem amittere haeres , si ab eo precarium auferri contigerit. Non enim videnturrem amistere quibus proρν a non fuit auctore Papiniano Definitionum I. I. ex quo libro hae tres diversae species una cum hae regula desumptae sunt.
LXXXIV. PAULUS LIB. III. QUAESTIONUΜ.
Cum amplius solutum est Oam ribebri
SOL υτ io NE extinguitur obligatio .
In ejus enim locum rei solutae d minium surrogatur. cap. q. de ptibile. In rem act. Et idcirco quamdiu d minium rei 'lutae transurum non est,
utique nec obligatio videri extincta potest . Proinde si cum centum debeis res, ducentos nummos solveris , quia centum qui in obligatione sunt . sinesncommodo ab aliis qui non debentur, centum nummis possunt separari, cerinte solutioni centum inservient, extinis girentque obligationem .& reliqui cenis tum, ut indehiti, condicentur, cap.
s. de condict. indeb. Aliud est si
centum debens, quasi ducenta deberem, fundum solverim ducentorum . Hac enim specie competere repetitionem iandi totius, pristina manente obligatione, auctor est Marcellus, d. cap. 26.4. Ideo non extinguitur obligatio
quia huiusmodi solutione dominium
rei solutae nou transfertur in credit
rem siquidem totum esse indebitum censetur . Non enim fieri potest ex salsa debiti quantitate confuso partis alicujus rei cum pecunia, d. g. Et idcirco incerta fundi portio loco pecuniae recte in solutum dari a debitore sne sponte sua non solebat. Neismo enim ad communionem compellitur invitus, d. 3. 4. Nescio an etia hae specie admittenda sit disserentia interesse putantium, idipsum quod solutum, est , an tantundem repetatur .
Ut si quidem tantundem suerit reperiti tum , extincta videri obligatio possit; sn idem , utique non videatur extincta . In ea autem sententia omnino videtur Μarcianus suisse , cap. 2 s. de praescriptis verb. quam tamen in fisci causa non admisit Iulius Paulus lib. s. Quaestioniam , ex quo haec regula desumpta est; c. ar. de iure fitci. AD Is NATURA DEBET.Is natura debet, quem iure gentium dareo oportet, cuius fidem sequuti sumus. PosT Tuberonem inter prudentes
juris maximae auctoritatis suerunt i inquit Diqitirco by Corale
158쪽
quit Pomponius , Atejus Capito , di Antistius Labeo . Capito in iis quae
ei tradita erant perseverabat ' Labeo,
ingenii qualitate , & fiducia doctrinae plurima innovabat. Atque ita hi duo primum velut diversas sectas secerunt. Capitonis sectae principes fuerunt Mausurius Sabinus, C. Cassiius Longinus, Caelius Sabinus , Priscus Iabolenus , Aburnius Valens, Tuscianus , Salvius Iulianus; Labeonis, Nerva pater, Pr culus, Nerva filius, Longinus, Pega, sus, Celsus pater, Celsus filius, Neraistius Priscus . Capitonis sectatores a Caio Cassio Cassiani, & a Sinino a pellati sunt Sabiniani, Labeonis vero, Procul ejani, vel Proculeii a Proculo , ' de a Pegaso Pegasiani . Eoque sensu Cassanae scholae meminit Plinius Epi- sol. lib. 7. sic Geminio suo scribens:
Laetor etiam quod domus aliquando C.
Cassi bu/us , qui Cassanae seboia princeps , . parens fuit serviet domina non minoνἰ. Et hi quidem diversae se.
ctae auctores non ita praeceptoribus avidim erant , quin ab eorum traditi nibus nonnunquam recederent. Id enim aboleno videmus accidisse , qui cum Sabinianus esset, Labeonis tamen diversae sectae principis sententiam probat; cap. 2. I 4. de haered. vel act. vendita . Accidit id ipsuin etiam Juliano . Is enim Sabinianus erat , &nihilominus a Sabini sententia inte dum recessit, cap. Ir. de in diem adis dict. Sic Celsus Procul ejanae scholae de- sensor acerrimus , nonne Labeonis interdum ; & Sabini sententias laudat λTapste I 3. d. it. Eaque de causa Pr
culeii , & Sabiniani dicti videntur , qui non quidem in omnibus , sed inplerisque juris controversi articulis ;Sabinianae. aut Proculeianae scholae deinfinitionibus acquiescebant . Inter illos articulos numerari. solet, obligatio' naturalis . Procul ejani enim eam ad ius 147 illud naturae videntur retulisse , quod omni humano generi est innatum; Sabiniani, ad nudum jus gentium. Eaque ratio est cur scripterint Neratius , α
cap. I. de condict. indet,. cap. 39. de oblig. & ad . quem tamen sine tutoris auctoritate obligari naturaliter Ulpianus, Paulus, Scaevola, & Papinianus
testantur, cap. I. de novat. c. I 27. de
verb. oblig. cap. 24. in prine. ad legis Falcid. cap. 1 f. quando dies legat. Erat enim Neratius Proculejanus, & ob id scholae suae traditiones secutus negavit propter aetatis .imbecillitatem natura aequum .esse pupillum obligari ; quem contra Ulpianus, Scaevola, & Ρa pini nus contendunt obligari naturaliter iure gentium posse, Sabinianos secuti. Iure gentium enim obligationes sunt inim. ductae nulla personarum . nulla aetatis.
sed rei solius quae obligatur habita ratione. Proinde si quid in bonis habuerit servus, aut pupillus, Sabinianis quidem obligari posse dicentur naturaliter , solam obligationis , quae juris
gentium est, originem intuentibus; Proculeianis vero non omnino videbuntur obligari naturaliter non tam jus gen
tium nudum, quam aequitatem naturain
lem expendentibus. Idque illud esse omnino videtur quod Ulpianus sibi voluit, cum scriberet, si filiusfamilias. vel serυus pro aliquo fideiusserint, i να- Haium D se an si da peculio a*o p σCelsum defuiυ se', causam fide ubendi spectandam esse Hap. 3. 3. de peculi'.
uia enim Procul ejanum constat Celsum suisse . certe verisimile videtur hanc quaestio m inter Sabinianos , &Proculeiano s tractatam suisse; & cum Sabiniani contenderent nudum jus gemitum inspiciendum esse, obtinuisse Celsum, hoc est, Proculejanos non factum, sue jus gentium nudum sita enim Dis in accipit - Ulpianus, C. AI. de pec
159쪽
tio. Ied e.ti Iam si iis natu Fam est e, in ρ cien ιιm dc per causa in , naturalem justi debiti causam cumlena Celiti in intellexisse . Eamque causam naturam appellari ex eo patet, quod natura ορ r. Vos scripiarit Ulpi nus, cap. 25.12. de condie . inde b. Per naturame .aim causam obligationis operarum
naturalem eo modo intellexit Ulpia. nus , quo ex Neratio pupillum ostendimus natura non obligari , quo item
Ulpianus ait, ad remunerandum natu ἀν aliter aliquem obliga νι , cap. 4 I. de
condict. inde b. cap. 23. β 8. de petit. haeredit. Hujus loti, & illud est quod ait Ulpianus: Mrsie filio, o sibi υideri ex conlpromisso seνω non dandameli, de peculio actionem ' cap. 3. 6.
de pecul. Inter Sabinianos enim , &Procul ej. mos hac de re suit agitatum; dc Sabinianis videtur placuisse de peculio : Etionem dari ; Procul ejanis . non dari: illis quidem nudum jus gentium, sive sad irin nudum ; his vero aequitatis vinculum sive obligationis causam urgentibus , Si nudum respexeris gentium jus , certe eum Sabinianis recte dices , dandam de peculio actionem . Peculi qm enim hac specie substantia est quae concurrit cum consentu ; iisque duobus simul concurrentibus locus .esse
obligationi juris gentium solet; & sic per consequens naturali obligationi ;quia nihil aliud Sabinianis quibuidam est naturalis obligatio, quam obligatio
juris gentium , cap. I. Locati, cap. ult. de aff. empl. Si causam respexeris
obligationis hujusmodi naturalis, certe nihil inimis quam de peculio dandam
et se actionem cum Procul ejanis hac specie concesseris . Obligationis enim causa compromissi causa est; quae causa tam gentium quam civili jure in
servuna non cadit. Et quia sine causa nullam omnino obligationem volu
.runt subtulere Proculeii .c . mirum non est , eosdem contra Sabinianos definivisse. ex compromisso servi non dan, da in esse peculio actionem , idque Ne vae qui Procul ejanus erat , placuisse , d. o. Quod ipsunt in novationibus interventu ter vi factis , etiam Juliano visum suit. Licet enim ille Sabinianus esset , in hoc tamen Procul ejanis omnino subscripsit , causam obligationis justam non factum nudum ex penis dentibus, cap. go I. de pactis. Eadem quoque ratione videntur Proculeis
jani, quibusdam ex Sabinianis disse nistientibus definivisse , ex jurejurando quod se evus obtulit actori in dominum de peculio actione in non dari , cap. 22. de jurejurand. Ex hujusmodi enim jurisjurandi delatione, si nudum respexeris factum , naicitur actio depeculio; si caulam obligationis justam,
evanescit eadem actio. Causam hujus modi omnes fere Procul ejani semper examinant, ad quam non rei picit schola Sabiniana. Ei.quamvis haec ita diis versa lint, in eo tamen . videntur cum Sabinianis Proculeii convenire , quod servus , qui nullum peculium habet , non possit fidejubendo naturaliter obligari, cap. Ist. , & cap. χα de fide jussoribus . Non enim rerum naturata patitur , ut re , & persona deficientibus Hi qua subsistere possit obligatio . Perinsona servilis omni exempta est personali obligationi; ea enim sui juris non est. Iam si . nec peculium habuerit se eis vus , quinam quaeso poterit seri , ut hujusmodi servus naturaliter obligetur λHaec si vera sunt , mirum igit iac noueli Jabolenum, & Julianum , qui Sabiniani erant, cum Celso diversae sch lae sectatore in hac specie omnino
consentire, d. cap. I9. d. cap. 2α, &Cap. q. h. de pecul. Caeterum composito
Juliani indulli ia,& auctoritate Hadria. ni Imp atoris propolito perpetuo edicto, di vel sae scholae sectatores esse tanis dem
160쪽
dem deserunt: adeo quidem ut Papinianus, Paulus, Ulpianus, Caius , dc alii qui deinceps sublequebantur Pru. dentes juris, nullius omnino sectar ex profeta nomen darent , sed interdum
Sabinianorum , Interdum etiam Procu-lejanorum traditionibus acquiescerent; nonnunquam ab utraque schola recederent. nonnunquam utriusque sententias, licet divertas, speciebus tamen diversis accommodarent, eaque ratione sola sactum est ut Papinianus, & Tryphoninus, fere temper ad naturalem obliga tionis caulam , ' Proculejanos secuti , obligationem retulerint naturalem, cap.
93. 3. 3. de solui. cap. 64. de condict. indebiti. Quo sensu scriptit etiam Pom
ponius , nudam rationem non faceνo aliis
quem debitorem , eap. 49. in fin. de φecul. Per nudam enim rationem , jus gentium nudum , sine ulla natural icausa, sine vinculo aequitatis, intelligit Pomponius . Paulus contra , & Marcianus, magis Sabinianorum sententiae videntur acquievisse , c. i q. de condict. indeb. cap. II. de aeq. rer. dom. cap. 23. de praescript. verb. cap. ult. de actioni b. empl. Ulpianus denique modu ad naturalem aequitatis caulam, modo ad jus gentium nudum, prout aut ad Sabinum , aut ad Ρroculum scriberet , naturalem retulit obligationem. Et id quidem ex eo patet evidentissime ,
quod ille sic ad Sabinum lib. 3 o. scri-
pensat. Dubium enim non est qui ii per naturam hoc in loco ex Sahini sententia jus gentium intellexerit Ulpianus. Rursus cum scriberet idem Ul.
planus, eos 'quibus natura debetuν non esse loco eνeditortim , cap. Io. de Uerb.
signi f. nonne ex Procul ejanorum defi. nitione per naturam causam aliquam intellexit naturalem a sentium, & civili jure sejunctam, ac separatam. Nam
si naturam eum Sabinianis hoc loco retuleris ad jus gentium, certe omnino erunt ereditorum loco quibus natura debetur: siquidem id quod ita debetur,' venit in compensationem, dict. cap.6. quod utique non fieret existente credito nullo . Est enim compenIatio debiti , & crediti inter se contributio , cap. I. de compensat. Et sane interdum tam Sabinianos , quam Procule-janos in definienda naturali obligatio. ne secutum esse Ulpianum , adeo verum est , ut scripserit ille naturales obligationes non eo solo aestimari , si actio aliqua earum nomine competit; videlicet , ut Sabiniani putant . jure gentium; verum etiam eo , si soluta pecunia repeti non possit; hoc est, si ut contendunt Procul ejani, aliqua n turalis existat causa, quae licet a jure gentium remota sit , impediat tamen soluti repetitionem, c. I C. de Oblig. .& acti Et haec cum ita se habeant , nunc quid de hae regula sentiendumst, videmus. Paulus lib. 3. Quaestionem de vero debitore scriptit qui post litem contestatam manente adhuc iudicio solvebat ; & ait hunc debitorem id quod ita solutum est repetere non
posse, quia nec absolutus nec condem. natus repetere posset : liquidem vetus
debitor est, si non civili, laltem gentium jure obligatus idcirco licet
absolutus esset , natura tamen debitor permanebat, cap. 48.,& ψ9. de cond.
inde b. Is enim natura debet quem jure gentium dare oportet, cujus fidem secuti sumus . ut auctor est hac regula idem Paulus ex ejus libro g. Quaesti num delumpta . Atque ita naturalem obligationem ad jus gentium retulit Paulus Sabinianos eo riodo secutus , quo scripsit Ulpianus debitum , vel natura lumcere .ut constitui possit ..cap. I. s. de constit. pee. Sic nat ram videtur. etiam accepisse Pomp. nius,