장음표시 사용
41쪽
concutiat, ut optimum vitae statum deturbare sit aptum, illud met eurudenter, nolimus, velimus, morboru saltem Occasione esse, perindequet inquam ex remoto, ad morbos nos promptos efficere . Est vero illud , vel tortuitum quodpiam, S casu contingens, cuius sane ut ratio nulla, itaque lex ulla deceriti aliquando potuit, vel quod necessarium est, quod in quam perpetuo, Sc necessario ita nobis ferendum est, ut sine eo vivere, nobis nullo modo liceat. quod utique, unius ex tribus generibus est; Aut enim prima est, quod extrinsecus accedens, suo nos ambitu afficit i Aut secundu in cit, quod intrinsecus assumptum, receptu sust, nos palam immutat; Aut denique tertium est, quod in nobis ex ipsismet factum, viro latrem rapere nos alios reddit . Ad haec siquidem tria quodcunque reduculii , quod nos per vitam sua immoderatione concutiens, euidenter morbis facit obnoxios, ac veluti ex remoto, in nobis morboru principia parat; Veluti contra, si probe, Λ opportune praesto sint, optatam sanitate incolumem, intactamque, ad statam usque vitae periodum, seruant . Ad primu genus, quod ambientiu est , aer iure deducitur, in eo etenim cum nos perpetuo de necessitate versemur, eumque coacti, ad insui caloris euentilatione, inspiremus de respiremus, Utique per rerii cuncta meabilis, in omne corpus perflabile, mox quasi momento diffusus, nihil usquam nostri intactum relinquit, unde is quacunque coinquinatione donatur, ea ipsa, in intima quaeque penetrans, ita contagio assicit , ut illius vis maxima, esticacissimaqtie ad morbos infligendos censeatur, M siti quippe ipse unus omnia pariter attingens, dc nusquam aeque omni-hus comode congruens, cuius preterea non ut ceterorum incommoda declinentur, puta quod sui emendatione raro expectet, proprijs viiijs omnia perfundat,& malis innumeris praecipua occasiosti quando vel manifestis, vel occultis, aliena inquinatione, impraestis qualitatibus, occultis etiam, aut manifeste, immediath, vel mediate morbos exus litet. Post aerem ipsum, ad idem genus reducuntur, quaecunque corpus contingenter ab extra suo circondant ambitu, ut vestimentum, ablutio, unctio, aliud vh, quod vel hac eadem ambitus occasione ,l qua nque qualitatzdonetur, eandem omnino comunicet corporis Ad secundum vero genus , quod assumptoru est, cibus, atque potus, siue pastus ipse reducitur, quo nos ipsi nutrimur necessario ἔ boniam esculenta, poculentaque, corpus nostrum perpetuo ditatu bile instaurantia, magis ac etiam magis hoc illud praestare apta sint; quia inquam intimis recepta visceribus, dum soliditate sua deperdit um restituunt inhaerendo, permanendoque, vali dius , 5c contumacius, quam ipse celeriter permeans aer, nostrum corpus afficiunt, & neque simplici, unico ve duntaxat modo, sed multiplici, Varioque; puta quod non aduersia qualitate solum, verum Sc excedentiquantitate, Bc incongrua temporis opportunitate, venturis morbis occassione praebent Astii mpta enim quin multis modis afficiant,impediri nunquam possunt, quin inquam tunc gignendis morbis pabulum ita, occa sioneque suggerant, ut ideo saepe illi repente errumpant, nullo quasi ris incipientis occasionis apparentis impulsu . Atque ad hoc assumptorum genuS rediguntur etia quaecunque, siue medicamenta, sua aliud equo uis, quod quomodolibet fortuito in corpus nostrum immiti aptii sit. cuius Porro praesentia, aut assumptione, alteratio sebsequatur . Ultimo ingemitus tertium, eorum scilicet, quae a nobis, in ipsis mei quomodocunqu seruntur, gestaque, euidentes morboru occanones esse possunt, exercitia deducuntur Omnis generis, quae tum corporis, tum animi sunt, quo
42쪽
rum sanEmodus exuberans multorumor ru origo est; Nam dum vivimus perpetuo exercemur, cum operatio Prycipuum vitae notae, munus α ossicum sit ; Exercemur autem inulti tariam, cum alias mente, alias sensu, S: alias demu motu exercitemur ; Quippe mente, ac ingenio ra- tiocinemur, discurramus vepassim, 6 contemplemur ; Sensu vero stequentius sensibilia omnia, multiplici occasione percipiendo, pertractemus i Et siepius item ad obiecta amplectenda, cu itanda vε, corpore to- :to moueamur ; QDmobrem sit ut hoc eode exercitationis actu, multipliciter, ac varie, non seruata praesertim quantitate, nec modo, aut item opportunitate neglecta, cossus nostrum, vel per se, vel per accidens, Praeter natura immutetur ἔ Quoniam cum inter exercendum spiritibus multis egeamus, necesseque sit ex his multos interim absumi, ita ut modo non ieruato, plures quam expediat omnino desiciant i deficientibus , autem illas, cuncta in nobis euerticer tu sit ; praeter naturam ideo nos tu immutari necesse est. At neque id ex solis exercitationibus, tum mentis, tum corporis, fit, sed adhuc ex ambobus contrario; Siue illud ibmnus, qui vigiliis aduersatur, siue demu quies sit, quae motui est proritas aduersa i Ex his enim iustitiam excedentibus, Proximis morboiu cata sis, maior, minor ve subministratur occasio ; Siquidem hinc corpus omniqua. que torrescat, quod spiritus omandantur, Pr focenturque, ut ideo prosequendis naturae muniis minime sat sint, perindeque insitς constituti - .nis reparatio nulla, vel diminuta sequatur, Unde potimodum morbis in- numeris occasio multiplex adueniat. Et ad genus istud reducuntur quotquot non a nobis tantum, sed ab alijs in nobi S etiam commotiones cor . Doris fiunt, aut qui casu contigerint impetus, ex quibus corpus quomodolibet praeter modum concutiatur, agitetur ve . Atque de remotis morborum caussis sint haec ; de immediatis & proximis modo dicamus; hae etenim ita a temotis iam dictis, connexione quada, seu necessaria c5-: sequentia, excitatae, morbu in corpore immediate producunt, produ-.ctumque ad exitum usque fouent, visere quandiu illi assislant, incumbantque, eum ipsum tandiu conseruent, augeant; Contra aurem sublatis. ille prompte desinat, ac Vna demoliatur ; Sunt autem hae variae, atque diuersae, quς ut in ordine certum omnes redigi nullo modo possunt,. ita neque certa quadam methodo serutari, explicari vc pqssiunt; Etenim planum est, ctiam quas remotas diximus morborum caullas, saepe eorum demesse propinquas , per indeque interdum , & remotum , & proximii , unum, ac idem illis fore principium Iadeo quod morbo: u proximas causalas, determinato ordine, copraehendere pene impossibile censeatur; Vt cunque tamen res ipsa sit, quoniam quodcunque, quod ut plurimu contingit, aliis non neglectis, accuratius obseruandum est ; atque in nobis Dassim, ac frequenter . ex praeuiis iam indicatis morbi iacis occasonibus. Primit, ex instisaute, noltroque corpore contentis humoribus, pollino, sium, ita morbi fiant, ut ex elidem etiam ultro comitantibuS, euidente emitrantiar, & conseruentur . Ostendit hoc illorii sanatio, quae citra horum humotu correctione & ab omni illor eccato emendatione, quam vis omnis sublata praeincipiens remota causta sit, nunquam tamen cons quitur . Merito igitur rationi consentaneum est, tales ipsos humores, proximum, immediatumque, ut plurimit, contingentiu morborum pris
cipiti esse, quod illos ipsos, ut dicebamus, tanadiu conscruci, & augeat , quamdiu eis assistit, M incumbit, sublatum vero nihil amplius Vrgeat, ces- sintque ii cessario illi. dc desinant. Sunt Quidem humores hi . ssu iles,
43쪽
Ia& liquidae quaedam substantiae, in quas asstina plus pastus . alteratione prae
uia, transmutatur; quae inquam, non quod utile tantum, & ad insta iam istione aptum natum est, lub sc copraehendiit, sed Zc quod inutile, ac excrementitium iudicatu est, sua adhuc significatione amplectuntur, ut perinde omnis humida , fluxit isque substantia , quae certis nostri corporis sedibus continetur, ea ipla humoris nomine donanda videatur. Etenim duciis rum generum humores hi in nobis statuendi sunt, utilium vidclicet, Minutilium, bc merito quide, quod concoquens naturae facultas oblatis licet alimentis aequaliter id te exhibeat, in eaque pari robore, atque cona- tu , caloris insiti vi , ubique incumbat; fieri tamen nequit, quod ob stiystantiae eorum varietate, ubique haec parem in partibus singulis modii subeant, quin mauis diuersitas in eis non parita, euidens. 5 manifellat quatur, per quam aliquae utiles iudicentur. & inutiles aliquae et Immo clinon repente , sed longo , continuatoque caloris appullii, assiditoque opere, in pluribus nostri corporis vasis, id praeiudicati discriminis subeant, puta in ventriculo, hepate , Sc partibusqitibusque singulis necessario fit, ut sicuti quod ex his utile est, ex diutina elaboratione magis purum euadit, ita consequenter ex eadem, quod inutile est generosius scparetiar; Vnde poli languine, qui utilis humor ille nuncupatur, quo si illicienter corpus uniuersum instauratur, reliqui humores Omncs inutiles tribus gene ribus comprehenduntur, nempe pituitae, bilis , & melancholiae . Pituitata uniuertina is dicitur humor, qui ex ineptiori pallii crudior ,& imperfectior, indectu e frigidior est, tum qita iusto operi congruat, quo proximEsuo vale elaboratus est, tum item qua rei alteri aeqtie respondeat , in qua mox ille permutandus est . Bilis humor est, qui ut ex omnibus maxim Ecalidus , ita vehementiori, ac diuturniori caloris ope, quouis ille vase resideat, elaboratur, conficitur vh, unde accedente pallus habilitate, peradus ionem, utilis 1 ucci modum prorsus excedit, nec nutritioni satissaeit. Melancholia humor est, reliquorum quasi omnium humorum sordes, siue R x, quae in tenui pallu , post validum quoquomodo adurente, atque in crasso, post debilem diminute conficientem , naturalis facultatis coὶtionem, in vase residet, ut nusquam nutririoni inseruiat . Caeterum quamuis inutiles ,&excrementitii humores hi, una cum utili. dum pabulum nutritioni suggeritur, longa licet, continuataque operum serie, certis nostri corporis sedibus, manifeste te cernatur: ipsi nihilominus nondum vitio perturbati, sed statis naturae legibus, caloris nempe coquentis beneficio, asseruati, nihil sanitati nostrae obsunt ; attamen contra se habentes , necessario morbis tam similaribus, quam dissimilaribus caussani
praebent. eamque prauam magis , minus ve, pro ipsa humoris peccantisnarii ra S vitio maiori, atque minori. Ea autem ratione se habent ut morbos ei sciant, quoties tum qualitate, tum quantitate peccauerinta iusto naturae decesserint 3 equidem non inutilibus duntaxat humoribus proprium est , veru , & utili, qualis Optimus sanguis cs , comune videtur . Qualitatis peccatu adest, si quando humores, vel utiles, vel inutiles . excrc mentitii ve sint, iam tamen eo deuenerint, quod insitam , Myro conditionc propriam qualitatum symmetriam ita amiserint, ut ultro ideo consuetis finibus nequeant contineri ι quin inquam extra erumpentes , pernitiem euidente importent a Veluti sanguis qui quamquam sua natura succus nutritioni contiententissimus, nihilominus si pridem pe sectus, dein externis ex causis, deiii et a recto, ut mox propriam symmetriama iniserit, inutilibusque succis palam consenserit, iam ad corruptionem
44쪽
nem ita disponitur, ut interdum vitae summe sit insensus Verum pituita, quae crudorum succom inepta portio est, quo magis innati caloris ope sit destituta, eo semper magis deviata recto, crudior enim est, &ad deletioris mali productionem paratior; quo autem magiS extraneo calore mutatur, eo valentiuS Putredine tentatur, fitque ex insipida accida, de ex hac saepe salsa evadit . Accedit bilis , tenue excrementu, quod dum vitro quam par sit, inaequali, & externo calore conficitur, a consueta naturalis bilis conditione deuiat; & inprimis dum vite lina, ouorum scilicet vitellis similis fuerit 3 Deinde cum rubra, & eruginosa; postmodum ducaerulea: & vlt imo du susca , nigraque redditur; Successive enim per gradus valenter exuritur, acrisque fit, &naturae magis inimica . Sed melancholia , quae inex sanguinis est, alteratur etiam ita, ut fere sὰpe tales pariat effectus, qualis nigra bilis parit, quam qua semper mitiores, cum licet crassitie, colore conueniant a calore tamen valdh longe differunt , haec quoniam frigida , illa autem acris calida , quia exusta sit . Atqui praeterea quantitatis error praesto est, cum humores i idem praeterqua par si se habuerint, hoc est tam utiles, qua excrementitit, inutiles ve, ita propria mensuram praetergressi fuerint, ut naturae vires illam ferre ulterius nequeant, consequenterque permittant illos pessum euntes palam vitae insidias machinari . Tot aequide, talesque sunt cauta, tum remotae, tum proximae, quibus Vt plurimum, ex ordine, corpus nostrum multifariam saeuissimis malis assicitur . 'amqua vi remotae proximaS, humores inquam , quos morboru in nobis proximas statuimus esse caustas, aut praeter naturali qualitate assiciant, aut tande etiam materia illis de nouo sugge- lrant, per qua a iusta quantitate deuient 3 Iure proportione ad corpus no- ,
strum quanda,& ad agendum in illud comoditate habere operaepretium est; put1 quod vi donentur ad causandu sussicienti, quae inquam superet
corporis, & denique humoru in eo, resistentiam; contra , nostro corpori, humoribusque in eo , ad recipiendii, ita habilis dispositio insit , ut per illam facile immutatio fiat . Sed si postmodum de humoribus, pr
ximis videlicet morborum causis sermo sit, certe ut ex illis proxime moris hus procreetur, illud unum in his necessario desideratur, quod videlicet, aut per se, aut per accidens, ita propriam malitia corpori, vel partibus eius impertiant, ut ex ipsis tande praeternaturalis assectio fiat; per se mi idem dum per suam praesentiam vel congestione, vel flurione, transmissone ve, patratam, sussicienteque agendi vim, proxime, nulliusque in terventu, agant ; per accidens vero, dum salte alio quopiam interposito, vel per alterius consensum, idem praestent ; qui utique consensus ex omni partium corporis sympathia semper ducit Origine . Sed quomodocunque ad morbi productionem humores concurrant, profecto cum iam ex
his, ille partim sit factus, partimque si in via, nec per initia statim, ille
ex humorum peccato totus factus videatur, rationi propterea consenta- neum est, huiusmodi proximam morbi caussam vere non unam, sed duplicem esse , coniunctam videlicet, & antecedentem . Humor enim qui Peccat, in corporeque res det,&morbo facto proxime adhaerescit; cum illum a principio ad finem vique comitetur, Vere caussa eius coniuncta, dicitur et Qui autem humor peccans, in corporeque res dens, pabulum morbo futuro praebet, ipsumque ideo fouet, quod coniti iactam causam L nutriat, antecedens bic eiusdem causa dicitur; Adeo quod interquaerendas ipsus morbi causas. ut cuiusuis earum diligens sit examen , necessaricia prima ad ultimam, nulla neglecta, proficisci est opus, quod ita morbus
45쪽
clarius innotescat, illiusque curatio persectius. accii ratiusque celebretur Et uniuersim de communibus morborum caussis hactenus latis. Simplomata vero, quae morbos immediath, vel interdum etia mediate, ut dixi mus , consequuntur, ex ipsismet morbis, tanquam ab origine, pendent; Quando ex morbo primit, partes similares, & dissimilares, actionibus inseruientes, labefactentur ι Ex morbo autem intelligas velim, hoc est, ex aliquibus eorum, que faciendo morbo necessario requiruntur, quae sunt species, essiciens, atque subiectum ; Etenim non ex omnibus his
semper, sed ex quibusdam duntaxat, simploma fiat; Quare vel ipsa morbi cognitione praemissa, euidens semper simplomatum causa cente.
c , demum ratione ex sis, morbi , smploma
R r A ergo ea cum sint, quorum Medico intercurandum diligens , de accurata habenda notitia esl, ; Morbi nempe species ; Emciens principium eius ι Et insuper sed , vel morbi subiectum i Rationi merito consentaneum est, ut qua nam via, ac methodo, uniuersim, singula haec nobis sint conspicua, in posterum exponamus . Ratum procul dubi apud omnes, firmuque est, cognoscedς, percipiendς ve rei desiderium, duabus vijs tandem aliquando sussicienter expleri; Aut primo, si res in apertum se se ita sua praesentia dederit, ut ipsis etiam s eiasibus innotescat, illosque moueat; Αur secundo, si res alioqui sensibus ignota, quibusdam saltem surp'sitis, veris, sensatisque praeceptionibus, nouo 1uperaddito mentis intuitu , quasi per medium mente conceptum, quo dammodo clarius repraesentetur : Si namque sensurcs desiderata percipirtur, expediteque talis, qualis est, a nobis sentiatur, quia omnino illa ad votum agnoscitur ι ideo nec ultro doceri attinebit, nec Opus habebitrationibus cum maximE in sensibus veritas reperiatur, sintque illi integri testes; neque unquam mentiantur, si praesertim sani sint, atque va lentes, nec insuper illis quidquam occurrat, ex quo impedimentum oria. tur . Attanaen si res sensunt effugiat, at mente duntaxat comprchendi possit, perindeque discursum expostulet, ex quo patefiat, ac demonstreretur; profecto ne fallax inde cognitio, eaque ambigua, qua ipsi fallamur, sed certa, & ut cupimus, vera, praesto sit, accurate medium demonstra tionis eius est, perquirendum, quod rei met ita consentiat, connexum.
que sit, ut palam similitudinem, speciem ve illius, in se, virtute saltem. contineat, ex quo demum quod cupimus, tandem habeamus. Est porro medium liqc, omnium consensu , duplex; nempe latentis rei quaesitae cautas &eiusdeiriesiectus ; Ex his quippe duobus i ignotum quod uua
ratur, ratiocinatione deducatur ; Ex causis quidem, quod in earum potestate res ipsa contineatur, ut ideo, praecedentibus illis, rem eandem talem , nec aliam subsequutam esse credi par sit; Ex effectis autem rei eius. dem propri)4. quoniam hi iam a re ipsa manantes, quandam merito pr*seseruiit
46쪽
seserunt eiusdem rei essicientis imaginem, per quam consequenter eius
conditio, atque natura repraesentatur. Verum enim vero caussas hie nos, non aliquot sed omnes, easque proprias intclligimus i formale scilicet, subiectitiam, S enicientem i Tunc siquidem, ex communi omnium sensu, perfectE, ω pro posse, cuiusque rei naturam perspectam habe mus, cum iam ipsius Proprias causas omnes, per qua , & ex quibus, esse suum habet, nos exquisito noueri moes; Amplius effectus etiam illos duntaxat hic deligendos esse decernimus, qui rei ita proprij, praecipuique sui, ut non nisi rem talem perpetuo coniequi consueuerint. Verum adhuc licet ex duobus his mediis, caussis inquam, dc effectis, tanquam ex certis rei signis, desiderata cognitio desumenda lit; ne. Iamen aliquando fallamur, duo in his diligenter obieruare est opus a Vnum quorum est, ut quae de his dicuntur, in omnibus illis vera sint, que iubiiciuntur rei, cuius signa cententur . Alterum est, quod ita veritatem habeant, ut reciprocentur, puta Quod si talia vere adsint, vel non asint, adsit quoque, vel non adsit res significata; atque item contra, ubi haec adest, illa quoque asint, absint ubi haec abest a Nam ubi utrunque desit, signa sunt omnino incerta , Marte paenitus carent: quod si alterutrum solum fortassuadsit, tunc ea plus virium ad faciendam fidem habent, quae nusquaminis ueniuntur vere, nisi in re cuius sunt signa, quam quae in omnibus talia sunt,& interdum alibi reperiuntur, , ac perinde minus propria sunt, sed communia magis: quod si utrumuis illa obtineant, omnino vera rei signa contemplanti congrua aestimanda sunt i quamquam deficientibus his, in summa rei obscuritate nitendum est, quomodolibet ex aliqua similitudine coniecturam facere, ut aliquid saltem verisimile attingatur, quando longius mens humana progredi non possit. Caeterum cum signa Omnia ad causas, vel effectus referantur, ut dictum est, effectuum autem magis solida , Bc expressa inditia sint, ac maiorem fidem faciant, qua quae caussiarum sunt; illis propterea tum primum, tum frequentius uti conueniens est . Verum tamen est, quod ex quo, siue causa, siue effectus signuPraebeat, raro euenit, ut unum per se sufficiat, res ideo tunc proprio uno signo declarari cum nequeat, multorum concursu merito utendum est,
quia Sc si singula fidem non faciant, unita saltem, & connexa, firmum rei testimonium praebent. Itaque haec cum ita se habeant, san E quandocunque aeger medico proponatur, qui merito talis appellandus sit, vel ex quo scilicet ipse tristis langueat, nec secundum natura sit, sed iam a statu naturae congruo aperte decesserit, ut iure artis Oph egeat; Profecto si eius conditio, ex proprio se habendi modo, pateat, sensui nempe sua praesentia sit manifesta, ut nil praeterea illius attineat doceri, nec rationibus demonstrari; statim tunc medicus cognitioni huic acquiescit, nec ulterius veluti rem incognitam alijs vijs inquiret; puta quoia evidens talis iam co- gnitio adsit, qualis si quae alia vere certa aestimanda est . Attamen qua eo fortasse latuerit, neque sufficienter in conspectum illa se dederit, ultro statim mente, tum ex caussis, tum ex estectis, ratiocinabitur i Ex his siquidem mens in recondita penetrans , duobus veluti ex fontibus , fgna deducet, ex quibus tandem, quod occultum erat, comode elucescet. Principio vero, morbi, & simplomatis specie indagabit i Illius deinde sedem inuestigabit 3 Et ultimo morbi, ac simplomatis caussas omnes efficientes inquiret a Hoc quoniam ordine, unius notitia ex altero facile pendet; Morbus enim cum simplomate cognitus, partibus effectis agn-scendis plurimu fauet 3 Atqui utriusque notitia, causis assequendis m*xime
47쪽
xi h iuuxi . Quare si morbus ut ab eo ordiamur interior sit, nostro
que sensus effugiat, nec satis in conspectum it te id det ut plene coet noscatur, tunc ex praesuppositis, omnium primo effectus illius proprii in aegro patentes colligendi, Obseruandique lunt omnes, S qualcm deinde mor-hi speciem representent, expendere opus est. Morbi duoru generei sunt alii enim similares, &dissimilares alii, quom effectus in aegro corpore , vi. aegrum est, plures existunt, quos certe vel morbi, vel simplomatis, vel alterius praeternatura contingentis spetiem sapere veru est . Ex his atta-:men, qui effectus vere propri i ipsius morbi sunt, hoc est, qui naorbii, veplurimu , comitant tu, nec aliiSamorbo conueniunt, caeteriS non negle-.ctis, primu deligendi, obseruandique sunt i Ex his enim eatenus morbi species indicatur, quatenus cum principio a quo fluunt similitudine hahent i Similitudo penes id stat, quod principium illud, secundum vim Omnem propria , pariat effectus, eosque ita potissimum peragat, ut si fieri possiti bi lina ites omniquaque sint ; Ratione ergo huius similitudinis,
quaecunque cffectuum morbi ratio fuerit, siue conditio, eadem ipsa con- tequenter, nec alia, indicabit morbi naturam . Et quamqua detorminainii essectus. similare, vel dissimilare morbi genus, indicantes uniuerinnulli colliguntur. nulli equidem comunes sunt, certam morbi specie indenion strantes, sed solii in proprii) hic attamen, ut, quo ad licet, eorum certior tradatur regula, tum praeternaturalis ratio, seu lpecies eorundem animaduertenda est, tum denique modus, quo erumpunt in actu a in do praesertim longa rerum experientia constet, effectus aliquos a similari morbo potius, quam a dissimilari, aut contra, pendere s Insuper &sii qua-doque utrique comunes observentur, modus tamen unicuique proprius est, qui differente esse ostendit originem . Caeterum via haec, ad morbi speciem agnoscendam per effectus, quamqua certior, & cui dentior altera , quae per caussam est, adhuc tamen quia confusa, dc imperfecta cen- .setur, in ea sola ideo minime quiescendum est, sed adhuc aliam, qtiae per cauisam concessa est, omni conatu tentare oportet, ut ambabus simul iunctis, perfectior, euidentiorque cognitio ipsa fiat. Vt igitur morbus interior existens, nobisque delitescens, per caussas dignoscatur, merito,
relicta forma, de qua nunc quaestio est, nec non de subiecto, quod ex sopierunque ad quamcunque morbi speciem fere est indifferens a Omnati item essiciens principium immediatu, ac mediam eiusde , diligenti in
dagine perquiremus, ex eoque, necessaria consequentia, de morbo coniecturam faciemus 3 Sed ut unius morbi, non unum solii, sed pene sem permulii pex eniciens cst, quia puta remotum unum, δc aliud deinde pro, Ni musit ac rursum, inter utrumque hora, plura intercedunt alia sbi i uice, consequenti serie quadam, coagentia; ideo morbi lactricem caussam omne, a prima ad ultima usque, praenoscentes seruato Ordine, quo inter agendum omnes habuisse comperimus, puta quoniam prae incipien. tes primo loco agunt, & veluti caeterarum proximarum causiarm occasio. nes sunt, ita ab his primu exordio sumpto, ad alias postmodu recto tramite proficiscentes, usque quo tandem ad coniunctam,& morbi propriam deuentum sit) de morbo ipso coniectabimus; quod porro ex potestate, seu vi carum , dc ex caussandi, agendi ve ratione, vel modo, morbi spe. ei es satis facile colligatus; postea quam certis datis rei principiis, illi' citra impedimentum operantibus, res eadem, ex illis, nec aliunde, ducat originem ι atque ita per eadem principia res ipsa ideo repraesentetur.
quod in ullarum potestate consistat, sitque vςIuti quid illis persimile. Haesiquidem
48쪽
siquidem rationeex essectis, dc caussis, in morbi tam similaris, quam dissimilaris, tam simplicis, qua compositi, notitiam deueniemus; ex his quippe, ut dictum est, tanquam ex certis inditi js, mens recta ratione duiscatur, & in recondita penetrans, quaecunque magna obsciuitate inuo-Iuuntur, ita percipiat, ut oculis ea cernere videatur . Simptomatum iam accedat inquisitio et Interdum enim ea adeo Vrgent, quod morbos, quihus annexa suerint, longe admodum superent. Simploma erbo, quodcunque fuerit, cipe se se palam sensibus offert, ut satis ex se fiat conspicuum; Saepe vero ratiocinatione solum assequitur, ut ex eius de sontibus necessario, ex quibus deducta est morbi notitia, ex caussis nimiru, atque effectis , propria cognitio petenda sit ἔ Ex caussis porro propriis, quae, si Demediatae, siue immediatae, semper sunt morbi, cum caussis ipsorum Effectus autem simplomatis plures sunt. M varii. illi & si proprii i quia vel morbi sint, vel etiam simplomata, ut dictum est 3 ex quo scilicet morbus. Ecfimptoma, frequenter inuice sibi caussa sint. Verum ne hic circulari, eaque vana, nos uti demonstratione videamur, quod ignotum per ignorius, Ac simploma per morbum inquiramus, cum iam pridem mor per sinploma perquirendum supposuerimus; profecto incumbendum saltem eit, ut praecaeteris unum, alterum e horum, quod quaeritur, aut ex caussa, aut ex effectu praeluceat ι ita namque lumen ex lumine assequemur,& quod alias latitabat, tandem sui scienter elucescet et Etenim tunc ex
morbo praeviso, imprimis actione laesam, hoc est simploma aliquod ades.se constabit, ex simplomatis vero effectis postmodii, siue hi morbi sint. siue simplomata, siue aliud quodvis Praeter naturam, quod tamen ex sin Ptomate ipso ducat originem, sussiciens speciei si tomatis habebit
morbi, ac simplomatis causa , pars indagnanda sit.
E D cum praeter morbum , simplomataque, caussam adhuc es.ficientem utriusque cognoscere operae pretium sit; illius idcirco notitiam uniuersim extam hic prosequemur . SanE autem efficiens morbi caussa, cuius potiuimum notitia desideramus. illa est, quam proxjma seu morbo antecedentem . seu conii -ctam dixeris ὶ opinainuta ea videlicet, qua primu morbus ipse fit, atque seruatur; hanc etenim adamussim investigere, ad eurationem morbi est summopere necessarium: quando praesertim morbus, hac duntaxat dis sipata, prorsus esse desinat; Quymquam neque ideo aliarum caussarum, Praeincipientium puta, notitia medicis negligenda est; hae quoniam licet Primo morbum non faciant, eum tamen secundo sua praesentia fouent,dc nutriunt, ex quo nempe proxima caussam eius , successione quadam, custodiunt, atque conseruant a adeo ut n is omnes simul, a prima ad ultima, oemitus esse desinant, ut hae sibi inuicem fauent, ita, perdurantibus, morus ipse stet . Inluper,&crescentibus, VcIdiminuentibus, morbus crescat, vel diminuatur . Caussς ergo morbi omnes, U benti tutoque curi-
49쪽
dum praenoscedae su nt, & s pnec teris proximam pressius medimereat. Ab ea idcirco filmpto principio, quoniam plerumquecu praeincipienti trecessaria, vel fortuita, que ex se manifesta, ac euadens in , Un fundi videatur, ut simul, atque semel praeincipiens sit, dc troximae rationem habeat, ut alias demon lirauimus, utique etia ipsam, solo sensu, percipi plerumque fatendum estivi plurimu tamen quonia ad nobis inditos humores eam referamus, unde proxime morbi fiunt, quorum porro humorum malitia, & nocendi ratio latet, ac una cum ipsis, in abditis vasis collocatis, inuoluta multis tenebris est; ultro perinde nisi ut interdum fit, foras per varios ductus peccans humor erumpat, in conspectum e scdet) acri eget meniis intuitu, quo tandem curanti clarius eluceat; Quod
certe ex eiusdem signorum fontibus concessum est, unde ad cognoscendum nobis a natura indita via est i nempe tum per caussas, tu per effectus rPer effectus autem prinali, ex quibus, tanquam ex notioribus nobis, cognitio quaeuis euidens habet origine ; Sunt autem essectus hi, omnia, Miingula, quae praeter naturam aegrii comitari obseruamus i ex his etenim humores peccantes, peccatique conditio, quaecunque fuerit, colligetur.
Et quidem humor peccans apparet, dum collectis ipsis effectis, constet illos, per experientiam, unius humoris magis esse proprios, qua alteriuri puta bilis, pituitae, aut melancoliae potius, quam optimi sanguinis; Diximus proprios, ob illos saltem effectus, qui non per se, sed per accidens, ex ipss peccantibus humoribus contingunt, quorum ut in directa origo est, ita indirectum solui iuditium est, perindeque valde difficile , &solae obseruatione probatu ; Qui etenim effectus, per se, atque directe , ex certis humoribus, tanqua ex propriis efficientibus principiis, fiunt, euidenter, quotidiano sensu, suam attestantur origine, quoniam ex sangui ne, calidos,&saepe prauos ; ex hile licet etiam calidos, omnino tamen peiores Obseruamus esse chris,&illos viaque vehementes; ex pituita autem , & melancholia, effectus frigidos, ac lentos habemus, de si pituitam semper summa comitetur humiditas a Sed inter effectus hos iudicandos ,
decernendosque, ob magnam rerum varietatem, experientiam eorum
habere non parua oportet, praesertim quod raro purus humor, ac simplex, sed mixtus, multiplexque; insuper nec uno sui peccato, sed vario, sit origo morborum, ita, teste eius praeternaturam raros miles, S: 'pediuersi contingant i Atque celth tunc neque peccatem solum humore agnoscet medicus. verum ultro ex eisdem effectis, peccati conditionem percipiet. nempe ne vel sola qualitas sit, aut praeter hanc, quantitas etiam peccetis Etenim quantitatem effectuum magnitudo arguit, quippe si multus humor inerit, de necessitate, multum, pro sui .ecie, in agendo valebit, perindeque effectus magnos ille parturiet. Qualitatem autem ipse eis tuu mos docet, 'ui, si certis qualitatibus, videlicet primis, vel secundiri aut etiam tertiis, a toto nempe temperamento, humor aliquis sit assectus , illius quoque certus emciendi modus, atque ratio, extrinsecus appar hit; quando qualitati cuiuis proprius asendi modus instus videatur 3 Et ut non omnis humor eisdem semper asscitur qualitatibus, ita nec semper,ic ubique humor, eodem more, nostrum corpus laedit a Quare hac ratione potissimu , per effectus, de caussa morbi emcienti proxima arguendum est . Sed eiusdem proximae caussae notitia per caussas, & si etiam satis co-fusa. ea tamen minimE contemnenda est i Consequitur autem ex eo, quod certum est, caussam hanc proxima, ex at iis caussis remotis, praeincipientibus videlicet, pro inreucis ve, ortum habere ι InluperqDe munsis et G
50쪽
sis eisdem omnibus, in hane ipsam proximam, antecedentem scilicet. & coniunctam , intercaussandum, inesse ordine, successionemque necessaria r Ea vero quae hac ratione oriuntur, sibique inuice succedunt, sua omnino principia attestantiir, ita ut vel ex illis propriu esse cum habeant, habeant quoque cognosci suum . re cum praeincipiens morbi caussa. reliquarum ciusde caussarum origo, atque principium sit, merito ut hae ab illa ducunt originem, ab ea de quoque ipsae propria habebunt cognitione; Caussa ergo remota, praeincipiens vh, quia lese doctis ,Vindoctis, inte Caussandum, ostendit, consequenter qualis ex ea proxima morbi caussa fiat, lullieienter indicabit . Itaque sciscitandi primo ipsis ingressu aegri
sunt, ne puta unam, vel alteram, ta mediate, quam immediato, morbo
occasione dedisse cognouerint; Haec enim praeincipiens morbi caussa est, siue ex necessariis illa, siue ex contingentibus sit, in cuius postmodii ob seruatione altius progrediendum, vis que illius, sue potentia meditanda est; meditanda inquam, ex modo, quo in homine aegrotantem illa impetum fecerit ι Impetum enim facit, virtute propria ad agendum valida, quae nec per distantiam, nec per interpositum aliquod, sit impedita: dum tamen corpus, in quod substratu agat, ad recipienda habile, &dispositust ι Sustinueritque tandiu actionis impetu, quandiu ad impraemonerecipiendam sat esse potuerit ; Quatenus itaque praeincipiens caussa praecedens in corpus aegrum hac ratione iampride inuecta sit, eatenus caussas in eo proximas excitatas fiuisse iudicabitur ; Atque omnibus ita praecognitist nisi soritam immediate morbu cuenisse planu sit, ut quae prae incipies mor-hi caussa, eadcin etiam proxima, siue antecedens, Hue coniuncta caussa sit in earunde proximarum caussarum omni hi, per ipsam praeincipientem, sequetur notitia . Harum vero longa saepe series est, ideoque arduu, Ecdissicile, de his, ex arte, tanta decernere, quia nempe hae multifariam se inuice consequantur, ad morbumque ipsum variis accedant. Attamen ne hic frustra recenseantur uniuersa , quae aliunde in nobis inmutata, morbis tandem fomite dant, supponimus unum, quod ex dictis notum, MVerum, experimento compertum est ; Humores nempe nobis insitos, ex prae incipientiburs caussis periti ibatos , caussas proximas , antecedentes, vel coniunctas morborum esse ; Exquo praeterea sequitur alterum, videlicet, ex praeincipienti causta, non humore simpliciter, sed adhuc etiam humoris speciem, una cum peccato eius, cuidenter apparere i Apparet autem facile humoris species, ex iam cognita eiusde praeincipietis: caussae natura, atque potentia, an puta talis ea praecesseris, unde, fauente substrati corporis habilitate, species humoris determinata, bilis inquam, pia tui tuae, melancholiae, vel sanguinis, praecaeteris excitata, effectaque staVt si praeincipiens caussa praecelserit, ex qua insiti humores intra mediocritatis terminos conseruari semper, nec Vsquam immutari potuerint, quoniam ea non nisi temperanter in illos impetu secerit, quod a mediocri nunqua illa decesserit; Insuper vero'ventriciali, & hepatis, & reliquarum procreandis humoribus inseruientium partiu temperata accesserit constitutio, qualis certEinest iis, qui quadrata, ut dicitur, corporis Conditione donantur, quae ut plurimum per adolescentia esti necessario num, laudabilemque vigere sanguinem, qui temperatus humor est nutritioni aptissimus, opinandum est . Ita si ex prae incipientibus causis, M tenuis materia, de calor immoderatus, cum siccitate, abunde praecesse-xit, omnino tunc bilios uiri omnis generis regnare humore, calidum scili-Cet, siccumque succum, verisimile csti Meo certe magis, quo ventrictis