장음표시 사용
91쪽
rum membrorum ordinem harmonia disposait, tam ius. via symmetria singula pro ossiciorum quibus ea
fungi oportebat ratione disti ibuit, tanta Ossium con- ejus s catenatione , tanta neruorum, tanta cartilaginum pr agatione , tot rantisque venarum arteriarumque
ductibus compegit , tot canalibus occultisque meatibus instruxit ; innumeris denique pororum spiraculis ad sudoris fuliginumque nidores expelleniuos pertudit , dum ad septem planetarum numerum, quae sunt vitalium operationum veluti ossicinae quaedanu , cerebrum dico, pulmones, stomachum, cor, hepar, renes, splenem ita apte unum alteri supposuit, ut tametsi diuersis disserant ossicijs & munijs, in unum tamen scopum, qui est hominis conseruatio, unanimi contensu conspirent; quae prosecto tanta symmetria disposita sunt, ut qui Deum nescit, is eum in tam incomprehensibili Loricae contemplatione igno.
rare non possit. Neque fortuitum aut casuale censendum est, quod tanta sapientia iuxta ac prudentia conditum cernitur, atque adeo rei te huc quadret illud Philosephi dignissimum axioma , opus
Naturae, opus intelligentiae; certe non minori industria circa Gocosmi fabricam Diuina sapientia lusit; primo enim uniuersam molem ad firmiore consistentiam ossatura quadam, id est diuerse montium connexu instruxit, cuius extrinsecam superficiem pratorum , sylvarum valliumque elorescentia heroacea , arboreaque veluti copiora pilorum tatura vestiuit, quam& innumeris numinum venis, I contra
92쪽
contra siccitatis sterilescentiam variἡ distributis digessit, in interioribus vero viscerum penetralibus V rias necessariarum operationum ossicinas Vulcanias, OsrihR sub, Aeolias, Neptunias constituit, in quibus per elemen- ' Virtutem & caciam semen Naturae ad ii tentam isturam digereretur, digestum per imum ros canales porosque terrae vapore & exhalatione v stitum egereretur, ut ubicunque aptam dispositamq; materiam reperiret, ibi varias rerum formas saxati ne , coagulatione , calcinatione, putrefactione siniselibusque operationibus induceret, adeoque eam mineralium varietatem produceret in interioribus terrae visceribus, quam naturae strutatores sitis mirati non
possunt; in exteriorem quoque stiperficiem per inii
meros occultissimosque meatus , quibus uniuersunta
pertusum est telluris corpus, hie aqui ductus pati hermia quadam resertos, virtutum Occultarum ege itores, illic Vulcanios caminos, veluti fuliginum ex halatores, sapienter ordinauit adeo ut nihil pene sit neque in Mega sino, neque in Microcosino, quod secundum analogiam quandam in Geocosmo non re periatur: quae ideo, tibi sinus deduxi, ut ostenderem G cosmum non tantum quoad extrinsecarix , sed quoad intrinsecam constitutionem ita Grefustum. ut a superficio extrinseca usque ad ipsum centrunti, Misacis c. quemadmodum tibi postea ostendam per omnia in gentibus canalibus, i cnsis cryptis., ignibus, aquis,
em ς'R Vento ue instructis, Quae sant veluti totius G
93쪽
dixi , ab opifice natura ad innumerabilium rerum, generationes digeritur surima sane perfectione, Midea absilutissima cum inessabili qua sim architecturae symmetria constitutum sit. T . Vere mi Conmiel magna & incomprehensa narras, quae tamen ita rationi consena sunt, ut nemo sit qui ijs contradicere aut possit, aut debeat. Perge modo ulterius nonnuulos mihi scrupulos euellere, quae & plantarum & ania malium, Pam spectamus varietatem concernunt; . Vtrum videlicet ea suae naturalis constitutionis rationem ex Geocosini visceribus sertia trur, utrum ex proprij semi
94쪽
Quomodo ex interioribus naturae reconditorisehermati s plantae antimalia vivant,
re ani pHEOD. Vnum mi Cosmiel abs te, obnixe elagito. Et est; cum infinitam animantium multitudinem ubiaque intuear , & telluris quidem su perficiem innumerabili quadrupe
dum, volatilium , aereum, aqueum, natatiliumque regnum, omnes insuper elementorum
districtus, insetita iniectorum varietate refertos contempler, ut mihi unde summa illa varietas originem suam trahat, unde tanta formarum specie dinerentium diuersitas Unde vires illae mirificie , ingenudotes, & industriae animalium, caeteraeque, quibus ditata sunt, proprietates prorsus paradoxae emanent exponas. Cosmiel. In cam me Theodidacte argumenti vastitatem trahis, quod non dicam paucis, ut tu putas, verbis, sed ne multis saeculis magnorum Tomorum editione pro dignitate satis explicari pos rina sit. Tune materiam illam, quam ab immemor bili tempore innumeri de natura animantium scrip-
- - φη tores exhaurire non valuerunt, aded breui tempor
paucisque verbis exponi posse existimasi 2 DoL Eam de
95쪽
de te mi Cosmiel existimationem concepi, ut id exiguo tempore a te praestari posse putem , quod supra citcti scalptores caligine intellectus obuoluti, multis
annis conse aut non potuerunt , tibi enim naturae claues ab Opifice sapientia concreditas iam dudum noui, & nihil tibi earum rerum quae in abdito naturae sinu delitescunt incognitum esse, iam saepe sepius e cperimento comperi . cosmiel. Agedum itaque
mi Theodi laete , utramque arrigito aurem , omnes
ingenij neruos intendito, ad ea quae dichirus sum, Min genere quidem, tantum tibi nonnullarum rerum ostendam veritatem, complura suum indigitaturus, plurimorum vero rationem intermissurus , utpotὰ
quae ingenio tuo superiora sunt, & ad quae humani intellectus caducitas pertiuere vix possit. Irimae Tuo me magisterio plena rei gnatione subnutio; quod
in omnibus tuis beneplacitum fierit oculis, ex uere . Os ei. Altius itaque argumentum ordior; dixi tibi si meministi in itinere nostro caelesti Deum omnipotenti voluntatis suae enicacia primum chaoticam massam ex nihili abysta creasse ; hanc autem chaotiacam massam nihil aliud, quam rudem , confusanti, indigestamque suisse rerum producendarum conge- eluotieam4sriem , siue clementorum hylen quandam a primo creationis suae instanti rerum omnium in uniuerse producendarum panspermatica quadam virtute praegnantem , quae in prima elementorum diuision , inestabili diqinae vocis potentia & energia pereus , Abusense in eam emersit rerum diuersitatem, quam in mundo satis
96쪽
Qualiter elementa lepara. ta fini abiniatio rerum.
Quid sit lux. Aquarum di- uiuo a Deo sina .
satis admirari non possunt mortales. Theod. Quomodo tam inessabilis elementorum diuisio sit nosse cuperem; Cosmisi. Voce diuina intonanteo ,
Fiat lux squidem nihil aliud fuit, quam calidum
naturae primigenium, Lux coelestis de veluti anima , quaedam, omnibus vitam & motum tribuens in mox
incitata massa illa in incomprehensibili suo squaloris de confusionis chao abserpta, benigno illo primigeniae lucis calore dilatata , in varios raritatis densitatisque gradus variasque rerum species digesta fuit; crassior quidem ae saeculentior, appropriata sibi pan-spermia imbuta, non tantum in crassum & opacu terrae corpus cessit, sed de omnibus Astra is mundi corporibus solidae firmaeque consistentiae materiami, raebuit . Deinde diuinae vocis imperio aquaru uce primigenia iam in liquidam fluxilemque mat riam dilatatarum separatio facta suit, qua pars ad e timos mundi recessus relegata, para telluris corpori consignata, pars in reliquos mundi globos, sine qua terrea massa siccitatis suae vi consistere non poterat, distributa suit. Atque hoc pacto singula mundi co
pora ex terreo, aqueo, igneo clemento composita .
constiterunt. Subtilissima vero aqueae molis portio, in immensum illud expansa m , seu Aetheream regionem , quod Sacer Textus Firmamentum vocat, omnium mundanorum corporum receptaculum ces sit, ita ut aeris elementum iuxta sacra eloquia nihil
aliud sit, quam humidi quaedam perpetuo evaporat iis subtilissima & spirabilis substantia, quae in omnes mundi
97쪽
mundi vel penitissimos recessus expania Omnia mundi corpora penetret ; cum vero separata iam Diuina voce elementa, tum in alios mundi globos, tum potissimum in terrestris siue Geocosmi compositio ' Quomodonem , inii finis omnium est, & singula seminali
virtute sibi propria coaluissent , ecce panspermiata, ς mi mas illa in terraqueo globo diuina voce percusia . lac senet terra herbam virentem in facientem semen , friunum pomiferum faciens . fructum iuxta genus
suum , cuius Imru in semetipso sit seper terram
Innumerabilem illam plantarum arborumque vari ratem , quam admiramur, produxit l, Ita quidem, vererra aquarum ambitu & penetrativa vi earum macerata , & seminalium virtutum mistella foeta primum subiectum fuerit, ex quo Deus conditor, tantam traminum , herbarum, tarum, arborum, viriabus inmarumque proprietatibus disierentium progeniem eduxit, quae de in semina unicuique speciei propria ad perpetuandas rerum species coalesceret. Atque hoc pacto plantarum omnia genera nata sunt. Geta. Certissima sunt quae dicis, & Sacra Scriptura id aperte docet ; sed noste desiderarem, utrum tanta plantarum varietas ex semine praemio in elementis delitescente , virum de nouo in ipsis plantis seme creverit unicuique plantae proprium; ita enim sicera extus innuere videtur. Osimiel. Cum ex Elemem Hami extorum commilatione omnia mundi corpora constent Θ Π α componantur, certum est & herbas prorsus ex nihilo creatas non esse, sed ex terra & aqua simul tu -- cta,
98쪽
spermatica ijs concreata virtute imbuta , veluti ex praeexistente subiecto de potentia, seu virtute, triti a. in omnia continebat, in actum eductas fuisse: Siqui- nihilo ere dem Opi sex verbum, praeter caelum & dementa, seu
meorum lucem primogeniam, aquas & terram, nihil corpo vii suist reum Omnino de nouo creasse, sed omnia ex praeexistente iam elementorum materia, veluti in principijs produxisse; ita ipse Sacer Textus sit superque notat; nam sic dixit Deus. Geminet terra herHm virentem . Certum est in ca iam spermaticam vim praeextitisse, qua herbas produceret, cum nemo quod non habet dare possit: uustra enim creasset materiam, si in ea non virtualiter extitisset, unde reliqua educta suissent. Patet id quoque in productione reptilium modo i ct a & volucrum , dum dixit. Producant aquae reptile animae viventis , Cr volatile super terram, sub firmamento celi , creauitque Deus cite grandia, atque omnem animim viventem atque motabilem , quam produxerant aquae in species suas , omite volatile secundiιm genus suum . Ecce hic aperte docetur , ex verbis. sigam protaxerant aqua in species suas Et omne piscium genus, auiumque species, immediate ex aquis veluti ex subiecto praeexistente producta suisse . Ergo iam semen in ijs praeextiterat, quo in tantam faecierum varietatem, voce Dei percussi
Qna ratione erumpexet, & iterum, ex versu 2 . Troducat terra
rea edueatu, animam viventem in genere suo , iumenta in repti
, . ζ' docetur , Deum ex terra, veluti ex praeexistenti materia,
99쪽
teria , omne genus animantium produxisse. Terrata.
autem ad id impotens ibisset, nisi spematica quadam virtute ad id quod voce Dei iubebatur producendum imbuta fuisset, cum simplex ac nudum ele. mentum ad quidquam producendum inidoneunti sit. Luculento itaque sacri Textus testimonio constat , Deum plantarum atque animalium species non ex nihilo prorsis creasse , sed ex elementis unicuiquo creaturae congruis, veluti ex subiecto quodam pra existente formas rerum de potentia seu virtute m teriae in actum eduxisse . Plantas quidem de animalia terrestria ex ipsa terra humido elemento iam imbuta , ex aqua , α eluuio eius acrio pisces & volucres. Theod. re ex aquis eductum dicitur volucrumo Cis sue, , genus , cum id ex aere eductum conuenientius dici
possit . Comisi. Noris Theodida te, aeris elementum nihil admodum ab aqua differre ; cum sit velut subtilissimus aquae vapor siue aporrhoea , aut eius dem veluti quoddam etfluuium, uod aqua posita, de
calido eam re luente, necessario resultet. Nam vesupra tibi indicaui, simul ac lim: vox diuina. Hulux insenuit , ignis elementum , seu lux primigenia aquas calore sito mox dilatatas in tenuissimam substantiam rarefecit hunc aerem sue Aethere . dicimus. Nam uti experientia tibi constat , aquai RE , icta in aerem , & hunc vicissim in aquam mutari facillimum est. Cum itaque Sacer Textus dicat, ex aqua
pisces & volucres prodijsse , innuit illos ex humido crassiore , hosce vero ex subtiliori humido qui a K est,
100쪽
esst , originem suam is uesse. Eodem pacto ex temnon simpliciter reliquas animantes produxisse censendus en, sed ex terra & aqua una iunctis , cum unum sine altero esse non possit. Theod. At hinc videretur esse consequens , elementa non quatuor, ut habet vulgata sententia , sed tria tantum, aut sertὸ etiam duo duntaxat esse. Cosmis. De elementorum disserentia & numero, nosti non omnes eodem modo
philosephatos fuisse. Verum , quod ad physicanu
considerationem attinet , licebit ea uniuersὰ ad duo genera reuocare. inorum primum illud statuatur , quod se habet principaliter, ut activum rerum principium , primigenia inquam mundi lux , calidum. radicale, Hue ipsum elementum ignis, nulli nonii natura rerum corpori inexistens . Alterum vero oppositum igni elementum , humidum videlicet primigenium, principium rerum omnium passivum: quod tamen in plures quasi species iuxta diuersis subtilitatis aut crassiti ei gradus diuidatur. Sic enim crassior & forculentior eius humidi portio est , velutis dimentum quoddam in principio rerum in terrestrem substantiam coalescens in terrae elementum, euasit, at vero media aquae naturam obtinuit, siti tilior vero eiusdem portio calore lucis primigeniae evaporata in aurium siue aethereum eualit clementum tanto sibtilius , quanto a supernae lucis primigoniae calore & siccitate, ac humiditate superilua magis exsurgatum, digestumque fuit . sunt i tur, in genere M uniuersim loquendo, duo principaliter inter