장음표시 사용
101쪽
inter se inuicem distincta elementa , calidum &hu midum: quo tamen humido, iuxta variam subtilitatis aut crassitiei rationem , in tria alia subdiuise, vul gatus ille elementorum quaternarius exurgit . D cod Sed velim amplius explices, Cosmiel, quomodo quae superius dicta iunt, cum Sacro Textu Genesis I. con- ant, ubi de terra sermo est, quasi clemento per se consistente, & a reliquorum admixtione separato. Cosmiel. Scias itaque sacrae scripturae ita comparatum et , ut veritas eius subinde non possit, nisi per diuerses sensus exprimi. Quando itaque dicit Sacra pagi-
na. In principis ea uir Deus caelum G terram. Te Exponetur
ram, hoc loco, non iumendam putes eo modo, quali sis Finiae.
iam separata ab omnibus alijs elementis creata extitis set , nequaquam; sed terra continebatur in illa chao- esca massa, in magna illa hyle, inani , sterili, & πι-Cua , aquarum inuoluta abysib. Nam spiritus Dei is rebatur super aquas, veluti incubando foecundans eas, α spematica virtute impraegnans, & deinde in di- uisione aquarum ; dixit Deus. Congregentur a u.e in Acum vniun, cir appareat arida. Vnde luculenter coim cluditur, materiam illam aquis inuolutam, post d tectionem tandem veluti quoddam sedi mentum, aquae , terrestri substantiae destinatum, in mirificam illam Geocos ni architectivam re fabricam coaluisse. ndo itaque sacra verba dicunt. In princi pio caelum m.-Q. terram crearam fuisse . non id intelligendum putes 'elim de puro elemento terreno, ted de globo illo h terrestri, cuius iam rudis indigestaque moles , i
102쪽
abyssis aquarum inuoluta iacebat. Cum enim Deus
optimus maximus tertie causa totum mundum con .diderit, utpote in quo humani generis regnum esset collocaturus, atque in eo Unigenitus Dei Filius Verbum Patris humana carne vellitum humani gene- ris silutem a qua per peccatum exciderat, Operari debebat infinita misericordiae suae miracula , rectὰ dicitur in sacro Textu . In principio creauit Deus caelim
separationemam videlicet ex crassioribus & foeculentioribus chaoticae moli inexilientibus portionibus coalitam, Mineffabili quodam opificio omnibus naturae operati nibus rite exequendis opportuno, tum qu a intrinsecum, tum quoad extrinsecum apparatum digessit, itque in eum quem videmus Geocosinum: ita quidem , ut quemadmodum paulo ante dixi, terra prior intentione ob finem omnium excellentilli mum, posterior vero in executione inter elementa ,
vii & de homine in fine operum suorum sicitam legi-
mus . extiterit: quia non nisi diuisis aquis apparitidi , quam α terram vocavit: congregationes v
'h obii δε ro aquarum, quae in terrae iam diuina voce diuestae alueis recipiebantur, vocavit maria atque haec est
terra illa , una cum aquis, in omnibus numeris absta lutissimum globum coagmentata, hominum anim liumque habitaculum, quod in principio creare tanquam finem omnium intuita at Deus, ut proindusiquidem terram priorem intenti O , vero posteriorem esse voluit, dum in aquarum eam in perlectam primum so
103쪽
ex hoc meo discursu luculenter pateat Sacrae script rae verus & genuinus sensus. Theod. Qis unque sapienter dixi tu Cosmiel , non tantum sacrae paginae consona video, sed & rationem ipsam conuincunt; cum saluo sacrorum verborum eloquio aliter senti nec possimus, nec debeamus. Tuis itaque totis animi medullis consilijs acquiesco. Sed iam ad illa quae primo tibi proposieram de s permatica elementorum
Virtute , quomodo ex ea tanta rerum varietas prodi rit 3 & quaenam sit ista virtus clementaris i quae tantos quis ciri tamque mirificos elicetias praestet , progrediamur. G miel. Antequam verborum meorum capax fias. Quia in m. Prius de elementis in genere, deinde in particulari
Certia in est, elementa singula , prout sib corporum simplicium considerationem cadunt, nullam virtutem mixtorum geneticam ex se & sua natura habere , ut proinde perperam semiant illi Philosephi ,
qui elementa simplicia in rerum natura astruere conantur ; esset enim hoc pacto elementum inutile, neci ulla ratione posset in seserato hoc existentiae sitae statu durare. Cum enim elementa ita a natura inuicem sibi connexa sint, ut unum sine altero consistere non possit, unumque sit semper nutrimentum alterius, re omnia se inuicem seueant, animent, conseruen que adeo strictis amicitiae legibus, ut mundum p tius perire nccesse sit, quam ut unum alterius mutua ope destituatur. Atque vel ex hoc capite ea clemem
torum simplicitas concedi non positi . scias igitus
104쪽
Cur non ὁ tur Hemen tum simplex. lementa sunt Hemea. rara . Qua ratis elementata coeumnt ad omnia m.
mi Theodidatae, nullum in natura rerum simplex elementum reperiri, cum unum sine altero, ncque consistere , neque quidquam operari possit . Sunt itaque elementa elementata , utpote quae non tantum reciproca quadam singulorum ad singula comparata mixtura constent, sed de singula proprias suas, & qua litates specificas obtinent, una cum spermatica quadam facultate , in centro singulorum delitescenti, qua ad omnium quae in mundo spectintur, mixtorum compositionem concurrunt . Qi omodo autem id contingat, dicendum restat. Datur in Vniuersi spiritus quidam omnes mundi semitas peruadens , quem veteres perperam mundi animam seu mentem , alij recte iplam rerum naturam; nos sumpto ab Aristote te vocabulo Entelechiam mundi appellare possumus: quam ego nihil aliud esse dico , quam partem tenuiLumam omnium clementorum, caelorumque, quae in ioborum centris simul unita, transit & mutatur in semen mundi , a quo deindὸ producuntur omnia , , quae naturaliter fiunt in hoc mundo , & facta conse uantur . Et duplex est, fixa altera , altera volatilis ; ibia in terrae visceribus, atque in toto eius corpore , elementorumque intimo centro sium constituit dominium , haec ut omnibus naturae rebus quae continuos tu & perenni alimenti subministratione egent, sit, ueniat, per uniuersas mundi partes, intimosque recessus distula, nihil non tantum implet: atque sicut hanc primogeniam illam mundi lucem, a Deo primo die creatam rerum omnium activum, sic itim
105쪽
nihil aliud quam humidum iudicate , passivum rerum principium dico, de est sibtilissima & delicatis
sima omnium elementorum , caelestiumque corporum aporrhoea, siue ei nuuium in omnia mundi penetralia diffusum, vis motiua , virtus totius natura .
teste Aristotele, semen mundi quod pro mundanorum corporum dispositione eorum proprio iunctum semini , in innumerabiles rerum formas indiuiduatur. Et quamuis unumquodque elementorum , innata sibi seminali virtute coimet, tenuissima videliacet corporis sit portione, ab entelechia tamen mum
di , seu semine uniuersali non dissert, nisi quod illud
in ipsis elementis concentratum , in proprium elementa semen, pro naturae cuius iis exigentia cedat , quod quidem semen mundi in Sole, Luna caeterisque planetis veluti in solio quodam dominatur, caelestia vero corpora illud perenni influxu, motuque perpetuo communicant primo aeri , ubi mistum proprio aeris semini propagatur in aquam, ubi pariter seminali aquae virtuti mistum, defertur in abditissimos totius telluris sinus, ubi simul per a missura, terridcommixtum sementi, a sibterraneo Archao caloris innati opifice, in semen perfectum omnium e rum, quae is unda mater tellus continua & indesinenti generatione profert, concoquitur, & digeritur. Quemadmodum enim homo generari non potest, nisi activum de passivum principium reciproca semi-
nis maris & loeminae communicatione coucurrant,
ita fieri non potest , ut caelum activum rerum primcipium
ruin mundi in omnibus. si litudo ex generationis
106쪽
nuae existere materiam, aefuit ini. eis Mundi.
cipium ouidquam operetur , nisi habeat, quo semen suum dinusum deponat, cuius quidem ioecundisii
ma matrix alia non est, nisi tellus omnium clemen torum istura iam disposita & impraegnata ad omnium tum mineralium , tum vegetabilium , animaliumque productionem . Theod. Miranda sunt quae mihi resers Cosmiel; nunc ergo mihi exponas, utrum in Chaotica illa massa, quam in primordiali rerum origine Deus ex nihilo condidit, vis illa motiua , rerum omnium semen , quam Entelechiam dixisti
inextiterit,& successu temporis ex ea omnia educta suerint, veluti ex rerum omnium primaeva materiata, Z Osemiel. Cum ex prima illa chaoticae masse niateria & caelos & clementa, de quaecunque uniuersi ambitu continentur, Deus rerum opifex eduxerit ; certum est, eum omnia ad consequentium rerum productionem necessaria in dictam materiam primo insi- disse , quod apte insinuat sacra Scriptura , in piritur Dei ferebatur super aquas, ad eas in undandas, veluti iis incubante , ut alij textus docent; ρο uam vero Verbo virtutis suae, siue lumine verbi cuncta distin
m &separata fuerunt, minime censere debes, materiam chaoticam, variam illam & vere infinitam producendarum rerum potentiam & virtutem in hac actuali elementorum separatione amisisse , absit . Hanc enim materiam in hunc usque diem omnium rerum seminibus refertam adhuc retinet &possidet, ut proinde ex hisce facile pateat, quomodo prima illa chaoticae massae materia , ab uniuersi Entelechia
107쪽
Cap.I II. De globo Terrae. 8 Idistinguenda sit. Est enim dicta Emelechia siue lux
illa primigenia mundi, chaoticae massae veluti sermata, quaedam , qua quod rude , confusum, indigestumque in ea existebat, illud Entelechia a ruditate, indige. ita: lue molis confusione vindicatum , ordinatum , concinnum, pulchreque digestiam reddidit ; utpote
primaevae materiae unica virtus de essicacia, actusquo informans, ita tamen, ut rerum omnium productiva virtus &inptitudo Entclechiae a materia primaeua dependenter inexistat , materiae tamen eidenta,
originaliter ut ita loquar, & radicaliter insit. In hac enim sola opifex Mens potentiam illam variam, seu vim productivam rerum omnium positit, ut proin-dἡ , quod ex quolibet prae iiijs varijs alterationibus mutationibusque quodlioet fieri, & omnia omnibus inesse possint, aliunde non proueniat, nisi quod materia illa primaeva sit in quolibet, S: quodlibet peractum suum producere possit, ut vel ex hoc capito
quoque pareat, hanc primaevam potestatem, rerumque omnium producendarum aptitudinem minime a diuersis rerum seminibus, quae in natuaa reperiun
tur, dependere, sed ex sela ut supra dictum est, de
unica primaevae materiae, siue chaoticae masse virtute,
utpote quae sela vere &realiter semina illa diuersa, &omnia per lucis primigeniae actum seu Entelechias constituit, de post eius discretionem omnibus indidit, tanquam sundamentale rcrum omnium principium . Semina enim in materia erant consuti& indi itincta, opifex vero verbi mens& ratio, virtute &ei-L ficacia
Matina ominnibus inest, at ex ea quoi libet proda. eitur. Quomodo se .men chaol et
108쪽
ficacia Tiat lux, semina rerum & separauit;& hoc pacto materia primo indiuiduata , & sensibili elementorum amictu vestita in lucem prodijt: quae
quidem elementa, ut secundum externas & sensibiles qualitates corruptioni alterationique obnoxia sunt , ita iuxta internas & inuisibiles virtutes & proprietates, utpote quae in centris rerum & intimis corporum th lamis sedem suam fixam habent, neque a natura ipsa eiusque principijs dis,une, perpetuo incorruptionis munere laetantur . IN M. Mirum in modum tuum tam concinnum de abditis rerum principus ratiocinium placet, tum vel potissimum , quod non rationi tantum consentaneum sit, sed vel ob eam maxime r tionem , quod ex ipsis sacris oraculis ipsam tam apte deducas, atque adeo fidei documenta, rectae rationis dogmatis scite coniungas. Qium
in us quae tibi proposueram du-
109쪽
Gomodo uniuersale femen Mundsi concurras, mixtorum compositionem . Et primo quidem de ortu, narum , et ribus
getabitam . Os MI EL. Dixi tibi superius Deum . 'ter benedictum, Omne vegetantium de animantium genus , immediate ex unicui pie propria clementorum massa produxille , non vero de nouo ex nihilo proprie creasse. Nam ut reis Sacer Textus , qui Uiuit in aeternum creauit Omnia simul, nihil autem Deus ex corporea creatura creauit , nisi chaoticam illam primaevae materiae massam , in qua uti omnes rerum producendarum formae omnia rerum semina , veluti sub confusa de indigesta mole, virtute de potestate continebantur , ita in vege- tabili & sensitiuae naturae productione , ea non nisi de potentia in actum , latentemque seminum ene
giam , primigenis luminis actu vitii sicando eduxit in lucem. Tiaia. Bene capio quae saepe iam mihi inculcasti. Sed quomodo aut qua ratione ex virtuto vadest quoin semireati, primaevae materiae inexistente , tanta formarum diuersitas emanarit, illudeli quod non capio, u illud ipsum est , quod tantopere caliginosum meu intellectum cruciat. Quare ut me ab hoc ingenijL 1 mei
110쪽
. mei tormento liberes, etiam atque etiam rogo. Cosmict Tanta est Dei gloriosi & benedicti Maiestas, ut voci eius intonanti Aiat, omnia mox, etiam vitae exper. tia ipsi ad nutum obediant. Vix enim in prima illa mundi natiuitate sapientia opifex verbum protulerat Fiat tuae, cum ea mox enituit, & facta est lux , lux illa primigenia activum rerum omnium principium,& vera mundi Entelechia ; iterum intonuit. Fiat Ν-mament m in medio aquarum , . diuidat aquas ab his , ecce primum huius cum humido coniu-r .auais gium iactum: aquis intra alueos partim mundan rum corporum, partim intra terrae concaua conclusis, ac sic detecta arida suit. Creata mox sydera sol, LMia, stellae, quorum fiscundo primigeniae lucis Entelectata imbutorum influxu terra impraegnata , voluti ex utero quodam eam rerum varietatem Dei voce concitata prodidit, quam cum admiratione intuemur . Quoniam vero Entelechiae, quae in Sole, Luna stellis , s uum potis limum solium posuit, tanta vis est, ut pro diuerse Solis, Lunae, stellarumque situ , diuersimode quoque subiectar telluris partes assiciat, suoLque influxus diuersa ratione communicet: Hinc sactum est, ut vix exigua sit terrae caeterorumque et mentorum portio, quae non peculiarem aliquam sibi insitam virtutem syderum munere adepta sit. Atque adeo Entelechia Elementaris fixa omnibus & singi lis disserentibus terrae portiunculis, uti sipra docui- Quomodoεα mus, in istat, eique semper presens sit. Diuina ita-
viduetur is que voce antonante, producat terra herbum Nireum tem