장음표시 사용
111쪽
tm , m. Mox concitata utraque Entelechia caelestis& elementaris aletissimum meditata coniugium, inis terrae partibus pro dispositione cuiusuis in innumerabiles plantarum formas indiuiduata filii. . Hinc India pro naturali stus sui, & terrenae dispositionis ratione , syderumque respectu Cinnamomum , piper , cariophylium , caeterasque innumeras aromaticas species iuxta diuerses intensionis, lucisque tum caeleliis Entelechiae , tum fixae terrestris gradus produxit , quae quidem pro diuersa infinitae combinationis ratione simul iuncta, eam produxerunt , quam cuma admiratione spectamus rerum varietatem ; hinc Asia,
Africa , America , Europa singulae appropriatas suoselo plantas, sine numero sermis, signis, propristatibus iue diuersissimas produxit. Theod. Exsuperiori- Calor natiuuνbus iam percepi , calorem illum natiuum , icu luccin perpetuo aris illam caelestem, quam Deus in primaevam materiam dispositam radicaliter de stibstantialiter implantarat, perpetuo in materiam agere , eamque sea actione ad quascunque rerum sermas secundum materiae dispa. ratas conditiones adaptare, di nunc hanc, nunc illam ex illius centro sermam educere : hoc unicum tamenia
mihi explices velim , quomodo id dictae dispositionis beneficio contingat O misi. Votis tuis quibus un- . que potero modis satisficiam. Attende itaque quae dicturus sum. Postquam calidum illud radicate , lux primigenia, ignis naturae, mundi Entelechia, siuo uniuersi semen, omnia enim haec unum & idem sunt, quae diligenter aduertas velim , ne θnonymorumia
112쪽
forma intro. dueatur in materiam.
multitudine, quibus in secuturis ratiocinijs utar, consendaris . Pol uani, dico . calor ille primigenius
mundi materiae centro inexistens, omnia rerum com
sua & indistinita semina , virtutis suae essicacia diuisa, ad quidpiam peculiare destinauit, mox eodenti temporis momento , ex destinata illa materia particu .lari, una cum forma peculiari materiae congrua de debita , spiritus quidam particulares educuntur, qui una cum forma rei & materia , semen aliquod in ip- indiuiduatae materiae centro constituunt, quod se
men quamdiu viget, simile sibi producendi ficulta
tem acquirit: atque hoc pactoo, se in natura rerunta, quoad si,eciei conseruationem propagando perpetuat; quam diuersae ver5 Drmae rerum , specie distin- res in mundo spectantur , tam diuersae quoquo in peculiaribus materiae partibus dispositiones ad eam, quam diximus, formarum diuersitatem constituen. dam praecesserunt. Nam ut exemplo rem propius attingam , memor sis eorum, quae silpra diximus , caelestem Entelechiam panspermia quadam resertam, esse , quam primo aeri, aer aquae, aqua terrae tandem perpetuo & incessabili influxu sio communicat ;quemadmodum itaque magnes intra infinitam rerum congeriem constitutus , non tamen nisi ferrum sibi sympathicum , & similitudine naturae appropriatum appetit, omnibus alijs immotis i ita vegetabile insita sibi natura per radices, veluti per os quoddam , elementum terraqueum caelesti iam panormia imbutum trahit, ex qua tamen illud tantum trabit,
113쪽
quod naturae suae quam maxime consentaneum est. neglecto reliquo, a natura sua ditano seminali vi tute imbuto alimento i ita absynthrum UG. ex terra aquae mixta , & spiritu caelesti impraegnata , id tantum trahit alimentum , ex quo primaevam sui originem duxit, sub tali& tali mixtionis humidi radicalis, calidi primige iiij, & sicci terrestris combinatione, videlicet sub tali stilphuris, mercurij& salis compositione, non sub alia , quod quidem sulphur calido
innato & primigenio, mercurius numido radicali, sal vero sicco terrestri secundum analogiam quandam respondet, de omnia in ipsa mundi Entelechi concentrata sunt. Ita rosa , ita poeonia, ita pomus ita quercus & fagus, illud sibi alimentum proportionatum, ex quo constiterunt , attrahunt & non aliud; quod quidem intra terram a radicibus propagatum in caulem , extra terram deinde ab aere ambient caelesti nectare pariter imbuto per poros in plantam semenque penetrante alitur, animaturque in vegeta bile , distenditur in ramos, in flores germinat, tria fructus semenque protuberat , quo deinde in terram
relapsis , putrefactoque, mira quadam & perenni pericyclosi in nouam Progerminat plantam priori prosesus quoad speciem similem. Mirantur homines unde
in prato quopiam innumera herbarum varietate vestito tanta tamen ex unius humoris omnibus communis attractu rerum diuersitas nascatur qui si rationes meas tibi modo propositas nossent, mirari cessarent; siquidem unaquaeque planta , ex tenaque aliis
114쪽
alimento, dicta panspermia caelestis luminis beneficio imbuto , id tantum, quod naturae suae maxime congruum est , & ex quo naturali combinationis lege coaluit, haud quaquam aliud attrahit: hinc omnes illae herbae, quae summo gradu calidae sunt, gradum sibi conuenientem , id est calidi radicalis huα, sulphuris naturae portionem aliis principijs sub talio: tali combinatione commistis attrahunt, ex quo apriinordijs rerum Dei voce coaluerunt i, ita plantae
summo gradu stigidae congruum sibi gradum liv. midi radicatis, siue aquae hylaeae portionem in ali.
mentum attrahunt, ut eo videlicet nutriantur, fi ueantur, animentur, ex quo diuino nutu coaluerunt.
Fit autem haec mirifica generationis plantae actio, eo rentur, qui sequitur modo. Mox ubi memoratum alimentum sensibili modo per radices ex terra , insensibili vero per poros plantae ab aere attractum fuerit , illud subito virtute vegetatiua animae plantalis per seiritus digeritur , atque in intimo memororum recessu comcoquitur, coctum digestumque vero in aliti sibilan tiam conuertitur, & ex puriori quidem & siibtiliori eius parte sit semen, quod peculiari modo in corpus. culo suo conseruatur ad generationem S: multiplic tionem vegetabilium : liquidem hoc terrae mandatum in primam sui materiam, ex qua concretum fuit , per humorem illum alimentitium nectareo
caelestis lucis liquore persusum distatuitur, & sic dis selutum pullulat ac germinat, atque in simile sibi v getabile estorescit. Theod.
115쪽
Neod. Bene omnia coepi, quae nouo & peculiari hucusiue modo protulisti ; quare ut omnia mihi luculentius pateant, abs te contendo, ut explices, quinam sint illi spiritus quorum ope plantae incrementum suum sumunt, quos silpra nonnisi paucis imdigi initi . Os ei. Quemadmodum in Microcosino spiritus vitalis facultatis ope per totius corporis Oeconomiam diffunduntur , utpote omnium operationum vitalium architecti , & iubtilissimi tenuissimique deflacatioris sanguinis halitus sunt, ita in vegetabilium familia praeter propriam animam vegetatiuam sunt & spiritus , qui nihil aliud , quam tenuissima alimenti in vegetantibus portio sunt. Dum enim humidum radicate per poros vegetabilium insinuatum , ac per radices eorum in alimentum & vitam attrahitur , tunc quoque tenuissima dicti humi. di radicalis iam ad talem & talem tormam indiuiduati portio spiritus ille vegetabilium , de quo supra locutus sum, appellatur. QBod enim spiritus in Micr cosmo , id in Phylocosmo , id est plantali mundo spi-xitus appropriati praeitaiat. Cum per uniuersas totius corporis plantae minutissimas portiunculas virtutes &facultates vegetantis animae deferant . Theod. Hinc sequeretur , animam & spiritus idem in vegetabilibus csse . cosmiel. Haudquaquam ; differunt enim spiritus M anima in vegetabilibus, quod anima eorum sit forma quaedam substantialis, primaevum vitae principium , & quasi pura caelestis Entelechiae, siue semianis naturae virtus in principi s vegetabilium radic M ta
116쪽
suos a Anima vege. tativa qua ratione Mae retur.
ta & implantata, ex qua omnes vires, proprietates facultatesque scaturiunt: spiritus autem , partim qua
dam sunt dictae purioris caelestis lucis portio , partim connexam permittimque sibi habent subtiliorum .
elementorum portionis magnam quantitatem. Quemadmodum enim radi j selis veri sunt selis spiritus per uniuersum mundum diffusi , ita quoque, quod ab anima siue substantia illa fixa vegetabilium , in qua sedem suam posuit, eluit, lux videlicet caelestis in
planta indiuiduata una cum tenuissimorum clementorum portione , veluti radius quidam eluxusquo istius substantialis formae verus ille & proprius, genuinusque vegetabilium spiritus est. Theod. Dic ni do , quomodo & qua ratione anima illa producatur in vegetabilibus, hoc enim non parum me torquet. Cosmiel. Caelum, uti supra audisti, in intima tertio viscera, ceu in matricem quandam subtilissimul suum semen mediante aqua proijcit, quod una et mentorum subtilioribus partibus commixtum Arischaeus , id est caloris natiui intra Geocosmum vita in vapores sublimat, qui per uniuerses telluris poros delati, atque in aquam denuis strigore natiuo conden sati verum fiunt vegetantium alimentum, quod uti dictum est , a radicibus plantarum attractum , --ctum , digestumque in sui substantiam conuertunt,& fit vegetabile . Ex alimenti vero huius puriori sub tiliorique parte siue semine anima exoritur, intra . intinavis partium sinus latenter dissuti , ex crassiori vero alimenti parte corpus exterius ac visibile planta:
117쪽
st, videlicet scapus, cortex, ramus; ex subtilioribus vero esuuijs in crassiori sedimento existentibus fiunt solia & flores, & ex loliorum florumque subtilioribus partibus fit fructus, ex huius tenuioribus partibus tandem semen fit, in cuius medio veluti in corpusculi centro latitat vis illa spermatica vere admiranda , &ipsa anima vegetabilis, arbor videlicet virtualis cumo radicibus, trunco, ramis, fi lijs, floribus, fructibus, quibus tota vegetabilium subitantia componitur, ut proinde vel hinc diuinae potentiae magnitudinem agnoscas., quae tam exiguae portioni, quae vix octo millesimam ducentesimam seminis partem aequat, tantam ad simile sibi producendum lacultatem indiderit , & quae vix atomi quantitatem ad spermaticum suum corpus comparata exaequet, in praeamplas ta men & altisssimas arbores, quemadmodum Je sinatis grano recte veritas in suo enunciat Euangelio, enascatur. Vnde quoque patet, huiusinodi spermaticam portiunculam reliquis omnibus plantae partibus co ruptioni obnoxijs solam incorruptibilem in sua ope Tatione perennare. Hinc quoque mi Theodidae colligas velim, quod uti in uno quoque mixto datur
subitantia duplex , sensibilis, & insensibilis , & illata
quidem essentiam & naturam corporis; haec animae siue sermae substantiam constituit, ita pari pacto i vegetantibus duplex alimentum conscierari debet , sensibile di: in sensibile ; & sicuti sensibile externa naturam corporis constituit, ita insensibile ad animae essentiam producendam conducit; illud in terraqueo
indidit. In omni mi eo duplicem dc qualem M.ti substantia.
118쪽
uomodos .mae fiue ani. uiae sensitiuae educantur ex materia. va tanta diuersarum arborum varietas aruatique qualis tum M virtutum emis.
continetur globo utriusque elementi confluxu , cael sti luce paranymulta constitutum , hoc aereo clemento caelestis lucis beneficio insusum, quod uti subtilis simum ac tenuissimurn est, ita animae quintuc essenti A comprimis est attemperatum . Theod Dic modo Cosmiel, cum dixeris formas vegetantium esse materiale quid , quomodo illae e potentia materiar cducantur λ ct telo Certum enim est, Philosepho teste, vegetabilis & sensitiuae naturae formas omnes educi epotentia materiae , quam tamen eductionem e potentia materiae , ex dictis sic intelligas velim, quod via delicet ex primaevae potestate materiae chaoticae, quam suse supra tibi descripsi , quaeadhuc in omnibus mundi corporibus indiuiduata manet , velut e potentia proxima in actum educantur . Haec vero materia cum sit mixtum quid, & elementatum , sormae vero educantur ex potentia siue virtute huius materiae omnigena seminaliuna rationum elementorumque commixtione grauidae, manet, sermam, quae inde edi
citur , non ex pura quadam & prorsus informi potentia , sed ex iis quae materiae instini, videli et ex subtilissima de tenuissim elementorum , lucisquo primigeniae siue seminis naturae portione originaliter formari atque constitui. Theod. Dic ergo modo mi Cosmiel, unde tanta in fructiferis arboribus varietas in figura , odore, sapore, colore originem sitam ducat, unde mirificae quarundam herbarum propriis rates emanent Gymisi. DiuersitaS arborum , v. g. tanta pomorum, PIrorum aliorumquestumium varietas.
119쪽
rietas oririnem non aliunde acquirit, quam prim ex vario inu & transplantatione, nunc in noc nunc in
illud sbium disterentibus qualitatibus imbutum . Ex Ccuius agri aut seli, ab alijs agris differentem dispositi nem sertiti conditione diuertitatem tam eiusdem speciei, quam alterius cuiuspiam nasci necesse est. Semen euim permistum alteri diuersae speciei semini , distinctum quid, & ab utroque semine diuersum prinducit ; hoc pacto pomus Europae in Indiae selo plan- Α b. ε, rata, toto caelo differentem fructum parit, siue figuram, siue colorem, saporem , odorem, spectes. Hinc est quod Persica arbor in Persia veneni virulentia ple- tentissimo. na, in Europa tamen transplantata, suauissimum saluberrimumq; fiuctum producat. Innumera huius rei afferre possiem, si tempus serret, exempla. Quae tamen aliunde non proueniunt, nisi ex differenti natura &conditione seli , in quo transplantantur . Secundo dicti arborum siue fructuum diuersitas, causari potest per insitionis artificium, dum diuersae arborum
species in unum transplantantur truncum, de quo , naturae artisque coniugio, cum tu in Arte Magnetica suse egeris, non hs immorabor . Tertio summa
haec diuersitas quoque ex multiplici principiorum naturae squae supra calidum innatum Due primigeniam lucem, humidum radicate & siccum nylaeum diximus, & sulphuri, mercurio & sali correspondent) pro
diuersis arborum speciebus in terreno selo permixtio- Quae e M.
ne prouenit, pro quorum combinatione aliter M alse in fluctibu,
ter ad naturae leges iacta, alia de alia nascitur fructuum '
120쪽
qualitas. Accedit hisce elementarium virtutum enem gia , ex quorum omnium complexu emanat illata. qualitatum diuersitas summa: ita ut ex calido innato , tae sulphure naturae, odores SI colores ex sile vero naturae, quod omnia sapida reddit, sapores proprie proueniant; cooperantibus in omnibus ad diuersos effectus producendos elementorum qualitatibus primis & secundis . Natura vero ipsi aquae implantata , & plastica seminis facultate pollens, ipsa potissimum est, quae mira haec praestat, siue qualitates Iructuum, siue vires mirificas spectesinam spiritibus suis architectonicis, materiam varie agitatam,aisponit, α plasticae facultatis ope, in disserentes figuras distendit , coloribus Varijs exornat , saporis odorisquo diuersitatem , mediante diuturna concoctione & digestione, quae in ipsis plantis fit, imbuit . Conco. Aio enim quod prius durum, tandem molle quod acerbum dulce ; quod asperum erat , lene reddit, uti in omnibus immaturis fructibus experientia do-Emticarum cet. Si quas vero in plantis prorsus prodigiosas virtu-
si forma eiu. tes cc proprietates admireris , Illas certe aliam origi
o ς isi x habere putes, quam ex ipsa vegetabilis se ma , quiae uti peculiari combinationis principiorum naturae lege, siue caelestis seminis, seu lucis primigeniae in planta indiuiduatς diuersa contemperatione constituitur , ita exoticas quoque & paene paradoxas, vires de proprietates herbis consert. Atque hqc sunt,quq in genere tantum de vegetabilium ortu , natura& viribus dicenda putaui. Et non dubito quin tumi