장음표시 사용
171쪽
. seruantiam,quos auxistis,alterum C sarem alterum Romanorum rege,interesse aiunt.
huius ducatus possessionem firmam & perpetuam stabiliri, qui adeo illis commodus est ut talis supra,vt quotlcs ex aliis possessionibus quas in Germania tenent,in suum Belgium iter habebunt,suos duntaxat fines ingrediantur. non haec singularis momenti ratio est, ligna quae ab illis apud vos ad tantam confirmandam causam asseratur Tamquam vos adco stupidos,caecos & dcmcntes habeant,ut non sentiatis, videatis, intelligatis quam potentiam S libertatem,si hoc concedatis,deinceps futuris Caesaribus perivissuri sitis,ut sibi licere existiment eadem uti lege,ut in vestris & posterorum bonis id aggrediantur non quod lex ,quod ratio,quod naturalis inter dominum & chetem fides postulat,sed quod suae cupiditati,commodo & libidini congruere Videretur. ro
E VI DEM ut hanc rationem interim&caeteras omitta,libeter illos rogem scio enim,quae nunc consilia captant,& quos sermones habent, haec omnia inscio Caesare
i&inscio Ferdinando fieri libenter,inquam,rogem quo vultu,quo ore,qua confidentia hoc consilium dare suo principi,vobis,augusto & inuicto suo Caesari auderent: principi ipsi,ut contra iurisiurandi religionem quo se ad iura sacri Imperii seruata obstrinxit. occuparct& hunc sibi ducatum asciscere qui exprimae institutionis legibus, si horum ducum posteritas deficiat,nuc aeque atquc tum fisco & i rario Imperiali addictus est vobis,qui imperij membra estis,ut foedus & coitionem ad hanc occupationem tuendam faciatis: Caesari,ut probet,ratam habeat & potiri faciat. Indigna prosecto res tum hoc Imperio quod legibus & religione administratur,tum fide quae illi debetur, ut occupan iodi huius ducatus gratia is legem deserat & datam Imperio fidem soluat,qui a vobis Romanorum rex delectus,aliis vi lcgibus pareant, quamq, Imperio dederiit fidem seruet, autor esse debet. Non minus etiam eo indigna res cs e qui ab aliis iusiurandum accipit, ut contra iusiurandum,in familiam suam,quae indubitata sunt Imperij bona transferret& vindicaret. Mihi hac in re iudices fidem habeatis velim:nihil ab his consiliis magis lienum quam duo serenissimi fratres fieri aut fingi potest,neque unquam istoru machia dinationibus fide habituri sunt,nisi aliis coloribus inductis adulterentur: ut prosecto nunc qui Fcrdinando sunt a consiliis quod hodie vitium late patet ut suam operam, studium& diligentiam vcditcnt,quo iure quaque iniuria principum suorum bona & possessiones interuemini,priuata sua odia quod paulo ante dicebam exercere cupiunt: quod ut 3o perficiant,hanc causam acrius & obstinatius agunt quam a rege suo cst imperatum, aut certe quam ad ipsius nominis laudem & integritatem pertinet. Quin ea est istorum in
Calumniando audacia, ut quo illum a regia prima & pia sentientia, suaque in hunc supplicem optima voluntate deducan ei persuadere non dubitent,nihil vobisipsis v stra sponte optabilius este quam ut hoc foedus renovetur,quo illi hunc ducatum in per petuam possessionem asseratis:id tantum superesse, quhd ut vestro nomini S dignitati consillatis,id a vobis peti postulatis. Vobis quoque ostendere statuerunt,suam cupidi talem S quod esse commodissimum ducunt, sui principis consilium esse, ut in hane
fraudem vos inducant:camque in illum vestram voluntatem osse arbitrantur, ut ganti statim nullo negotio assentiamini. Idque persuasum habent,id si seceritis, a vobis huc εο miserum innocentem si minus apertis & disertis verbis, at reipsa certe damnatum iri, regem etiam Ferdinandum prorsus deterritum iri ne illi satisfaciat: quod iamprid ut audio fecisset,nisi falsi, hoc de vestra volutate rumore,de illa sententia deductus fuisset. N v N c id considerate iudices,annon quantae vobis laudi fuit Sc decori, quod a mali & bello victores in ipso victoriae cursit vindictam in patrem temperastis,filio innocenti facultatem qua se sustentaret reseruastis,& bona dignitatesque in posterum recuperandi spem secistis,tantae nunc infamiae futurum sit,quod non solum ad illius oppressionem & interitum conniveatis,sed etiam ipsi illum opprimatis & conficiatis. Ipsi cc
te hoc scedere renouando hominem opprimetis,dum suspicionem hanc omnium m tibiis immittetis,ut putent,quae in illum facta sunt,& porro fient, vobis omnia probam sotibus fieri cino citam stiturus est,qui hunc ex lectis omnium ordinum viris coactum coetum putet id ficedus,cuius exemplum in vestram ipsorum pernicicm olim redunda
bit,facturumsuilla,quo quis iam bonis omnibus spoliandus esset,nisi cum atrocissimi cuiusdam maleficij manifesto conuictum teneretis. Aut si efficietis ut quisquam merito putet vos aut non circunspecte neque cum grauissimo cosilio,nulla aequi aut iniquio ratione
172쪽
racione ii mira hoc foedus confirmasse, aut etiam consulto quod abst hominis innoc tiam opprimere voluisse, culam vestro nomini inuretis, quae nec Oceani aqua elui nec omnibus tenebris obscurari aut tegi poteri Neque enim vobis dubium aut ignotum esse potest, istum, si tam excesse est animo quam illustri loco natus,tam indigne opibus spoliatum patriae & ciuium conspe bina laturum no cisc, nc ubi princeps natus est, ibi miser vivere cogatur. Itaque voluntario exilio susiccpto quid aliud quam Caesaris, rogis fratris,& omnium vestrum dedecus saecum circunfereti quid aliud quam omnibus materiem assere ut dicant, Hic cst qui aliquando, qui nunc, qui nulla culpa, qui cxtra Germaniam Caetera nostis,& ipse libenter praetereo, ne isententias absoluam. Video to iam vos animis commoueri,uos tacite ipso vultu Ne signis quae dico vera esse agnoscere&sateri Nolite interim putare bonos istos calumniarum architectos Mum quae per se
non possunt, id per vos ementita principis sui aut Caesaris autoritate perficiant quicquam pensi habere quid vestiunc dicant homines,vel in posterum post sexentos annos
Hic ego possum quando ipsa se offert oratio commemorare cuiusmodi larin nes ob t ili i consilia passim tota Germania aduersus supradictos stat res principes ab iis iactetur qui falso mea quide sententia eorum nunc caecam ambitionem & immodica auaritiam,nunc paruam fidem de nimium suspectam potentiam describunt, qui vos ut vobis caueatis monent eos huic uni praedae inhiare, quo totam Germaniam occupet, io &in suam ditionem redigant: eos dum modo hunc modis illum opprimunt, de faculi tes inuadun hoc agere videri,ut multis & variis Germaniae locis praesidia sua collocet, ut postea suo commodo,ubi eam suis quasi membris debilitatam viderint,totam semel maiori fiducia minori periculo adoriantur.Postiam etiam innumera exempla comm morare,quae tam externa quam vobis domestica,tam vetera quam hodierna de iis ineruntur qui proximos suos opprimi ves neglexerunt,ues se videre dissimularunt, neque aliorum oppressione suam parari prius intellexerunt,quam ipsi eadem seruitute irret rentur.Quae omnia propolita eo spectant,ut vestris rationibus proficiatis, ut de se uanda libertate cogitetis,ut finitimorum periculis memoria repetendis, ad quae vesperanda ves metuenda sunt animum aduertatis. Sed ego ista commemorare luperi io deto,ne qui sertasse putant aut quacunque ratione cuperent, res inter Regem principet meum de istos stat res non plane compositas esse,ij alios ex suo ingenio metiantur,obi citatque me ves ab ipso Rege meo de industria subornatum,ves mea sponte ut illi gratum faciam hanc captasse occason ,Vt ea narrem Sc patefaciamquς in mentem n nullis vestrum nondum venerunt. Verum quicquid tandem dicatur,siquid mihi imprudenti excidat quo principes illi fiat res offendi queant si forte ad offensionem sunt pro liuiores nolite cristimare me id iussu,consensu aut verbis Regis principis mei dax ille. Vestri me laeti de hilarcs vultus nonnulla ex parte inuitarunt, vilibere dicerem quae antea tacere deo cram, coegit me maxima ex parte istorum arrogatia, qui in causa sunt
ut aduersus illos principes huiusinodi voces dicantur de spargatur. Atque ut de me hac o in re nonnihil dica nunquam quispiam fuit qui dissicilius vera crederet quae imp ncipes maledicta seruntur,quam me tum ingenio tum institutione semper dile sensi Aserenissimis autem principibus in quos tam insignia vestra extant beneficia,quos ita bonis opibus& dignitate,vestrae salutis,opum dc bonorum periculo auxistis, nihil tale mmendum suspicabor.Vnum hoc mihi videri no inficiabor, eos cum ea quae plitudinem decet reuerentia nonnunquam ossici; monendos esse, ne se a recto S morauis consiliis abduci sinant Exorabiles sunt, lini sunt ingenio,cxistimationis ante om nia de bene sibi consciae mentis stlidiosi sunt,quae nobis a Deo honestorum colitioriam de rerum bene tota vita gestarum tanquam testes tribuuntur. Quo molestior in ipsici sertunarum omnium amissio, quod intelligit de nouit ut ego quoque intelligo S no- eo in regem Ferdinandum, siquis paululum modo ossicia moneret, aut nemo cum abi
sinclementia dimoueret, statim libenter quae ruri de rationi consentanea sunt shq'SU Α'Christianissimi etiam Regis sententia erat, quum me huc magis gratulandi
violaquam alterius reicii squam gratia misit. Qui tame quia catas norat in gravibus controuersis, etiam ubi de summa conueniret,quasdam leuiores circunstantia, no
173쪽
statim neque facile expediri:in hac autem, liquid tale accideret,in quo haereretis quod Ivsiuuenisse comperio suae autoritati aliquid ponderis futurum confidebat ut merito es se debet literas fiduciarias mihi ad regem Ferdinandum quem hic adfuturum speraba,& Regis gratiam non parum apud cli valituia suisse puto aut, si abesset, ad eius legatos
dedi tuaeque unquam rem ullam maiori stiadio cxpetiit,quam ut quicquid autoritatc dc gratia pote ad illos conciliandos quos aeque amicos habet,totam conferret. Quam ob causam mihi mandauerat ut rationem pacis in medium adserrem,eamque indubitatam,Vtrisque commodam de utilem, quam in manu prompta habebat. Quod si Deus immortalis fecisset ut vel rex Serenissimus tardinandus alios huc misisset, qui legatorii non litigatorum partes suscepissent, vel illos ego nihil moratus ipsum recta adiissem, cer Ioto mihi persuadeo cum non modo aciementiae de aequitatis via, quam ingressus iam rat se deduci pes brum non fuisse, veriὶm etiam auditis mandatis quae exponenda habebam, illam ingressurum fuisse: neque te nunc Illustrissime dux Christophore haec perplexitas implacare ut expectandum sit tibi iudicium unde tota bonorum ratio dependet.Sed quando ita casus tulit ut hic cum minime reperirem, qui vero huc ab eo missi sunt,quum eos adisi,non modo liac in re principis mei autoritatem adhibendam non putarint,sed literas etiam insolenter accipere recusarint,vi mihi iam non sit integrum, nisi mandatis denuo acceptis, Serenissimum regem adiremon est aequum a te in malam partem accipi quod tuis postillatis morem no gera. Quod milii honeste de citra ostensione a me fieri posse& debere intellexi, ut apud hunc coetum negotium tuum Regis Christia Lonillimi verbis commendarem,id studiose praestiti,de lubens praestabo:neque committam ut quicquam tua causa faciam quod regi Serenissimo vel officere vel merito displicere queat.Hoc Rex Christianissimus neque si velit, per sciam quod inter eos intercedit, possimeque si per foedus possit, pro consanguinitatis necessitudine velit. Verum in caeteris omnibus quicquid salua fide,cxistimatione Sc sanguinis iure quod in rem tuamst, praestare poterit,summam in te illius voluntatem perspicies, ut ne bonis quidem de opibus,si tibi opus este intellexerit,parcere decreuerit. Α v L A Gallica semperquidcm inter caeteras liberalitate excelluit, semper patuit dc obuia fuit: sed nunquam tam liberalis suitquam hoc Rege,ut perfugio ac receptui sit uniuersis principibus e patria pulsis de amictis. Multo magis sperandum tibi est te com 3, foederatum non exclusum iri,te qui pro causae aequitate,pro innocentia propria vel ipsis aduersariis misericordia dignis limus videris Spes tamcn adhuc est de bene ominari ii, bc melius tibi a Seretussimo rege sperandum esse quam adhuc res polliceri videatur. Quinetiam si me qui adsunt viri ornatissimi iuratum rogarent, non dubitem astam re nec iussisse illum,nec sciuisse,nec denique unquam probaturum, quum suos legatos audiet Christianissimi Regis literas repudiassemeque mihi unquam persuaderi sinam, ut qui sua sponte literas satis contumeliosas a Soliniano Turca communi nostrae relliasionis hoste non dubitauit accipere,suos patiatur ut literas humanitatis, commendationis de amicitiae plenas a Christianissimo Rege amico, dc propinquo repudient. Nihilo magis verisimile putabo,qui quum lis esset de regno amplissimo,vltro ipsius So- olimani hostis iudicium arbitrarium subierit, eum nunc recusaturum ne rationem audiat quae at ege ut praedico necessario, socio de propinquo adsertur, qua controuersia ducatus,qui ad alia quae obtinet bona non magni moniciati esse potest dirimatur. Sed ut veram rei causam teneas, boni isti legati veriti sunt quod sane accidisset ne redditis de recitatis literis, auditisque meis mandatis,facultas adimeretur explendi odisi quo priuatim ducuntur,quoque iam inueterato tantopere ilicitantur, ut seipsos perdere de uertere non recutaent,modo patrem, filium, totam familiam, dc familiae memoriam eadem ruina& exitio implicare queant. Verum quum ipse pio sit animo, neque consilium illius sit cuiquam iniuriam inferre,sed a nonnullis prohibeatur,qui neque numero neque autoritate plurimum Valent, qui nunc rei persectar uis malevolis sermonibus caliginem offundunt,sperare debes hanc laruam de praetextum non diu durare posse, ac tempus,quod omnia aperit, lumnias istorum, fallacias de vanitatem illi ob oculos positurum est e.Tum perspecta hac tua innocentia de tam arcta consanguinitate, ab eo nolitantum quae postulas, scd longe maiora obtincbis, qui sequi de probare non dubia tabit verum dc aequum iudiciu quod celeberrimus d grauisiimus luc coetus in tua cat
174쪽
a facturus est.His optimis de ornatissimis viris teipsum tradere dc committere tuto de bes. Enimuero quum satis superque ex meis vcrbis exploratum habeant causam hanc tuam cum Imperij utilitate, cum suo erga patriam,quae cos genuit δί educauit, erga ciuues,erga seipsos de liberos ossicio coiunctam elle:in his secundum Deum spem locare, in horum fide ac nitela acquiescere debes,lios summis precibus rogare,ut nefarij cosit iij cursum sistere hodierno di sicut pol sunt de debent, velinime causae tuae aequitatem opprimat,Imperis utilitatem impediat,patriae dignitatem labcfactet,aliorum omnium, suam ipBrum deniq; Se posteritatis spem deiiciat. A vobis sane iudices,re bene persipecta quae dixi sperare debet&potest omnia Si maiores vestri ut innocentium nulla etiaro necessitudine coniunctorum causam lucrentur, grviis lima Ze longinqua bella multa sesceperunt quam decet vos amplecti de in fidem vestram saltem iudicis autoritate a cipere huius propinqui causam, quae Imperi j vestri commodum aut incommodum, omniumque vestrum laudem vel infamiam secum trahit ZIpse dux,qui supplex vos obsecrat,summi vestri erga se benefici j loco habiturus est, si hodierno iudicio istud se
das vel plane tollatis vel si renotiandum censebitis,suam hanc causam contineri pronati etis.Quam opem vestram si ei denegabitis, si eum vestro scedere excludetis, vanissimos sermones quibus isti regem tardinandum onerarunt,consitanaueritis, aditum innoccnti ad recuperandas fortunas praecluseritis,vosipsos obstrinxeritis ut nulla sua culpa eum beneficio vestro priuetis, e vestris ipsorum commodis male consulatis.Contra Lo si eum in foederatorum numero habebitis, ut nihil aliud ipsius causa faciatis, hominem ex molestis lima vexatione recreaveritis,dum regi Ferdinando quae sit vestra senten tia ostendetis,& quid cum hac in re facere cupiatis:id quod adhuc plene de vere intelligere non potuit. Denique unum mihi reliquum cssic videtur, quod, ut meam erga vos si demliberem, lemonstrindum puto.Hoc ego vobis nihil dubitans confirmo, vos vestram fidem,quam Ferdi nando debetis hoc iudicio esse exoluturos neque solum nihil quod ei molestum est e debeat sed rem etiam gratiisimam S cuius causa vobis gratiam habiturus sit,facturos esse dum hac ratione quid sui sit ossicit cognoscet,eorumque fallacias de in veritate obscuranda impudentiam perspiciet, qui nullam existimationis illi us habent rationem,qui matericio omnibus praebent ut cum ambitionis ic cupidit, 36 tis infitiabilis insimulentiquos sermones ob eam quam attuli causam pluribus comm
E T quisquam vestrum adhuc ambigere potest num in hunc supplicem clementia
utendum vobis si qui neque de ullo vestrum neque de alio quoquam male Vnquam meritus est, qui neque facto nequc verbo oculos vel aures vllius unquam violauit, qui tam diu iam alieni peccati grauissimam poenam sustincti Quem si complecti de misericordia prosequi volueritis quemadmodum demonstraui nominis vestri gloriam, vestram in cum fidem quem in vos regem esse vultis,in Imperium, in patriam, in ciues,in vos dc vestros aperte seruaturi estis:nominis gloriam,sive innocentem vinatione liberabitis,sive beneficium semel collatum seruabitis: fidem erga cum quem regnare vo- ο luistis,cui consilium fidele debetis:in Imperium,ut illius iura sartat cista scructis: in phtriam,vi alij aliorum mutato statum & dignitatem tueaminii in ciues δί liberos,a quibus non modo periculum auertere debetis, Ced etiam huiusmodi exempli metum, quod in unius capite tentatur,ad omnes cx aequo pertinet.Quod si hae causae apud vos nondum tantum vesciat,ut id suscipiendum oe perficiendum vobis putetis valere autetia debentia ccdat tot regum,antistitiam,ducu,comitii,baronum dc omnium ordinum preces: luivi summu in hanc causam studium ostendant, legatos una ciam co ad vos miserunt, qui eius partes foueant de iuuent ne de iis interim dicam qui temporis breuitate dc locorum interuallis impcditi mittere non potuerunt, quos animo adcite, si minus corpore adsunt, existimetis velim. Hi omnes una cum isto,Iudices, opem a vobis dc auxilium acciso pient: hos omnes inquam, non modo vobis obnoxios Se obstrictos habebitis, sed quantumcx vultu de gestu vestro postlim iudicare,iam vobis S poslcris vestris in perpetuum devinxistis. H AE c Langaei oratio ducis Christophori causam mirum in modum iuuit, praeter illud studium quo multi principes incitabantur, partim tyrannidem exosi qua Cael ir de Drdinandus fraterinnocentem premebant, partim consangmnitate moti qua amplio
175쪽
simos illius coetus pollicipes contingebat.Itaque foedus illud Suauiense, quod septu
ginta annos magno Austriacae domus emolumento stetera primum antiquatur δί r figitur:deinde duces Baliariae Lant grauius Hassiae,eorumque socij dc se crati aliquoties inter se egerunt,ut ducem miri cmbergensem in eas pollessiones restituerent quas Caesar de frater Ungariae rex per vim occupatas tenebant. Tandem omnibus expensis nullam rationem superesse viden quam ut armis rem tentarent, quum iure& legibus certando nihil profici animaduerterciat.Id vero quum absque pecuniis herfici no posiset, Langaeum adcunt,& de centum illis coronatorum millibus quae supra commem rauimus deponcndis cum eo agunti Langaeo haec fieri a se non posse videbantur, quin pactum Cameracense plane violaretur. Itaque hanc inuenit commodam rationem, ut ro , Montispellcardcnssem comitatum,qui ducat ut SI comitatui Burgundiae item comit mi Ferretano finitimus cst,dux VRrtembergensis Regi centum viginti coronatorum millibus venderct, sic tamen ut redhibitionis conditio apponeretur. Hac summa dux irtcbergensis acccpta arbitratu suo siue ad res belli siue pacisvteretur,neq; tamen i circo Rex ullo pacto in pactu Cameracense incurreret. Ita ut conuenerat, res perficitur,
pecunia duci mrtebergenti vel viris ad id dclectis in manus traditur,l ex in comitatus Montis clicardensis posscssione collocatur,cui Cermesium praeficit. Hac pecunia B, uariς duces,Lant grauius Hassae de dux irtem mensis cum sociis & foederatis exercitum mira ccleritate conducunt antequam Caesar & Ungariae rex prospicere possent. Ita ducatus ille bretii tempore Ungaro adimitur,ducique& filio restituitur: cuius belli is
dux itiit Lant grauius Hassae Philippus.Haud multo post pecunia Regi persoluitur, nisi
quod quadraginta circiter millia deerant: ius summae quum fideiussorcs essent Bau riae duces,ita comitatus Montispellcardensis illis restituitur.Sed de his hactenus. R Ex Auenione ad Costam Santandraeam circiter Calend. Dcc. peruenit, quum quidem incommodum prospiceret,quod ex iudicio papae aduersus Anglum consequuturum erat. aut Massilia discederet,a papa obtinuerat,vitantisper dirum anathem iis fulmen inhiberetur, dum de Angli voluntate constaret, num ratio inueniri possiet qua Ecclesiae Romanae se subiici pateretur. Ad hanc rem Ioannem Bellatum episcopum Parisiensem in Angliam cquis vcredariis mittit, qui ei persuaderet ut i gatos Romam mitteret.Is Anglum grauiter aduersus papam Sc sedem Apostolicam ira accen- 3 sum reperit,de illata iniuria conquerentem,quod mittere in Angliam iudices recusas.se qui de causa cognoscerent,sed resicto regno de patria ipsum Romae iudicio cxperiri iuberent. Vcrum oratione cpiscopi Parisiensis eo tandem adductus est, ut si papa i dicio supersedere vcllet,quoad iudices delecti in Angliam mitterentur, ipse quoque in aliud tempus diffcrret quod facere conssit uisici,nempe ut prorsusab Ecclesia Romana deficeret.Episcopus Parisiensis se Romam prosccturum recipit cui Anglus confirmat, se,quumprimum quae postulabat concedi certior factus estet,ei potestate Sc ma data per nuntium daturum, Ut quod conuenisset ratum habereturi se enim illi fidem habere pro ea amicitia qua cum prosequutus fuerat, quum Regis legatus in Anglia per
biennium fuisset. 4:H i s ab Anglo impetratis episcopus Parisiensis ipsa bruma Sc hyeme quam saeuis.
sina itineris tamen molestiam nihili duxit, praeut laborem illum prostiturum esse credebat.Tanta celeritate iter conficit, ut Romam veniret priusquam aduersus Anglum quicquam amplius quam antea actum es let Intromistus in consistorium docet quae ab Anglo magno Ecclesiae bono obtinuit let:quae quum aequa vidcrentur, certum tempus constituitiir,quo responsium ab Anglo acciperet. Itaque cursorem ad cum mittit,quem eam adhibere diligentiam iubet,ut ad diem constitutam adest clata ubi venit, nec rodiisset nuncius cardinales in consistorio coacti ad Stygij supplicii irrogationem progredi coeperunt.Episcopus Parisiensis tum apud papam priuatim tum apud cardinales uniuersos intercedit,ceae adhuc dies concedi postulat, sortasse vel ipsi nutio aduersi aliquid socontigisse,aut mare tempestat c infestumcise,ut ventos aduersos este non raro accidit:
nunt ij diligetiae,siue dum proficis cretur,siue dum redirct,moram iniectam est e, denique non iniquum cste Anglo sex dies prorogari,qui totos sex annos operiri non recusas.let. His episcopi verbis qui maiore prudentia erant astentiebantur: sed maiori iudi ciuia parti contraria placuit sententia: illi reliquos, qui malum Ecclesiae ex ea re futu-
176쪽
rum animo cernebant,numero vicerunt. Tantaque fuit priecipitantia, ut quod tertio consistorio absolui non poterat, primo perficeretur: sicque decretum fulminatorium stringitur.Non praeteriit biduum,quum nuntius rediit cum mandatis S facultate quα ab Anglo afferebat, quae episeopus Parisiciasis se habiturum receperat. Quibus rebus qui autores praecipitandi iudicij suerant, grauiter turbari coeperunt. Itaque aliquoti consistorio habito hoc malum sarcire conati sunt: verum remedii afferendi nullam Vmquam rationem inire potuerunt. Anglus rci indignitate commotus, quum perspiccret 8'v. paquam paruam sui rationem habuissent cardinales,quem nihilo magis quam abiecti nium quemque totius nominis Christiani respexerant,se dc totum regnum a Romanς io Ecclesiae iurisdictione subduxit,se protinus secundum Deum Ecclesiae Anglicanae copui constituens. Is fuit huius rei & meae hac de re orationis exitus. REx indigna legati Merviliij morte de contemptu ducis Mediolanensis irritatus, quum animaduerteret iuris aequitate nihil obtineri poste, Caesarem ipsiun audita expostulatione id parui a se fieri satis ostendisse,ius armis sibi esse persequendii statuit. Et
quoniam satis prospiciebat Caesarem negotium non es le neglecturum, suis rationibus consulere decreuit,ut satis virium haberet ad eorum conatus sustinedos,quos sibi m les hos in re quam suscipiebat, fore suspicabatur: quumque cxterno milite utiposic Gallicis tamen viribus sese munire instituit.Quamobrem vi primo statim iustu praesto sibi essent milites,consilio cum suis communicato singulis regni prouinciis legionem, io quae senis peditum millibus constaret,Romanorum exemplo instituere decreuit,quibus senos nobiles praeficeret,qui binos millenis peditibus legatos sub se haberent, ut cohortes quinquies centenorum hominum essenti Legionarios tum ductores tum militos amplis priuilegiis ornauit:has omnes legiones semel quotannis recenseri oporwbaLVt militum culpam ductores pr stare possent,singulorum nomen,cognomen&locum quem incolcrct tenere oportebat, tum ut signo dato protinus cos accerserent, itum vi,siquid peccarent, poenas de illis sumercnt.Has res conficiendas certis homini bus delectis mandat.Circiter mensem Maium anno I s 3 nuntio accepto iam institutas essc legiones, proximas quasque inuisere ipse statuit Rotomagii primam Norm niae ciuitatem adit,ibi legio illius prouinciae ipso praesente δί inspectante lustratur. Di 3o ctores erant sex nobiles,Baccouillanus,Sallius Santalbinus Hermi us,Salalbinus G bicianus, nil lupus Bis amantius,&Salenciliis. Conspecta Normanica legione, qua mirum in modum delectatus est, Ambianum ire contendit, ut Picardicam spectaret Vicesimo circiter Iunij die legio llaec armata in planitie quae ab oppido ad Samicianum patet, prodit. Ductores orant Sercu tus, Manlius, Auchius,Ioannes Brabantus Canisus, Sans allius Hellius cognomento Pillelaeus. Hanc legionem dum recenseretur, 'e- .ctabant etiam matronae,ad quas oblectandas vesitationis tum equestris tum pedestrissimulachra tum militum,tum nobilium aulici comitatus edita sunt.Caesar id temporis ad expeditionem Tunetensem profectus erat. Rex e Picardia in Campaniam profici, scitur, cuius prouinciae legionem in finibus Remorum spectauit. Inde Masseriam con- p tendit,ut regni oram tum Campaniae tum Burgundiae perlustraret. M A s s E R i AE fit certior nobilem quondam Buzancium e familia Aspromont na domum suam nomine Lumam muniiste mille pastus Masteria ad Mosam, qua itur
Sedanum:qua communita eo venis te temeritatis atque amentiae, ut neque Regis ne quo comitis Rctclij, unde pendebat,client clare autoramentum agnosccre vellet. Ca
sa cur eam arcem aedificare permitteretur,crat quod patrem habuerat Retelini agri de Masteriae praefectiun cui quoniam summa apud Orvalium autoritate S gratia crat, dc maxima ei fides habebatur,quicquid libebat licebat. Quare qui Masteriae R is ministri erant, istium Buzancium arcem communirc facile pasti fuerant. Caeterum pri sectus ille Buzancij pater quum tabulas&literas comitatus Rc telani haberet, eas abstulerat 1o quae Lumam pertinere ad cius clientelam indicabant. Hac re intellecta Rex, praeterea ministros suos audiens Hausis portis illuc non fuisse intromistos,quum prandium par re conarentur indignissimc ferre coepit. Sex machinas expediri de Campanam legi nem progredi iubet subditum rebellem ad obsequium redigere M ulcisci statuit. His
auditis rebus Buracius territus,quod regias vires sibi impendere videret, vitae metuens audaciam remittere coepit. Roberto Marcano Scdanio deprecatore errati veniam o
177쪽
tine t,ea lege ut castrii in manus Santandraei equitis torquati iussu Regis traderet .Quod tamen castrum postea Rex in gratiam Sedanii ei restituit,fide data se in Regis clientela fore, atque castrum illud in illius causa aduersus quemlibet hostem tuenda penes sic futurum.Postea tamen bello exorto Regis paries reliquit,& uxoris opera quae ex Caesaris ditione genus duccbat a Gallica societate avocatus ad Caesar descivit. Henricus qui
nunc regnum tenet,ut rebellionem hanc ulcisceretur, castrum captum solo adaequauit,& agrum sico adiudicauit. REY ad vindicandam iniuriam quam nece legati acceperat, a comite Gulielmo Fustembergo viginti cohortes peditum in Germania conscribi iubet. Legatos ad docem Sabaudiae mittit,qui peterent ut per ipsius fines iter eius voluntate sibi facere lice- ioret,ut quam acceperata duce Mediolanensi iniuriam ulcisceretur. Sabaudus ab uxore ut fama est impulsus, se iter daturum negat:quod Regipropter vetustum foedus & a ctissimam consanguinitatis colunctionem permirum accidit,co magis quod post momtem Ludovicae Sabaudae matris de haereditate cernenda molestus illi nondum suerat, quam iure adire licebat morte Philippi ducis Sabaudiae. Is cnim Philippus primis nuptiis uxorem e domo Borbonia duxerat,ex qua Philibertum ducem S Ludovicam Regis matrem susceperat.Secundis nuptiis uxorem e familia Pontiuerana accepit,quae Carolum Sabaudiae ducem peperit,de quo nunc sermo est,& comitem Geneu scin posmea ducem Nemorensem. Quamobrem Rex magnam Sabaudiae partem patrimoni j iure sibi vendicabat, quod mater e primis nuptiis orta, la Philiberti haeres, qui absque li- Σαberis obiisset, relicta fuerat. Itaque Gulielmum Poyettum quartum senatus Parisiensis praesidem SI alios Iurisperitos ad cum legatos mittit, qui ex iuris atque legum disciplina quid merito Rex sibi vendicaret docerent. Sabaudus ad haec postulata aurem nullo pacto voluit accommodarc,& lcgati domum re insecta redeunt. Eodcin tempore Regi nuntiatur omni ratione Heluctios ab co sollicitari ut a Gallica societate discederent: sciebat denique eum a C sare, priusquam Tunctensem expeditionem susciperet,pretio dato comitatum Astensem comparasse, qui ab omni vetustate ad familiam Aureliam pem tinet. Ex istis facile Sabaudi auunculi iniquissimam in se voluntatem perspiciebat.Tandem nuntio misto ut sibi semel satisfacerct rogat: alioqui se armis ius persequuturum. Ad ista postulata quum idoneum responsum non aeciperet, simul quum sciret Getaeua ab illo obsideri, Vcresium nobilem Sabaudum ex sua turma cum aliquot Renti j Ceretis equitibus Genetiam subsidio obsessis ingredi passus est. Bernates qui ciuitatem Geneuam in suam fidem acceperant, per legatos Sabaudum monent ne sociis suis mole stus sit .Quum ille nihil aequi responderet,decem aut duodecim hominum millia subsudio obses lis domo educunt.Horum copias veritus Sabaiadus domum se recipit. At Be nates non ita domum redeunt:imis illius fines ingressi partem seracissimi agri quem insita ditione habebat,ui ademptum sibi vcndicant. Lausanam quum venissent, episcopum inde expellunt,oppidum sui; ditioni adiungunt,quod etiamnum tenent: nisi quod aliquam sociis partem attribuerunt. REx in Sequanorum finibus nuntium accipit de Caesaris ad Tunetles victoria: o qua de re Lesdehcrkio esus legato gratulari coepit. Verum de itinere quod ille inpredic-batur,nihil accepit,quoad Panormum illum appulisse ex illa cxpeditionc reuersum certior factus est,exercitu propto ingentes labores & summos calores quos pertulera valde Micho,& conuentu habito a Siculis pecuniam petiis te. Cui illi ducciata quinquaginta coronatorum millia promittunt,praeter decem millium hominum stipendia trimestria,quae aestate superiori persoluerant. Rex Diuione rursiis ad Sabaudum mittit, ut quid tandem statuista cognosecret:ille scelici Caesaris victoria confisus nihil respondet ex quo certi quicquam colligi possct.Caesar Panormum quum venisset, Vclio Regis o ratori se gratissimum habere ostendit quod Rex voluptatem S laetitia de Tunetensi viructoria prae se tulisset: sibi etiam periucundum fuisse duarum sororu colloquium,reginae DAlconor & Ungariae reginae. Damnum dcindenarrat quod ad Minorica insulam Barbabolla intulerat, sede purgando mari consilii uncapere velle:ad lianc rem perficiei tam se arctius foedus cum Rege inire statuisse,ut communis tum honor tum ii uctus ad eos rediret ex iis quae ad Griciam bello caperent. His dictis orationem non absolui sed plura ex Granvellano intellecturum addit. Mihi quidem valde verisimile videtur C carem
178쪽
sarem rationes tum captas te quibus regem occuparet S detineret, Ci d verereturne copiis ita debilitatis Rex Mediolanensem ducatum tentaret, quem ille per iniuriam tenebat,quum ad patrimonium Regis liberorum pertineret.Granvellanus enim Velio, quum simul loquerentur,in memoriam reuocauit quemadmodum Caesar antea ccntena coronatorum millia pensionis nomine cx co ducatu ipsis vel ci quem ex ipsis Rex nominaret, pollicitus fui siet. Deinde sermonem iniecit de nuptiis Mariae Angli filie neque tamen,vclio licet valde urgente S instante, Caesaris mentem planius declarauit. Quae omnia testimonio abunde esse post uni,Caesarem tum metuisse ne Rex Mediolonum inuadereliquum ad auxilium ferendum nullae illi copiae suppetebant. MENfE Nouembri qui insequutus est, Caesar quod suspicabatur suas technas de' sit cum quo utebatur, a Rege deprehensum iri, quo seri posset ut maturius rom susciperet,eo magis quod omnia parabat,ut a Sabaudo armis obtineret quod amica pactione consequi non potuerat: cautius illum vana spa iactare constituit. Itaque Graia veli nus paulo apertius secum Velio agere vclle simulat, Caesari in animo este ut Lusitaniae puella regin et Aleonorς filia Delphino Galliς nuberct,huic matrimonio Hispaniae puerulam per aetatem nondum csse maturam. Et quoniam copiunctiones firmissimas quaer bat, Maria autem Angli filia maiorcsset quam pro ducis Angoli tinctis aetate,aliam eum nuptiarum conditionem reperturum, quae Regi satis ampla videretur. ς oratio ad Hispaniae puellam pertinere videbatur. Non illo post Francisci Ssortiae ducis Mediola nensis mors interuenit. Caesar certior factus Regem magis ac magis festinare, ut a S ' baudo quae postulauerat extorquerit, vercri coepit ne in Mediolanensiem agrum moueretiquod facile admodum erat. Itaque Granvellanus verbis Caesaris Velio Rcgis oratori demonstrat, duce Mediolanensi mortuo,omnium oppidorum praesectos fide data Cetsaris dominium & beneficiariam autoritat agnouisse. Quaequum ita est ent, iam archioris coniunctionis opportunam dari facultatem : proptcrea quod illo mortuo Caesar
obstrictus esse desiisset, ut suo iam arbitratu de Mediolanensi ditione statuere posset.ibi vim sermones iniiciuntur de nuptiis S matrimoniis, uti postea liquebit. Vnde proculdubio constabit, quicquid Caesar egit, distimulandi studio egisse, ut Regem diutius duceret quod perfecit j dc toti orbi persuaderet paci se studuiste, cuius violatae inuidia in
Regem redundaret. Quinetiam rerum progressus & cxitus sitis omnia docebunt. Α D v v C intelligere potuistis lectores quam rationem sequutus sim ut res gestas ab anno Isr3. memoriae&literis proderem. Statui autem temporum seriem persequi ad Francisci scilicis memoriae Regis obitum, ut sic aliqua ratione irreparabilem iacturam eorum sarciam,quae frater sub mortem scriptis mandarat, non quidcm ca orationis copia&stylo quo ille scripserat: ut ex illius lucubrationibus constare potest. Ucrum quae vel ipse vidi vel audire licuit, ea quam potui maxima fide & diligentia conscripsi, ut iis commentarios resinquerem,qui his loriam odere poterunt v riorem illam quidem S: magis ornatam, verum vix eam quae ad rei veritatem propius accedat. Sequuntur ergo tres libri quos ex eorum se mentis qui a fratre Gulielmo tangaeo scripti sunt, collegi. Postea quae ad mortem Francisci primi acciderunt, ea proxime ad historiae fidem, qu
'' ad fieri poterit, ordine persequar.
179쪽
GVLIEL MI BELLAI ILANGAE I PRAEFATIO
Ex illis ogdoadibus tantum extant tres qui sequuntur libri,quintus horum comment riorum,sextus & septimus, cum nonnullis fragmentis quae hoc opere spatia sun item Epitome antiquitatum Gallicarum, quae separatim e cuia est. Reliqua interciderunt.
ALSO queruntur hodie hinoriographi Galli, oesuperio temporum fortem conditionemque immerito requirunt, tanquam illa rebus fortiter gentisforentissim argumenti varietate oe amplitudine adduxerint ac veluti compulerint celeberrimos illos oe nobilissimos scriptores,vscribendo ingenium exercerent, nomens ac famam literarum monumentis illastrarent Sperpe
tuae memoriae consecrarent .n tra aetas contra materie
ad eas res suppeditare minime videatur. Ego vero illis pace eorum dixerim puto ea tantum qua a centum annis apud nos contigerunt attentis animis considerare vellent facile iudicaturos scriptores potius argumento
quam argumentum scriptoribus defui se iamque historiographum diligentem
indu trium plura in lucem volumina 5 decadas,etia nulla revesuperuacanea vel inutili admixta, edere potuisse, quam protulit velT. Liuius vel Trogus Pompeius, qui tot eculorum historiam complex ιnt.Quiquid si tam ieiune atque impol te cripsissent,quam nostrates Galli,ac non causis eora quae ribebant adiunxi sint, ducum deliberationes m consilia, conciones 5 orationes tum milisares tum ciuiles, tum laudatorias tu uasorias adhibuissent, parum sine voluptatis illorum hiLL-ria sua lectione asterret, neque tanti etiam facienda videretur: quatum elegantia singulari S ornat γliquo ripta est, tum rerum concinna distributione commendatur. Itaque merito Alexander eo maxime nomine Achillem fortunatum iudicabat, quod Homerum tam nobilem laudum si rumpraeconem naritas esset. Enimuerosi si is, iam definiri constituamus,ut rerumgestarum diligens cir vera expositio dicatur, inde efficiam quis historiam cribere aggrediatur, non satis esse italcathbed dium lilia facta uisse, nisi etiam ostendatur quo passio, qua ratione, quo nomine Cr quo consilio. Hoc quidem non inficiabor quis cum exacta veritatis fideres literis mandet, eius opus veram rerum narrationem diciposse: sed rogabo in quo
igitu tot diligentia illa quae in definitione allata necesaria esse diecta est. Rest debit
180쪽
debit aliquis, opinor, in ordine es in perpetua rectes collicata rerum narratione. Iam si quis hunc narrandi oepi sequendi ordinem perpetuu eruare volet, eum
. principio de quibus di iurus ivroponere oportet. Si de pacto aut foederescribem dum t,tu docere debet quo restexerint , quibus causis adducti fuerint qui foedus
inierunt miri que piatulata,querela,contentiones oe pactiones adiungendae unt. Sin de belli, qui s de causis exortum fuerit, quibus de rebus certamina extiterint, codoquia, 'rouocationes,apparatus, consilia seu cepta, inita, qua ratione pers AL Oratione ad viuum exprimere decet aciem in tructam, concursum,praelium, machinarumstragem Apetorum agittarum S telorum iactum,longaram ha rum id lus, cataphra torum equitum collisiones, equorum incursiones,gladiorum vulnera, ta larum cir mastrum contusiones: describendum e Ii quo me to victi terrore iniecto ordinibus turbentur,in fugam coniiciantur m profligentur: vici res contra animi magnitudine audacia vidi persequantur. Vt non lum huius
aut illius aciei habitus narretur, verum etiam quid qui uesteciatim dixerit fe
HIS gradibus perueniendum e IE ad extremum casis euentum, quem etiam nominatim multis circun tantiis definire oportet, istute an hominum numero, d ligentia, prudentia et olertia unius in re admini iranda, an alterius neglbentia cordia: utrum horum temeritate Arrogantia er praecipitantia, an vero it
rum calliditate oedissimuIuione.Sexcento t hi modi circun tantiae,in sist ri siribenda non nex en laesia diligenter eruanda,visingulari artificio mandata, lenuntiationes m reston a quae ultro citroque sunt, exprimantur , neque praetermittatur qua mai late,audacia, contemptu Hildio, metu, anima praefientia, asta, lolo,aut proditionesingula perlata, audita reddi fuerint. Atque ea domum e Z diligentia Sperpetui ordini eruandi ratio, quae in hi Zoria sectanidi est. Ne longe abeam, non tu eratsi T. Liuius Romanorum victoriam aduersus Persium Macedonum Regem narrasset, nisi occasionem oe apparatum belli primo loco posui fiet,quemadmodum Persei exercitu iamparato, quum Romanis multa adhuc deesenta Martius Romanorum dux l epacis hominem fefellerit,eoiue addu xerit ut breues inducias petere dum Romani quum pacem facere videbanturbesium pararunt, tandem bello eum serarunt,em que regnum imperio Romano adiecerunt.Quae Romani ducis calliditas grauiter reprehensa oe damnata e labiis qui autoritate tate Osapientia intersenatores maxime valebant,ut quae plurimum detraxise de michni loria Cr ex limatione videbatur, quum ill non tam arte oe dolo quam virtute vincere vellent. Ex hoc exemplo quod infinitorum loco
quae colligi possunt, abferre volui ster 'ici pote i luem ordinem dignitatem flagitet historia: quo negligetur etiamsi h loriaescriptor uti iximus nihilnsi eripi me scripserat,indignum tamen erit opus quod iuriis historiae nomine censeatur. Vtinam vero extaret quisquam huius definitionis praeceptorum memor , a quo tot bellage la,hominum occursus, praelia, urbium castrorumque on gnationes defensiones contentiones, pacta,compositiones,legationes, principum congressus quae velex quo hic noster regnare corpit contigerunt , celebrarentur. IVarum certere-rumgestarum gloria licet pes tam illustrissit ac eximia, ut orationem alioqui ieiunam π humilem vegetare . excitare queat, tamen Lblum nacta pleniorem,