장음표시 사용
201쪽
ati GV L. BELLA II, 1 , s. amiralium quid fieri vellet certiorem facit, nominatim iubet ut si superiore vel ecam
aequa conditionc in liostem incideret, praelium committere ne cunctaretur: imo recta Vcrcellas contenderet,quo cos ad sublidium atque adeo ad certamen eliceret. Rabo ' ., dangius nostros in procinctu ad Saullianti offendit de ipsum amiralium iam de oppido tentando cogitantem,quod a tribus militum millibus, ex quibus mille crant Germani, Sabaudi iussu tenebatur. Ab co quatuor passuum millibus Antonius I cua cum sexcentis sere equitibus S peditum millibus duodecim consederat, qui se non Caesaris lcgatum sed principem foederatorum ducem haberi volebat,gcstu tanicia prae se serebat,&oratione sigruficabat se in nos ros,si ulterius progredi conarentur, impctum csic facit rum. Porro iam inde quum amiralius ad expeditioncm proficis erctur, Galterus Tin- tot cuilianus ad Caininum Gonzaguam,comitem Rangonem, Annibalem GOZaguam, Comitem Nugolarium, qui omncs annua congiaria a rationario Rcgio habebant, missus fuerat,qui sex peditu millia,& quingentos ferentarios cquites conscripserant lectos omnes milites de stiperioribus in Italia gestis bellis assuefactos. Hi cum miratio sese co- iungere,nisi cum Antonio I cua decortarent,non poterant. Hanc ob causam aliquot ante dies pcrnuntiosa Leua petierat ut sibi cius voluntate iter faccre liceret, rogaueratque amico an hoste illo uti deberet Respondet Antonius tuto liccre, modo foeder tis auxilio venirent,quorii se imperatorem iussu Caesaris profitebatur. Amiralius Saulliano quum discederet, lubd memoria tenebat sibi diserte a Rege vetitum esse nequid quod nomine Caesaris teneretur attingcrct, Antonium Leuam rursus solicitare decre- 1otiit. Itaque buccinatorem ad eum,ut illius mentem pernoscere possici, cum literis mi tit. Ad eas Leua superbius sed non absque distimulatione respondet, ut nihil inde certi colligi posset. auo accepto responso amiralius Vcrcellas ire contcndit. Eo die inter pedite; Gallos & Germanos orta seditione, multi utrinque interficiuntur: multoq; maior clades extitisici,nisi comes Fus lembergussuo interuentu tumultum sedatici. Is cnim suos tam facile cohibuit,ut nemo pedem, simulatque annuit,moueret, licet inseriores antea sui sient, vimque aliorum accessitone auctiim csse numerum cernerent, ut clade acceptam sarcire posse viderentur. Id adeo commcinorare libuit, quod documento sit quantopere referat disciplinam militarem seruari,S ducem existere qui in suos imperio uti norit. Secundis caltris nostri ad duo millia Verccllis veniunt: ibi Galli de Gem 3 9
mani, ut contentionis & rim causi tollerctur, separatim castra habuerunt. Sed de liis hactenus. Nunc ad pacis negotium quod agebatur,redemmis. D v xi haec geruntur,Caesar Romam pcruenit: ubi multo ante parabantur omnia 'L. quae ad eum splendidissime excipiendum pertincbant.Quamobrein vi via ingrediei Mois in. di latior δί rectior coplanaretur,cum multa aedificia diruuntur, tum vcro templum pacis euertitur,quod inter caetera vctustatis monumcnta, quales illic multae moles vel rum substructionum visuntiir ad hoc tempus seruatum fucr. 1t. Hoc factum plurim
rum animos rcligione occupauit: magna cst enim illic hominum copia,qui huiusmodi curiosa supcrstitione tenentur qui portendi ai firmabant Caesarem non ad pacem coim firmandam,quod cupere se iactabat,sed ad omnem pacis memoriam tollendam S e tinguendam in urbem ingredi:quam hominum opinionem Caesar iis quae paulo post gessit, non parum confirmauit.Eodem sexto Aprilis die Caesar cum papa scpte sere limrarum spatio colloquium habuerat. Postero dic Matisconensis episcopus Regis apud papam de Vclius apud Caesarem orator ad papam intromittuntur. Loquendi potestate stilla docent,Rcgem ad hoc usque tempus pacis componendae rationem quaesiille,
quod cam sperarct ipsus papae autoritate de arbitrio tandem constitutum iri: hanc v-wἰι--ς nam videri rationem supercise,ut suspiciones & omnes diis tendi utrinque occasiones ι, - ' toti matur,&plena inter eos fides concilietur: proinde rogare se ut operam suam tantae rei dicare velle maxime vi Mcdiolanensis ducatus Aurelio traderetur: quam ad rem Velius Caesaris voluntatem summam este,ut qui cum eo diu hac de re egerat, ais abat.Tantum hac de re loquutus substitit,ne plura in hac sentcntiam diceret, quod putabat Caesarem ne ea quidem Cum papa communicasic, de quibus inter cos conuenerat, non magis quam a Rege enuntiari volebat.Caeter in illud in primis ab co petunt,
ut quae pridie inter se tam multis de pace S quiete Christianae Ecclesiae diuino cultu de sanctae sedis dignitate amplificanda Histent, orum lc participes fieri ipsius voluntate
202쪽
liceret. Papa Caesiuis animum pacis cupidissimum se perspexisse respondet,se ex illius arbitrio de consensu postero die fratrum sanctς sedis cardinalium senatum habere comstitutile quod etiam praestitit ut quicquid facto opus esset tum ad tempus concilio cogedo indicendum, tum ad firmam inter summos istos principes amicitiam cociliandam, . unde uniuersae Ecclesiae pax sequeretur,inter se viderent.Se quidem in his controue sis medium manere neque alterius partes fouere ut rationi consentaneum esset constituisse. Ibi latius orationem effundere coepit,quam sui esse ossicit intelligeret, utius fasti seruaret, quem l ad aequitatem adduci nolle animaduerteret, eius ut pertinaciae atque
iniquitati obsisteret. Interea hoc dissimul adu sibi non videri, quantum quidem animas' ro uertere potuisset,Caesari non esse in animo Mediolanum Aurelio duci tradere. Ad istae Matisconensis & Velius ne verbum quidem proloqui audentale Caesarem,si absq; ipsius venia ea effatirent, quae arcana seruari tanta diligentia iussisset,offenderent. Postea Velius Granvellanum conuenit, hominem rogat ne Regem cum papa committerent,
. . cui occultum id seruasset quod ipsi C sari ita placere videbat. Ac ps quidem reueraiic es . statuebant,quicquid difficultatis a papa obi jcerctur,inde nasci,quod Caelar consulto se morosiorem praestitisse ut papa sibi gratularetur,quod ad hanc dissicultatem prςter cq n. M aisia teras,componendam sequestrum se conciliatorem interuenisse putaret. Granvellanus Vinitio de iis expostulare quae aduersus Sabaudum gerebatur, postea C sarein nil illo socius promissis stare velle asterit: quaquam si adeo inique tractari Sabaudii intellexistet, io nunquam istud polliciturum fuisse. Denique huic conciliando negotio unum papam obstare,qui familiae Mediccae parum aequus erat,atque adeo Mediolani ducis iam valude inuitus,quq inde genus duceret, conspecturus erat. Id quo verum cile intelligeretur, velio perimittit ut libere & serio papae diceret, siquidem studiose a Caesare contendere vellet ut Aurelio duci Mediolanensem ducatum traderet, illum proculdubio obtem
E Q v IDEM quidnam inter papa Sc Cςsarem arcani consilii intercederet prorsiis nescio, unum scio,Matisconensem & Velium postridie eius diei papam adiis te.Ibi . Velius aperte nuntiat sibi iam inde Neapoli facultatem fuisse datam,siquidem libuis et,. Vt ducis Aurelij inauguratio transigeretur:Regem tamen ipsi tantum tribuere voluisse, to licet sua magnopere interesse satis videret omnem dissidij causam inter liberos, atque adeo in regno ipso quaprimum tolli ut eo inconsulto nihil statuendum sibi existimaret.
Papa seu fortasse quod praeuaricabatur,seu vera erat quae GranVellanus dixerat,respondet de duce Aurelio nullam spem dari,se commune uniuersi orbis patrem este, non minori curae sibi Italiae pacem quam Galliae esse debere.Excipit Vesius inter fratres uilli diu oriri non possie,ut non in ipsam quoque Italiam tempestas redundare Deiniq; adeo h mini instit,ut tandem se de eo cum Caesare acturum polliceretur.Cς rem Vclius prior adi rogat ne se difficilem praebeati sed ab eo querelas duntaxat S cxpostulationes audit, nisi quod tandem in genere pollicetur,se non commissurum ut quicquam a superiori de mutuo consensu sententia alienum faceret. Cannesius tamen δί Graiavellanus sipem il- li,quum a Caesare discederet,iaciunt,imo confirmant, si papa de Aurelio assentiretur, illum nunqua verbum comutaturit. Qua oratione Matisconcsis erectus, postridie omnia papae renuntiat,docet,si Caeser ubi Romam venisset,& cum eo consilia contulister, mu-
t me coperiretur&denegassequet antea Neapoli promissi aliquoties postea repetiisset, Ream , multos idoneam suspicandi materiem nacturos,cur dicere hanc varietatem ipsoa tore contigisse,quum praesertim hae ipsae dissicultates principio ab eo allatae euent. I'apanuum se tam acriter urgeri videreisubiicit Cannesium&Granvellanum statima collo-nuio quod pridie eius a iei habuisset O adijsse,omniaque dacta responsa de excepta utrinnue narrasse. Itaque suspicari se,siquidem id quod res est verbis apertis eloqui oportet, Cesarem cum suis hoc negotium data opera ad eos lactandos producere,ut illi vicissim o Reetem vana Me retinerent,dum interim ipse exercitum comparare Se tamen ut illasvratum faceret, rursus annisurum ut quod de Aurelio postulabant obtinerent quamuis se oleum & opera perditurum certo sciret.Id vero pili concedetur inquit Matisc nensis Rex nunquam assensurus est.Credo igitur inquit ille insecta omnia & ii rita fore: ncque enim CςGr unquam volet,neque si velit possit Mediolanum nisi de quorundam consensu tradere,quos ego quidem consensuros esse nequaquam puto. Venetos liac
203쪽
ratione designabat,quos Caesar missis legasis ut assentirentur,quemadmodum dictit, i i μ' bat rogauerat: verum sicuti pasma narrabatur, ut huic rei se reclamare significarent,
submonuerat. EODEM tempore reuertitur Sperci xus,quem antea demonstrauimus mitium
filisse ob ea quae Caesar cum Vesto expostulauerat. Quam ob cautati Vcluis statam ii tromitti ic audientiam fieri postulat. latronustus Caesarem Regis verbis salutat, ad singula ut iustus erat,respondet de excipit.Principib quod Caesar ob sciebat Regem satis ostendere quam a pacc facienda alienus taci, qui quum ad eam rem miralium mittere idebcret, alio de ad aliam longe rem, nempoad bellum perendum,misisset:Regis responitum cite,quum expectarct dum ad illam de ususruina, quem sibi reseruari postulabat, i dissicultatem responderetur,videret autem rem Neapoli Caictam inde Romam reiici, exercitum porro quem aduersias Sabaudum si ius dc aequum ab co non possici obtineri comparauerat, inutilem sibi interim desidere, iis de causis mirabum a se nullum filisse, qui talisper cui a Sabaudo armis decernercsidum Casar cum accerseret: id quod .
. nondum fecerat .Quae quum gerebantur, se rogante& urgente Caesare nobilem ex siua turma quendam,quem apud limatum populumque Venetum habebat,domum reii caste, interea vero Caeci rem cum Venetis per legatos communicasse.Quo facto tame si iure queri poterat, aliquid a Caesare cita nouatum, tamen hoc se in primis miratio diserte interminatum cilc,ne quid corum quae a Caesare quocunque nomine tenerei tur ac possiderentur attingeret. Dcinde non de ipso nominatim miratio cautum suis rose, sed petitum ut ves ille vel alius quispiam qui magnum locum teneret mitteretur.Imbsermonem de quodam cardinali iniectum mille:qua de causa Ioannem cardinalem Lotaringunt a Rc huic uineti deliinatum fuissE, qui specie eius loci quem apud papam cardinales tenent,occultius hoc negotium obirct, quod tanto studio tegi cupere C
far pre se sereba cui etiam,quod princeps esset,& quidcm tam Regi propinquus quam
alius quispiam,Caesar fidem haberet. Ad extremum quum res in optimum locum d '. ductae viderctur,tum accersendum esse miralium,qui cum amplis limis mandatis, quiet iam acceperat,illuc se consertat. Resporro phanc sic liabebat. Neque a Caesare neque ab eius ministris initio de amiratio scinio expressis verbis habitus fuerat, imo quum postea eum mitti rogarent,visum fuerat non csse rationi consentaneum imperatorem Iorelicto exercitu proficisci, praesertim tam propinquo Antonio Leua,quem satis consta bat,siqua daretur nostros opprimendi facultas,eam non praetermissurum. Verum quo omnis praecideretur suspicionis causa, tanquam Rex de confirmanda pace serio agere nollet cuilummopere studebat,ipsum cardinalem mitti placuerat. Amiratio per nuntium nominatim misssum haec significata fuerant, eique imperatum id quod viris rerum gerendarum peritis simplicius quam prudentius iactum videbatur ne ulterius, ii, si a cardinali monitus esset, progrederetur, copias in locum tutum deduceret, de istis omnibus Antonium Leuam certiorem facere ne cursorem qui ista ad Velium perse rebat impedire quemadmodum antea Sperclaeum, quum ad Regem proficisceretur,eη - - Ο impedierat. 4' . Hoc resiponso Caesarad primam suam expostulationem audito,loquente Velium 2 ram interturbat,neque ad alia capita transire patitur.Nihil se apud Venetos noui secule, tali tum ea confirmalle quae Bononiae gesta millent:neque ista ad Venetos legatione imp diri quominus cum Rege agat. Deinde se intra verba manere, Regi aliud quam verba cum Sabaudo intercedere,quum verba rebus praure oporteret. Quod ad mandata miratio data pertinet,id totum esse extra rem, se ad hunc modum agere nunquam comsueuissesneminisse se,quum alias multo inscrior Resc esset quam nunc sit, nihil tamen se illius potentiae metu fecisseaeum se nunquam suis te, nedum in praesentiacta, a quo per vim quicquam extorqueri possiGabaudo quominus deesse queat, clientelae fidem ac societatis necessitudincin obstare.De usustucis,quando Rex ipse responsum expe- sociaret, Velium quodnam es sci scire posse,cx scripto quod papae porrexisset. Ad e quum exciperet Velius a se conspectum fuiste, sibique immutatum aliquid videri, quod Angolisinensis in ducis Aurelii locum substitutus esset: subiicit Caesar, quod antea astensus fuisset, se conditione certa sectile, modo scilicet ca fide caueretur qua sibi satisfieret, quamque satis tutamac firmam putaret,quae omniafraestari iam minime
204쪽
esset integrum:praeterea quam conditionem a se latam Rex antea non acceperat, ei Coris v, se ut nunc stare cogatur adigi non debere. Velius rc spondci,conditionem a Regea tb o
ceptam esse fatis ex ipsius literis perspici,quibus dies octaua mensis ascripta esset, de Gde firmanda, Caesaris ipsius perpetuam fuisse orationcm , non postulaturum se ut aliis quam aequis conditionibus caucretumquem etiam,si alias sibi dari flagitaret videri pos- se omnia haec ad Regem circunucnicdum cxcogitastic, i id promitteret, quod postea statio promisso BVitando,cuius praestandi nulla cllet facultas, irritum redderct. Excipit gaesar se antea promisisse atque etiamnum promitterc,nihil praeter ius & fas postulaturum, se denique papae & reliquorum foederatorum consilio uti decreuisse Pcrgit inst la re Velius,monbique ne semel promissa retracteuaffert etiam alia quae dum ista gereb tur,aliis atque aliis locis pollicitus ipse suisset,quibus non parua Regis animu suspicio de ipsius voluntate subire poterat.Qualia haec cile,quae in Anglia ipsius iustu tractabantur, quae Lusitano per literas de Mediolano eius fratri tradendo significasset: quae item in
ore erant omni populo cum Romae tum tota italia atque Germania,Regi verba dari, quibus deceptus cxcrcitum inertem consciacscere pati atur: leniq; minutata haec quae . de Aurelio promissa prius fuissent. Haec omnia concurrere, quar attentius consider ta esse tura omnino vi Rex vel desperaret,vel certe ut ea cum aliis gereret atquc polliaceretur,quae postea nec reuocare nec dissimulare honesta ratione integrum csset. Sie conqueri atque altercari Vclius, Ut pote qui maxima animi aegritudine afficiebatur, ...io quod tantam carum rerum cXpectationem Regi concitasset, quas nunc retro ferri ii
uertique perspiceret: quodque tanti principis quantus csset Caesar, orationi nimiam Gdcm habuisset. Caesar contra acrioribus se quam volebat aculeis pungi sentiebat: itaq; iratior factus Vclium rogat num quid mandati & facultatis a Rege de summa rei constituenda accepisset.Hoc quum negasset, vellet autem rationes afferre, te inda ad reliqua Regis responsa transire,quibus Caesaris expostulationibus omnibus satisfaceret: Caesar interfatus atque ad illum,ne perorare conuersus,Ergo quum nulla,inquit,mand
ta habeas,iam nihil est quod verba tibi a me dari conqueraris:quin potius tu mihi nihil.
quam verba das. In summate sic haberc volo, quae adhuc a me acta sunt,de iis non ai 4 plius me ante acturum esse quam ic mandata accepisse mihi constet.
16 H v I v s responsi ca erat sententia,ut si Velius caeterique qui Regis negotia metprocurabant,persuasissimum habuissent ipsum pacis,quandiu honesta ratione eam aD 1equi postet,studiosissimum esse,satis causae haberent cur hoc negotio desistendum sibi existimarent,donec aliud mandatum ab eo acciperent. Matisconensis tamen quum a papa intellexisse sui incntionem a Cesare,quum simul loquerentur,factam fuist qui mirari se dicebat quod cxquo Romam venera se nodum adiisset: statuit hac occas ne uti,& periculum facere num loquendo in cum sermonem incidere posEt Postridie, id est tertio die quam Caesar Romam venerat,omnibus ceremoniis in basilica D. Petri perfectis, his aute intererat Cesar imperatorio oritatu,diademate capiti imposito,quuquidem Petrus Ludovicus Famesius cora illo malu aureum gestaret,marchio Brand o burgensis sceptrum,Iacobus Longotiallanus Bossulus summus armiger gladium manu tencret Matisconensis ab co petit qua hora aditum ad se salutandum dari vellet. Tempus in matutinum diem posterum constituitur. Vbi hora quam constituerat venit, a cedunt simul Matisconensis & Vclius,reperiunt oratores Vcnetos Caesaris Cubiculum iam ingrcsibs,undo ille statim egrestus missam adit. Tum propius acccdunt oratores
Galli,& Matisconensis prior alloquitur,se,quum Christianissimi fratris optimi apud papam orator esset,committere noluisse quin cum quam posset officiosissimc salutaret, sitamquc illi operam,studii vi obseruantiam dicaret. Respondet Caesar sibi pergratuesse quod in illius notitiam vςnisset,qubd laudabile illius ubique studium extitisse a pana intellexistet,ac proinde sc illi cx animo benevelle.Tum oratione ad Velium conii 16 L,Quantum,inquit,reminisci postum ex iis quae proximo colloquio diccbas, quum indicarem quae cum papa egeram,&scripto tradideram,non videtur frater ReX coditi nes accepturus esic quia de duce Aurelio sententiai mutaui Quamobrem siquid amplius de illius consilio & voluntate habes,libentissime audierim. Respondet Velius tantulum intercessiste temporis o quo haec de Aurelio dissicultas suborta fuerat, ut ipse sitis intest cret nodum quicquam a Gallia potuisse afferri,quum vix ad aulam peruenit -
205쪽
n se possetis qui literas perserebat .Qtubusquidem literis,inquit,non dubito quin velle
menter ille commoueatur quas tam parum cohan cre videbit cum iis quae perlata ad eum ante fuerant,& quae ille cum summa laeti animi significatione responderat, deniq; in iis rebus ad quas gerendas suam operam conserre se velle ostederat, atque etiamnum vellet,li modo quae de duce Aurelio conuenerant praestare non recusares. Tum ille,Neque illius res gestas,inquit, damnare, neq; meas in abdito collaudare cst animus. Itaque satissimum mihi fuerit, si tu & Matisconensis coram ista audiatis:sequimini me quaeso ad papam, illic quae mea sit sententia plane accipietis. Haec loquutus, Venetis Otiam oratoribus saevi sequantur iubet Ita cubiculum consistoriale una ingrediutur, ubi 'solet papa ornaret pontificali indui. Ibi card ales offendunt qui papam praestolabatum cum iis amplius quadrantem horae stans & confabulans consianait. Interim certiorem de illius aduentu papam iactu cuius adhuc ignarus crati Papa misso nuntio rogat num
velit ad se in cubiculum:ille se praestolari malle rcspondet.Paulo post descendit papa, dcvna profecti ad extremum quendam lectulum qui in cubiculo erat se applicant de imbiuntur. Ibi Caesar se de maximis rebus coram cuictissimo atque amplissimo cardinaliucollegio agere velle est. Ad haec papa reliquos omnes cubiculo cxcedere iubet, sed ille ut uniuersi maneat summopere rogat: non recusare se quin omnibus audietibus loquatur Tium cardinales collecti eos semicirculi instar cingere coeperunt, in quorum in .ialis dia turba stabant oratores Galli pone orant Vcneti, posse 5 masna oratorum,antist
tum, lucum, comitum,baronum dc clarorum hominum mulitudo.
TvM Caesar manu pilleum tenens docere coepit duas praecipue causas esse cur hunc veniisset. Vnam,ut beatos sanctitatis Romanae pedes adoranus cultu deoscularetur, quis se suaque illi dicaret,atque ab eo peteret ut concilium uniuersale conuocanducuret.Quam ad rem quum cum non modo attentum,sed etiam summa alacritate de cupiditate praeditum reperister,magnam se illi gratiam habere,quod tam se lix exordium fecisse qu6dque proximo cardinalium uniuerso coetu coacto id fieri oportere constri tutum ei loci macte ergo esset tam egregia voluntate,& rem orbi Claristiano tam neceGsariam pergeret promouere: se quidem omni studio de opera tam ii i sancto prou hendo libentissime instruiturum. Alteram sui aduentus causam csse, ut illi planum fac ret quam semper quod commodo Christiani nominis facere pollet, amicitiam bona fide cum Gallo colere cupiisset, neque vero sibi graue futurum fuisse inunc demum to ' 'tum illud negotium foetici de optato exitu concludi potui siet. Versim se Galliae Regetam iniquo semper usum fuisse,ut nunc cogeretur tum vitae suae totius tum omni ii quae sibi cum illo intercesserant, audiente sacro cardinalium collegio,principum dc dynast rum oratoribus caeterisque ornatissimis de clarissimis viris qui illic astabam, rationem reddere,ut perspicuum sit viri iustior causi de altero conquerendi data fuerit: sibi v niam dari,si prolixior in narrando videretur, petere, tum propter magnam rerum V rietatem, memoriae imbecillitatem, tum corporis sui non valde firmam valetudinem. His ad sui purgationem allatis, narrationem iam inde repetit ab eo quii Maximilianus
Caesar de Ludovicus Galliae Rex nuptias fieri constituissent, quibus Claudiam Ludouruci primogenitam, quaepostea Galliae Regina sui sic sibi qui Maximiliani nepos erat, nubere oportebaLDocet quemadmodum quoniam Ludovici culpa hae nuptiae iactae nomerant, Caesar indignatus bello illato Mediolanum illi ademisse. A liquato post se quindecim annos nato Franciscus regno successistet,quiciun ipse cietatem dc stoedus inire cupiisset Quanquam autem tum primos adolesccntiae annos agebat,tamen satis intelligeret quanta sanguinis propinquitas sibi cum eo ob Mariam Burgundam auiam in te cederet.Quibus causis adductiis amplissima de nobilissima legatione missa ad qua con sanguineum comitem Nasi auuium adhibuisset foedus cum illo renouaslet,atque amplificasset, quum quidem de Regis glorea se ducenda a bim suifici. Postea expeditione
Mediolanensi Rex victoriam coni equutus fuisset, qua nil ut sibi iucundius potui fleta D. cidere,atque auo Maximiliano non obtemperas let, a quo ut cum pro virili impediret, iussus suerat.Nihilo secius postea Rex nouas secum pactiones inire maduisset, dum in matrimonium modo primogenitam Ludovicam, modo hac sublata facultato altera Carolam dare cogitaret,a se tum contendisset, ut coniunctis copiis bellum cum Angload Tornacum Nerviorum recipiendum gererentud quod illi dissuasisset, atque ut eo
206쪽
conatu desisteret,suis precibus effecisset. Haud ita multo pbst quum sibi ob Ferdinandi Arragoni Regis morte in Hispaniam nauigandiun esse quo sibi a Rege nillil esset metuendum, te integro pacisci coactus fuisseti cuius rei ne iniquissimas quidem conditio nes recusasset, ut illi centies millenorum coronatorum annuam pensionem ex Neapolitano & Siciliensi regno persolueret. Dcinde mortuo Caesare Maximiliano, ambo ad summum Imperatoriae dignitatis gradum miterentur Sc contenderent.lbi vero verbosa ille admodum oratione demonstrare coepit, quam graues sibi ac iustas filisse causas putasse cur hanc dignitatem prae caeteris peteret,quam tot ex suis maioribus tonuisse, recordaretur,ut foedam suae familiae macula inusturus videretur,si ad hanc consequet so dam non omnes ingenij vires &neruos cqntulisset, quae iamvelut auita&gentilitias
cta esset.Neque tamen idcirco grauiter se tulisse quod competitorem Galliae Rege h bcrct:qui ctiar. oratori quem apud ei habebat non semel dixisset, hanc Imperij petitioncm csse velut amatoriam quandam inter riuales contentionem, qui eandem amiacam ambirint:ut uno assequuto nihil causae esset cur alter ad simultatem ullam cxcrc dam commoueretur,sed primam inter se beneuolentiam 5 nccessitudinem integram
nihilo secius tueri deberent:atque hoc idem sibi viderianum tamen post blanda huius. modi verba sibi Caesari designato amplitudinem perpetuo incidisie,ad foedus renouandum etiam mutatis conditionibus δί forma compulisse,ut Rcnatam glorRhodie Fcrr riς duculam xorem ducere cogeretuaeque dum satis illi suis Iz,verum co ctiam venis. io se,ut obsidibus datis huic foederi cauendum esse instaret: id se,quoniam summet iniquiatatis cssct,recusasse: Regis tum in Germania oratorem multa valde culpanda clam machinatum misic:quae tamen ut ii ipsius Regis mandato fierent, se nec scire nec assirin rc velle. Vnum sic ccrto pronuntiare,oratorem ipsiim sibi in os ausum suisse dicere, R gem, nisi qua ratione postulabat foedus confirmaretur, no posse fidem habere sibi in nimo esse illud obseruare.Vtcunque tandem esset, tum coepisse Gallum quam malo esset in se animo non obseure demonstrare, atq; de re Neapolitana cogitare: quid porro aut qua ratione, se nihil amplius dicere constituisse. Addebat instiper quemadmodum Rex una ex parte Robcrtum Marcanum hominem idoncum ad iactarios conatus pc ficiendos,& tanquam selectum ex animi sententia organum qualis cita esset dux Gueruso driensis in rc propemodum eadem, his enim duobus Gallus & maiores uti consueuis.sent, quor sopera sibi de suis ab omni vetustate negotium facesserentὶ ad bellum sibi
inferendum excitasset. Alia ex parte codem tempore Albretum impulisset, ut regnum Nauarra: rcciporc conaretur,inquam ci auxilium ad eam rem ferre liccrc i, quod pacto ab illis inito cautum esset ut Caesar cum Adbrcto decideret. Quod se nunquam recusasse affirmaret,sed ipsi tant dem daturum se promisisset quanti ellet ipsum Nauarret
OIT A bellum exarsisset quo tempore Lutherana haeresis in Germania coepit grassari,in Hispania vcro,dum abestet, rustici tumultum excitaruntὶ quod ad Papiensem p gnam gestum est, quum Rcx in suam potestatem praelio supcratus venisset. Quem p stea dimisisset certis tamen conditionibus,quae dimissionis pacto ad Madrillium inter delectos utrinque viros facto comprehensae fuerant. Quod quidem pactum non modo delecti illi accurate seruatum iri polliciti essent,sed ipse Rex adCrucifixi quandam imaginem,quam quum iter una faccrent,obuiam sorte habuerant, iureiurando confi Inasset. Quacausa adductus ita re sperasset, quantas antea certior fieret Regem non
nemini indi casse,nihil se eorum quae polliceretur praestiturum esse:atquchaec una vera eius fuisset oratio, qui nillil omnino praestitit nisi priusquam dimitteretur: quae omnia tandem leuissimo praetextuiluderet, quum his conditionibus se stare poste negaret. Quum deindc urgeretur,rediret ergo captiuus in Hispaniam,vti antea fuerat, quando promissa praestare nequiret:responderet fidem se in hi c verba non dedisse.Tum foedus .eo a Rege quod sanctum appellarunt, factum fuisset, ex quo sibi denuntiaretur ut liberos Rcgios militueret,quasi magicis quibusdam artibus dc incatationibus eos allexi sic a non obsides datos accepisset,quibus de pactionis constantia caueremr.Quos quia non reddiderat, nequc sacri foederis praecepto obtemperauerat, bellum conflatum suislet: quo Rex ut antea Albaniae duccm,priusquam bello caperetur,sic tum Lautrocum Neapolim cum cxcrcitu misisset,ubi interij Postea Sampaullum misisset qui Insubriam in-
207쪽
1 c. sestis copiis ingrederetur,ubi capitis est. quo sere tempore t Italia se in Hispaniam n 'iugasic reminisceretur. Ibi vero Rex, qui antea sempcr quiddam tentare solebat, prius quam de pace agendum sibi existimaret, tum demum pacem esse faciendam non omnino denegauillet. T V M teporis pactum Cameracense constitimi messet,quod ipsum quoq; parum svncere seruasset.Quinctia quum postea fama late iactaretur Tu rcam ma imo appar
tu bellico rursum in Germaniam impressionem moliri, atq; et ipse obsistere cogitaret, Rex multa in i Egr. 1uior. 1 dixistet,occasione inde captataq, accersitus no fuerat, se non indignum elle qui accerseretur dictitalibi,affirmassetq; se ii 5 alia de causa hanc expediatione nullis adiunctis sociis suscepiste,quam quod reliquos principes Christianos alpe naretur,ambitione lac studio monarchiae occupande teneretur.Quas quidem obir elationes se in praeientia diluere velle dixit. Ac primu quide de ipso auxilio quod Rex se laturum cste promisiisset, eo se uti noluisic pronuitauit, propterea quod Ballanconio, quem cius rei causa miserat,ille respondistet se in Italiam auxilioventurii cum quinquaginta peditum millibus, cquitum sere quatuor millibus: quae omnia ipse nec ad suam tilitat cm priuatam nec ad Italiae quietem accommodata usic iudicabat. De monarcilia, si eam affectasset affirmauit Rege nunquam impeditum fuista, qui contra situm adire sus quosvis auxilium dc opem promittebat, tu Mediolanensem ducatu obtineret.Coi tinenti deinde narradi serie posuit,sc, quum c Germania rediisset, foedus Bononiae addesendendam Italiam percui nil tua de re ille grauiter conquestiis cssci,quum tamen ronullam conquerendi de se iustam causam dedistet: hoc enim foedus 5 bono consilio Secum principib.Christianis initum fuerat .Quib. dicendis cum oris habitu pri se serebat, in quo&ijs quae non semel dixerat,appareret Regem ab eo perstringi, quis i sordus civ principib.nonChristianis percussistet. Addidit quoad modum Rex de nece Merviliij coquestus esset, qui lucis Mediolanesis iustu recte caesius fuerat, vir sceleratorii consilioruaut br & machinator. Has querelas inde ortas esse diccbat, q, ille maxime sibi occasione praeberi vel praetextum optabat, quo pacta proxime inter se constituta violaret,quq ctia iudicari facile poterat qua fide ille seruaret ac tueretur: lui quum inter caetera nil ut se in
Germania moturum promisisset, is tamen cum alia innumera molitus fuerat, tum vero
Hasti Lanigrauium ad Nirtembergicum tumultu excitasset.Quodne ipse quide insi- saciari pollet, quippe a quo pecuniae ad rci rem conficiendam suppeditatae fuerint. In Italia porro non magis sibi temperaste, quin multa egerit contraquam pactorum ratio postulabat,maxime paucis abhinc diebus Tinti villani opera, atq; etiam antea quum illic e peditionem in Africam institueret. Docebat enim quemadmodum luc temporis Rex ut se metu suspensum teneret, maximum belli apparatum quasi ex aduersis ipse quoq; fecisset: quanquam illo facile postea destitisset, non illud quidem ut sibi gratum taceret,s d quod propriis rationibus magis accomodatum putabat, si ipse periculoso bello siti iacepto maximos sumptiis faceret, quo, ut nihil grauius accideret,se postea ille infirmi ri uteretur. Adiecit insuper grauissinam querelam, quod Rex contra pactionem nor nullos ex suis per vim in ergastulo nautico haberet, hanc solum causam habens quam alterat,quod thse nolinullos Gallos repraesentare non post et, qui in suis triremibus a r liqua classe una cum Portundo deerastent. Quos tamen ipsos restitue los statim curasset atq; in sua manu habui siet, nempe post victoriam Tunetensem: ut ex ea hoc saltem boni ad Regem priuatim redierit. In quo ne illud quidem se inficiari velle dixit,quin itios etiam post illam victoriam a Rege redditos habuistet:sta subi jciebat tamen quemadmodum ille semper nouam expostulandi occasionem aucuparetur, qui per Vclitim ratorem a se petij ilet alios quosdam captiuos reddi, qui in 'ntonii de Andreae Auriae triremibus detinebantur: qui tame ob aliam quam ob belli causura in vinculis erant,qui
ut dimitterentur multa contentione Opus crat.
Mox Tvo deniq; duce Francisco Ssortia vel sibi vel viri liberoru ducatum Medi lanens Enipetiis let: cui ita respondiit et ipse, facile ut quiuis intelligeret quantopere paci studeat. Etsi enim Rex prorsus omni iurc cessierat, multaeq; A grauissimae extarent causae cur sibi seruandiun censeret, non tame omnino volui tib denegare. Hoc quidem primo loco scire phile, quid Rex in animo haberet de ijs quae ad Christianae rei statum pertinent,de cogendo concilio, de Luthermis ad sanitatena reuocandis, de firma so
208쪽
pace in Italia constituenda, quam magnas denique vires ad bellum Turcicum conse rc statueret: quibus quidem conditionibus de Mediolano duci Angolisinensi tradendo se astensum sitisse.Quae sane postulata tam ςqua esse contendebat ut Regi repudiar da videri non deberent,praesertim quum ipse a sorore Galliae regina certior factus His se Regini illesse optatius, quam ut certa pax bona inter se fide costitueretur:quod liae demum ratione perficeretur, si ex liberis Regijs uni ducatus Mediolanensis traderetur. Hoc qWidem diserte scriptum fuisse fatcbatur, Rcgi magis placere Aurelium id cons qui,verum si minus illi obtineret, satis ei fututu modo alteri daretur. Quibus se reb. adductum,tamcisi parum sibi caust dari videbat, cur deRege bene mereri in animia indum cere qui legatos de pace ad se mitteret quo tempore ad regnum Neapolitanum 3c Sicilicie tu lirandum duntaxat vcnerat intcrim maximo apparatu bellum moliretur, quinctiam Sabaudum bello lacesseret,nulla consanguinitatis habita ratione, Se pacti condiationib. neglectis,quibus nec illi in Italia quicquam mouere, nec Imperij foederatos vi lare licebat: tamen ut planum fiat se optima quiniue cupere,niliitque sibi antiquius esse quam MChristiana pax cilietur, deniq; ut tum diuino rum humano iudicio in poste in purgatus est et, coram papa, sacro cardinalium senatu reliquisq; omnibus qui in bant,trcs conditiones Regi se ferre prosellus cst V N Λ M, ducatum Mediolanensem uni ex liberis traditurum se esse, modo ratio re periatur qua pax firma de perpetua conflat: absq; eo enim se nihil facturum. Se porro vito dere non posse qui hoc iteri queat, quandiu Rex hunc ducatu Aurelio petere pergeret,' quemadmodum velle videbatur: quod supcriorum lcporum citentus satis doceret Regem id non ambire, quasi co contentus deinccps ab inuadenda Italia tempcraturus sit, sed ut hoc quasi gradu substrato altius conscendedi facultatem paret. Aurelium siquidem Florentinum &Vrbinensem principatum tentaturum esse, cuius uxor csset paparum Leonis de Clementis neptis. Quod si excipiatur ducem Aurclium renuntiaturum esse, huic renuntiationi nihilo plus fidei habendum videri, quam quum Rex ipse idem du ducatu Burgundiae secisset.Quamobre quod in Angolisinciali causa tanta cautione facturus esset digitum simul cum verbis porrigcbat in Aureli j causa idipsiam ne tamia quidem brachio exerto se facturum dixit: idque propterea qubd nouam cum Rege o Pacemfacere cuperet,quq vcra pax ac non belli seminarium estet. Atq; adeo postulabat criam ut Rex paciscendo perspicue declararet qua in re&quibus opibus sibi adiumen to est et ad concilium celebrandum,ad eaque omnia quae ad remp.Christianam reso mandam , adhaereses tollendas de ad bellum aduersus impios populos suscipiendupe tineam. Quae omnia quum nisi omnibus offensis sublatis costitui nequaquam postent, postulabat ut Rex primum omnium, atque adeo priusquam de pace ageretur,copias suas c Pedemontana regione deduceret:se enim ni hoc fiat, nec pacisci velle, nec pacem sperare polle. ALTERAM deinde conditionem ferre coepit,si quidem Rex priore non acciperet, ad quam intra viginti dierum spatium responderi postulabat non quo sortitudinem ille o uiam iactaret, sed quod duas acies intra hoc tempus tam,ppinquas sore putabat, Vt vix absq; confiictu discessuri viderentur ut quoniam aequum crat eos caput periculo obibCCr quorum causa tota tempestas exorta csci, sic Q humano sanguini parceretur, qui iam nimium multus cstusus illorum causa fuera hac litem singulari certamine dirim rcnt ad alias a quibusdam factitatum mille, ut a Davide de alijs: qui tametsi reges crant, non alis tamen quam homines fuerunt, licet caeteris politiores Sc instructiores. Hac in re cita addidit,quando multis valde videretur dissicile hanc daeorian in proin dc usum Producere, quod innumerae 'issicultates extarent in deligendo lococommuni de apto ad certamen,i ibi nil illo difficilius videri quam luti locum ad colloquia de pacς habet da Capere oportct:deniq; ut illud sit dissicilius, iniri tamen aliqua rationem posse, nem-1α se si infula quaedam,aut pons,aut nauis in medio flumine ad decerta luna deligatur Dearmis se facile cdstituturos, ut equis uterentur,se quidem nultu genus detrectaturis,sive gladio, siue pugione indusiis tectos dimicarc oporteret.Sibi tame placere, si de certaminis ration cdueniret,ut victor ibas opes papae traderet,quib.fictus cociliu indicer l, bcre, belles atq; inEcclesia cotumaces ad obsequiti cogere,S Turci; comuni hosti resistoc queat.Quas ad res pileiodascua is qui ccrtamine inferior taet suis omni b. copijs victorem
209쪽
Etorem iuuaret.Quod se facturum iam tum,tanquam re praesenti, papae 3c Romanae sedi recipit atq; obstringit: id praeterea postulans,uti ad certaminis pignus Rex Burgudiae ducatum,ipse Mediolanensem deponeret, qui ambo victori cederet: uti de lus omniabus uterque idoneis obsidibus datis cauerent. TERT 1 AM conditionem de bello gerendo adiecit,ad quam se nunquamsico ctum descensurum esse testatus est, quod illud tam cruetum fore animo iam cernebat, ut ad victorem parum utilitatis rediturum esset, hosti verb religionis Christianae communi hac Cadinaea victoria aditus ad nos lacessendos patefieret, quum non leuis esset Coniectura, re ut propter mutatas clades vltro citroq; acceptas minus illi obsisti posset quam Christianae religionis interesset.Quam causam esse assirmabat cur ad tam iniqua toconditionem perinvitus deueniret, &necessitate tandem cogi quam diutius dctrea re,si honori suo consulat, non es let integrum, qui a Rege tanta cum iniuria prouocatus esset, quo tempore de pace scilicet secum agebat, neq; tamen quenquam cui mandata vel autoritatem paciscendi daret,inittebat. Itaq; postqu:
p postquam se hac ratione inuitum ad arma compelli videbat, minitabatur se eo animo ad bellum accessurum,ut nulla re postea deduceretur,quousque ex his alter ad extremam rediret inopiam, miserrimus p totius patriae redderetur. Quam acerbissium de turpissimam clade cerib sciret in Regem casura esse, sibi diuinam opem adfuturam, quemadmodum antea admissset. Cuius tantae spei tres iustissimas de certissimas causis afferebat, ut de victoria minime dubitaret. Unam,qubdius Scaequum asces let, quem necautorem belli nec aggrcssorem esse constaret: i, alteram,quod Rex eo tempore bellum inferret quo sibi commodius de aptius ullum sumi non potuisset Tertiam,quhd ciuium omnium, ducum belli de militum eum in se nimum dc voluntarem esse perspiceret,eaq; rei militaris peritia valere seiret , ut illis maxime de tota re confidendum sibi esse statueret.Quae omnia in Rege aliter habere M mabat, ius ciues,duces dc milites eo animo estent,ut si suos illorum similes esse intelligeret, non recusaret quin reuinctis manibus Zc resti collo innexa supplex ab illo pacem M veniam posceret. Hoc loco perorationis vice testari coepit,quae de pace attulerat, nometu vllo Regis se fecisse, morem sitium non esse, ut quum bello inferior sit, ad pacem petendam sese demittat,sed rebus duntaxat secundis: veriam occurri optabat malis quae inde consecutura esse non dubitabat. Tum prolixa oratione disserere coepit infinitam is malorum iliadem illinc orituram ess , praeter illam innumerabile Christiani populi cri
de regionum nempe dc oppidorum vastitatem,scctarum de haeresum originem, populorum motus Sc rcbellionem:denim indignissimam illam necessitatem in quam principes ipsos incidere neccile est, ut se cupiditati de libidini ciuium suorum eorum etiam qui abiectissimi & improbissimi simi,submittere cogantum quum pax cotis omnia b na asserat.Quamobrem rursus testari coepit, siqua honesta pacis conciliandae ratio daretur,eam se minime repudiaturum esse,neq; ab ea priuati cuiusquam emolumenti causa abduetiam iri sic tamen ut Re priusquam ulla de pace ineunda oratio instituatur, lesa adductum ire lic tamen ut KeX,priuiquam Ulla ae pace ineunda oratio miti tuatur, Iegiones ex agro Pedemontano deducat. Atq; tum magna voce quum se pacem Badere.
optare, petere dixisset, loqui desit, capite demissio chartulam intuens quam digito cir- .
ΡAp A Caesaris orationem subsequi coeperat, ut illius sient etiam&coditiones quas ferebat,uerbis amplissimis collaudaret, quum ille inspecta chartula sermonem sic inter
rumpit. Praetermiseram, inquit, Pater sancte, quum perorarem, te rogare dc obsecrare, ut hanc meam purgationem accipias, rationum momenta attente expendas, dc uter nostrum sit in quem culpa conferri clebeat. Sic enim te habere velim, si me culpam commeruille iudicabis, causam me non dicere quin Regem fauore dc ope aduersus mei ues.Sinautem contra vacare culpa videbor, neq; quicquam quod aequum sit subtersi gere,a Rege nullum it obtineri posse, ibi ego Dei optiMax. tuam,totius huius cinctissimi collegit,omnium deniq; mortalium fidem aduersus eum imploro.Hac absoluta ora sotione, papa ad interruptum sermonem rediens, Caesarem collaudare coepit, quod eius verba dc conditiones ad pacem spectarent: cuius Regem etiam non minus csse cupiduconfidebat,qui suam hac de re iam voluntatem pate cisset. Quamobre sperare se ne que ad bellum neq; ad certamen singulare illos esse venturos. Quod si alterum optiuu
esset quod tamen Deus auerteret sibi tame ita videri, quum praecipua essent rei p. Cluia
210쪽
I 'IChristianae columina, non tantum calamitatis cx bello etiam calamitosissimo ac funestissimo quatum ex singulari certamine accidere posse, si quidem alter ex cis quod in tuendum videretur aut fortas le ctiam utcrq; interiret. Quae quum ita cilciat, si radebat ut relictis duabus istis conditionibus ad tertiam animum conuerterent,Vt pacem atque amicitiam inter se constituerent. Ad hanc rem perficiendam se quicquid gratia&autoritate apud Vtrunq; post ci, adhibiturum esse, coq; consilio ex sententia fiatrum fata haesedis cardinalium medium se, ut in neutrum propenderet, absque partium s fudio tanquam Vtriusq; ex aequo patrem seruaturum, ut sic neutri suspectus rem facilius ad cum finem perduceret:in quo fore speraret ut se aequos, quemadmodum cupiebat, praebcio rent. Hoc quidcin testabatur,si alter iniquum se de praefractum praestaret te omnino foeturum ut Ecclesiasticae distiplinae censura atque autoritate uteretur.Hoc responsis Caesar sibi abunde cui stactum elic prae se tulit, manum i illius submille deosculari gratias
MΑTisCONEN sis postea ad Caesarcin accedens, eius orationem,quia lingua Hi- istanica habita suerat quani no callebat a se minime intellectam fuisse ait: itaq; ad pacis a caput duntaxat responsurum est Gad quam faciendam non dubitabat Regem paratissi- sis. inum 5 cupidissimum sore. Caetera collegae suo Velio relinquere, qui propterea quod
diutius in cius comitatu legatione iunges versariis Herat,omnia melius perceperat. V lius interim accedit, sibiq; dicendi potestatem seri postulat. Caesar caecipit, de pace s io tis iam multa dicta est e, e non iam vcrba sed res ipsas quaerere:addit etiam, quicquid dixerat,se scripto traditurum este, in praesentia nullam dicendi potestatem factum iri. Tusiargunt disceduntq; papa&Caesar,secedunt etiam oratores Galli, id papa pontificalib. vcvtibus ornaretur.Vbi indutus cst, Matisconensis eum adit,rogat operam det ut Caesar orationem suam scuti pollicitus suerat, dc scriptam tradat. Idem Velius a Caesare petit, qui se facturum recipit.Ille opportunum tempus cenactum arbitratus, quod eapa abes set ostendit,qubd nemo a Rinc cum mandatis nominatim de pace misius esse nullam in eo culpam esse,quum ipse nunquam significasset sibi in animo cile hanc Romς fac re imb sibi non placere declarasset papae nuntiari quo loco res cssciat, onec plane tota negotium trafigeretur. Ad ista Caesar respondet,lampridem,inquit, satis noras me huc 3 o venire, idq; adco te monueram ut Regem tuum certiorem faceres. Haec loquutus rursus papam conuenit,atq; una inlisam adeunt: qua finita nostrates legati Graiivellanum de Cannesium adeunt, qui vultu ipio sibi rem valde displicere significant, se non putas tu Caesarem illuc venisse ut huiusmodi concionem haberet, cuius tamen prima duntaXad pars obseruanda csset. Respondent illi non deesse Regi rationes quibus ad omnes orationis parteς respondeat. Ita suis amice discedunt. S v n noctem papa Matisconeia sena ad se accersit, velle se,antequam ad Regem striberet, cum eo loqui.Paret ille,& postridic ambo legati cum ad prandii finem adeut Papa vultu ut ad orationem quadraret, composito, affirmat sibi omnia istapraeter sipem S contra voluntatem plane accidisse, cui Caesar nunquam antea verbum fecisset, alio- o qui sic nunquam pasturum suisse,Vt haec loqueretur.Vcrum quando qui; facta sunt, culpari potium quam cinendari possimi, rogare se illos ut paci quantum pollent consulant, quas vellcnt hisce de rebus ad Regem lueras dare, tanta prudentia & dexteritate tem- pcrent,ut ea praetermittant quae praetermitti citra perfidiae notam polle,& quibus illum potius exulceratum iri intelligerent.Excipiunt illi, quum illa a Caesare palam in tam celebri hominum coetu dicta suis lent, vix a se dii simulari,S: aliter Regi per literas significari posse: se tamen quam lenissime fieri pollet,omnia perscripturos. Vereri quidem nuabat silla dissecret, ac sorteste etiam alio sensu quam ab ipsis scriberentur. Sibi enim
plerosque nuntiasse quemadmodum a multis varic SI a quibusdam in pessimam partemilla accepta fuissent: unde fieri non polle quin a multis S varijs rationibus ad cum so perserrentur.Ex his illorum verbis papa occasionem nactus,sic purgare cu pit quodCPsari ad cum modum respondisset, se enim necopinantem opprestiun suisse, nec unquam existimasse aut Caesarem dicturum fuisse quae dixisset, aut ullos fore, qui quae ipse dixerat, in malam partem acciperent. Neque enim sibi animum unquam fuisse ac ne tum quidem clic ut ab ea libertate discederet, qua uti constituisset,ut neutri parti se addictum contineret: sed eam semper atque omnibus in rebus seruaturum.Quod vero