장음표시 사용
71쪽
t 1 1. 1. cit, Vt hostibus se recipientibus a latere instet. Illi Hedino profecti ad Auchianum ea
strum castra ponunt,ad Othiam tamen, medio itincre quod Hcdino Duricnum contatendentibus faciendum cst Sana paulius Durlenum infirmius csse quam ut defcndi pos set intclligebat, proptcrea qubd nullam arcem haberet. Nam ubi hodie arx visitur, tum temporis mons erat, unde quoquovcrsum dcspectiis erant in subiectum oppidum, ut omnia nuda&apcria conspiccrciatur. Qtubus ille causis adductus, quicquid cibarii rum in oppido repertum est corrumpi iube ne hostibus usui cssct,porias dcijcit, seque Corbiam confestim, ut se hosti aduenienti opponat, recipit. Huc vcnit marcschallus Mommorencius, nupcr ex Italia reuersus, secum ducentos rcgiae turmae nobiles habes: cui a Rege mandatum fuerat ut Corbiae cum imperio praecli ci,si quidem hostis illuc a iocederet. Vnde nonnihil c5troucrsiae illic cum Sam paullo intercessituricenim sibi a Vindocino qui prouinciam Picardiam prorcx obtinebat, hunc locum traditum cste dic bat ut princeps legatus esicci Vcrum lis ista amice tandem dirempta cst. Dux Norti ol-cus de comes Buranus Belloqucrcum usque progressi Vt Corbiae oppugnationem tei tarent, ubi eam egregie munitam vidcnt,praeterea continentes imbrcs, magnam in castris aegrotorusti multitudinem, dcnique autumnum praecipitem atque adco hycinem imaminentem erat enim circiter Cal. Nouemb. anno I s 2 in Durlenum circuniectosque An li ν διῶ pagos inccndunt,de in Artesiorum fines reucrsi excrcitum dimittunt, Angli domum na, Burgundiones in praesidia dcducuntur. Sampaulius de Guisus per exploratores interim certiores facti A nglos magno niuncro Passum Artesiorum coccsille ut sc ex la robore castrensi recrearent,eos inopinanicis agsrediuntur, scriccntos sere ex eis occidula NON multo post Paschalia Nicolaus Bosluuius Longo uallanus fictae coniurationis speciem struendam suscipit, qua ipso sciciato quispiam cxcitis manipularibus Guisiam hostibus prodebat: quod factum Rcgi quoquc probabatur. Proditor iste miles crat ex eis; . -ι, praesidio castro Guisiae imposito Liuctus nomine,fabcr serrarius. Is dicebat S ros ita ha pro iii ,Re bebat in Longouallarium,qui tum eo loco cum quingentis pcditibus praesidio crat,huius' consilii participem esse: quinetiam aliquot ex decurionibus d nccellarijs Longotias, ni Auennas Hannonum ad colloquium cum duce Ascotio adduxerat. Hoc profecto ab illo verissime aflirmabatura ongoti allanum huius proditionis conscium csic, sed longe alio sensu quam putabat Ascotius. Vbi ea dies qua ad tradcndum oppidum costituerat 3ovcnit, sic res erant comparatae, ut Florengius cum peditibus ad numerum quinque millium,inuitibus trecentis,ab Arduennis locum inter Aucnas dc Guiliam occuparci,qub hostis receptum intercluderet: Vindocinus cum quatuor millibus Germanorum quos ad/uxerat dux Soth icus Albarosanus tribus Gallorum millibus,&quingentiscquitibus C rcgione,Perona nimirum,ueniret,atq; inter abbatiam Boiiuria& Guisiam iter iblis interciperet: ut minime dubius esset huius consilij euentus. Sitic enim hostis sic reci- pcrc conarctur, a fionte Florengium, Vindocinum a tcrgo habiturus crat: siue pugnare vellet , Vindocinus a stonte, Florengius a tergo illum urgcrct. Huic tam praeclarae rci
interes le debebant praecipui quique ex hostium ducibus, quod nemo crat qui non huius gloriae & praedae cupiditate duceretur. Praeterea ad auertendos nostrorum animos, 'ne scilicet in ullam rei suspicionem venirent,delectus habitus erat quindecim millium Handrorum,duce Fiennio, praesecto Flandriae, cum sere sexcentis Anglis de magna qui tum manu, qui I croanam obsidione desultoria cingerent. Rcx qui tum Campi- burgi erat, ipse adesic constituit, dc veredarijs equis profectus mcdia sero nochc Genliseum ad Caini dum co dic pcruciati,quum nocte inscquenti ro gcrcnda crat.Ficri vix potest ut tam remoto loco, quam cst Blaesis Fcram, centum sexaginta pasi tum millium LUncrc,quispiam cclcberrimus qualis cst Rex iter faciat, quin multa cxoriatur sit spicio: propterea quod omnes cum sequi cupiunt. Hostes la iter crant ingrcsti ut Guisiam venirent,quunt per exploratorcs fiunt certior , Rcgcm esse Genlii. Itaque hominem a quo sibi prodendum oppidum confidebant,quemque una secum huius rei causa habebant, Fracomprehendunt, tormentis rem quaerere instituunt: verum nihil unquam ab co exto
quere illa ratione polliint: Longotiallanus idem facit obsidibus quos ab hostibus acceperat. Tandem quum multis autoribus de nuntijs Rcgem illuc adhicnisic certo compinristent domum re insecta redierim
R et x ubi se ab instituto aberrasse perspexit, ea tamen facultate quae dabatur
72쪽
vti decreuit ut collecto exercitu aliquid gereret. Quare Florengium ad Sedaniam regni
oram reuerti iussit:ipse Peronam ire cotendit,quis uniuersas copias quas in Picardia Vindocinus habebat conuenire praecipit: datoq; isti negotio ut Morinos obsidione leuaret, atque in oppidum cibaria importare Lutetiam reuertitur. Vindocinus exercitum accipit, uatuor millia nempe Germanorum uti dictum est duce Sullisolco Albarosano, Picardos pari sere numero ducibus Serculo, Burnotavillano, Hergerio, Fontanio Heliij filio, & alijs nonnullis, quingentos insuper equites cataphractos, Brionium Cum quadringentis regijs custodibus, Favettum denique rei machinariae in ca expeditione in gistrum Hac collecta manu ut recta Morinos contenderet, iter per hostium fines faceio re dccreuit,ut sic illos la Heret nostros subleuare simul ut aliquot castella quae in illo tractu sunt, ex itinere capta dcteret, quae regni orae multum molestiae exhibebant. Has ob causas Balliomontium contendit, quod oppidum cst satis firmum medio itinere inter Attrebates&Durionum. Intus trecenti crant milites Hisp.mi genere, qui rcce-' perant sevclillud defensuros es morituros: vertim neutrum praestiterunt. Vbi enim D L. cerrime a nostris oppugnari Maliquot cx sitis intersectos viderunt, metu ex miniati deditionem ca lcge succrunt, ut vita incolumis seruarctur. Hoc oppidum plurimi ex ducibus non censebant oppugnandum cste, quippe hominibus bellicosis munitatim. Sed Vindocinus in sententia permansit, non commissi trum sevi huiusinodi oppidum a suersum se ferocirci. Aut quonam pacto hostes aggredi ad Teromam auderet, qui alao tero tanto plures erant, qui oppidulum intactum praeteriret Ipse mcdia luce machinis admouendis incumbit,ubi iuxta cum brachium Piennio siclopi glande traiicitur,& tres in fossores adipsius pedes interficiuntur. Quae res magnum liostibus timorem incussit, quod machinas plena luce nullis ductis sollis admoueri cernerent. Castrum solo in Titur, S turressiaccutiuntur. Inde Rupeuillam&Gincuriam contendit. Hostis Mctone dc Deletiae mille Teroma palliis castra habebat. Quamobrem quum illum Aradinctonc oppugnare nefas esset, quem locum dissicilem reddebat Lilium flumen, Ludaria metatore iubet locum castris faciendis ad Foccoberga capere: quod hac rationc futurum erat ut commeatus facile nostris, Gre hostibus adueheretur, quippe quum iter Santaudomaria Vindocino intercludoretur qui autTcroane pri sidio erat, crat au3o tem capit ancus Petri pontius cum turma ducis Lot ingi,& Acutiusὶ iter Areae obsiderent. Hostes ubi nostros adeo appropinquare vident, noctu Andita ne profecti Huppenum contendunt domus cit quaestoris Bononicnsis, loco edito Santaudoin rum versus &Tcroan. im ad dextram relinquunt:inde quum nostros instructa acie r cta contenderc conspiciunt, locum mutauit, δί castraElfatu locant. Vindocinus eos ut praelium committat insequitur: interim Brionius plaustra commeatu onusta, qui nocte superiore Montrolio aduectus fuerat acroana introducit. Hostes ubi vident Vindocianum Efestum versus exercitum ducere,iamque comitem Daminartinum & Aculium velitationibus lacessero tanto terrore,Gandaui in primis Sc FLuadri,perturbantur, ut statim absque ducibus , signis militaribus & tympanis in fugam marimo cursu sic conij- o Ccrent,recta Cordam flumen petctcs,ingenti clamore vociferantes patria lingua Gaia, qua dictione se mutuo ad iugam cohortabantur. Ibi multi etiam nemine insequete sub M merguntur: neque ulla impcria audiebantur quibus fisa cohiberi posset. Quod nisi Dinanis Fiennii legatus ope quingentorum fere equitum sugientes illos texistet, plurimi illic cocisi suis lent. Illud certo possum amrmarc Dinςi in Caesare singulare operam sitisse.Si enim exercitus iste plene suisset profligatus,totus Flandriae status vehemei ter titubabat. Sed verum est vetus illud Gallicum, si exercitus nostet quid in exercitu gereretur,facile exercitum ab exercitu deletum iri. Accedit quod Brionius introductis in oppidum plaustris, Vindocinum monuit sibi a Rege diserte mandatum cste,ne res prae- .lio committeretur. Absque hoc suisset, Vindocinus, credo, iustum certamen inijs b set:verum Regis impcrium noluit praeterire. Pulsis hostibus Andincton castram uc quod is locus ad importandum commeatum accommodatus videretur: quo loco ad duodecim dies commoratur, dum cibaria quantum satis est et illuc introduc
MENfE Aprili insequenti anno is23 Rex quum videret aliquot iam exercitibus in Italiam missis ad recipiendum Mediolanum, nihil tamen prosectum esse, scd magnas .i ti
73쪽
i s 2 3. calamitates acceptas est e, ipse expeditionem suscipere decreuit. Verum ne dum abe set, impetus serot in Galliam citeriorem, simul ut si cum abducere copias pollet lux in Picardia Lycmauerant, ante statuit istis prosipicere, quam di cederet: maxime Mori norum rationem sibi habendam elle iudicauit: quo antea quum cibaria conuecta cΩsent, uti demonstrauimus, voluit tamen de integro omnibus quae necessaria cssent a unde illud oppidum instruerc. Ad has res perficiendas Vindocino mandat omnes c pias cogat, ipse omnibus oppidis finitimis iumenta de carros imponit, Mommore uni mittit qui Vindocino praesto sit, de primum agmen ducat. Hi rebus oninibus comparatis, Montrolio profici si untur, de Andinetonem millia pastuum octo Teromap ueniunt. tali, fluminis quod hunc pagum alluit, illic adhuc minima est altitudo, ortum rocnim habet islcburgi, quatuor ab co loco pastuum millia, qua itur Hedinum : cstque Andi iacto pagus ad extremam sylvani Foccobergam, qua Frugas N Hedinum iter cissicae M M. Huc ubi ventum est, castra sic locant ut primum agmen duce Mommorencio trans illist P men, ipsa acies ad alteram fluminis partem citet. Quod postquam hostibus aliquotii
teriectis diebus nuntiatum est, utraque castra eodem tempore noctu aggredi statuunt. Qua in parte acies castrametabatur,Villabonus equitatus leuis armaturae ductor paulo ante castra ad hostium aditum consederat Burgundionum equites qui in nostrorum , ciem imperum facturi erant, in excubitores ictatoris cquitatus irruunt tanto impetu, tin ipsorum castra iam peruenirent quum ad arma conclamari coeptum estet.Quibus γtiam tanta celeritate instant, ut nullo ad instruendas turmas concesso spatio, in ipsius, 2ociei ciistodes regredi illos coegerint: inde tota praelii moles in ipsa maiora acio castra recumbit, quam nonnulli sorte e nostris iam parati sustinuerunt: hostes ad impedimenta leuioris equitatus diripienda se conuertunt. Quod ni fecissent, credo equidem maximam in nostro exercitu perturbationem exoriti ream tum fuisse Haec res saluti fuit,quippe quae Δί magna vi irruentem hostem retardavit, de nostris facultatem vi arma expodirent,attulit.
D V M isti ad aciem praeliantur, alij primum agmen inuadunt, cui uti dixi prae
rat mareschallus Mommorencius. Is firmam valde chistodiam constituerat, cui Tigo rcrtain unum ex suis cataphractis praefecerat: qui qui uri ad vigilum stationem tumultum quendam exaudiret,solus illuc ad exploriandam rem se consere. Dum ulterius,qu5 3 certius rem cognosceret, progreditur, in hostes incidit, a quibus circunuentus capi, tur. Vbi se captum videt, veritus nc tota multitudo improuiso opprimeretur, ad arma conc amat: quamobrem paulum abfuit quin ab hostibus interimeretur: sed maluit selia
licet capitis periculum adire, quam committere ut totus exercitus in discrimen vini ret. Statim totum a cn primum in armis fuit: quo factium est ut hostes conatus suos patefactos videntes pedem rcserrent. Omnes armati quoad sol oriretur, S tota undi que regio conspicua esset, manserunt. Post uniuersus exercitus quo loco consed rat Mommorencires, collocatur: neque tam despuimus ut separatis copiis castrahat, remus. Ita in oppidum omnem commeatum quemadmodum constitueramus,inuexi
mus,ut hostes deinceps nobis molesti no tuerint.Qua in re hunc seruabamus ordinem, ut Montrolienses ad syluam Foccobergam praesidio procederent, inde equitatus ster Morinos usque deduceret. t REx ubi quae necessaria erant Teromae omnia diligenter esse prouisa intellexit, , somnioruncium ad se accersit, Vindocino mandat ut Sothsoleum cum peditibus Germalais quibus praeerat, Picardos ad numerum trium millium & equitatus partem ad se mittat: reliquis etiam suis edicit Lugduni ut ineunte Augusto praesto sint. AniiraliuB muctum ad occupandas angustias Susias, dum ipse cum reliquo exercitu subsequer tu prαmittit. Mommorencium ad Heluctios mittit, qui duodecim millium delechum habeat. Sex Gallorum millibus Lorgium praeficit, de una cum Boniueto proficisci ii bet. Mommorencius quod sibi iniunctum erat, tanta dilucratia gerit, ut quum ami- Ioralius Susis estet, ille iam cum duodecim Helvetiorum millibus quos collegerat, Iurinam perueniret. Copias ergo illi suas uni ucti ad Taurinum coniungunt, ibique R
PROSPER OColumnae&protegi Neapolitano nuntianir maximam hominum . multim linem Mediolanum a luctare. Quibus rebus permoti idcietat cum Venetis
74쪽
squi a Galli eo foedere desciverat x cum omnibus Italia: dynastis,papa,populo Flore
rentino, Genuensibus,Senensibus,Lucanis faciunt.Hi omnes contra Gallos coniurant,
si Italiae pacem turbatum venirent,non pasturos impensas in militum stipendia pro rara parte omnes tonserunt:huius factionis caput Prosper deligitur.Qui talς rei administi,tione suscepta rebus Mediolanensibus omni studio prospicit, in primis Ticini transitu munitionibus faetis nostros prohibere constituit.Caesar & Ansius etiam societate inita statuerant ut si Regius exercitus alpes transiret, Anglicana classas,duce Northfolco in Pi si se cardiae fines nauigaret,comes Buranus ex Germanis peditibus&Belgicis copiis alium
exercitum colligeret, quem cum Anglis coniungeret. Eodem porro tempore maximiro momenti coniuratio quaedam contra Rogem strucbatur: eam bona fide, vi quidem comperire licuit,exponam. DEMONsTRAVIMVs antea quemadmodum Rex quum Valencenas anno se ..
I s 2I cxercitiun duxisset,duci Aleiaconio de mareschalio Castillionaeo primu agmen ducendium commiserat. Quam rem Carolus Bor bonius, cuius erat haec prouincia, ut qui connestabitus cisset,iniquiore animo quam prae se serebat, passiis est Parvo post hac peditionem tempore moritur Susanna Borbonia ducis Petri Borbonii filia, quam itule ex Anna Francica, Ludovici undecimi filia, roli octaui sorore susceperat. Hanc si cannam connestabitus Carolus Borbonius comes Momposetius in matrimonium duxerat. Ducendi causa fuerat,quod momio Petro Borbonio ipse Mompenserius, qui phao ire crat Borboni aegmtis minore natu matre Mantuana, contedere coeperat, post cili
nes illius haereditatis,quae perpetua fiducia essent de ad nepotes transirent, sitas csse, qui haeres ellet masculus,Susannae addici non debere.Quamobrem ut hi ccontrouersia si peliretur, Susanna illi nuptum collocatur,licet ante Carolo Valesio duci Alcnconio desponsa fuisset: qua uxore accerta ducem se Borboniu profiteri coepit. Alenconio postea nupsit Margarita soror Francisci comitis Angolisiniensis, hodie Regis. Susanna mortua rectrix Regis niater instigata ut fama erat a cancellario Antonio Pratcns,contendit, ex tota illa Petri Borbonii haereditate bona quae crinierat connestabitus, Regii fisci elle, sibi autem reliqua potius quam illi deberi: te enim consanguinitate propiorem cse,utp te quum ducis Petri ex Grore,quae duci Sabaudo nupserat,neptis taci: a quo Momp D serium istum tres gradus distare: quamobrem res in iudicium curiae Parisiensis deducitur. Borbonius siue causae dissi sus,suc pariis diuercae potentiam veritus, ne si causac deret, res illi ad restim rediret,Caesaris aliam opera Adriani Croxi comitis Roxij c, ptare coepit,quod pri optaret patria o dcre quam fortunis Gutus apud sitos inglorius vivere.Cum Canare ita paciscitur,ut Leonὀram cius serorem, quae tum Lusitaniae r gis vidua erat, postea Galliae regina, uxorem duceret. Rex Lutetia prosectus vi Lugdunum de porro in Italiam contenderet, ubi Sampetrum Monasterianum peruenisset, certior fit de illa Borbonii cum Caesare coitione. Hanc rem illi nuntiant duo nobiles Normam ex ipsius Borbonii est etela& domo, Argugius unus,alter Matinio.Quo nutio accepto Rex illic commoratur, dum Germanos duce Sothsolco e Picardia venientes
o expectat,qubd nonnisi magno comitatu Molendinum ingrediendum sibi intelligebat. Biduo demum post, quum aduenissem Germani, eis ad portas collocatis ipse oppidum intrat.
BORBO Ni I consilium Sc pactio erat ut morbum simularet, ne Regem in Italiam comitarctutaquo alpes praetergres ,& Anglis in Picardia expositis ipse comite Guli binnuim Fustembergum S comitem Felicem cum x II fere Germanorum millibus ac- .cersiturus erat qui Coiso Se Caldomonte Bassiliorum facto itinere ad eum in sitos fines accederent,ubi per clientes de eos quos sibi fauere dc cupere sciebat, collecturum se equites trecentos cataphractos 3c so fere peditum millia sperabat: quinetiam ad hunc Germanorum numerum conscribendum mandata cuidam Mottae Nucetano nobilis, Borbonesio dederat. Ita debesto in ipsis regni visceribus mouendo cogitabat. Eodem tempore Hispani magna manu Fonti rabiam obsessuri erant: quod etiam ab eis factum est Quae quum ita cssent,praesertim quum Rex regno cum omnibus sere copiis abes.set, non est dubium quin Gallicana res in pellimum locum, antequam opis qui quam serri posset,deducta suisset.Si enim copias huc conuertere copitasset, Italos a te so instantes habiturus crat. Vertim Deus huius regni perpetuus verusque Stator ac cu-
75쪽
1 1 2 3. stos, huic malo occurrit, quod Regi negotium iam erat indicatumTtenim si minus --
tum hominis consilium quale modo commcmorauimus illi patefactiam erat,illud ce te fatis sciebat ab illo coniurationem cum Caesare iam csse initam, Se conserri consilia, vi ad illius partes transiret. His rebus adductus rationibus regni quanta potuit maxima diligentia prospicit:& quoniam nouerat Vindocinum cssc ex gente Borboni nequid inde suspicionis oriretur, se in Italiam comitari voluit Eum itaque e Picardia, cui princrat,accersit: Tri mollium in eius locum mittit, Orvalium minorem natu e domo ALbretica in Campania, cui eum praefecerat, relinquit: Burgundiae Ducem Guisium in Tri mollii praesecti locum praeponit: Aquitaniae de Ocitanae Odetum Forium Lauir cum:Ludovicam matrem regni rectricem gubernacula tencrc voluit. io V I I Molendinum venit, offendit Rex Borbonium morbum assimulantem. At ille candidi animi Princeps, tuique clementia quam iusta ultione agerc malebat, quod Si in ' hominem ad sanitatem reduci, dea suscepto scelere deduci poste speraret, cum in cubi- hi minuisit. Principio illum tanquam morbo licet simulato decumbentem consol tur & bono cilc animo iubet: deinde se certis nuntiis comperisse indicat Caesarem opora Roxii in suaspartes eum pertrahere dc a summa illa voluntate δί fide mouere conari, qua adhuc in Gallicanum regnum fuerat. Se quidem ita arbitrari, eum non vlloves in Regem vel in regnum ipsum odio permotum aures ad huiusnodi verba accomodaste: cuius rei suspicio in hominem consanguinitate tam coniunctiim cadere no posset. Sed desperatione nescio qua Sc metu ne ornamentis & fortunis spoliaretur, tanquam ni inbecilla,obscuratum fortasse nonnulla ex parte mille singulare illud studium quod numquam honori sui regis Sc principis defuerat. Αt deponeret ista ex animo omnia, quibus angebatur se enim hoc illi conbrmare, ctiamsi in causa qua secum dc cum matre cor tendebat,inferior discederet,omnes illi facultates de opes restituturum. Proinde id ageret ut ad iter hoc in Italiam comitem se praeberct. BOR BONIVS qua erat prudentia de constantia,quod in animo habebat callide dissimulat Hoc quidem fatetur, Caesarem per Adrianum Roxium egisse ut ad suas par tes transi se tamen nunquam animum ad hanc rem aduertisse, imo haec omnia coimstituiste illi indicare, quo primum tempore conueniendi facultas daretur, neminem quidem internuntium ad tantam rem adhibere voluiste. A medicis summa spem osten- 'di fore ut propediem confirmata aliquantulum valetudine rheda vehi possit, tum septimo quoque tempore Lugduni praesto sore.Nonullis placebat hominem in custodiam tradi:sed noluit humanis limus plin ps hoc filium sequi,maxime quum crimen ra dum esset patefactum: iniquum ratus nisi rebus antea plane compotis grauius qui quam in tantum virum decerni. Rex Borbonis proinistis fidem habet, cumque sibi omnino placasse confidit. His rebus comparatis Molendino proscctus Lugdunum co tendi ut exercitum ad iter capessendum promoueat, Borbonio comitem relinquit Perottum Britoniicrium Oartium.Paucis interiectis diebus ex eodem loco Borbonius
specie itineris Lugdunum faciendi proficiscitur. Vbi Palis iam pervcni morbum recruduisse fingit:inde Oartium cum literis mittit quibus Regem de pro stione sua facit . certiorum.Post illius discessum secum pedit bona ex senatus iudicio apud sequestros
deposita este, vix tandem se iis potiturum,sibi rem esse cum rectrice, Cuius gratia dc autoritas nimiasit Statuit antequam ulterius progrediatur, Regis consilium penitus pc spicere: interim Camellas se recipit, quam domum satis firmam habebat, & in ea cratquicquid nobilium bonorum possidebat.Eo simulatque peruenit, cpiscopum Augustodunenuem ex familia Huraliorum ad Regem cum literis de mandatis chirographo notatis mittit Has literas totidem verbis subieci. PLVRinus ad te scripsi antea Domine iis literis quas Oartio dedi. Nunc rursiis Augustodunensem hunc episcopum mittere visit inest, ut etiam certius ita dicare postis quantopere cupiam incam in te fidem obsequiis testatam relinquere. Quicquid tibi someo nomine nuntiabit, fidem habeas oro atque obsecro, de de me sic statuas vclim, incia in tibi studium de laborem nunquam defuturum. Ita mihi semper integra maneat existimatio de dignitas. Vale, mellis domi tuae v ii Sept. Postulata autem huiusmo
di erant. Dummodo Rex iubeat illi omnia ducis Petri Bomonii bona restitui, polliccturde confirmat se summa fide,voluntate de diligentia quocunque loco, tempore dc nego
76쪽
rio iubebit, di isto audientem Gre,neque ad extremum vitri spiritum ossicio defuturum. Petit instiperiis omnibus ignosci in quos huius rei causa Regem iniquiori animo esse constat.Haec postulata propria manu subsignarat. PosT Qv A M Oartius Lugdunum aduenisset, Reginuntiatur Borbonium reli, M. c. cto recto itinere Camellas uecessisse. Quo nuntio accepto , statim Nouium Sabaudum praesectium praetorio de mareschallum abannium iubet cum centenis utrunque equitibus cataphractis Borbonium vel in itinere conscqui de sistere, vel etiam Cantellis obsidere: Alcconianos ite equites centum S Vindocinianos pari numero, satellitum item regiorum duces&ipsum praetorianum iudicem illis attribuit. Nothus Sabaudus rectaio Molendinum procedens, tuum Pacalderiam venisset, incidit in iumenta sarcinaria&muliones episcopi Augustodiinensis,qui Lugdunum iter faciebant cum mandatis Borbonii.Eos sistit,& cistas apertis perscrutatur nunquid illic quod ad Regis perniciem vel regni interitum pertineret,reperiretur Exiguo interposito spatio aduenit ipse episcopus
qui etiam sistitur. Idem fit Sanvalerio qui Lugduni erat,item Emario Priaeo, de valgui ni qui Teroanae crat,& plerisque aliis.
BOR BONI vs per nuntios certior factus manum episcopo Augustodunes ini istam est c, de reconciliatione plane desperare atque adeo de salute cogitare coepit. Quisque ex suis nonnullos in ca esse sententia videret, expcchandum cuc dum Cantellis obsideretur,minime astentus cst imo pro ea qua valebat multarum rerum notitia, sum-- maedcmentiae esse iudicauit ulla arce sic inclusum continere, quae tum in media Gallia esset, tum ubi nihil auxilii sperandum videretur.Quibus occasionibus permotus, sibi,si salitus csse vclici regno excedendum csse intellexit. Itaque uno Pomperantio comit
tus, absilue ullo iamulitio, cominutato ornatu Cantellis prosechiis itincri se committit. Primo die vesperi veniunt ad aedes Lallati senis cuiusdam nobilis qui in domo Bopb niana educatus sucrat,cuius etiam nepos ipsi Borbonio studubat. Ibi dum subsistit, consilium repudiat quod de itinere capiendo prius intenderat,iter ad dextram reflectit, de postero die apud ipsi im Pomperantium pernoctat: inde Anicium siue Puteum Amvcmorii in contendit. Postea iter aggrediens,relicto ad laruam Lugduno Sambovetum frigidum venit diuersorium a pago seiunetiim ingrcssitur.Vbi quoniam Borbonius i ueti iuniis erat, subsistere coguntur, δί curare cibo corpora ita sic posse putant , ut a nemine Conspicerentur vcl agnoscerentiir, quum praesertim anus quaedam sola ibi cset. Multa tandciri nocte angarius qui veredarios equos Regis nomine Tumone habebat, Lugduno veniens illuc divorsatur,ut equo pabulum praeberet. Hqc causa fuit cur ilico discederent,dc nocturno itincre ad cibum capiendum in pagum Vauquellas se coserunt. Ibi hospita Pomperantium agnoscit,nuntiatque equos eius bellicos pridie illac iters cisse:quinetiam eius notitiae causaequam integram defatigato equo commutat eique filium itineris ducem praebet. BORBO Nivs Vatiquellis proficiscitur media sere nocte, quum se Pomperantii famulum assimularet:prima luce Daucam peruenit.Inter hunc pagum 5c Vicnam, quς o proxima est, quum Rhodanum flumen interesse animaduerteret, mctueretque nequis in fluminis transitu speculator a Rege constitutus esset,pone certas aedes se occultat, interim Pomperantius omnia exploraturus praeit. Qiti ad pontem Vicnnae progressus, lanioni cuidam quem obuium habet, ait se ex satellitio regio esse: rogat num commi litoncs Viennam venerint, missi ad pontem tenendum, ut Borbonium transitu intemcludant sibi enim eos per literas significasse totam turmam eb venturam. Negat Lanio ullos ad pontem custodes esse, se quidem fama quae tum serebatur, audisse magnam equitatus multitudinem Delphinatum versus iter facere. Pomperantius ubi intellexit nullam in pontis transitu custodiam esse,ad Borbonium redit: statuunt tamen ponte non ingredi ne sorte agnoscantu tavcru tutius esse iudicant, pontone flumen transires, passuum scre mille illinc spatio.Pontonem quum ingredi vellet,milites circiter du decim simul conscendunt,ut flumen transmitterent: quae res non paruum Borbonio metum incussit, eo magis quod medio fluminis traiectia , Pomperantius a quibusdam corum agnitus est. Sed perterritum confirmat Pomperantius,monens, siquid periculi impcndcre animaduerterent,praecidendum esse rudentem ductorium, a quc itavcrsus Vitiarensium fines pontonein conuertendum:ibi se moles petituros,
77쪽
Vicianorum progressi,Naniij apud anum quandam viduam stabulantur. Quaequum
Pomperantium inter coenam agnouisici, rogat num ex corum numero esset qui cum
Borbonio insanicrant.Negat Pomperantius, sequidcm affirmat libenter omnibus suis fortunis rcdemptum cupere,ut in illius comitatu esset.Sub coenae finem rumor ad illos perfertur praetorianum iudicem ad duo passuum millia esse vcl certe fuisse, frequenti comitam,ut Borbonium assequorctur. Quo nuntio perculsus illec conuiuio se subdu- defatigatione equos diem unum mor-ntur. DIE Martis insequenti summo diluculo pontem Bellovicinium petunt, ut C merinum Sabaudorum recta cotenderent. Dum itcr faciunt, in plurimos incidunt qui cxercitum scquebantur quem in Italiam an ratius Boniuetus duccbat, a quibus ne agnosecrentur vehementer timebant.Tandem quum dic Mercurij sub vesperum C mcrinum vcnisiciat,statuum vcredariis cquis Sulas v'hic proscisci, unde pcr fines di Cis Sabaudi venirent Sauonam aut G enuam,quo ex loco in Hispaniam ad Caesarem nauigarent. Quo die dissecillim manu parabant,comes Sampaulius illac vcrcius transi Sit iosas proficiscens,ut in Italiam ad amiralium contenderct. Quamobrem mutato consilio montem Catium vcrsus pcrgut,Rhodanum sedecim passuum millia supra Lugdunum iterato transeunt,iter Sanclaudium faciunt.Vbi quum cardinalem Balidium non rcp rirent,nocte una tantum intcrmula ad Turrim Maram quς domus est ex coenobij Samclaudiani praediis,ibique plurimum degebatὶ illum conueniunt, cui quoniam Caesari naru partium cra Borbonius se cognoscendum prςbct. Postero die cum satis numer se equitatu quem illi praesidio dedit cardinalis, Collinium peruenit, inde Pasicranum, quo loco dics fere duodecim commoratus cst. Passerano Vcsontionem, inde L criam Ferretorum proscctus est. Ibi praesto illi fuit maxima pars nobilium Gallorum,qui ut eu Comitarcntur,Rcgcm S domos suas patriamque ipsam S posscssiones rcliqucrant. Ex 36 iis erant Lurcius, Lallerius,Mombardo, Pelusius Spinax, Beschinus , Tens inius S mulci
praetcrea alij. Illic ctiam cum conueniunt capitaneus Imbaldus & Paruodcius, &cum eo de reditu in patriam agunt,certo cofirmantes Regem omnium quae accidissent in moriam deposii turtim esse, umquc apud se esse ea conditione iussurum quam Molei dini tulerat. Haec quum illi minime probassent,in Galliam re insecta reuerterunt. Borualia vimi. bonius cum Octoginta sere equitibus Germania peragrata post sesquimensem Tridentum venit:dcinde bidui aut tridui mora intcriccta Mantuam quum venisset, cum summa amoris testificatione a marchion excipitur: erant enim consobrini,quum Borb nij mater fratrem haberct marchionis patrcm. Hunc itaque & cius Comites rebus omnibus ut postulabat tanti principis dignitas, equis,armis, iumentis sarcinariis liberaliter Uinstruit.Quarto dic quam illuc venerat, Mantua Cremonam proficiscitur, dc a praes dio honorifice excipitur. Postridie cum magno equitatus numero Placentiam deduciatur , ubi Carolus Latinosius prorex Neapolitanus illi praesto filii. Is Ncapoli vcncrat, ut Caesaris princcps legatus Mcdiolani esset, propterea quod Prosper Columna extremo morbo grauissime amictabatur. CON si LIIs de summa belli inter se communicatis Borbonius Gcnuam ire cω tendit: ubi dum ventum secundum expectat, dies quinque S triginta commoraturisbmul etiam quod reditum Lurcis praestolabatur,qucquii in Germania esset ad Caesarcinmiscrat,vi quid a se fieri vcsset cognosceret. Tandem quum citis reditu dcsperato nauem conscindere pararet,ad portum appellunt Adrianus Croaeus Lurcius cum ma- datis a Caesare,qui Borbonio optionem dabat,num vellet in Hispaniam nauiguc, an in Italia cum exercitu subsistere. Maluit ille manere Mediolani, ut videret quo euaderent duo illi potentissimi exercitus,maxime quum nostrae copiae totius hycinis ad Mcdiol num labore pessimccssent acccptae. Quibus costitutis rubus Binas luam ad prorogemccre ad fusam parat: sed cohibetur a Pomperantio, nequam conuiuis suspicionem d rct Dimisso conuiuio equos coscendunt,& duodecim passuum millia progressi locum quendam deuenerunt,intcrmonitimi anfractus occultum: ubi ad linandos ex itineris Neapolitanum de Caesarianum exercitum prosectus cst.
78쪽
MAREsci ALLvs Chabannius&Nothus Sabaudus quum Borbonium ii chi noncssem, qui quidem euaserat, luemadmodum a nobis demonstratum est Caim tellas proficiscuntur Huius castri praesectiis deditionem facit, simulatque nomine Regis supremi principis denuntiatio facta est. Illic totam Borbonis supellcctilem cuius illeclegantia& pretio nulli Christianorum principum cedebat reperiunt,& polletium publice in uniuersa eius bona mittun Carlatum etiam ipsius castrum 5c Omnes pollesti no publicant. Paucis interiectis diebus Rex Emarium Priaeum quinquaginta cataphr, forum praesectum comprehendi ex suspicione iubet, Sanualcrium pr. xsectum centum nobilium turmae regi Valgitioncm cataphractorum praesectum, qui tum Mori-ro nis praesidio crat,& alios non paucos ex Borbonii clientela. Ex iis tametii cognitum est aliquos coniurationis non ignaros fuisse, quam pro suo in Regem officio indicare debui liciat, hanc tamen illis culpam condonauit. Episcopus Augustodunensis Gener
iis Huralii filius, tametsi quicquid bonorum ciuia sitis habebat, id omne Regis de illius maiorum benignitate adcptus erat, in suspicionem tamen venit quasi consilii de fuga capienda conscius csset. Itaque comprehenditur, deinde dimissilis Borbonium in Itii liam postea consequutus est: qui post Hieronymi Moroni obitum cacellarium Medi
lanensem eum constituit. Rex tamen illi tandem veniam dedit, de bona adempta omnia restitui iussit.Qui; sane omnia testimonio sunt Regem incomparabili fit ille ciementia, uia is ossensus quos bonis & ornamentis amplissimis auxerat, neminem tamento ulcisci, quum iure summo pollet, voluit imo uni uersis pepercit de ignouit, qui quidem ad eius misericordiam coniugerunt. REx Borbonis suga cognita , spes sibi non censilii csse transeundas, quod ver batur ne coniurati pluros client. Gulielmum Gos serium ad ami ratium Boni uetum mittit is autem iam ad Vercellas cum exercitu procos serat qui cum moneat, Vt quae ambo inter se fieri oportere iudicauerant, perficeret. Apud se Alciaconium, Vindocinum, milium Sabaudum,Chabannium cum suis quenque ccntcnorum equitum turmis t iaci. Nuntiatur ci Mottam Nucetanum quem antea demonstrauimus a Borbonio
cum mandatis in Germaniam mistum fuisse cum comite Gulielmo Fust bergo de comite Pellae,qui circiter duodecim Germanorum peditum millia ducebant, progres sum inter Sequanorum Sc Campanorum fines iter instituere. Qua re intellecta Guilio Burgundiae&Orvallo Campaniae prae secto mandat, dent opcram nequid detrimenti ab his regni oris accipiatur, quamque in partem hostem iter habere intclligerent, huc
Vires coniunctas couertant. Alenconianorum dc Vindocinianorum centcnorvin equitum supplementum illis mittit, ipsium vero Alcnconium de Vindocinum etiam apud se tincti Mareschallum quoque Chabannium de Nothum Sabaiadum praefectum print orioapud se esse iussi, quorum opera& virtute uteretur, ubi opus esse Sc rem ipsam ita postulare intelligeret. SEPTEMBRI ineunte anno 1 1 1 3 arniralius tum certior factus de Borbonii fuga, tum mandatis a Rege acceptis ut Mediolanensem expeditioncm perseque o rctur, primum agmen, quod Rex si ipse adfuisset, ducturus erat, mares challo Mommorencio tradit,ipse mediae aciei curam suscipit,& rebus ita comparatis recta Medi lanum ire contendit. Prosper Columna quemadmodum dictum a nobis est aditus Ticini munierat, quod confideret se nostros transitu prohibere: atque adeo mimnire Mediolanum quod inchoaverat, destiterati Paucis ante diebus dux Sibrcia Mon-clia, ubi domum sere habebat, prosectus Mediolanum veniebat. Nobilis quidam Mediolanensis ex eius citcntela, nomine Benedictus Viscontius, ei subiratus, quod peditum quandam cohortem cui praeerat, exaut orasset, quam in ea re iniuriam accepisse videbatur, eam tum vindicare constituit. In eo itinere quum Ssortia humiliori V -- νή. inuo insidens, paucos secum ob pulueris copiam comites haberet, Viscontius cum a, so equa Turcica hecie colloquii proxime eum accedit, pugioncque districto iugulum petere conariar. Dux capite demisto,& corporis quadam dcclinatione petitionem ita coniectam es fugit, ut ferrum brachio tantum acceperit: quod si latiis ipsum petiisset, a tum de illo proculdubio erat. Ille multis licet ins equentibus, equae quam coniiccnderat celeritate ei iesit. Ssortia tanto periculo sc crcptum videns, Moncliana se recipit, quod metueret ne aliae porro essent in ulteriori itinere aduersus se insidiae.Statim
79쪽
rumor increbrescit hoc ictu illum interiisse. Quo audito capitaneus quidam Mediol
nensis Galeacius Bira ius,qui Taurini tum nollrorum copias expectabat ut secum ibi is coniungeret,ut quod ex ulti Regis csic iudicabat faccrct,quum verum de ducis ino te nuntium arbitraretur,nostrosque iam montium angustias ingressos sciret,Valentiam per proditionem occupat est autem oppidum ad Padum flumen infra Caaesum Salmuasum spe adductiis se eam ad nostrorum aduentum seruarc posse: vcrum longe aliter accidit. Etenim Antonius Leua iussit Prosperi Columnae cum peditam Hispanico ocleuis armaturae equitatu Asia prosectus illum Valentia expulit nullo adhuc ad muniendum opere facto, ipsumque ecpit Interima ratius Boni uetus iter sic instituit ut recta Prosperum petere collatisque signis dimicaret Hos autem siccum duces habebat, ni ibreschallum Mommorencium, Badium,Vandcnesium, Miserium, Valerium, prod
minum Carnotensem cum sere MD cataphractis, Lorgium cum v i M peditum Gali rum, luccm Sodi sol cum cum Germanorum vi M dc Helvetiorum sere x v M. Aderat praetcrca animi causa absque ulla praefectura comes Sanapaestus de Valdomontius. Sed antequam haec narro,rcs ad Bayonnam I Fonti rabiam gestas commemorare est op
D I C T v xl est a nobis antea quemadmodum anno I s 22 mareschallus Ch bannius Fontirabiae auxilium tulerat, Ludarum eduxerat, cuius singularis opera intoleranda inedia δc rerum omnium egestate extiti in eius locum Fraugetum iussit Rogis oppido praescccrat, qui marcschalli Castillionaei quum morcretur, legatus crat, pr rouectae aetatis nobilem,praeclarae in re militari existimationis, qvcm Rex quinquagintacquis cataphractis ad defendendum oppidum praeposuerat. Illi praetcrca adiunxerat Petreium marcsch. illi Nauarreni filium, cuius patrem Hispani non multo ante in vinculis necauerant: cum auicni mille peditum tribunum constituerat. Consilium hostis erat ut antea nobis dictum est; ut codem tempore Campania spe auxilij quod Borbonius laturus crat,inuaderetur, Angli de Burgundiones Picardorum fines ingrederentur, de Hispani Fontirabiam obsidione cingcrent: id etiam ab illis perfectu est. Eodem quippe anno i s 2 3 ad sextum Septembris Hispani copias sitas iunxerunt Quod ubi Laut reco Aquitaniae praesecto nuntiatum est,Bayonnam proficiscitur, ut tum ipsi riim Fontir biae prospiceret. Principio Faugeto ipsi tantam virorum cibariorum de telorum resque sototius bellicae copiam suppeditat,quanta ad diuturnam obsidionem serendam &ace rimum hostium impetum sustinendum satis crat. Bayonnam introducit omnem commeatum dc pecorum quicquid ex agris colligi potuit partim ut oppido prouidere partim ne illa hosti usui es lenti Propior paucitatem vero hominum, quod exercitus regij in Italia, Picardia dc Campania erant,Bayonnam eo militum numero quo opus crat, munire non licebat. Accedebat quod verebatur ne hostis dum obsidere Fonti rabiam velle prae se ferret, Bayonnam tentaret.His causis adductiis ipse tueri oppidum dccreuit. His p ANI coniunctis copiis ad decimum sextum Septembris San-janum Luzaeum veniunt,quod oppidum modio itinere situm est Fontirabia Bayonnam. Postero diu Bayonnam terra δί mari eo impetu oppugnare coeperunt,ut nisi ipse Lautrecus adfuisset, verisimile sit, tuum tanta citet defensorum paucitas, cos vi irrupturos fuisse.Sed virtus hominis sortimini tanta extitit, ut totum triduum nossit de interdiu ad moenia continenter staret, rebus omnibus summa diligentia, maxime ostiis fluminum prospiciens.Sic mini habendum est, duo illic este altis lima flumina nauigabilia. Vnum ex D xx parte fluens oppidum qua parte Galliam spectat cingit. Alterum San-iano Piacposecto de c montibus Nauarricis fluens medium oppidum perluit:cxtra oppidum in unum cocuntiquo loco aestus maris quotidie bis tanta altitudine accedit, ut naues plenis velis illuc deducantur. Quae res ciuibus maximum terrorem incutiebat, ob multitudinem nauium quas habebant Hispani α Cantabri. Tamen Laut reci praesentia sic confirmabantur,ut viri, se minae S impuberes manum omnes operi admouerent, S ignauisti, sonius quisque se sortem dc industrium praestaret. Quarto demum die Hispani quum so
l pus nequicquam absumere cernercnt,pedem reserunt, de ad obsidendam Fonti, rabiam iter conuertunt. Illic non eam defensorum virtutem comperiunt,tametsi abunde esici virorum dc omnium quae opus sunt.Fraugetus cnim post paucorum dicrum
obsidionem, firmissimo licet munitus praesidio,oppidum magnum, dc quo vi nullus a cessita
80쪽
cessiis patebat,per ignauialia hosti tradit, ut sarcinis saluis abire liceret. Quanquam hanc causam afferebat,se ad tam turpem deditionem inuitum deuenisse, qMod Pctreio mareschalli Nauarrcni filio cum hoste commercium clandestinum intercederct. Nihilo secius Fraugetus Lugduni in edito theatro sacramento militari δί nobilit iis insignibus Glutus,& ad plebeiam conditionem cum lua posteritate reiectus cst, quodpcrncgligcntiam&animi dcicctionem Petreij coniurationi non occurrisset, si
modo veram cilc constaret. A MIRA LIVS Boni uetus ut nunc ad cunarcuertatur orati H recta Prosperumpctcrc coepi Vt cum eo praelium committeret. Antonius Leua Astae certior factus nostros transire,summa qua potuit celcritatc trans Ticinum se recipit. Hac re factum est viamiralius Nouariam& caetera Omelinae oppida capcrct. Prospcr grauissimo morbo decumbens se pensili vehiculo desercndum ad Ticini ripam curauerat, tanquam praelium inire vellet: vcrum ubi per nuntios intellexit nostrorum praecursorcs ad ripam ipsam progress os suisse, de transites impediendo propter minimam vadi multis locis altitudinem,desperare coepit: grauiora tormenta aenea Mediolanum rc mittit. Postridie audit reliquas nostrorum copias ad Vigevam csic, iamque machinarum vi Ge manos pedites Caeserianos qui transitum obsidebant, summotos esse ostros etiam tum equites tum pedites transirc coepisse.Tum non parum a se crratum ine licet sero, agnouit,qui fluminis transitu excrcitum Gallicum rcccntem, cuius vis in impetu est, prohibendum suscepisset. Igitur Mediolanum se recipit: quo quum venisset, tanto metu perterritos rcpcrit tum milites tum ciues,ut relicto oppido Laudam se recipere cogitaret. Sed res adeo insccli citcr casu ncscio quo miratio ccssit, ut consilio aliquot
Mediolancnsium,in primis Galeacij Viscontij,sic adduci pateretur, qui docebant, si recta illuC duccret cxcrci tum,milites non poste contineri quin spe praedae in urbem irrumperet, quo efficeretur ut urbs nulli usui Regi esset. Sinaiticio Galcacium ipsiun cum ci- Amirata, b litibus colloquutum mitteret, perfecturum illum, ut Caesariani Vrbe pcllerentur, pecuniaeque ingens quaedam summa ad besti impensas conficeretur. Ista Galeacij oratione adductiis miratius secundi illius auspicij cursum non tinuit, sed biduum illic aut triduum commoratur,dum Galeacius cum Normaniae quaestore generali Boctio M diolanum proficiscitur. Colloquia diuturniora, SI ad cxtrcinum verba mera repcrta sunt : inde nostri exorcitus pernicies cosequuta est. Dum enim lcmpus ducitur, Prospersuorum animos ex tanta trepidatione confirmat, sarcinae ad profectionem iam coli dis & expeditae deponuntur,sium ma celeritate S incredibili tollorum numcro vallum locis maxime labefactatis init iuratur. Dcinde quum sibi non satis csse virium animaduerterct ad plures urbes defendendas, Mediolanum tantum, Crcmonam S Papiam tueri decreuit,rcliqua ducatus oppida dcscrit, dum nostri cxcrcitus impetus deflerite
secret, hycme iam propinqua infringeretur. Ad quas res perficiendas Antonium Le-uam Papiam mittit, mille homines Alexandria eo deducit, praeter duo millia quos ει
cum Leua ducebat,pedites alios pari numero Cremonam mittit. Amiralius Alexa driam, quam desertam videt, Bustium Ambosium clun duobus equitum leuisam turae millibus mittit. A MIRA LIus errore in quem vana spe lusius inciderat animaduerso, recta Me- Mia istam diolanum ire contendit,sed serb.Prosper cnim decem militum millia illuc collegerat, praeter ciues ipsos qui iam armis assucucrant. Non tamen incepto destitit, sed castra ad oppidum inter duo itinera Laudae Jc Papiae locat. Monetam mercitu misso occupat, eique firmum praesidium imponit,ut commeatum Mediolanum importari prohiberet. Praetcrca certior factus duccm Mantuanum Laudam venisse cum quingentis equitibus S ducentis peditibus,quos papa auxilio studeratis mittebat, Badium cum octo peditum millibus,quadringentis cataphractis S octo machinis igniariis illuc mittit, lantuanum ibi opprosum iri sperans: at ille nuntio acccpto S viribus suis diis sus, oppido deserto se proripuit. Badius ingressus, impositoque praesidio Cremonam contendit,
periculum facturus num ope nostrorum,qui ctiamnum arcem tencbant, illam occu-
parci. Ad quem quum eo venisici, accessi Rentius Ceres patricius Romanus, cum quatuor peditum Italorum millibus,quos ex agro Ferraricias 5 locis finitimis collegerat.Illi communicato consilio quum viderct ab arce nullam irruptionem aut impetum