Francisci Massarii Veneti In nonum Plinii De naturali historia librum castigationes & annotationes. Quisquis de natura aquatilium ac remotiore piscium cognitione edoceri cupis, hunc Massarij commentarium eme & lege. ..

발행: 1537년

분량: 419페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

151쪽

tur primo nanq; de historia inquit: Quae autem in genere natante pedibu carcnt, haec aut pliam natant, ut pisces, quoru alii quaternas, binas scilicci parte prona,& binas supina habitat,ut aurata, ut lupus.& libro ctiam ciusdem histori sccundo. Pisces igitur, ut O do dixi, nec amas habriat, neq; meatum geni alium ullum conspiculi: branchias autem rcm habent pecu/liarem, quibus humore quem orc acccperint,cddcit: atq; etia pinnas, qua magna cX parte quaternas ge ruat. attamen logi,binc ita X ta brachias haerent: mugilibus cita quos lacus si pharia gignit,binmatq; ctiaci, qua uittam appellat nonullis c longis, nullis omnino sunt pinnae ut murenae: nec brachia integra estist rispiscibus habetur. Et quarto de part .anityi Pisces inat qui n5 lati sunt modo ratae, aut pastinacae, quaternas p nnulas habent, binas part prona, linas supina. neq; est qui habeat plurcs. sanguine in careret. binas quae parte prona lateribus criatur,oes fors habet reliquis qua subditisunt,carent nonulli X longissior pulcntis, ut anguilla, ut coger, domugitu crius, quod si lacu Sypharu nascitim quod ratione cita probatur. nam si, tinfuice odia, ut ipse Plinius inquit, piscibus datae sint, pedes in animalia quaecunq; ambulant pari numero possideant ex Aristot de nat animal lib.pri morita pinna numero pari, no impari pisces habere secudia natura crit: id ita cofirmatur Luci bis ipsius

P a Aristotclis

152쪽

Aristotelis paulo infra dicentis:omnia quis mouet, aut quaternis notiS mouentur aut pluribus. Quaternis tantum qua habent sanguinem:ut homines binis

manibus binis i pedibus,aucs binis alisvi binis pedi, bus. Quadrupedes pedib.quaternis,pisces pinnis quaternis nam es qua pinnis aut non amplius binis, aut nullis ut serpentes utuntur, quaterni ea quoq; notis nihilominus mouetur. fflexuScnim quaterni in agun/tur, aut bini cum pinnis binis quod etiam decima soctione problematum meminit. Si quis autem Aristotelem in quarto de historia locusta caudam habere, pinnas 'uinas idem inhaerere, tradidisse allcgarcst Dicendum quod Pliniustio intellexit hoc loco de bscibus crusta intectis,qui sanguine carciat, dc pedibus ambulant:sed de rjs qui sanguinis compotes sint,&uice pedum pinnas obtineant nam pisces qui sanguine carent,ut locustar, abscidubio quinas habciat:nec ubcc pedum cum pede obtineant pinnas habet,ut paulo ante,ctulimus X sentetia Aristotelis in quarto de partibus animalium cum dixit: nequc cst qui habeat plures priuatuor: sanguine enim careret. Quibus dira binae, quibusdam tritae,aliquibus nullae. Verba quibus da trinae puto esse addititia nullus nimiis cis est,qui pinnis aut quinis aut trinis naici, isdem ratio/nibus nuper assignatis quod iaci ullus unci tradidit. Napisces pinnis impari numcro natare praetcr natu/ram list

153쪽

ANNOTATIONES

ram esset propterea expungenda sunt,atq; ita legen/dum quio isdam bina , aliquibus nullae Verum qui bus pinna bina ,& quibus nullae commissa sint, diximmus,dc Plinius mox indicabit. In fucino tantum lacu piscis est,qui octonis penis natat. Hoc uidetur esse cotra opinionem Aristotelis in quarto de partibus animalium, dicentis, pisces quatcrnas pinnulas habe re,bina parte prona,& binas supina, neq; csse qui haberct plures.sanguine cnim carerct. Ad quod diceduuel quod hic piscis sanguinc caret,uel quod Aristote les cxcusandus est, quia Italicos pisces, wpraesertim

uno alterduc loco nascentes nosse no potuit. Bina: omnino longis,ut lumbricis c anguillisvi cogris.nul/lae ut murenis. Legendum,binae omnino longis dolubricis,ut anguillis re congris, nullis ut murenis,c Aristotele primo de historia, unde hac Plinius mutua/tur. Ait nim capite quinto Quae autem in genere

natante pedibus carent, haec aut pinni natant, ut pi

sces quoru ali j quaternas, binas scilicet pari prona,& binas supina habent,ut aurata, ut lupus ali ibinas tantum qui longi&lubrici sunt, ut angu ut cogri:

aut nullas omino habet,ut murena: scd ita mari utuntur,ut terra serpcntes modo is simili repunt in humore.quod siccundo tiam iusdem historiar, tulicait λ

154쪽

mis teguntur ut lupus,mugilis qui cadidi appellantur, qui lubrici,pr terquam anginita.Theodorus leues conticit, quoniam deprauatum locum in Plinio no animaduerterat quod si aduertistic ipsi quoq; ut est Plinia maximus mulator, lubrici transtulisset Pli,nius quoquc secundo dotrigcssimo uolumine, murciasicrotam dixit sic lubricum. tenim piscis is dicitur lubricus, qui manibus labitur dum ciactur Piscibus autem longis Aristoteles 8 Plinius lubricis addiderunt ad differentiam corum qui longi de asperi sunt: qua/les quos alcos siue musicllos Aristotele appcllauit, qui pinnis quaternis mouenturi nam qui longi tu brici appcllantur, pinnis tantummodo biniS natant, ex Aristotcle primo dc secundo dc historia ut nobis gloriari merito liccat, qui locum in Plinio in cndosissimum ac pene d mortuum uitaeicddidimus Alcyo niuS uero, ut qui semper ex aliorum ingen is sibi lau/dem uendicare studuerit, quum a nobis hanc Latias huiusmodi castigationes nostras didicisset, eas sibit rofecto impudentissime arroga do, Longolio Pau/o Iovio, atquc ali silcrisque uiris doctissimis, absq; ulla nostrae meritae laudis montionc a scipso primum drprehcnsas iactantc cxhibuit nihil ni .ra ingratumni agis ac humanitate omni alienum committere poltcrat quam non fateri per quos profecerit. Adsunt testes Daniel Rhencrius L nato grauissimus, S latinis,

graecis &hcbr eis victis praestantissimus, ta Egnati

155쪽

ANNOTATIONES Xa

noster uir multi studi j, grerum iterarum escierum impense doctus iaccno Victor Faustus in graecis literis celebri fama, multo nomine, ac robus naualibus: quibus iam lustris duobus praueritis huiusinodi locuin Plinio corruptissimu a nobis primu emcdatu oste/dimus. Qui igitur binis talumodo pinnis natat, ut ad Pliniuicu crtamur, eas habet' parti pronae adhqret, nisi latitudo prohibeat casin iuxta caput positas ge/runt, qui habciat:quoniaco loco longitudinc carcant, qua uice pinnaria moueatur. CorpuS cnim ciuS cne/ris pisciu exporreetia in cauda est Causa aut cur mu/rcnis pinnς deficiat eadem cst,qua scrpentes pedibus

uacet aut enim male moucretur, aut nullo pacto moueri possent, si quaternas mouedi notas haberet . uix enim mouerentur,sive propinquas inter se haberent, siue remotas,propter logius interuallum: sed si plures

mouendi notas, fanouiniSuacua essent. haec cadem

causa bipennibus quoque piscibus reddenda st Piscibus icin nulla membra dependent,quoniam eo rum natura natilis est ratione suae substantia: nihil γnim superuacancum , nihil frustra natura agit scd cum sua substantia sanguinem habeant, xtam ciama tiles, non grestiles sunt, pinnulas habent, ut nantes pedibus carent,ut no pedestreS, sed quatiles.pedum

enim additio utilis ad motum, qui in pcdo, hoc est Alo agatur, unde&nomon inditum pedibus est. Ad hoc fieri non potest, tu simul &quatcrnas habeand

156쪽

pinnulas A pcdes, aut aliud eiusmodi membria, cum sanouincia habeant. Corduli quamui branchias praediti pedes habent,quonia penna carciat caudam etiahabent laxa oblatam. Quibus nec branchiae. Aristoteles non absolute negauit murena haber bram chias Ita enim secusso de historia tradit. Nonnullis elonois nulla: omnino sunt pinnae,ut murcnc,nec branchia: intcorae ut caeteris piscibus habentur. Haec ommnia flexuoso corporum impulsu ita mari ututur, ut serpentes terra in laco quoq; repunt. Har ab Asistotele primo de historia, prarcipue quarto de paribbus animalium acccpit Verba enim ipsius haec sunt: nulla omnino pinnae praelonois, scrpcntis speciem referentibus ut mureiam sed flexuoso impulsu corporum, ita humore utuntur,ut terra serpetes sensus est

huiusmodi, pisces longi, wserpentis pcciem rcferemtes, ita in mari utuntur flexuoso corporum impulsu, sicuti serpetes in terra ubi statim interpungatur sicut in hoc codice, ut quae sequuntur uerba, non ad scrpentes,sed ad pisces illos, hoc est murenas reseras. Nam

paulo post inquit Aristotcles, Scrpentis enim ea quoque faciem referunt, xsui corporis sexu pro duabus pinnis tutur,unde fit ut in sicco repore possint odiutius uiuere.ita in alteri non protinus altori cum pedet stris naturae familiares sint minus exanimantur non

enim dixisset Plinius: Ideo ctia uiuaciora talia nisi in/tellexu set

157쪽

tellexisset,liuiusmodi pisces in sicco ctia repere posse,

quemadmodu etiam Aristotclcs. Praotcrea dixit Pli/nius, in sicco quoq; repunt. nam si uerba a ad serpentes cssent referenda, no dixissct quoq; cum proprium dosecudum naturam serpentis sit rcpere in sicco,sicu/ti proprium murenae sit repere in humore quae in sic/CO quoq; repere potest, uiuere, quanq; nydiu sicut serpentcS: nam murenas in terram exire Plinius superius testatus est . Nos haec rescire uoluimus propter codices nonnullos, qui male distincti sunt. Et e pla/nis aliqua non habent pinnas, ut pastinaca ipsa nilii latitudine natat. Aristotclcs primo de historia: Char

tilagine quoq; generis inquit, aliqua pinnis carent, ui

delicet quae planissent, docauda habent, ut rataec a stinaca, ua in ipsa latitudine natant:quod etiam quarto de partibus animaliu repetit dicens: siquatina dora na pinnas lateribus accommodatas infra gerunt propter amplitudinem partissuperioris quς autem par ii supinae commisi esunt, eas iuxta caput adiunctas habent nihil enim latitudo impedii, quo minus mo/ucantur, sed pro superis illis has gerunt minores ius quae ad latera applicantur. Torpedo duas iuxta cau/dam pinnas habet,pro reliquis latitudine utiKkutroque sui corporis semicirculo quasi geminis pinnis nutat . De pastinaca dotorpedine infra suis locis dissere,

mus. it quae mollia appellantur, ut polypi, quonia pedes

158쪽

pcdes ulcem pinnarum illis praestant. Aristotclis primo eiusdem historiae, quae autem inquit, pede hobcre putantur, ut mollia, tum pedibus ipsis, tum pirunis natant. quidem ius celerius iner autem lucus ducitur, ut sepia, loligo. polypus potest, sepi lovgonequeunt. ΕΣ AS I TAE VIGESIMO PRIMO

Nouillae octonis uita ut annis. Haec onuit Plinius ab Aristotclc mutuatur,ita cinim octauo de historia tradit. Vitiam guillis nonullis, uel ad scptem octoq; annos protrahitur. Durant xsinc aqua senis diebus aquilone spirante, austro paucioribus. Aristotclc codem loco uiuere inquit anguillae e Xeptae aquis, uel addicin quinta sextum c possunt,d aquilone plures diatius durant, austro minus Thcophrastus libro quin/to, de in qui degut insicco, inquit Languillam de mu/renam diutius posse cxtra humorem uiucre, co quod paruas branchias habeant,d parum humoris admit/tanti it hyemcni caedem in exigua qua non oletarant, nec in turbida. Aristotcles ibidem in si aestate anguill e de lacu in piscinam transseruntur, uiuere ne queunt i sed si hyem , facile sedis mutationcm patiuntur. nullam deniqueuchementem in Mionem tota/rant

159쪽

rant: quide aestate, tiam si in frigidam aqua trans

feraS, omne plerunque intercunt, quin dosi exigua in aqua stabulcntur, pereunt, quod idem de caetcris pi/scibus uenit strangulantur nim si sempc cadem in aqua exigua uersantur: quomodo spirantia anima/lia intcrcunt, si in acre exiguo claudantur. Ideoq; circa vergilias maxime capititur, fluminibus tum praecipue turbidis. Aristotcles ubi supra: Anguillae in qui paucae quaedam certis 3 locis uescuntur limo atquc duli js, si quis apponat Scd plurima dulci hu/mor uiuunt idci in uiuariis anguillari js data opera servant, ut quam maxime pura sincera si aqua, as fluens semper 5 cmucias per ripas ubi uiuaria cx/truuntur . nam nisi aqua sit clara, breui strangulatae intereunt branchias nimia boni exiguas hinc tur bare aquam soliti sunt qui cas piscantur. Et quidem in Strymone amne circa vergilia capiuntur tunc enim aqua dolutum aduersis flatibus inturbatur. alioquin satius cst quicsccre. Pascuntur odibbus. Ibidem Aristotclcs: Victus inquit suuialibus etiam tum cae mutua sui generis pnaeda, tum c lictaba, radice, & si quid in coeno comperiant noci opo tius passecro, interdiu siccedere in altum soliti sunt. Exanimos piscium solae non fluitant. Aristotc/les item ait Anguilla: non superfluitant mortua , nec sursum ut caeteri pisces maZima parte efferuntur. Sunt

160쪽

Sunt him uentre exiguo.pingue in paucis inest, plu/rim, o carci Anguilla piscis si longus dc lubricus,

duas pinnas propc branchia gerenS, cui fel in iecore ilicst,exigua in gula.quo in genere neq; mas, neq; cemina est iaci prole ex sic aliquam potest procreare. ncc uero capta unc aliqua est, quae aut semen genitale aut oua haberct mcatus quoq; uc semini, hic uul uae accomodatos nulla rescissa ostendit.Sed hoc unuinter sanguine genu totum sine coitu, sine ovo pro creatur.quod ita sis argumento c5stat quod in nonnullis seculentis stagnis aqua omni Xhausta' limo detracto anguillae denuo generantur,ubi aqua accesserit pluuia.nam siccis temporibus gigni nequeunt,e/tiam in lacu perciani, quippe quae imbre dc uiuant&alantur. sed hoc genuS non coitu, non ovo creari apertum est sed qui cam capillamcntis dolumbesis quaedidam simili interdu adnexa sibi cretem uidisse tui, inconsiderate id asserunt ante in aduertant qua parte illa 'cratur.nc linim aliquid iusmodi cst,quod ani/ma rcci,nisi prius generarit ouum,quod in nulla an/guilla uisum est.Et quae animal gignunt, suo in utero

foetum continent, non in uentriculonia cnim non se/cus concoquerentur primodia cniturix.Scd certe exris prodeunt qua terrae intestina uocantur, quae sponte in luto huminent i humo proueniunt iam aliae

absolui ex his uisse sunt,alis scalptis discerptisq; intus

apparucrunt

SEARCH

MENU NAVIGATION