Vocabvlorvm latinorvm qvae ad mortem spectant historia

31쪽

Inspicias vers. 393 sq. adde quod ea absem δε-- Moemere nati semineos octilos stinuere tui.

Quid nonne insolens Auguste aetate oes functus usus inter alia causa fuit, cur olim auptius in programmato Lips. 1849 consolationem ad Liviam non solum ab Augustea aetate sed a tota antiquitate abiudicaverit 3 imirum id etiam Skulachium non effugit, sed haec dissicultas eum non movit dicentem doctos sine sottae ingetheu et glos,

Wen inrue siligere Argumente idersprecten. An Vero recte censuerit Sistachius, si hanc rem nullius momenti esse sentit, iure quaerat quispiam, nam defunctus nude positum mihi quidem multo tolerabilius et prius receptum esse videtur quam funestis. Itaque iterum haec quaestio disputanda erit certe etiam audiendi sunt Birtius' et Husbnorus qui hoc carmen una cum duabus in Maecenatem elegiis tempore Iuliorum et Claudiorum dominationis compositum esse sibi persuaserunt idque optime etiam quadraret ad tempus, quo exempla, quatus funem nude adhibitum occurrit, plura numero inveniuntur. Conferas: Senec. hyest. 749 ne tegat functos humus. Benec Medea 999 coniunx socerque iusta iam functis habent a me sepulti. Stat ri . U. 15 nec livida tabes invidiae functis quamquam et iam lumine cassis defuit.

ibid. IV. 511 IV. 483, ΠΙ. 11. item B. 440 B. 160 B. 1130. Multo autem saepius defungi pro fungi invenitur velut

in titulorum unaquaque fere pagina exemplo sint: Senec. ad Glyb. IX. 2 nam si nullus defunctis sensus superest. Τacit ann. 15. 22 defuncta est virgo Vestalis Laelia. B. 13 quam iam prope nuppium miserae defunctae sunt

ambae.

Sed exemplorum quae in immensum augeri possunt, modus sit.

1 Ad hexametri historiam symbola . 68. 2 in ne a Berotinensis tom. XIII anno 1878, p. 14 sqq.

32쪽

usquam autem pergo in iis, quae mihi absolvenda sunt, nonnulla praemoneam. Cuique enim homini natura insitum est, ut metu quodam afficiatur rerum omnium quibus aliquid terribile inest idque maxime animo observatur, si tale aliquid Verbis exprimere cogitur. Quem metum et apud singulos populos diversa vehementia esse manifestum sit. Atqui Romanos imprimis huic superstitios metu effusius indulsisse inter omnes constat. Quod luculentis exemplis ut intellegas, te considerare velim illas voces Manes di boni, qui re vera daemones ' placandi putantur edi Ovid. Fast. Π 548 sqq.)et areae sc quae parcunt, quamquam ea ipsae homines acerbo funere mergunt), exempla duo praeclarissima. Eiusmodi plura etiam in vocibus pro mori sive mors adhibitis animadverti nunc demonstrabo. Sed apertum est homines ut terribile, quod vocabulis mori atque mors inest, effugiant tum maxime studere, cum de Vera morte disputent. Itaque non mirum est, quod imprimis in arminibus sepulcralibus et scriptis consolatoriis, quorum scilicet scribendi ratio par est, exempla huiusmodi suppetunt. Ac primum

quidem c0 08cas Velim, quaenam substantiva ominis causa pro mors adhibeantur. Saepissime occurrunt Vocabula

dies, hora, quies.

Adiectivorum ex numero, quae his substantivis accedunt

nam absolute numquam poni solent Hasteram haec: m rem' ultim , certa' ater, dis , iniquus, debitus, inmaturu'inesitabilis, fatalis, miserabilis. Exempla cum ubivis sint obvia, satis habeo nonnulla pr0ferre, quibus a dies addit aliquo adiectivo vocis mors vice fungitur. B. 1036 florentem vita sustulit atra dies. B. 554 inmatura dies male te abstulerat.

et saepius est B. 1159 B. 1160 B. 1155 B. 1304.1 Tibullus enim dicit II. c. 37. neglecti mittunt mala somnia Μanes.

33쪽

b hora. B. 367 aspicite hanc speciem, iuvenes, miserabilis hora quoi lucem eripuit. B. 389 sed nimium subito fatalis me abstulit hora. o quis8. B. 1282 inmatara quies quos abstulit, hic siti sunt tres. B. 1170 mors cuncta eripuit, dira quies hominum.

Substantis quies, ut hoc obiter adnotem, adquie8cere requiescere quiescere Verba respondent, quae nimirum minus mori notionem circumscribendi causa ponuntur quam potius locutionem iacere in sepulcro devitandi gratia; nam saepissime animadverti potest magna industria sepulcrum Vocabulum vitare adamavisse auctores titulorum. Quae dixi ut exemplis illustrem,ennumerentur nonnulla Vocabula, quae pro Voce sepulcrum adhibita inveniuntur: marm0r: fere cupis quicumque meos in marmore castis B. 541;

saxo lus hic de s solus regat in se aspicias . . . . 848. Saxus magna hominis hic ossa tegit sanus . 415. monumentum Maeo cara viro monumentumserit amantiB. 1138. tumulus reliquiae cineris tumulo mandata qui ount B. 1189.

et saepius odi. B. 473 B. 1208. tumuli his λω Manimis timiais Aelia Salina B. 442 D. etiam B. 1181 1151.

Iar Ditis quem genuit, genetriae serum tenet in lare Ditis B. 442. aeterna domus aetereamque domum petimus et nemlaborum B. 1190. leti domus ineis, levio erante quei aspicis lecti domus, morare remum B. 55. perpetuum otium otio sum perpetuo tradita B. 1567. aeternus torus: igitur, domin Oppi marite, ne doleas mei, quod praso si sustineo in aetemo toro adventum

tuum B. 1567 v. 15 sqq. sarcophagus: dulci Proserit e uuae Vincentia quondam sarcophago hoc tegitur . 638 cfri etiam B. 1301.

34쪽

requies fati: hae illi nune requies fati, hae sedes ariem B. 25. Sed iuvat adnutare vocabula uisacere, adquisseers, requiescere idem ac in sepulcro aere significantia recentioris originis esse, in prisca autem latinitate ea pro mori es8Θadhibita legimus enim apud epotemHannib. 13. 1: si vir fortissimus vliis uariisque perfunctus laboribus

anno acquievit septuagesimo. nec aliter hoc verbo utitur Val. Max. IX. 12 ext 1:is enim ad consulem perductus . . . caput operuit --nis νε snibu conpresso spiritu inter ipsas ustodum manu eaeoptata securitate adquievit.

Addas etiam locum aestinum ann. 14. 4:ae praelia vicensimo aetatis anno inter centurions ει militas, nondum tamen morte a tάωcebat.

Sed ut ad rem revertamur quaenam alia substantiva mors vocis Vice fungantur videamus. Iam ad ea pergamus, quae ad Stoicorum doctrinam respiciunt, quorum ex opinione mors iam nascentibus fato denuntiata et naturae necessitate omnibus destinata est. Quae sententia Stoica aptissime e primitur formula hac: nascentes morimur, inis ab origis pendet qui Versus sumptus est ex astronomicis quae anili vocantur IV. 16; redit hic versus B. 1489); paulo aliter eandem sententiam expressam iuvenies in titulo B. 1567:

mora tenim hominum Natura, non poena Si cui contigit nasci, instat et mori. Qua ex doctrina manavit primum illud natura comedere sive naturae reddere id quod nos dicimus de Natur einen Gibut gaesen inspicias: Suil lag. 14. 15 pater, ut necesse erat, naturae concessit; paulo aliter dicit Cic. pro Cluent. 29 qui naturae satisfecit; Nep. de reg. 1 5 ex his duo eodem nomine morbo naturaedobitum reddiderunt. B. 93 decumo anno vitam et lucem reddidi sc naturae).

35쪽

B. 965 nunc in hoc sepulcro quiesco reddito naturae debito. rim saepissime legitur in titulis illud faciendum sive Destin vis fuit: e mussi gestasim quae Verba sensu plane carerent, nisi sententia lege uel necessuist naiturae faciundum fuit supplenda esset exemplo sint: B. 147 dolere noli mater faciundum fuit; B. 150 aetas properavit, faciundum fuit, noli plangere, mater. Locutioni faciundum est respondet seniundum est, quod iterum nobis obvium fit in titulis: B. 242 hospitium tibi hoc invitus venio. veniundum est

tamen.

Eandem ad doctrinam Stoicam referenda sunt haec quoque Vocabula pro mors adhibita

fatum sors fortuna.

Verum fatum et fata, quin etiam forma fatus' occumrit - pro mors usurpari exemplis confirmare supervacaneum esse puto. Itaque satis sit nonnullo locos afferre, quibus fortuna et sors eiusdem notionis partes explent. B. 980 saeva parentibus eripuit fortuna meis me. B. 456 o, quam dura tibi . . . fortuna, quae te sub artara misit. B. 1440 hac quoque nata iacet, etronia, Sorte perempta. B. 467 sed iniqua sorte maligna rapta iaces. Τum animadverti potest titulorum auctores vocabulum mors ita quoque devitare adamavisse, ut ex circumscribendi ratione eluceat valuisse in iis deorum infernorum religionem. Ex numero deorum, quorum aliquoties mentio fit, enumerentur hi: B. 1311: ersephone votis invidit pallida nostris, et te praematuro funere rapuit. B. 1223 omnes aeque rapit Ditis agerba manus. B. 1058 at saevos luto rapuit me ad inferna templa. c. I. L. ΙΙ. 2255 dii manes receperunt Mulliam.

1 exempla congessit itschi opusc. IV. p. 24 sqq.

36쪽

Saepissime autem arcae auctores mortis nominantur: legimus enim: B. 1156: lardam crudeles nimium imperasti rumpere fata mea; B. 11 14 cum mea Lethaeae ruperunt fila sorores. B. 56 si longa magis duxissent fila sorores, aequius iste lapis complecteret ossa paterna; quae centum aliis exemplis confirmare possum. Deinde etiam rati habenda est Vocis sopor, quae ubstantivis ominis causa adhibitis addenda mihi visa est. Etenim

mortem cum sopore Vel somno collocarisse Veteres satis constat; nam raecorum litteris picturisque hanc sententiam non raro pulcherrime illustratam invenimus. Subit me picturae illius praeclarissimae recordatio, qua diatres Mors et Somnus mortuum sepulcro condituri emuntur. Hac in re unicuique excitatur memoria Lessino quoque disputationis, quae inscribitur: is die Allentasnaod gebildet qua in commentatione aliam graecam similis generis picturam Lessinius sagacissime interpretatus est. Neque aliter Romanos censuisse docet Vergilius Aen. VI 278 scribens sic: tum consanguineus Leti Sopor. Hinc sopor pro mors dicitur. Atque iam lautum hanc vocem adhibentem observamus Amphitr. v. 303 sqq. iam pridem videtur Dorum, heri quod

homines suattuor in soporem collocasti nudos et

ibid. 306. At sapius sopor occurrit addito aliquo adiectivo, velut

inspicias: Mor. m. 20: nam licet aetereum per nos sic esse soporem nec desiderium nostri nos adficit ullum. Hor. L carm. 24. 5 ergo Quintilium perpetuus sopor urget γB. 1666 ... ea ram sopor altus habet . . . ita verissime restituit uechelerus.

37쪽

Simili ratione sopuus pro mortuus occuriit. exemplo sint: Lucr. ΙΠ. 20 nec sibi enim quisquam tum se vitamque requirit, cum pariter mens et corpus sopita quiescunt. Lucr. m. 902 tu quidem ut es leto s0pitus; Lucr. m. 1036: Homerus quiete sopitus. Exempla ex titulis mihi praesto non sunt, quamquam quin talia inveniantur omnino non dubito. Quoniam de substantivis, quae vocabuli mors Vice funguntur, disputavi, nunc ad aliquot verba iterum maxima ex parte ex carminibus sepulcralibus allata animum derigamus, ut quaenam in locum notionis mori supponantur voces cogn0Scamus; exemplo sint:

a si hat ausgelebo. B. 1304 cara suis Vixit . . . quam properans fatis pressit acerba dies; B. 567 vixit, rapuit quam mors in limine vitae; B. 381 vix viro cara custosque fidelis; B. 106 viri beatus dis. b iam non est zzz re istisitat mehH. B. 423 Oppia iam non est; B. 152 mater monumentum fecit maerens filio ex quo nihil unquam doluit, nisi cum is non fuit quam eandem sententiam pulcherrime expressit hamisso poeta verbis praeclaris Nun has dumi de eraten Schmeragetan eqs.); elocutio eae quo sis eae qua nihil unquam dolia varie mutata occurrit in titulis velut C. I. L. n. 23176,

24243, 628, 19100. o fuit m erris disin), quod primus Lucretius usurparisse videtur dicit enim III. 15:

iam fuerit, neque post unquam revocare licebit; redit haec vox apud Verg. Aen. ΙΙ. 325:ἡfuimus' es fuit Uum et ingens gloria Teucrorum A.

Inde in titulos migravit inspicias c. I. L. V. 3676 fuisti vale;

38쪽

Sicina annorum XV . . . fuistis Valete; quae tria exempla immermanno i debeo. Hic etiam omittere nolim adnotare vocem fuit interdum accuratius explicatam occurrere ita ut auctores titulorum quid de condicionibus post

mortem senserint ex iis cognoscatur. Meram exempla haec: B. 247 non fui, fui, non sum; non desidero; B. 1585 non fueram, non sum nescio, non ad me pertinet; B. 800 non fueras, non es, iterum nunc desines esse; B. 1496 olim non fuimus, nati sumus, unde quieti nunc sumus ut fuimus cura relicta vale;

C. I. L. n. 258 non fui et so non ero, non mihi doles; C. I. L. Π. 1434 nil fui, nil sum; et tu, qui Viris es,lude, Veni.

r haec iam ad graviora perventum est exempla enim, quae modo exseripsi, ad quaestionem quid Romani censuerint de inferis vel de vita quae post mortem latura sit respicere in propatulo est. Sed non a me postulabitur, uti a capite tamquam exorsus quae his de rebus illis temporibus disputata sunt exponam adeantur de his quaestionibus libri philosophici atque mythologici.* Sed iuvat monere id, quod iam ab aliis dictum vidi, discrimen facere opus esse inter Viros doctos et non doctos vel plebem; nam aliter hi, aliter illi do condicionibus quae post mortem sunt, senserunt. Etenim Virorum doctorum non pauci fuerunt, qui aut vitam futuram esse negaverint his succurrit Lucreti auctoritas dicentis m. 640 , quod sol uti et partis disredi in ruis, dicitur1 Zimmermam l. l. p. 27.

39쪽

de anima millest, aetemam sis naturam abnua esse, siVe Epicuri magistri ipsius, qui teste Lactantio divin. inst. III. 17 33. contendit sic nam quod cum eorporeis cirur, cum corpore interm neccesse est ingener Epic fg. 336h- aut saltem valde dubitaverint. Nullum Orcum esse, nullum Acherontem, Cocytum ait Cic. Tusc. Ι. 5-6, lusisse illa poetas et vanis Vulgum agitasse terroribus neque alia leguntur nat deor Π 2 qineve antis tam cor inveniri potest, qua illa, quae quondam credebantur apud inferos portenta extimescat item Lucr. 978 sqq. conferas etiam quae exstant apud Iuvenalem M. II. 149-152:

esse aliquos manes et subterranea regna et contum a Stygio ranas in gurgit nigras neo pueri reduvi, nisi qui nondum aere lavantur.

Quin etiam Seneca recentioris disciplinae Stoicae princeps num re vera animam immortalem esse et loco nescio quo permansuram esse sibi persuaserit iure quaerat quispiam. Sunt scilicet in consol ad Helv. 11. . ad Olyb. . . ad Marc. 25. 1 sqq. loci quidam, quibus id quod desideramus in propatulo esse existimetur, quamquam eorum quae locis quos modo dixi de sede animarum mortuorum disseruit multa ficta magisque consolandi causa excogitata esse credo, quam quae ita se habere ipse auctor arbitrari videatur, tamen in epistulis non paucis nec non in consolationibus ipsis talia leguntur, quae in contrarium vel saltem ut eum dubitavisse censeamus nos impellunt huc conferendi sunt loci hi:

ad Marc. 19 5 mors dolorum omnium et ni eat ultra quam mala nostra non Meunt, in nos in illam tran ut istem in qua anteq-m nasceremur is imu reponit epist. 102 2 itisabat δε atomitia animarum quaerere, immo mehercula erodere praebebam enim ne Deilem opinion ta magnorum virorum rem gratiarimam promittantium magis q-m probantium.

40쪽

epist. 63 16 et fortasse, si modo uera sapientium fama se recipitque nos om aliquis, quem putam- perime, pra

Graviora etiam argumenta sunt haec epist. 54. 4 mors eat non esse . id quale sit iam solo . hoc erit, quod ante

me fuit. Aecedit quod legimus p. 77 11 non eris, me fuisti. Hoc ultimo exemplo e reducimur unde progressi sumus; nam eandem locutionem in titulis quoque inveniri supra vidimus. At tamen in universum tituli testes sunt ea, quae a philosophis et viris doctis de inferis et immortalitate animi sunt disputata, non magis lecta creditaque esse a plebe, atque quin titulorum plebeiorum numerus maximus sit nemo erit qui dubitet cilla aetate viventi quam nostris temporibus, quibus solummodo inter viros doctos eruditosque tales quaestiones explicantur. Itaque Zimmermanno plane assentior

dicenti . l. p. 28: Die Meniger religidsen cogitat de eloc tionibus velut si quid sapiunt manes' conferas B. 180. B. 1555. B. 1177 oder irreligi0se Inschristen in nichigahlreic genug, um de Eindrva, de die laschriste im

trachiungen, Me vir si aut de laschriste finden, ausser- licher bequemun an die Formen des hereschende cultus, Ddankeniose seWohisest, beWusster Heuehelei seine Ur-sprung Verdanken in liberetegender Mehrgah aberraind diese Stetne ebensoriel unverdachlige Zeugnisse eines aulaitatigen, naive und innige inaubens. Sed ne longius aberremus, ad rem redeamus itaque vocem mori devitandi causa etiam tales adhibentur locutiones