장음표시 사용
31쪽
I is, qui habitantes in una domo mutuo sidcm dabant, quia adhuc Ciat Illa copula futura, & comunicat IO OpCrum . Ob id iudicio meo)veiba quibus Michoacanenses utebantur in suis matrimoni js, cum essent de futuro, noest quare necesse sit intelligere de praesenti , sed remanentibus eis cm in 1 uaprimaria , & propria significatione defuturo , Omnia recte fatuantur est erum N ic sitimis matrimonium post
Adde. Quia csi ne ophiti ante bapt.
'flent carnales nimis., non probe inteligebant vim vinculi isticis traditionis corporis , sed solum carnaliter sentientes, ad c 'pulam carnalem te rCoant. Ob quod cum allud est et futurum , promittCbant de sta iuro .
Item . Qelia lana utuntur & de suturo, Sc de praetenti, cima sunt instructia religiosis de differentia promissio nis in praesenti, Vel in futuro. Signum
ergo est, atrie non profer bant vet-ba de futuro pro de praesenti, alioqui quorsum modo verba nautarent: si ideollet conlcraliis ante, qui & modo pSi verba de suturo, quae in aliJs co- tractibus vere sunt de futuro, intelligerentur de praesenti: & talis es etc5munis modus intelligendi, matrimo nium efficerent, & non sponsalia. Haec patet. Quia verba sumenda sunt secundum communem sensum, ut patet ex supra citato. c. Ex litteris. de j pon
Sed nunc restat argumentis facis facere . Ad primum concedimus verba ad placitum ex impositione hominum significare animi conceptus . Et quando dicitis , Q, per ipsa verba volebant explicare traditionem de praesenti. : negamus, quia semper intendebant aliquid poti futurum. f. consummationem copulae, & operum communica. tionem. Et ob id non faciebant nisi sensum de futuro. Ad. r. Iam ex dictis patet, quomodo ill1 textus non contra nos, ted propter nos : quia cum verba sumenda sint secundum communem intelligentiam, & ista sit communis illoru verborum in omni contra istii alio a m atrimonio: sc qui thir, , in re matrimoniali prolata, non ahum habet tensum , a illum, quem talia verba lolent facere apud omnes. Certe voluntarie diceretur, P eadem verba eodem modo prolata , in omnibus alijs a matrimonio intelligantur de futuro : & g, soluin contractu matrimoniali sint intelligenda de praesenti. si qui dein verba illa aeqtii uoca flent, quibus maximum csset in conueniens uti in matrimonio
nam posset sibi facile quilibet singere,st verba sua essent sumenda nuc in senlii de praesenti,& interdum in sensti de futuro , daretur occasio dimittendi proprios viros : vel propria SVXΟ-res . quod est valde cauendum. ' Uerum haec olim dissicultatem afferebat modo autem post Concilium Trident Inum non remanet locus dubitandi cum ad matrimoniti sit requisita praesentia ministri, qui & intelligat expressum consensum utriusque . ut i fra in appendice disputatur .
quintus. consensus mni in sufficiat altero
U A N D o Q V IDEM requiritur cosensus expressus ad matrimoniti, Utriim sufficiat quando unus ipsorum exprimit , & alius non contradicit . Et videtur esse dubiti. Qitia cum in matrimonio Vere trani feratur potestas corporum, non Videtur ille qui exprimit consensum, possit uti corpore alterius non exprimentis, gactim non constet ei de conseia sit, illicite uteretur re aliena,& peccaret.
Si sufficeret cos esus expressio vni', etiam sufficeret ad matrimonium Pnullus exprimeret . quod supra probauimus falsum . Probatur sequela Quia si iste potest licite uti corpore al
32쪽
j s Iritna pars speculi coniugiorem.
terius , quia ipso exprimente , alius non contradicit: etiam nullo ipsbrum ad inuicelio contradicente, polient mutuo sibi exigere debitum , & reddere :quod est falsis simum . Pro solutio Pro quo notandum : φ multiplicinen φῶ R, potest contingere , ivno expri' mente consensum alius non exprimat.
Vel quia unus exprimit, & alius non dissentit, neq; consentit, nec nomine ipsius aliquis dat consensum. Vel contingit, i uno loquente, alius pro se , non loquitur praebens assensum : sed tamen parentes, vel cognati, qui illius curam gerunt, praebent assensum nomine ipsius: & talis non contradicit: cum tamen posset. Uel potest contingere, P alter non exprimit co sensum,
sed alii, ad quos non spectat cura, CX primunt consensum. His suppositis sitis cenelu.' prima. Si unus exprimat consensum, altero non exprimente. nec verbo, nec signo, nec facto aliquo , nullo modo est matrimonium . Probatur ex textu ,
Cum apud. de sipon. Ibi determinatur matrimoniu emci ex consensu illoruduoru ,.qa colun gutur , sed no log turde cosensu interiori, ga ut supra ,sbavimus ille no sufficit, ergo loquitur Abbas. de expresso consensu utriusq;. Et ibidem Abbas adducit Hosti ensem dicentem de muto, surdo, caeco, utrum posiae sit contrahere matrimonium . Et respondet. Aduertendu elt,virum possit exprimere suum consensum in contrahendo . & tunc debet admitti, alias autem repelli. Ex isto doctore funaitur argumentum pro conclusione . , Quia si sum ceret expressio consensus in uno, alter qui non potest exprimere, non esset repellendus a matrimo- Nieola. nio. Et conci illio probatur autho. Nicolai Papae 27.q 2. cap. Sussiciat solus secudum leges consensus, de quorum quarunq; consensu , & coimiistionibus agitur, qui solus si defuerit, cetera etcu ipso coitu celebrata, mistratur. Ecce requiritur utriusq; co sensus Et nodebet intelligi interror solu, qa iste no Hugo. I i. a. stilicit. Urgo est necessarius exteriordes a. p. II. vitalis': IIoc etiam patet autho. Hugo. de sic ram. lib. r. par. I I. Vbi diciead matrimoniti esse requisitam expressam promissione utriusq;. S. Tho. in s. Tho. let.
q. d. 27. art. 2. ad. 3. q. I. Matrimonium art. r.
fit ad modum aliorum contractuum νsed in talibus necesse est si debent tenere) ut sibi inuicem volutatem suam promant aliquo signo exteriori. Idem Scot. Et probatur textu illo , Consul ,'tationi tuae . de spontallbtis, IbIdem 38. q. i. ar. I. ponitur casus cuiusdam mulieris,quq q. a. ad valvas ecclesiae veniens cum sponso suo, negauit se in eum consensisse ,&determinat Papa si sponsus legitime probauerit consensum mulieris, non credatur eminae, alloqui no co-pellatur contrahere . Summus Pontifex determinat matrimonium fuisse , si consensus uxoris probetur, & eo se ci usio , non : sequit tir ergo , P ad matrimonium non sum cit expressus consenstis unius. Nam certum est, i vir expressit consensum suum.&non probatur matrimonium , si foeminae non probatur consensus ,& non ob aliud,
nisi quia Ecclesia praefurnit, si consensum non expressiit, q, non consensit: ergo requiritur expressio consensus ,
ex parte utriusque, vel per se, vel per
alium. Et adhuc probatur . Si esset matri- z. Ratio. monium uno solo exprimente consensum, altero tacente,& non contradicete : ex hoc esset, quia qui tacet consentire videtur, sed non ob hoc: quia quando agitur de obligatione personali, tacens habetur pro contradicen te. T. De procuratoribus. l. filitis fami- Qui do quilias. g. inuitus . ubi dicitur, O si is qui
constituitur procurator, eli praetens , sentire.& tacet, non videtur consentire. SI I. Cor. 7.
ergo in tam leui obligatione personali, qui tacet non videtur consentire, quanto magis in tanta de tali obligatione persionali matrimonij, in qua total1 ter corpus transfert suum in alterius potestatem , non est praesumendude consensu, quando est taciturnitas Θ cImo praesumendit m est, quod contra
Matrimonium Sc est fac ramentum , & est contractus, & inquantum est fa-
33쪽
cramentum, non lassicit expressito co- sensus unius, nec in quantum contractus, ergo nullo modo susticit. Primum patet .c.Tuae fraternitati. de sposalibus , ubi dicitur verba requisita CXprimentia utriusque consensum . Ite.
Quia in sic ranaetis est requisitum aliquod sensibile signum , & non videtur' aliud , nisi expressio consensus. It C.
In quantum est contractus quidam , cst necessaria expressio consensus ex parte Vtriusque , quia contractu S ciuit is , quo obligantur mutuo con trahentes , oportet cuilibet contrahentium innotescat consensus , alioqui non obligaret: sequitur ergo lin matrimonio , cum quidam contractus sit, ad hoc quod teneat, & quod
vere obliget, requiritur expressio consensus ex parte contrahentium, S nosufficit quod unus exprimat, & alter non contradicat. Haec est: ratio Dii-ran. qua probat, quod in matrimonio virtute contractus, qui fit in ter duo ) transfertur potestas corporum, ut. s. vir non sit dominus sui corporis, sed uxor, nec uxor sui corporis, sed vir, sed si vir solum exprimat consensum,& non foemina : vir non acquiri t potestatem supra corpus foeminae:
ergo non Vere est contractus mutuus,
nec matrimonium . Patet. Quia si acquireret potestatem ex hoc solo φalius non contradicit, sequeretur θ' aliquis sine peccato posset uti re aliena domino vidente, & non contradicet e. sed hoc est falsum, ergo nec poterit uti vir corpore mulieris , nisi consensum cognouerit. Ut supra dictum est. Confirmatur. Si iste licite utere tur uxore: eo esset, quia illud credit esse situm , sed non est unde nisi per consensum exteriorem, ergo seclusbisto, nullo modo poterit uri absque peccato ipsi uxore . Nam si solum ob id quod ipse expressit liceret: sequeret tir quod si diceret vir, vel uxor, Cou in iam iis simul in unum tanquam vir S uxor , & alter non contra dic Cret, quod ibi esset matrimonium verum :sed hoc alienum a veritate, quia istis v cibis non transfertur potestas
corporum ad inuicem .Hec etiam V a Malo. nd. io. Maxime oportet ista notarc . c cintingit enim apud incolas noui orbis , salti in apud Michoacanenses non raro , quod vialis promittat, & cons2nsum exprimat , alio tam n laconi C. neque contradicente : & postea contrahunt cum alia. Istam sententiantal firmat Guil. dicens. Si ante nulla essent indicia de consen=i eius,n: si P alter protulit verba , non credo praesu metuitum pro matrimoni O . e. conesu.
t. Conclusio. Licet ita sit ' no su D
sciat ad matrimonium consensus CX-pi essiis unius, tamen si uno exprimen te, mutuo se recipiant,& conbum Clar, S in operibus se communicent antequam cum ali Js contrahant, praesumendum est matrimonium , R in foro conscientiae est verum , si non adiit dissentus . in 1a in isto contractu ma- I. Ratio.
trimoni j n 6 potest alter ipsortim pos
sellionem corporis super alterum accipere, nisi altero tradente libere. Sequitur ergo,q, si viro exprimente consensum: alter exhibeat se ipsum in po csessionem , sine expressione aliqua rest habendum tanquam verum matrimonium,& sicut legitimus contractus . De hoc est textus, 2, post sponsalia de futuro, interueniente copula, praesumitur matrimonium cosummatum . cap. His qui fidem dedit. De sponta. Et non ob aliud , nisi quia praesumitur Φ mutuo introduxerint se in corporum possessonem , ergo a simili in proposito . Hoc expres e probatur in c. Litteras. de despon. impub. iunctagio. Et clarius in c. primo, de ira Irrimonio contracto contra interdic. Ecclesiis. Et c. Ad id . de sponsi Et glo. lupra pen. c. de sponsalibus. Cum matrimonium sit contractus , se und Q. sequitur iudicium aliorum contractuum , sed si aliqui ciuilit Cr contrahant de aliquo mutuo,& uno loquente alter statim red lat, habetur tanqlegitimus contractus, Ergo & In praesenti. ut si Petrus dicat Ioanni, do tibi vestem , 8 tu da mihi tunicam : &Ioannes statim det tunicam , & recipiat vellem: dato non loquatur. ha-C betur
34쪽
betur tanquam legitimus eontractus. ergo similiter in matrimonio, si uno exprimente , alter statim consummet matrimonium, & tradat se in potestatem alterius. . Praeterea . Si ego peterem a Petrorem suam, & ipse statim mihi daret, licet no exprimeret consensum, possem licite uti illa re,& esset vere mea: ergo a simili, si vir exorimat consensum, &mulier non exprimat: sed statim communicat viro, & se tradit ei, poterit licite vir uti muliere tanqua vera uxore. sed non posset, nisi verum esset matrimonium. ergo tale est legitimum Ctiam uno non exprimente: si statim sequatur copula, & operum communicatio .
Item si vir exprimes consensum ducit, ego accipio te in meam, & ipsa i telligens , statim se tradit viro: etiam si aliqua non proserat verba,nec faciat signa, erit matrimonium, cum nullum aliud signum expressius ad consensum possit esse quam traditio, qua tradens se viro , in ipsum accipit potest tem . Et pro hoc nota dicit Panormi. in c. litteras . de desponsat . impube. Nec ista secunda conclusio prina econtrariatur : nam prima loquitur secundum 1e solum ex virtute expres sonis consensus unius, quod non est verum matrimonium nisi aliquid aliud sequantur, quod tamen ellet v Tum utroque exprimente , & si nunquam amplius conuellirent. Sed ista secunda conclusio loquitur quando post expressionem consensus ex parte unius, sequitur traditio ex parte alterius , quia praesumitur pro matrimonio. Et est texus ad hoc cap.
Ad id . de sponsalibus ubi illa, quae per
metum consentit, post, per solam cohabitationem praesumitur libere consensiste. Sic in prq sentiarum .Ergo per solam cohabitationem liberam probatur matrimonium . Nam si ibidem Papa iudicat pro matrimonio ex c habitatione libera quando praecesserunt signa dissensus sicut est metus)quanto magis hic iudicandum est pro matrimonio per cohabitationem , ubi
nullus praecessit metus, & nulla eo ctio, nulla violentia, sed est voluntaria cohabitatio, & copular consummatio,& operum viri & uxoris mutua communicatio λ Sic Archiepiscopus Flore 3.par. ti. r. tinus dicit , ψ altero proferente solum , si alia animo consentiat , & permittat se subarrhari, vel dotari,& ex
verecundia tacet, ipsa taciturnitate exprimitur consensus. Hoc notat Hugutius. 27. q. 2.c. Vlt. ' Hoc confirmatur ex glo. In cap. penul. desponsalibus quam Abba. dicit singularem si
emina exprimat consensum, & vir anulum tradiderit sufficit, & communiter sequuntur do isto. ut bene adnotauit Episcopiis Segoviensis Couar-ru. in Φ. Decretalium in z. p. c. q. anulus enim traditur in pignus matrimoni j, signum enim est corda maris &foeminae coniungi ob id sit quarto digito many insertur e ibi sit vena ad cor - a tendens testatur Isidorus, 3 o. q. s. c. foeminae, & Gellius in suis noctibus atticis. lib. Io. Io. & Macrobius. 7. Saturnalium notauerunt, & Plinius lib.
Tertia conclusio. Uno exprimente concla.co sensum, & alio no exprii De te, si pro et tacente parentes exprimant consensum : tenet matrimoniti. siue ille, pro quo consensus praebetur sit pubes, vel impubis. Haec est determinatio. c. unici. de desponsat . impuberum . lib.
6. Vbi dicitur. Porro ex sponsalibus quae parentes pro filijs puberibus, vel impuberibus plerunq; contrahunt ipsi fili , si expresse co senserint, vel tacite. ut si praesentes fuerint, nec contra dixerint, obligantur , & ex eis oritur . 'iustitia publicae honestatis. Idem dicit
glo. super c. Tuae fraternitati. de sp salibus . Et 23. q. Σ. c. Honoratur. Et
probatur. Quia patri incumbit prouidere filio , quandiu est sub eius potestate . sequitur ergo st potest pro ipso promittere, & filio non contradi- Couarn. incente tenebit. Quia expresse videtur
approbare decretum patris. Ex hoc μdeterminari potest dubium, quod Qepe contingit apud indigenas noui orbis , uno ipsorum coniugum expria
35쪽
rt. V I. De consensu parentum.
mente, parenteS CX primunt pro alio . quia tunc si alter non reclamauit, vel non contradixit, est matrimonium . Hanc tamen coclusionem intellige veram , dummodo filius non tacuit, aut filia , propter metum reuerentialem patris, alias no taciturus, quia sic non esset validum matrimonium,nec intelligeretur consensus liber. Et similiter tenere verum in parentibus quia in extraneis non tenet, patet extra cap. ex
parte . de restitutione spoliatoru : ubi Abb. & Ioan . Andre. Henricus in c. I. de despon. impii b. Vide Siluestru verho matrimo. 2. q. 7.& episcopum Segotii ensem in loco proxime citato , Et Pr sp ositus in c. tus fraternitatis dicit hanc est b communem opinio. Modo tamen post Concili j Tradentini diffiii-tionem haec omnia supra dicta locum non habet cum ad essentiam matrimoni j sit requisitus minister qui & cognoscat de consensu viritis'; , Ut in appendice in fine disputatur vide ibi.
sextus . ignorantibus sussiciat
trimonium . VIA interdum contingit, quod parentes viri& sed minae , inter se loquuntur de matrimonio, & promittunt proflijs, & utroq; ignorante, vel altero , iunguntur carnaliter , Vtrum illud sit habendum tanqualnverum matrimonium.
Pro solutione notandum, sp contin
sere potest hoc tribus modis. f p ipsi
lusu parentum conuenerunt a sinu i-ce, ignorantes quidem de matrimonio prius ne actum esset. Secundo modo, v antequam in unum couenerunt, intellexerunt, quomodo parentes matrimonium promiserunt, & scienter iussu parentum conuenerunt. Et tertio mo
do, quando iam coniuncti sunt: parei es talem ordinasse coniunctionem cognouerunt. de quo sit. I. concita . I. conestisio. Parentibus loquentibus de matrimonio, flijs non intelligentibus: licet col uenia iri in viatim ipsis non exprimentibus inter sic c n- sensum , nullum est matrimo mu ; sed potius stuprtim, & fornicatio. Proba tur ex c. unico de despcisatione impia.
lib. 6. Ubi dicitur, ch si fili j ignorante S,
clim sciuerint, ratificauerint,ten t matrimonium. Ipsis tamen ignorantibu S, nequaqUam valet. Et probatur . Si tale matrimoniis teneret, esset ob co sen- Ratio consum cxpressu, vel tacitu ipsoru filio ru, sed non est expressus, nec t. Jcltu S, CT-go nullum est matrimonium. lia c6 sensus, est applicatio voluntatis ad ali 0 quod medium oster una per intellectum , sed illud quod omnino cil ignoratum , non est cognitum, S sic nec respectu illius potest esse consensus. sed sic est φ fili j omnino sonora Per ut, contractum matrimonij praecessisse,
ergo qua diti ignorauerunt, nullo modo potuerunt habere coli sensum nec expressum, explicando : nec tacitum sco sentiendo, sic nullo modo fuit matrimonium. Nullus obligatur alicui contractui, ignorans contractum , sed tales igno- rati erunt contractum: ergo nullo mo- i Phido tenentur ex tali coni ctione . Et de sinoa Item . Quia si esset matrimonium , D. duorum secluereturi etiam si cGuenirent duo sine aliquo consenni esset matrimoni-tim : quod tamen est falsiim . Si enim 'non adsit consensus expressiis ut sti- perius determinatum est)nsi valet c6- tractus. At cima ipsi ignorant factum , perinde est, ac si mutuo convcnirent sine expressione consensus. r. con . Si filii puberes prius intellexerunt de matrimonio agi a parenti onctu. bus: & iustu ipsis rum parentu, conueniant, & consumment matrimonium ripsis non contradicentibus interius Udi ei rvel exterius , signo, vel verbo, est ve- rum matrimonium . Haec est expressi determinatio de despos uione impub. c. unico . tib 6. Ibidem quidem deter- C a minatur
36쪽
c. I 6. Par. 7. ver. 6. Unica IO.
Thima Tars Speculi Coniuriorum
minatur , quod parentibiis promittentibus, filiis intelligenti bris & non contradicentibus , fili j obligantur . Est etiam determinatio, extra Codem titulo. cap. I. Vbi dicitur , quod pater non potest filium obligare ad matrimonium si sit adultus , si filius aliquo modo non consentiat: ergo clima contrario sensu in iure sit validum argumentum . si filius consentiat, ob
ligari potest a patre, Ued qui non contradicit, consentit, ut in textu praeal- legato dicitur, ergo erit ratum . Vilia licet fili j sitit puberes, tamen sempersunt sub cura parentum, ergo incumbit ipsis parentibus hoc procurare fi lijs,ereo ipsis intelligentibus , & non
contradicentibus, erit matrimonium. 3. concitisio . Si filii puberes conuenertiari in unum iustu parentum , si tempore quo coire nerunt ignorabat, post tamen cohabitantes simul cognouerunt matrimonium et se a parentibus contractum, si libere maneant, &interius consemiant, est matrimoniti et
S pro tali praesumendum in foro exterior 1 : nisi aliud obstet. Hoc probatur ex eisdem capitulis praeallegatis.
Quia si a principio ipsi cognouerunt,
non contradix Crunt, matrimonium
tenet: ergo si a principio non cognouerunt , & postea scientes, non contra dixerunt, erit matrimonium . Non M. di ver sa eii ratio . Nam si in tempore, quo primo cognoscillat contractu praece mille conuenirent, teneret: ergo Ctia.
si ante mutuo iuncti fuerint, & post
scientes , non contradi XCrunt, tenebit. Quia quod ante fuerint iuncti,
vel non, non Obstat. Et tandem, quia ibidem lib. 6. expressa est determinatio, non esst Opus alia probatione. Hoc debent maxime notare ministri, praecipue in Michoacanensi prouincia. Quia non raro contingit casus , quod Nautuo conuenerunt duo, & parentes de matrimonio locuti sunt, & ipsi ignorantes habitant simul, & post discursu temporis cognouerunt,& perseuerant, & non contra dicunt, & deinde casu aliquo mutuo discedunt, &contrahu ut cuna alijs . Si ita est, primum iudicandum tanquam verum, legitimum matrimonium , nec facile est credendum eis asserentibus non c6 cautela misensisse . Quia existimabant consen- nistrorum. sum esse necessarium per totam vita :& illam voluntatem bonam, semperduraturam cum incipiunt odio habere se muttio : fingunt non voluisse contrahere, licet a principio voluerunt , post tamen retrocesserunt. Ob id cautela utendum est, ut ab eis exigatur non simpliciter de voluntate , virum consenserunt: sed utrum tempore coniunctionis voluerunt. Vel utrum voluerunt aliquo modo , licet non multum voluerint. Quia solent explicare quomodo a principio volu et runt, licet postea non . Si tamen post quam cognouerint parentes celebrasse contractum, dissentiunt uterq; , vel alter , nullum est matrimonium.' Sed tamen & si haec iuridice sint dicta iuxta ecclesiae determinationem olim, modo tamen post Concibj Tridentini determinationem praedicta ad matrimonium validum non sum ciunt . si non sit minister praesens, & testes de quo in fine in appendice .
septimuS. Vtrum sufficiat consensus
E D adhuc circa cossensum expressum est alia quaestio grauis. Utrum
bernat. Uerbi gratia , quam frequentissime contingebat, &modo sic euenit, inter incolas noui orbis quod Dux ipsortim , siue Rex . vel Rector,tandem dominus ipsorum: cui ipsi erant subditi, pro libito suo ,ve I quia iudicabant expedire, dicebant foeminae : accipe in virum. N. & similiter dicebaiar viro, accipe in uxorem. N. Edconueniebant mutuo sine aliqua expressitone
37쪽
pressione conseia sus ad inuicem. Et aliquando non fiebat a superiora dom1-no , sed ab aliis inferioribus , qui tanquam Decana , seu Centurio .ies nominari possunt, qui uni familiae si, tum praesidere solent. Videtur quod nullo modo sum ciat
ad matr1monium consensiis talis . Naquando iura disponiit consensum aliorum susticere, intelligunt conseia sum parentum pro filiis , ut patet in cap. vnico libro 6. De de spons a. ampub C.
Et extra. Codem titulo. cap. I. sed ta-lcs non sunt parente S , ergo non suificit quod dicat. N. accipe Mariam in uxorem tuam . Et hoc patet aut hor1tate doctorum dicentium , ' in his qui sunt tui iuris , requiritur conssensus per eos ex pretius : sed in his qui sunt ilicis alieni , ut in filijs familias .
sussicit tacitus cum CX pression C COru, in quorum sunt potestat C . ut patet. 32. quae ili O. 2. cap. Honoratur: Haec
S. Thom. Innocentius, Guillel.& Petrus de Palude, Et Ioannes Andreas in Novella dicit, quod solum In parentibus loquCntibus, & promittentibus pro silio familias tenet verum , quod qui tacet, consentire videtur , non autem in alijs consanguineis . Si ergo non in alijs consangum ei S a parentibus, multo minus crit verum, si solum sit consensus rectoris . Pro solutione est prius dubium determinandum Vtrum Ecclesia habeat potestatem ad compellendum ad matrimonium aliquos invitos . Et idede domino temporali, ad conseruationem suae reipubl. Nam si hoc est Verum , quod et Iam inuitum potest obligare, quanto magis obligatur qui non inuitus, sed libere consentit, non tamen exprimit consensum p Et videtur quod Deus reliquerat hanc potestatem rei p. Nam Imperator in Omnib' alijs negoti js, omne ius quod alicui competit ex pacto, via cosens th potest ordinare ' conueniat ei ex lege :ergo cum ex mutuo consensu vir & sqmina habeant ad inuicem ius , poterat Imperator ord inare, ut per legem talem iris ei convcniat sine consensu . a INam habet potestas secularis, facultatem trans serendi dominium unius in alterum ex causis certIS, Vt in pr.escriptioniblis , & in multis alijs, ergo
Item Aristoteles docet, quod homo p est reipublicae, quam sui ipsius: ergo respublica habet maius dominius pra litum , quam ipsemet supra se-ipium , ergo poterit eum obligare , si ad usum matrimoni j indiguerit isto homine. Si posset eum morti exponer Cpropter bonum reipu. quare non posset, SI ad matrimonium obligare ρ Sed tamen, his non obstantibus, sit prima conci u sio. I. conclu. Nulla potestas humana potest aliquem inuitum cogere ad matrimonium contrahendum . Proba tur . inia ex tali coniunctione seu straretur matrimonium fine suo. Non. n. ellet procreatio, seti educatio prolis debita, Mater eos, qui violent Cr conuenirent. Similiter non esset operum
communicatio . Ob id quicquid sit de
argumento, quia matrimonium Deus voluit libere fieri, nullo modo aliquis inuitus ad hoc cogendus. Et dato habeat Rex potestatem circa alIOs contractus inuitos obligandi , vel trans serendi dominium in alium: non tamen in matrimonio . Quia esset maximum
periculum, si cogerentur, quod no sic in alijs. Et hoc est verum non solum de seculari, sed etia de Ecclesiastica potestate: ita ut nec Episcopus,nec Papa id possit. Nec obstat argumetum sumptum ex Arist. Nam vere ita eli, 9, posset respublica morti exponere hominem pro tota republica: sed ad matri monium non posset cogere. . ita omnino mitti ai ctur fine suo , & si necessarium est et , troc spectaret ad Dei prouidentia in : quod talem inclinaret ad
ris non possit aliquem compellere ad matrimonium, potest tamen persuasionibus ad id mouere , & pro ipso pro
n)1 iter ,& Co non contradicente, erit Verum matrimonium. Probatur coclusio e S parte qua non probata est. Cl
I. conclu. Nulla humana pol stas coger ad matri
38쪽
possit pei adere. Nam nos superius diximus in articulo primo, matrimonium es e naturale, quia est necessaria filiorum procreatio , & operum communicatio: quia alia ad virum, alia ad eminam spectant, sequitur ergo , PBespub. vel qui eius vicem gerit, poterit non excedendo limites suos ) persuadere, & monere ad huiusinodi coniunctione . Imo pr sceptum de coniugio a principio positum,in potestate publica positum est subiective: ut su- Att. r. diXimus Et dictis eorum assentientes tenentur adimplere, & verum esset matrimonium post consummationem. si Ratio. Secundo. Verum est matrimonium
parentibus loquentibus pro filijs, ip-
. sis non contradicentibus, ut patet ex.
c. praeallegato lib. 6. Ergo etiam erit area simili verum Principe, vel rectore promittente , si non adsit contradictio. Nam sicut se habet pater in ordine ad suam familiam : sic Rector , vel Praetor in Ordine ad sua rempublicam,& sic sunt sui subditi velut fili j patris, ergo etiapoterit ipsis prouidere de necessarijs, sed non aliud magis ne eessarium est ad suae reipublicae coseruationem, quam sit matrimonialis coniunctio, ergo de ipsa poterit prouidere. No enim posset diu stare respublica, si tale matrimonium desii isset. Dicit enim Arist. Arist.in pQ Rex gubernandi regulam debet sumere a fine : cum ergo sinis sit, temporalis suae reipublicae conseruatio , isto supposito sine debet gubernare: sed maxime ad istum finem , necessaria est mariti & uxoris coniunctio: ergo ad ipsum pertinebit huiusimodi coniunctiones procurare, & ipso pro eis promittente, illis non contradicentibus
3. Ratio. Tertio. Si Praetore loquente pro matrimonio inter alias legitimas personas,& ipsis non cotradicentibus non essCt verum matrimonium : esset eo , quia ad ipsos non spectat cima, sicut spectat ad parentes, sed ad ipsos Praetores spectat tanquam si essent paren- rist. .pol. nstat enim ex Arist. natura-
lit cr illi qui prudentia poltciri domini sunt illorum, qui sunt rudiores, 3c
tardioris ingenij. inra prudentCS agunt, S alij potius agniatur, quam a-psit, & tales ab ali js in ordine ad suos fincs diriguntur . Et esui dirigunt,habent se ad modum p entis, cuius officilina est ducere ad perfectum p nolem. Cum ergo indigenae noui orbis subdi- 'ti pro quibus hoc dubium positu est
sic se habeant,ignorantes quid eis conlieniat, poterunt a Praetore in suos dirigi fines. Et sequitur vertim esse matrimonium, si postquam de matrimonio locutum est coueniunt in unu , non contradicenteS, nec verbo, nec 11-gno . Et sic contrahentes non minus
obligantur ad simul inaned tim, quam si ipsi per se celebrassent contractum . Matrimonium potest contrahi per ' Ratio. procuratorem , & per nuntium,erto Py0suria simili etiam potest contrahi per Re- cur.
ctorem, vel Principem non contradi- . .
centibus stibilitis . Neq; obstat, quod Princeps, non habeat s eciale mandatum ad id . Quia modo loquimur omni secluso iure positivo . Quinto. Μ uti, & non valentes alia Quinto. quo modo loqui contrahunt per hoc, extra de spos ab alijs coniuncti non contradicut, sa-ς cum a ergo similiter quando incolae noui orbis coniungebatur monitu sui Rectoris, erat matrimonium, nisi aliud ob
Sexto . Perilla quae sunt caeremo' 6. ratio. nialia in matrimonio ut est: modus cotrahendi ) non variatur matrimoniti , manente eo quod essentiale est : quod patet ex hoc, se serme in qualibet prouincia est modus specialis contrahen- di certis quibusdam signis, sed quomo ' 'docunque exprimatur consensus, est matrimonium,quia hoc est de essentia ut iupra dictum est : ergo cum apud indigenas noui orbis vr in plurimum hic esset usus, ut Rector prouideret in Smatrimoniali coniunctione: si ipso loquente conuenirent, neque contradicerent : Cflet verum matrimonium .
aia iste erat modus huiusmodi naturalis coniunctionis. Septin o . Qiuia cum naturali conditione sint noui orbis incolae velut seruia
39쪽
serui , pusillanimes, meticulosi, erant sic dominis suis subditi, ut neque mouere possent pedeari absque praesidentis consensui, ob id in omnibus expectabatur eius consensus, & eo adhibito , fiebant tales matrimoni j coniunctiones , ergo si ipso loquente libeter
cotienirent vir & foemina, intus no repugnantes in animo: videtur habendum tanquam verum matrimonium. Et re vera , si hoc non esset verum matrimonium , maior pars illorum, qui modo coniuncti sunt matrimonialiter , essent in statu damnationis aeternae r cum non aliunde matrimonialiter sint coniuncti , nisi quia domino , seu Rectore consulente conuenerunt in unum, absque aliqua alia expressione. ' Et si eadem esset ratio in aliqua gente vel prou incia in antiquo orbe , idem etiam esset ius sta
Ad argumenta . Ad I. Cocedimiis ita esse,st in potentibus loqui: dc habentibus liberum arbitrium, requiritur consensius, vel expressus,vel tacitus :& quia quando domino loquente pro matrimonio, conueniunt inter se, est consensus in matrimonio,tacitus tamen, erit verum matrimoniti.
Et sic est verum quod iura disponunt. s. st patres spodeant pro filijs, sed Re
.ctores, vel domi os, nos existimamus 'taquam ipsorum patres, quia fere om' nes parentes naturales vix habebanta. Cor. . a. curam instruendi filios, vel prouidendi eis. Non thesaurizabant filijs, nec sibi ipsis , ob id instinctu quodam naturali Rectores mouebantur ad prouidendum de matrimonio quod necessarium e sic iudicabant: quibus merito obaudiendum erat. Et sic patet solutio ad aliud ex doctori bias, φ. Cparentes soli pro si ijs poterunt promittere . Nam verum est, quando natu -
. Tales parentes possunt, & volunt de filijs prouidere, sed in desectu istorum, qui tanquam parentes sunt ut Rectores poterunt urgente necessitate, providere suae reipublicae de remedio ad conseruationem. Sicut ad indiuidui conseruationem potest prouidere vel
prohibendo certu genus cibo . si, vel c6sulendo, & monendo ad aliquem cibubonum , quod iuuat ad sanitate . Nec minus parentibus, non naturalibus ,
sed legalibus adhibedum est fidei,qua naturatibus: qui in desectum naturali ii introducti sunt praecipue inter noui orbis indigenas, inter quos vix aliquid agunt . nisi a prudentioribus dirigantur. Et ipsi huiusnodi coniunctiones tanquam matrimoniales repu
tant : si fiant per hoc quod ipsi qui
praesunt primo loquuti sunt de matrimonio.' Dictis no obstat quae supra allata sunt, quando de consensiti parentum pro flijs loquebamur, dicentes non tenere verum in extraneis, ut communiter notant doctores iuris periti, &Theologi, ut etiam adducit Couarru. in epitome q. Decretali u. p. 2. c. q. nuo . Non obstant inquam, quia apud noui orbis incolas , ut ex longa mora triginta annorum, apud eos d icimus eorum gubernatores seu Rectores inteporalibus , non habendos esse velut extraneos , sed tanquam parentes, &talis modus gubernandi iuxta coditionem ipsbrum, non tum proficuus , sed necessari' videtur: & doctores qui contrarium asserunt nobiscum sentirent cognita eorum conditione, h. ecetiam in istis teporibus iuxta Tridenti ni Concili j determinationem sunt interpretanda ad hoc st matrimonium
octauus. Utri ad matrimonium sufficiat
T videtur sic. Nam illud quod lassicit ad
ferno obligatur: videtur sulficere ad obligan
dum se pro matrimonio, sed ad prima
40쪽
sussicit consensus quantumcunq; coactus, ergo & ad secundum. Secundo. Causa effectiva matrimoni j est consensus, ergo eo posito, ponitur effectus , sed etiam si consensus sit coactus, est conseii sus, ergo sufficienserit ad matrimonium, Tertio. Electio per metum facta sist iuramento firmata est obligatoria .
extra de his quae vi metus caii. fi. c. Ad aures .ergo & matrimonium erit obligatorium quantuncunq; metu fuerit contractum. In contrarium tamen est. Q gia coactio impedit vinculum maliis. f. professionem religionis, ut habetur. TO. q. 3. c. Praesens. ergo impedit & minus. f.matrimoni j coniunctionem. Pro solutione notandum duplicem esse metum , vel coactionem. Quidam qui potest cadere in virum costantem. Alius qui non cadit in constantem,sed bene in inconstate. Vir constans ille dicitur, qui semper inter duo bona eligit quod melius, & propositis duobus malis: vitat quod mai' ,& eligit quod
S. Tho in inmus. Costans enim semper sequitur d. 20. ast rationem, secundum quam iudicat quid: pro quo futrum maius vitandum sit malum, & ob id, quod minus est subire, quod inconstans non facit, sed leui quodam metu terretur:& subit quod maius est. Sicut si alicui proponantur ista duo mala poenae, vel quod perdet paruam pecuniam: vel
consentiat in istam: quam tam e nullo modo vult ducere in uxorem. Costans vir secudum rationem rectam iudicat minus malum esse perdere pecuniam illam: quam in talem consentire, eligit minus malum, ut vitet malu S. In cpia stans tamen , & menticulosus non sic se habet: sed si proponatur ei: con sint iasin viam, & nisi consenseris, omnino percutiam te alapa , vel non eris mihi amicus, vel e X pellam te e domo lTea, vel non tibi amplius bene faciam: ob vita dum ista, quae minora sunt, eligit quod maius eli: consentire s in matrimonium, quod ante nolebat. Talis dicitur Incontians, quia no secundum
Si vero alicui viro sorti, vel mulieri
quia pro eo de capitur hic propona
tur: consentias in matrimoniu, si naute, morte patieris et verbera,vel seruitute, vel qd simile, quia ista nimis grauia
sunt, secundum rectam rationem eligit potius consentire inuitus in matrimonium, quam latum malum, ut est mortem subire, vel verbera. rSecundo notandum est: φ voluntas Aug. deci K. a nullo potest cogi , proprie . Potest di Thom, quidem aliquis cogi ad hoc, ut 1 nuitus moueat manum, vel pedem , Vel alia Ηolcoth. q. membra, quod est quantum adactus 3. Marsil. in imperatos: sed ad hoc interius velit, nullo modo : quod est quantum ad actus elicitos . Quia nihil est tam In voluntate, sicut ipsa voluntas. Deus tamen potest mouere voluntatem, & cogere ut velit: quod ante odio habebat,
ut saepe contingit in illis qui ad ipsum conuertuntur. Sed licet ita sit,s volutas directe nullo possit cogi ab aliquo nisi a Deo: potest tame in directe cogi,
ut si modo nolit eij cere merces in mari, potest occurrere maεna tempesta S, ita ut sit necessarium ad mortem euitandam omnes merces proiicere . Tucvoluntas potest cogi ad proij ciendum. non q, si ipsa nolit, cogatur: sed quia
existente periculo , quodam modo cogitur ut velit, quod nullo modo vellet secluso periculo. Et tale VOPtur βb Aristotel. r. Aristo. Voluntarium simpliciter, licet Ethi. c. x re habeat admixtum, aliquid de inuoluntario. Simpliciter quidem est volunta Φο- ar. 6. αrium: quia de facto vult proij cere, qui alioq ut non pro ij ceret, ergo si pro ij-icit, sine dubio vult: sed dicitur inuoluntarium aliquo modo , quia si posset periculum euitare, non pro ij-ceret. Ob id dicitur mixtum de voluntario,& inuoluntario, licet simpliciter tale . De quo latius suo loco dicemu S. Tertio est notandum: l loquentes t. Nota. de viro constante, vel in constante, noexcludimus mulierem. Dicitur constans illa, quae maiora mala vItat,& minora eligit, S maiora bona eligit, &minora relinquit. 4. Nora, Ouarto notandum est : quod mala quae