장음표시 사용
41쪽
α sunt iiii possunt mouere Virum constant C,
la quae Vixu , ivors , & cruciatu S : Vt patet. c. Cum dilec. De his quae vi irae. calas. s. Item Stii pruni, S seruitus . T. quod
Vides o tot metus caul. f. l. Isti quidem. Et Instituta , eodem titulo. S. I. 2.& 3. Similiter& vincula. Fcodem titulo .l Nec tria orem.&odditur. Et quaecunq; alia mala quae ritis aequiparantur, ut perdere statum , aut infamia grauis . Et si de alijs dubitetur, utrum sint talia , quae post ent virum constantem ivo uere, fladum est iudicis arbitrio , quod notat SI b. in l. interpositas. C. de transac. Et in c. cum dilect .d Chis quae vi. ubi Abb.& Deci .in l. in omnibus causis. st. de Iegii l. iuri S. ainto. Ad hoc, quod contractus. Valeat, Vel non valeat, non eodem modo iudicandum est in foro conscientis,& in foro exteriori. Nam in foro con
Contra A non teneat, cum ta-dria quod- Valeat in foro exteriori Ecclesiae, lib. e. quae iudicat de exterioribus solum . 6.nota. Se X to. Ista quae diximus mouere virum constantem , non sunt ex naturae rei. Nam aliqua istis leuiora poteruntiano uere Virum unum , sicut grauiora virum aliunt: ut auarus potest tantum timere iacturam pecunis, quantum costans, S fortis mortem .
Septimo est notandum: quod aliud
est loqui, Vtrum consensus coactus iure d1 uino, S i 'aturali annuli et mai rini Omlim . Aliud , Vtrum solum iure positi l O . Potest enim esse, q, aut C positivo nullum sit, & tamen intra limites iuris nacti ratis teneat. Sicut testamentum defectu testium, ubi no is uer- de proba. c. Uenit fraUS , neque dolus , est nullum ando. iure posititio , & tonet iure naturali. Vt alibi est a nobis disputatum . Velecontrario, potest tenere iure positἱuo,& non iure diuino , nec naturali . Sicut si quis sine con 1ensu intcriori verba protulit, in foro cxteriori iudicatur pro matrimonio, extra de sponsal. c. consul. 3c non in cor sc sentia. His suppositis , i t. I. coinclusio . Metus cadeuq in constantem Vitum,
re contra etiam . Et ' sit de iure natDiae ni luna, probatur. Qtila cotra fili matrimonialis est libera datio. do vides, ergo requirit libertat ira se tm dum suam naturam , sed ilia deficit quando est coactio , vel quando est in eius, ergo erit nullum. Item secundo . Ante legem scripta solum in lege naturae dictum est . G ne. 2. Propter haric relinquet homo patrem , & motrem, & adhaerebit uxori suae , sed non adhaerebit ille qui consentit tali metu, ergo est nullum . T rtio . Dixit Rbrahant seruo suo, qui ibat querere uxore filio suo Isaac.
Si mulier noluerit te curn venire, tunc liber eris a ita ramento. Et cum seruus peteret Rebeccam, par Ct CS dIXe: HI, L. Vocemus puellam , & quaeramu Oluntatem eius . Ista sucriint in lece naturae facta , ergo eo factniata quia natura inclinabat, ut ad matrimonita lumma est et requisita libertas. Nam si parentes noluerunt eam tradere, nisi ipse respondisset, consequens est , 9, ad faciebant, quia erat contrari uiti natus tradere in uitam Viro.
Probatur idem ex fine matrimoni j. Quia si sit consensus coactus, impeditur finis matrimoni j, ergo libertas Suma est necessaria ad matrintonium: nC-
cessitas enim in rebus teste Aristo.)
ex sine sumenda est . sequitur et Zoo,
clim sinis matrimoni j impediatur: nisi
adsit libertas, quod ipsa nat tiraliter necessaria est. Et probatur, inia si non sit liberta. plena , faci te ali ii
cena discedent coniuges : &non erit prolis educatio: nec Crit O 'Crinna coinii unicatio: quae est finis secundarius matrimoni j Ex isto patet, quomodo sit de tui e naturae, quod INII timo
nitim metu contra etiam iuin I Eneat,
ut Panor. cap. Cum locum de sponsa. di a in nratri mons O p pCr Iuntur tria bona. fides, proles, iacrament Um , ut 3n cap. finali, de conditio. apposit. Fc 27. quae si Io. 2. cIp. Omnem. l .ECmma metus interce ciens h ibet e ludete . Nam pris Do matrimonium est sacramentum , quia sigm scat in i )nem ii ter Chri seu SEcc si a . Vt m c.
42쪽
u.eone'. ob declaratio nem prime
asTrima Pars Speculi Gisia somni
deb tum . de biga. Unde Christus
voluntarie astum psit carnem humanam , ita & matrimonium illam viatonem designans, debet esse voluntariu ut signum cor respondeat signato. Secundo. Metus impedit procreationem prolis, quae est secundum bonum matrimoni j, quia propter displicentiam non intenditur procreationito . Est contra bonum fidei, nafides est unum ex bonis matrimoni j, Vt nullum sit adulterium , sed propter metum, seu inuitas nuptias, de facili coniuges labuntur in adulteriit , quia quod quis non diligit,facile colemnit,
Vt in c. Prssens. 2 o. q. 6. Haec ibi Abbas. Ecce habes ex istis quam sit contra ius naturae, & diuinum, coactio, seu violentia in matrimonio. Et propter ista in iure positivo determinatu est, ς, talis matrimoni j co tractus sit nullus:&eas declarat illegitimas personas fuisse etiam de iure natural 1, & diuino . ia est summa requisita libertas, ut patet in c. Ueniens. Et c. Consultationi. de sponsa. Haec conclusio prima est
2. conclu. Si quis timore mortis, vel stupri, vel carceris, vel verberum, vel seruitutis, vel grauis infamiae sui, vel suorum , 'vel amissionis status , vel maioris partis bonorum suorum , vel vinculationis , consenserit in matrimonium : tale matrimonium est nullum iure positiuo , & iure diuino , &naturali. Haec conclusio patet. Quia illa qtiae metum inducunt cadentem in constantem virum, a tantillant matrimonium , sed ista sunt, mors, &cruciatus, in c. Cum dileci. De his quq vi metus caiisa sunt. De stupro, & seruitute. T. eodem titulo. l. Isti quidem. Institui. eo de ' ti. f. I . 2.& 3. Vincilla. In l. Neq; timorem eodem ti. Et de infamia iuris, ut in l. finali st. eodem titulo . Et de amissione status, vel partis maioris bonorum expresse Panor. in c. Abbas . extra. eodem titulo. si non potest quis sit stentari sine illis bonis, quae perdere timet. Et idem glo. Da l. Ad uocati. C. de aduoca. diuer. iudi. Et facit pro hoc c. Presbyteros. d. so & l. pen. C. eodem titulo. Et 1bide Panor. ait non solum hoc esse verum, quando sine illis rebus vitiere non potest, sed etiam quando grauem patitur iacturam. Et sic patet, quod quicimq; metu alicuius signatorum contraheret matrimonium. non teneret. Et non si
tum quando ista in propriam personam, sed etiam quado in coniunctam, ut in patre respectu fili j,& e conuerso. Nec opus est hic alia probatione, qua
iuris determinatione .Et de vinculatione. ff. eodem ii. l. Neq; timorem. c. Veniens. in I.& 2. Et c. Cum locum . despons. Hoc sit contra Cardinat. qui in c. Abbas. eodem ii. dicit, matrimonium quocunq; metu contractum es. rerum , sed rescinditur ab Ecclesia. Imo secluso Ecclesiae pcepto, esset nullu.Τertia conclusio. icunq; ob vitan
dum maius malum quodcunq; illud sit eligit quod minus est , dicitur id
agere metu cadenti in constantem virum. Ille dicitur esse constans vir, qui eligit minora mala, ut vitet maiora, Vt patet ex 3. notabili: sequitur ergo quod ubicunq; simul duo occurrunt mala, quorum alterum subire necesse est, subeundo minus , ad maius vitandum , dicitur 1llud sub ijsse timore cadente in constantem virum.
Secundo. inia ists, qui ad vitandum maius malum, in minorem consentit: timore & metu operatur, ergo
vel timore iusto, & viri constantis, vel inconstantis: sed non inconstantis : cuminus eligat, ut vitet maius, ergo est viri constantis.' Quarta c5clusio. Maius malum,uel minus malum, quod causa est istius ti moris non considerandum est ex natura rei, sed ex parte eius, cui infertur. Quia si verum esset,' ex parte rei e set constiterandum , timor in omnibus est et aequalis, & sic si in uno esset talis qui caderet in constantem virum, similiter in omnibus, sed hoc in Lilsum. Nam una res potest mouere unum, maxime: ut est verberatio, qgs tame aliunon mouebit: quia nun omnes sunt eius
43쪽
Coroll. Nota noui orbis hominibus. s.conclusio
I. Ratio. Corolla. Nota. 6.conclusio
eiusdem virtutis. Item . Aliquis poterit ex illi mare , datis duobus malis, unu esse ni iuris alio , & illud subire: &diceretur costans. Et alius potest illud ex illi mare mai', & illud subire S erit inconstans, ut supra diximus. Ex quo insertur quod si uni esset maius malum percuti colapho, vel verberari paru , vel victu ad aliquos dies priliari: vel ex terra propria aufuξere, aut iacturam in bonis temporalibus pati: quam sit matrimonium ducere , qu bd qui tali timore matrimoniti lavduceret: non est et obligatus ob timorem cadentem in constantem virum .
Et ista conclusio est notanda propter noui orbis incolas, qui eo cy meticulosi ex leui metu maxime moriebantur. s. conclu. Matrimonium contractu
imperio, vel precibus regis, vel cuius
cunque i domini circa subditos qui
tyrannice tractare solet suos, non obteperantes est ipso i ii re nullum. Et dicitur cadens in costantem virum . Hoc asserit Panor. in c. vltimo. clerici,
vel voventes. Et idem Ioan . Andrea. ibidem & Bar. in tractatu de tyranno. Et probatur. Ille metus dicitur matrimonium inualidare , qui virum constatem mouere potest: sed preces, vel imperium tyranni,virum constantem mouere post tint: ut constat, ergo talis dicetur metus cadens in Aonstantem, virum, R per consequens annullans matrimonium.
Ille dicitur constans vir, qui subit
minus malum ad vitandum maius, sed minus est in matrimonium consentire, quam in manus tyranni incidere, ergo qui isto timore matrimonium contra heret , liber esset a matrimonio . EX
quo sequitur: quod cum apud noui orbis incolas ol1m domini essent sic
saeui, & impetuosi : quod qui imperio
ipsorum, vel precibus agerent, & ma trimonium inirent no estent obliga Ii . De quo infra clariu S. S. conclusio . Quis metus sit caden sin constantem virum , vel quis non sit, si non sit expressum in iure : arbitrio boni viri in foro conscienti e & iudicis
in soro iudiciali stadum est. Probatur
prima pars ex iam dictis. Nam cum ex Ra tro Τ. petetra illa q expressa sunt in Iut C , IlI isint cquae virum costantem posita nouere : & non possit. ex iure conitare , aliunde quaerenda est veritas. Et non videtur nisi ex arbitrio boni viri.
Item. aia quaedam sunt quae mollerent vii tim unum constantem, cluae alsum non mouer Clu: ergo cum determinatio quae sint illa, non possit pendere ex re ipsa, sequitur p aliunde peia det: & non videtur unde, nisi ex arbitrio boni viri, ergo ab eo iudicanduest. Illa est determ natio Sylvestri illverbo , IDCtu S. I. I. Et summa sabiena sylves . eodem verbo allegat Panor. in cap. Tabiena.
Cum locum . de siponsalibus . idem di panor. centena, licet ego non inuenerim in Panormi. sed solum haec verba , quae faciunt fatis ad propositum . Minor metus in muliere stillicit, qua ra m viro . Et quo se Iultur , q, arb: trio boni viri in conscientia standum est et . Alia pars , t in foro iudiciali arl trio iudicis est stadu: patet ex expressa a. Parmdeterminatione Abb. in c. Contineba probatultur, de spos . impub. ubi ponit hanc de . terminatione . In his quae no sunt expressa in iure , standu est arbitrio iudicis. Et ut recitat summa Rosela ex coniunicatione. I9.6. IO. Petr. de Ancha.
ait: quod1udicis ah bitrio relinquitur, quis timor sit intus cadens in constantem uirit m , quantum ad ea qtiae non sunt in iure expressa . Et probant ad
diicta in principio in notabilibus. Et ratio sit. Ad ipsum spectat de dubi jS S. Tho. I r.
iudicare, ad que spectat fin4liter sen- q. 95. ar. 6. tetia dare sed ad iudicem spectat finaliter sententiam dare : ergo ad ipsi inspectat in tali iudicio & interpretari. De quo vide Couarnu. in epit Ome q.
Ex is a conclusione insertur, P in Corolla. soro coscientiae licebit iudicare confessori circa noui orbis incolas nouiter conuersos , de metu ei S illato ad Nar Notandum trimonium, siue fuerit ante fidem, vel post. Utrum suerit cadens in virum costantem , & excusans, vel non fuerit , sed leui S. T. conclu. M.ttrimonium contractu .conclusis D 2 e N
44쪽
Ratio. a. p. Scol. d. 29. Gabr. 3. d.
Victoria. Ianor, coacta V Iunias noctest voluta SIib cI a.
a s Prima Pars Speculi Coniugio m
ex metu leui, sed tamen timore: licetit vali lcmi,& firmum in foro exter loci , in foro conscientiae non tenet, sede sit nullum, s stando sollini tu itire nat irat 1. Probatur primum, ip ta foro exteri ori sit validum ex capitulis supra alleg uis : in quibus determinatur, g, sin, it tam Oaiuld fuerit metu tulto cadente in constantem virum contracta: sit nul im Et a contrario sensu in iure ecl validiim arvum et una. Et si leui metu, est firmum, sc ratum . SEcbi ada tam e pars, quq dissicultatela rbet, probatur . Matrimonium contra st ista metu cadente in constantem vir u n est nullum iure naturae.& ditiino: q ita non elt plena libertas, quae in
tali contractu requiritur, ergo etiammat II. Homum contractum ex leui metu erit iure nat tirae ,&diuinum nullum. Coashquentia est bona . Q aia si
ut constans cogitur a graui malo, ut in minu, conseruiat inuitus: sic inconstans mouetur a minori malo, ut in maius cadat. Ex conditione enim di-lierib utriusqlle protienit, Q, res diuersa aequaliter moueat viatim , & alium . Sicut enim vir fortis posito timore inor tis, timet iuste, & aliud minus malum 1 ubit in uitiis, vir in contians timetanV sionem, vel pecu Iiae, vel alicuius auersus si ni ist, u Canto mouetur ab alta, obiecto ad consentiendum alteri
Tur C natural l laiyta sit coactio in uno sicut in alio . Q iod si unum est inuat luin re naturali, 3c atriid e t . Et si pri-n, tini Cit nHllum, quia plena deficit li-b Uri .l S, ad talem cotractum reqlli sita rutiod secundusn erit Ct Iam ii ullum cum deficiat liberias. 2 Item. Palm r. dicit in c. Cum locum .d e sy on. Co in t rati si s q u i r e t tiari ti 1berti in contensum ipsi, uite est nullus , si Uaeter uomat coactio qui licet coacta
voluntas sit voluntas. I, . quaestio. I. cap. Merito tamen noli est Voluntas.
libera, & sic quia deficit qualitas li-
aer talis, quae est de stibitaritia contractus, est nullus.
Di quae requirimi cliber una c*nsqnsu na sunt 8. ut assig nat idem Panor. in Octo sunt qc. Abbas. de hi S quae vi. Primo. Omnia requir ut ii quM sunt meritoria . Secundo. Matrita berum con rnonium, c. Culia totum desponsal. Et c. Veniens.& 38. q. s .c. Notis casti. Tettio. Uois promissito, vel 1blutio Leod. tit .l Si mulier. 9.li dos. Uarto. Iur 1 dictio. Q ainto . Authorstas tutorum. Sexto. Aoiblutio ab excommunicatione. Septimo . Testes testamentorum . Onatio. Uotum. Ex isto summo argil- α mentum. Omn1a 1sta metu facta inualida sunt, quia requirunt plenam libertatem , Inter quae matrimonium ponitur: ergo ubi non est plena liberta S, non erit matrimonium validu: sed
in coactione etiam metu leui ) non est talis libertas, quia cum sit inconstans vir, maxime mouetur quantumcunque leui me tu , Crgo in iure naturali stando , tale muri montun non
3 Matrimonium contractum timore lcadente in constantem virum, est nullum iure naturali. aia cum tal1 tI- moro contractum , non potest stare finis, ad quem ordinatur , siquidem ordinatur tanquam ad finem principa- .lom ad prolem , qti e non procreatur ex inuite coniunctis : vel si procreatur, non debite fit. Quia non diu manent iuncti. Item. Non eli operum co- multicatio . Mia disti dentes inter se , non communicant in operibus. Hanc rationem assignant omnet doctores , quare Irritum sit matrimonium vi cotractum, tam Theologi, quam iurisco fulti, ut dictum est. Ex 1lia ratione pro In 6 d, 9-bo ccinclusionem. In illo qui ni et u Ii cet cadenti in Inconstantem virum )contentit in matrimonium, concurru conania ista : ergo si ob illa primus contractus iure naturali inualidatur, &secia adiis similiter. Patet . cum sic inconstans vir , moueatur leui in C tu : ut coacte consentiat , sicut constas
graui, sequitur vel quod iacia erit proles , vel si sic , non debite educabitur . in ta non manebunt diu simul, iiii inuiti coniuncti sunt. Sequitur etiam lnon erit operum communicatio, ergo iure naturali si unum matrimoni itin
45쪽
butalidum est: sinat liter & aliud erit .
4 Timor maior vel minor non a sesignatur CX natura rei, quia meticulosus, Sc auai us potest plus timere iactura in partiae pecuniae, quam vir sortis mortem . Minor enim libertas est m auaro ad contrahendum matrimonium timore amistionis pectiniae, quam sit in cQnitanti, timore mortis , sed hoc secundum et, nullum iure naturae, ergo primum. Alioqm metus ex natura rei es set considerandiis, quod non apparet. Argumentum s umitur ex dictis Panor. cap. Ctim locum . de s pons . ubi dicit, minor metus stillicit in muliere
ad hoc quod sit iustiis , quam in viro . ut supra diximus . Sit gl. in cap. Cum locum . de sponsa. Q iam se itiitur
Anton. & Panormi. Sc Cardinat. Alexand. & Roma ii. singui. 228. Sc Socim consit. sq. volum. I. & Hostiens. in cap. Veniens . extra de sponsa. De quo vide Tira quel. de legibus connubia l. l. 9.num .i 2 I. Sequitur ergo, quod ex qualitate personae met' metiri debet, sed notii orbis incolae sunt nimis melicti
Iosi, & debiles, ergo metus in eis erit magnus, etiam si leuis viae atur secuni odum naturam rel.s Q i dicunt timorem cadentem in
conitatem virum inualidare matrimonium , dicunt, quis sit iste timor, &qualis, iudicio,& arbitrio boni viri relinctuitur, ut supra dictu est. Cu ergo leuem homine, & meticulosiim leuia,
possimi mouere tantum, sicut gratii a , virum sortem , se quietur eadem erit ratio utriusque.
Ex isto seqttitur, si talis conditionis
snt homines, ut sunt nimis meticulosi, dc inconstantissimi, &seruilis conditionis, si metu contraharit, & consentiant, in foro conscietiae stando mon est iudicandum pro matrimonio, nisi consensus liber adueniat de nouo , qtlantumcunque causa,qua mouetur, leuis
sit secundum se: quia licet leuis in ordine ad virum fortem, & constant zm; est tamen grauis nimium respectu ni eliculosi, dc inconstantis. Ex quo poteris multa dubia abs uere circa In qui tape confitentur se lina Ore, contra ville . Et sitis hoc manifestant, quia facile diuertc bant: eo quod mu
te contraxerant . Habes etiam, quod cum tempore infidelitatis no tCn Ci entur legibus Ecclesiae: in atrimon Ium cotractum ii iter eos eli iudicandu s cundum ius naturale, ob id no sis: I vcrum matrimoniaim, si ex illo leui metu valde coantis est: talis, ad consen ti Cilum. Et probatur vltima ratione. Nasi aliquis me tu , etiam leui ac lusiu Itali lii id, non acquirit ius, sed tenetur restituere illi a quo extorsit per me tum: etiam si sit ob timcstem reueren-trae dat ulla, si contra voluntatem fu2rit datum . Sic dispoliunt iura. st. quar a c. non da. l. I. g. Que honorando. SCquitur ergo , quod si quis timore acquisiuit ius supra corpus alteriuS , Ptenetur restituere filo domino vero: stando in foro conscientiae, dato in coΠtentioso non teneretur. Et iniuste possidet quod alterius est ergo non est matrimon1um verum in foro coscientiae .
Quia non est acqῬii filio iuris quando
intercedit metus. Haec conclusio est contra communem opinio. tamen mihi apparet vera, maxime c1 rca noui Or
bis incolas. Et sic absque distincto ne
videtur sentire Uiguerius. Nune restat ad iura respondere , quae videntur contrarium sonare. D cendum Φ intelligunt1ir in foro exte-rIori, in quo prς stimitur,qii bd qui me ut leui consensit, plenilsit me & liberrime consensit : si quidem praesumit tirquemlibet virum constantem esse, Scin non moueretur a re leui , nisi volens . Tamen in iure naturali,& foro conscietiar, standum est in illo quod fuit de facto, non ad praesumptionem. Exempluest in iure satis apertum. Nam .st. de regu .iur. l. Veniet. Et quod metus catis a. l. Metum . determinatur, quod acquisita per consensum metu CX tortum, teneant in foro contentioso, sed in foro conscientiae lunt irrita, ut be ne notat Sylvester in verbo, Metus. 6.
vltimo. Sic ergo potest esse , quod iura determinent matrimonium contractum ex leui metu tenere: quia praesu
46쪽
so prima Pars Speculi seniugiorum o
In iure naturali, & soro conscientiae non teneat, quia non fuit plena libertas ad id reqtiis1ta: sicut testamentum habens desectum testium, ubi fraus no interuenit, nec dolus, in foro itidiciali non tenet, sed in conscientia, & iure Adrian. in naturali, sicut egregie inrterminat do. quoli. 6. Adria. Et si forte alicui haec opinio noua videatur , rationes tanaen quibuS haec fulcitur, non sunt nouae . Et mihi
valde probabile est hoc quod unu isto
runa duorum necessessit concedere,vel ubi interueniat consensus, siue sit metu cadente in consiqntem virum, siue metu leui, est matrimonium iure
diuino, & naturali, sed ex Ecclesiae statuto illud contractum metu cadente in constantem virum , annullatur . &aliud tenet, sicut videtur tenere Duran.& Malo. Vel est dicenduit, quod si
iure diuino,& naturali contra tum extimore cadente in constantem virum non tenet: sicut bene tenet b.Bona.&Scottis, & Panor. in loco allegato supra, etiam nec contractum timore cadente in inconstantem virum tenebit
de iure diuino, & naturali, sed solum exstatuto Ecclesiae, quae praesumit libere consensisse. Et ratio est. Quia v- trobiq; de iure naturali est eadem ratio , cum non sit plena libertas. Istam opinionem videtur tenere. do. de Palud. qui dicit in sententia, quod eo matrimonium contractum ex metu non
1 usto tenet: quia Ecclesia istum contractum irritat omnino in poenam malefacientis, & subueniendo oppressis,&contractum ex leui metu non irritat,
ergo saltim ex isto docto. secluso iu
re positi uo) eadem est ratio utriusque Io Igneus. Pro hac opinio. facit quod Io. Igneus in l. 3. eleganter. st ad Syllani. dicebat:
quod matrimonium contractum ex solo metu reuerentiali, nullum esset, ac si ex metu cadente in constantem virum, esset contractum: dato abjs non
Sco .d a . in plae eat haec opinio. quae & Scoti est. ' . s. Et stando in hac opinione, oportet c6siderare differentiam inter votu &matrimonium, quia in voto liqc obligatio fit Deo cum adsit consensus deliberatus sufficit. in matrimonio vero , quia
hominis ad hominem est contractus .coactio impedit etiam si sit consensus, ob id irrita sunt matrimonia, sic c2a- ista quando votum obligaret. Dubitatur. Si quis metu iusto con-- traxit matrimonium , & postea manet cum coniuge & potens, fugere, non aufugit: sed semper durat. Utrum solum per illam cohabitationem fiat verum matrimonium, quod ante fuit nullum desectu consensus. Respondetur: quod si non interueniat nouus consensus , nullo modo per temporis diuturnitatem fit validu, quod a principio fuit inualidum. Et hoc probatur . Nam a principio propter metum interuenientem init matrimoniti nullum ex desectu εonsensus. ergo si non aduentat de nouo consensus,nullo modo fiet ratum ,& validum, quod ante
fuit nullum. Quia idem sine aliqua
mutatione sui semper facit idem: ergo si ille primus co sensus semper manet, nullo modo ipso manente, fiet validumatrimonium, quod inualidum est. Et patet ex.c. Accedens. de conuersione coniuga. viri mulier metu, iro suo dederat licentiam intrandi religione,& ipsa mansit in domo monialium, noaccepto habitu : postea vero vir retrocedens, relinquens habitum , petitur ab uxore , & restituitur ei. Ecce quomodo illud quod metu extortu fuit, per diuturnitatem temporis non sit validum. Et ibidem glo. Alioqui compelleretur ad religione, & non ut uxorem assumeret. Et idem determinatuest in l. a. & penul. C. Quod metus causa . Et idem Inno. in c. Super eo. dς renunciat. Et Panor.in cap .vltimo. de coditio. apposi. Contra istam determinatione videtur textus apertus. c. Ad id de si oris alibus , ubi est casus , t puella unde ciniannorum metu , cuidam viro conse
sit in matrimonium: postmodum vero libere c6habitauit per annum,& dimidium, petebat ipsa diuortium. Respondet summus Pontifex. Quamuis undecim annos habens, ab initio in uita filisset ei tradita, &renitens , tamen quia
postmodum per annum, & dimidium
cipio fuit inualudu non fit validum ratione te poris.
47쪽
sibi cohabitans consensiste videtur, ad ipsum est cogenda redire, nec de caetero recipiendi sun testes, si quos memorata mulier, ad probandum quod
non consenserit in eundem nominau
rit producendos; cum mota tanti temporis huiusmodi probationem excludat. Mandamus igitur, ut propter hoc
no omittas quomimus utrunque compellas, ad alterum maritali a ctione tractandum. Ex isto textu videtur sumi argumentum contra determinationem. Quia per solam cohabitationem sine alio cosensu iud icatur pro matri
Ad hoc respondetur, quod textus non est contrarius, imo facit multum pro nobis. Ibidem enim determinatio fundatur in praesumptione consensus de nouo. Siquidem ex hoc quod libere cohabitauit, praesumit Ecclesia de ea, quod non manserit in peccato, commiscendo se carnaliter ei, quem non acceperat in virum libere, sed quod post consentiens, cohabitauit cum eo absque peccato . sic in foro exterio ri iudicandum esset pro matrimonio, itante tali praesumptione consensius :sed in foro conscientiae si constet non suisse falem consensum de nouo: nunquam esset tenendum pro matrimo-nIO , quantumcunque per longu tempus maneant simul. Et ista est com- ldra. munis sententia . De quo vide oldra. V ldς- consit. 3s. Et Calde. consit.I.Et Bart. in Tribium , . l. Si obturpem .is de conditi. obturp. Dilutio. caus Sed an matrimonium blanditijs, vel importunationibus contractu, teneat λRespon. quod tale tener, tam in foro exteriori,quam de iure naturali, &diuino. Quia ubi est pleo a libertas, c6- tractus tenet, sed in matrimonio contracto bladiti js, & importunationibus est plena libertas, ergo matrimonium s. Tho. I. a. erit validum. Et probatur. Nam ibi η-ο- Lx-ο- minuitur libertas, unde voluntarium tollitur,& tantum quantum diminuitur de voluntario, tantundem libertatis diminuitur: sed per bladitias nullo
modo voluntarium tollitur, quia na
turaliter fert in.huiusmodi blanditias
Voluntas, neque refugit, Et nulla tof- Sent. dlitur libertas, sed magis crescit : sic tit doctor subtilis dicit, i in inductione per blanditias, & delicias, multum est de voluntario,& parum de inuoluntario, sic se si voluntas ipse sibi dimitteretur, pro se queretur ipsas blanditias, gaei connaturale est,ergo non causant Inuoluntarium . Et ob id matrimonium hac ratione . contractum, erit omnino validum .
Eodem modo contractum importunationibus posset probari. Nam importunationes non tollunt liberatem plenam requisitam necessario ad matrimonium , supposito quod solum sunt
importunitates, & non comminationes. Nam importunationes aliquo modo molient voluntate, sed non mouet,
ut aliquid adimant voluntarij: quia illas importunationes non existimant tanquam aliquid verum,quod moue - . at ipsam, sed tanquam quoddam apparens: quod praebet incentivum eliciendi actum volendi . Non th l omnino
moueant ipsam voluntatem adactum .
Sicque ex par te hac quia quae minima sunt, pro nihilo reputantur habet , quod matrimonium huiusmodi
importunationibus contractum, non
sit intiali dum aliquo iure : dummodo
non concurrant minae. Nam si concurrant, importunationes,& timor reuem derentialis, impedirent, ut optime Mat- Afflict.
thae iis de Amict. decisio. 69. Dubium est tertium . Si quis iuste 3. Dubium. ad supplicium ducatur, & timore mortis, consentiat in matrimonium, Vtrii in sit validum. Ut si alicui dicatur , qui ad mortem est damnatus: si in ista
consentias, poenam mortis euades, alioqui suspenderis,& tali metu compulsus, consentit . Utrum sit inualiduni matrimonium. Certum est, quod si talis metus inserretur extra is tim casum quo iuste ad mortem damnatus est q, non esset matrimonium validum . Utrum ergo sit validum modo, propterea quia nulla ei fit iniuria . Respondetur . Tale matrimonium solutio. esse validum. Probatur. Quia sic compulso ob mortis timorem nulla fit m-iurias
48쪽
i ted ad huc condonatur ei,& poena re tallttitur : sequitur ergo quod cusit sine iniuria , Sc non proprie coactio interueniat , sed beneficium, & liberta S , P tale matrimonium erit va 'si , Meritrix si omnino consensus interior adsit. Et potest pete- probari potest ex cosuetudine lauad patib usi regionum, ubi mere ducitur. trices publicae solent tales, quia ad patibulum ducuntur, petere in marito S:.& conceduntur eis, tanquam si inter eos sit vea una matrimonium : dato lille qui ad suspenditim ducitur, nullo modo istam esset accepturus in uxo. rem, nisi timor mortis, quia certo scit se mortem non euasurrim, nisi istam ducat uxorem. Et sic sinii liter si aliquis rogaret priuatum regis , ut a regC Impetraret remissionena criminis capitalis, & filiam suana duceret in uxorem, quam alio liti non duceret: verum es
et matrimonium , quia ibi nulla inter Iaz. ζμφὶ lienit iniuria. Sic Iacob. de Bello uiso .
Et Paris de Puteo,tractatu de stia dicatu, in verbo. Poena. Et Guillem Bene dict. in c. Rainiit. de testamen. Verbo , mortuo testa. Et Casianaeus, de consuetu. Burgun. rubri. I. g. s.
Clarissime ex hoc sequitur, quod si
aliquis timore mortis, quam debet pati, sed iniuste, tamen consentit in mat, trimonium, q, non est validum in foro conscientiae , neque in foro exteriori.
Vt si quis iniuste a. mortem sit damnatus,& ut mort m euadat, consentit,
Non ten Ct: sectis tamen esset, ubi iuste . secundum allegata , & probata esset damnatus, dato ipse esset innocens, quia tunc si consentiret, videtur omnino dicendum quod teneret. Nam dato ipse sit innocens, cum secundum allegata ; & probata reperitur nocens ad mortem : nulla fit ei iniuria, si compellatur ad matrimonium. Et quod diximus de morte, intelligenducit de alia quacuque graui laesione, vel de graui verberation C.
. Dub um . Uartum dubIum. Si quis tam e co- trahat timore poena se pecuniariae , Vel alterius , quae posita fuit in contractu sponsalium, Vtrum teneat.
Respondetur, Qu5d in foro coicientiae non tenet: si ita est, ς, timore talis poenae, fit contractus matrimonialis. Edratio est. iii a non videtur esse plena libertas necessarra ad matrimonium .
Et hoc determinatur extra desponsa. c. Gemina. ubi poena apposita non obligat. Quia matrimonium debet habere liberatem : hoc dat pro causa summu&Pontifex. Sequitur ergo, q, si ista non adsit, siue, sit parua pecunia, siue multa , t matrimonium non tenet, fallimin foro conscientiae , & stando in iure diuuao . Licet Panor. ibidem intelligat, quando est: amissio omnium bonorum , Vel mrioris partis , quia si paruae
rei dicit ipse ) est matrimonium.
' Posh primam editionem hanc nC- stram in lucem exivit, quam magister Soto in .sen. praemeditate scripsit, &hoc argumentu ut caetera solet)egregie tractat, & lata Si me in dist. 29 q. I. .arti. 3. vide quq hic desiderari possunt, quatiis non consentiat in illis quae in 7. conclusione a nobis probab1liter dicta sunt ἔNon nulla alia quae digna sunt cognitu, vide in appendice in fine & modo in Concilio Tridentino, in sessione 2q. c.9. de re xmatione sub ad athemate, esst interdictum, q, nullus cuiuscunque sit conditionis directe vel in directe , subdit tim suum, vel alium copellat ad matrimonium contrahendu . Quod anathema execrationem, seu maledictionem dicit, ut infra in appen dice etiam si Nauarro in additione ad Manuale in c. 28 .in additione ad c. 27.
num. IJ O. anathema sumat pro excommunicatione.
misiit , postea per copulam subsequutam stat matri montu depraesenti . Contingit Dpe hic casM.
49쪽
IX. De rati filer cola ιitatio. I I
RO solutione notandum est . Quia vel loquinuir in foro conscientiae , vel in soroiudiciali. Secudo. Uel copulaeli extorta vi, Vel no. . Tertio . Vel qui metu contraxit sponsalia, tempore copulae habet actu. Nolo istum ut virum , vel habet a stir matiuum consensum . Vel nullum habet, quia de eo non cogitat. Hi S sup positis, respondetur. Prima conclusio. Si in sponsalibus fuit medus , ratione cuius non libere consensit: per solana copulam sequu- tam , in foro conscientiar, nullum est matrimonium . Probatur. Quia in sciro conscientiar, ille metus inualidauit contractum, ergo qui cquid pollea sequatur , nisi sit alius nouus consensus , non fiet validum . Probatur apertissime. Quia quod a principio non valuit, sine aliqua mutatione non potest post valere. Si copula solum probaretur inter
duos , nullum est matrimonium in soro conscientiae: si nihil praecessit, ergo etiam si sponi alia, violentia contracta praecesserint, quia illa nullam vim habent: sed est ac si non essent . Et prc-batur. Extra de sponsa. cap. Tuano S. Vbi ui sine metu verba protulit, sed inter 1us consensum non habuit, licet copula carnalis interuenerit, in soroconscientiar, non iudicatur matrimOnium : ergo etiam in proposito a sortiori , ubi metus interuenerit, etiam copula superueniente, ex hac sbluna
non est matrimonium . Patet ex. c. De
illis. de sponsa. impub. ubi determina lux, st nisi post violentiam , consensus acce serit, non est matrimonium. a. conclusio . Si spo salia suerunt metu contracta, R in commixtione carnali nullus sui tactus, vel suit contrarIUS, nullum est matrimonium in foro conscientiae . Probatur quo ad primam partem , quae habet dissicultatem . Nam ad matrimonium in soro conscietiae requiritur verus, & legitimus consensus. cap. Tua nos. de sponsalibus. sed ibi non est talis : quia primo non
fuit in sponsalibus, cuin me tu CXI Ortus non sit sufficiens : nec in conci a lxtione fuit , quia supponimus nullum talem habuerit, ergo non est v crum matrimonium in foro conscientiae. Ilia concluso elucidat magis primam . 3. coclusio . Post sponsalia contra 'a metu, copula carnali subsequuta, cumactu interiori consensus , faciunt quo
ad Deum, verum matrimonium . Probatur. Matrimonium contrahitur per
consensum expressum : sed in tali famina fuit verus consensus interior, δέ expressus verbis in sponsalibus: S post facto , in copula : ergo vere Crit matrimonium . Qelia videtur libere co- sensiste : dumodo in copula nulla sue rit violentia . q. conclusio . Post siponsalix de stit tiro contracta, metu cadente in constantem virum : copula carnali subsequii ta, etiam non violenta , non fit matrimoniti in foro iudiciali. Probatur ex c. His qui . de spons . ubi determinatur,
o si post sponsalia copula fuerit subse
quuta, non violenta , sit matrimoni u . Si ergo matrimonium praestim itur ex
copula , quia praecesserui legitima sposali , ubi non fuerunt talia , per sola in
copulam etiam non violentam no potest matrimonium praestimi. Item probatur. Quia omnino an nullat matrimonium contractum per talem mC-t una, ergo a sortiori etiam non iudicabit matrimonium per ibiam copulam, si talis metus praecessit. conclusio. Post sponsalia de suturo leui metu contracta, copula subsequuta, facit matrimoniu in foro exteriori, quantu ad prs sumptione, si copiila non fuerit metu extorta. Pro batur. Matrimonium de praesenti cu tali metu contractu, est veru matrimon Iu , ergo spos alia illo metu cotracta sitiativera spo salia, sed vera spo salia,post copulam subsequuta facitit matrimonium de psenti, ex. de spo s. c. His qui s. ergo. Item . Quia qui leui metu contrahit sponsalia, praesumitur libere consensisse, & quod consensu maritali consummauerit,&no seriai cario. ' Dixi
50쪽
De irri pedimentis , &primo de interdicto Ecclesiae. Impedimeta quae 'non dirimunt sunt 1 I. Interdictu Eeclesiae votus inplex sposalitium. Interdi tu ecclesiae.
3 Prima Pars Speculi Aoniugiorum.
quo ad praesumptionem quia quo ad veritate ex consensu pendet. Et de coactione ad matrimonium in Coucilio Tridentino sic distini tum est ut nullus sub anathena a te cogat, de quo infra in appendice. Sed quia de coactione incidit sermo , quae matrimonio impedimentum infert, libet impedietia matra monium
Duplex est impedimentum matrimoni j. Vnum quod praecedit, matrimonium . Aliud quod sequitur. Item dupliciter consideratur . Vel quia impedit contrahendit, si praecedat, sed factum tenet, nec ditatui potest. Aliud est impedimentum quod impedit contrahendum, & dirimit iam cotractum. De primis loquendo , sunt undecim , quae quidem impediunt contrahendit, sed cotractum non dirimunt. Et sunt ista. Primo. Interdicttim ecclesiae. Secundo. Votum simplex castitatis. Tertio. Sponsalitium cum altera persona. Quarto. Si quis est iunistus alteri catechismo . Quinto. Incestus cum amnibus, hoc est cum consanguineis coniugis. Sexto. Uxorici dum. Septimo. Raptus alienae sponsae. Octaub . Propriis iij de sente, vel ad chrisma susceptio.
Nono . Presbytericidia m. Decimo. Solennis poenitentia. Undecimo. Coniugitim sciet uer cum moniali. Haec omnia sunt impedientia matrimonium, ex statuto Ecclesiae , vi. s. aliquis habens aliquod istorum, cotrahere non possit
absque peccato, seclusa disipensatione, exceptis duobus. f sponsalitio , & voto simplici castitatis. Qitia ista omnino impeditat , ut licet quis contrahere nopossit ex iure naturali. Et quia intentio, & votum nostrum hoc est, ut praecipue de matrimonio disseramus, quantum ad praesens negotium in nouo orbe maxime spectat, aliqua impedimenta praedictorum declarabimus, quae contingunt, ut intelligamus, quomodo ministri debeant se habere. Et primo de impedimento , quando contra interdictum, & prohibitionem sanctae Ecclesiae, quod est unum inter caetera recitata, quo existente, nullus licite potest contrahere ,&absque pecato. Per Ecclesiae pceptu intelligimus, vel Potificis interdicentis cladestina sponsalia fieri,vel Episcopi id ipsum pro hi
bentis, vel alicuius intercedentis coniugium ex aliqua rationabili causa.
De claniectino matrimonio. RIMO. Clandestina
matrimonia fieri est hibitum. Oportet aut e prius scire, quod dicatur matrimonita cladestinu. Et omissis sex modis, quos Paludanus assignat, so. Palu . in . d. lum duobus modis capiamus es an destinum, ut capit Panor. & Ioan . Andr ndri. in additio. ad Speculatorem . Et sicut glossa. in c. sina. de clandesti. despons. Glo. Ηugo. Hi vero sunt, qua do fit matrimonia, s li. a. de D. p.
coniunctio sine testibiis. Vel qua do fit testibus adhibitis, sed sine solennitati
bus fieri assuetis, vel bannis. Isti S duo- . . bus modis omnino, & proprie contin clandes progit clandestinum matrimonium fieri. rato & fir Et utroque modo prohibitum est fieri mo haben. ab ecclesia, ut patet, extra de clandes. despon. Et est peccatum hoc, vel illo modo contrahere ,& si matrimonium tale ante Cocilium Tridentinum erat ratum,& validum. Et sic pro certo tenendum. In quo quidam alias vir doctus, & grauis ) decipitur , putans sic
ab ecclesia olim prohibitum , ut etiam factum sit irritu . Decipitur, inquam, quia ad hoc st illud esset nullum, requiritur personas sic cotrahentes este inhabiles per ecclesiam . Quod , licet docti fieri desiderauerint, non tamen ad huc erat determinatum. Ob id matrimonium tenet,Vt S Tho.& comuni S. Tho. in . ter Theologi. Et Decius conside. I 63. d. a 8. art. 3.
Conci. Coloniense tracta. de matri, Et Conc. Colo. vide Raine. 2. p.Ver.matrimonium .c s.