Opuscula et carmina latina;

241쪽

APUD ROMANO s. 219

quid mos ille nianuum intra chlamydem cohibendarum si 14gnificaverit apud Athenienses manibus in altum sublatis χειροτονεῖν suffragia ferebat populus ) Brachio extra Pallium exserto gesticulabantur iratores ) VolebantndVecta commentorantur συνέφηβοι CCII. id Gruteri Inscript CCCXVII. 3. et armora Oxoniens. p. 8. adscribebantur publice ephebis. Appe Iabant hoc εἰςιεναι εἰς τους τηβους, Ossu VIII. 105 εγγραφεσθαι εἰς τους εφνηβους, Aesch. Dialog. III 8 p. 131. Accipiebant chlamydem, militaris tirocinii signum, quam usque ad annum vigesimum perpetuo gestabant. Hinc chlamys insigne epheborum, V. Hemsterhus ad oll. X. 16 . et ad Lennep. Elymol. p. 110η γερα χλαμυς appellatur in loco pulcherrimo Luciani Amor. 4 . . II. p. 4 7. etsten quem ReiZius, Graevii et Codd. quorundam, quos ipse non inspexerat, auCtoritatem sequutus, misere interpolavit χλανιδα refingens. Vetus et proba lectio exstat in Codice Orliciensi, cuius collationem debo amicissimo Geisiero, Biblia Othecario Gothano Iam vero antiquioribus temporibus biennium illud disciplinae ephebicae ita descriptum erat, ut priore anno in Lyceo, Cademia aliisque maioribus Gymnasiis exercerentur u OGμηταις, si PECCarent, Castigarentur v. Aeschinem . . et praeclarum fragmentum Tele

tis apud Stob in Flor. XCVL p. 535. Petitum de L. Att. II. 7. P.

38 . seq. d. esset ing. et an alen ad Marm. Antiqv. VIII. p. 587. et assidue in concionibus populi et theatris τας εκκλησίας περιε κάθηντο in loco notatu dignissimo hilostrati it Soph. ΙΙ, 1 p. 550. Operam darent concionantibus et deliberantibus. Hoc fuit illud tempus, quo annotino chlamyde cohibebant manus phebi, ut Artemidorus ait loco supra laudato. ltero deinceps anno militiam auspicabantur domesticam. AO-κιμασία nudorum corporum facta Aristoph. Vosp. 576. fiebant custodes Castellorum, iraeei, sed intra regionem Atticam, se χωραν. TunCnomen adipiscebantur περιπολων. Terent Eun. II, 2 58. Petit. L. Att. VIII. 1. p. 65 . se l. et quos laudant II assius et v kerus ad Thucyd. IV. 62. Insigne de hac eteri disciplina fragmentum Aristotelis exstat apud Harpocrationem v περίπολος p. 288. , ubi diserte ait, secundo anno concione in theatro habita, accepisse ophebos hastam et clypeum ad pupillos, parentibus orbos, qui publicis impensis educarentur, hanc πανοπλίαν publice traditam pertinuisse patet e Platonis MeneXen c. 21. p. 63. ed. Gotti eb et factos esse περιπολους. Magnopere in illo Aristotelis fragmento Xplicando torquet se Maussacus, sed bene moneto a IesDι adnotas Naussaci p. 127. Priore anno exercebantur, alter militabant. Id postea labente disciplina severiore immutatum patet ex Aeschinis oration de falsa legat T. III. p. 329, 33. Reisk ubi biennium se excubias in castellis egisse testatur Corfini Fast. Att. T. I. 5. quem ibi laudat Taylorus. De posterioribus intelligendus etiam Pollux VIII. 105 δυο ετη ' ριθu0υντο εἰς περιπολους. Anno vigesimo sui iuris fiebant adolescet tuli, excedebant ex ephebis, Terent Andr 1. 1. 25. ' Res vel ex etymo vocis clara Lepidissime hunc ritum ad mulierculas concionantes detorsit Aristoph. Eccles 26 67. in fuerunt Xειροσκοποι, id Suid. s. v. Sigon de Repubi Athen. U. 4. p. 501. Postea Wηφισμός successit in locum χειροτονίας. Multa hic quo lue sunt Obscuriora. Nonnulla dabit II. Vales ad Harpocrat. p. 32. a. edit prioris. ' Vehementiores scilicet et in action motoria. am qui modestiae studerent, tum quoque manum intra pallium continebant oratores Attici, v. Quintil. XI, 3 138. ubi vid. Gesncr. XII. 0 21. Locus nobilissimus est apud Aeschinem contra Timarchum T. III. p. 52. Reisk ubi contulisse

non poenitebi Taylorum Sed pertinent haec ad locum de υσχνὶμοσυνζ

242쪽

220 DU PEnSONIS SCENICIs, igitur Athenienses, ut ephebi prirno anno nec suffragia serrent, ne CauSas orarent et Verba sacerent ad populum. Sic orta est consuetudo, quae Cum ad Romano Pervenisset, qui suffragia Voce ferrent vel tabellis, simpliciter ad modestiam et ευωὶμοσυνην adolescentulis propriam referri coePia St.

D PERSONIS SCENICIS,

VULGO ARVIS, AD LOCUM ERΕΝΤΙΙ PHORM. I, 4. 32. PROLUSIO ). In Iectione sestivissimi Comici, Terentii, incidimus nuperrime in locum Phormionis 1, 4, 32-36. , ubi iuvenis,

adVentu Patris, eregre qui fuerat, nuntiat totus cohorrescit, et quo Pacto nuptiis, quibus animum amore aegrum irretiri passus fuerat, Sese extricet, apud animum Suum ex putare nequit. Trepidani et animum muliebriter despondenti adsunt Geta monitor et Phaedria, atruelis eius, haud dissimili ingenio adolescentulus Hortantur, bono animo ut sit, assimulet se sortem, et singunt iam vultum Antiphonis hoc enim nomen est adolescenti formidoloso , qua fronte, quOV oculorum Obtutu atris stomachantis truculentia ferenda sit et propulsanda, callide Praemonstrantes. O namus ipsum locum, quem Si dexteritas histrionum pulchre adiuverit, magnum risum excuSSisse spectatoribus non est, quod dubitemus.

GETA. . Hoc nihil est Phaedria, Quid conterimus operam rustra quin abeam. ΡΗΑΕDR. Et quidem ego. ANT. Obsecro lQuin si adsimulabo, satin est GE. Garris Voltum contemplamini, hem

veterum quae latissime patuit et lucem affundit sexcentis locis, larum saepe intellectis, id quod vel ex uno libello, qui fertur inter Hippocrateos, περι ευσχημοσυνης v. Bernardi epistolam ad Reiskium in Epistolis a Reiskia editis p. 26 . abunde declarari poterit.' Prodiit Vimariae a. 179 .

243쪽

VULGO LARVIS. 221Satin sic est GE. Non. . ΑΝ. Quid si sic . GR. Propemodum. ΑΝ. Quid si sic GE. Sat est,

Hem isthuc servat

Nec quemquam futurum esse arbitramur, qui, si res in nostris Theatris nostro more ageretur, huic loco aliquid difficultatis inesse suspicetur. Quod si Vero rem ita ob oculos nobis briamus, ut Terentii aetate spectante populo haec

omnia perpetrata esse in cena credibile est, Sane scrupulus

nobis iniicitur, qui fieri potuerit, ut cum Omnes comoedi personat in scenam Prodirent, ne Personam unquam in theatro deponerent, actoris facies, cui scilicet Antiphonis Persona circumPοSita esset, alios atque alios subinde vultus sibi induere et ad nutum alterius inflectere posset. Profecto autem mirari subiit, nullum recentioris aetatis interpretem, cuius inspiciendi perlustrandique copia nobis facta esset,

hunc tantillum scrupulum, sed qui haud dubie multos iam male habuit, qui recitationem harum fabularum ad antiquo

rum theatrorum Orem e Xigere Suum es Se Putarunt, ex aui

mis lectorum eximere conatum esse ) Atqui haeserunt ad 3

Vidit dissicultates in Comico nostro, ubi de vultu subito mutato

sermo est, . . delph. IV. b. . Erubuit, salυ res est Andr. V. 3. 6. Num eius color pudoris signum unquam indicat' nec nostrum Iocuni in Phorm omisit vivens, Rector aganus, in octibus aganis Ι. I. p. 1 40. Sed secundum eius sententiam Terentii aetate histriones nondum personat in scenam Prodierunt. Morem personam capiti imponendi inventum fuisse autumat a Q. ROScio, qui cum Cicerone testo at D. I. 28. oeulis esset perversissimis, prim ad occultandam istam foeditatem per

sonis usus esse fingitur. Diserte hoc tradidit Diomedes III p. 486. uisch. Personis uti primus Coepit Roscius Gallus, praecipuus histrio, quod

oculis obversis Aset, nec Satis decorus in personis Cannegieterus coniiciebat sine personis, uriens supplet repraesentandis, exhibendis, p. 10. nisi parasitus pronuntiaret. V Deinde e QSto S. V. personata ostendit, personatam fabulam Naevii idcirco dictam esse, quod praeter consuetudinom ab tellanis actoribus, qui iam ante personis Si essent, ageretur p. 7. Locus sane apertus. InPrimis verba illa notanda Cum post multos annos Comoedi et Tragoedi personis uti coeperunt. Monet etiam

ouisens p. 8 in comoediis et tragoediis Graecis id observari, ut actores describantur ab illis faciei notis, quae depingi ab ipsa persona poterant. Aristoph. lut 367. ub. 173. Ante personam actores antiquissimos Romae galero tantum, i. e. capillo adscititi usos esse, statim ab initio capitis p. 2. tradit Ouflens. Nam cum tonsi essent viri, intonsi iuvenes,adrasi servi, haec capillis inprimis distingui debuerunt. Ex ADD. Schmiei erus V. l. qui comico nostr curi S OVissimis perpoliendo operam haud contemnendam contulit, in nuper editione Hal. 1794. subodoratus est aliquid huic loco difficultatis inesse, sed illud, quod maxime morari debet lectores, personat histrionis actionem ne attigit quidem p. 327. Atqui professus erat vir doctus, praecipuam banc editionis Suae dotem fore, ut omnia

ad veteris theatri morem expetiderentur Scilicet aut egregie fallimur,

244쪽

222 DE PERSOMS SCENICIS,

eum disciplinae nostrae alumni, quo quidem in Terentii

fabulis interpretandis ita semper adsueVimus, ut ad rem Sce nicam nunquam non attendant et sese in theatrum aliquod vetus, ubi res inSpectant ΡοPul cum maXime Peragatur, translatos esse existiment Monui igitur, at tribus verbis tantum ac prout instituti tostri ferebat ratio, quae ad difficultatem hanc expediendam facere visa sunt, fide data, me hac ipsa, quae commodum sese Iiobis obtulit, scribendi et de literis nostris commentandi Occasione ita usurum eSse, ut diligentius, copiosiusque hunc locum in eorum gratiam illustrem Standum igitur erit promissis, et dissolvendum nomen, quod haud inviti contraXimus. Qua in re ita versabimur, ut primum in uniVersum quaedam de et Sonarum, quas vulgo larvas SiVe maScheram' appellant, usu carΡ-

aut desideramus adhuc eam Terenti editionsem, cuius duplex haec ossit, ut omnia Athenis Atticis, quae scena fuit Menandri et Apollodori sabularum, agi videas, additis ubique sententiarum Graecarum, qua Vertit Terentius, luminibus, et ut rem scenicam veterum perpetuo tibi ob oculos ponat, adiectis figuris ad veterum monumentorum Xemplar aere expressis. rodibit specimen editionis, in ias leges consectae, quam diu iam animo agitavimus, si subsecivarum horarum usura aliqua nobis continget, proximis nundinis Lipsiensibus.' Facere non possum, quin verum huius vocis etymon obiter indicem, cum vulgo in illo investigando frustra operam teri videa. v. de- Iungs orterbuch s. V. Maske, T. III. p. 387.). Ridicula de illius vocis originibus e Calcagnini pologo, cui Personati titulum fecit, protulit

Nergerus de Personis, vulgo arvis c. I. p. 17. Verum illius etymon indagavit iam magnus almasius ad Tertullianum de all. . m. 70. Res turpiculas, quas deformitate sua fascinum vertere Credebant veteres, βασσιανι appellarunt Graeci βάσκα Graeci recentiores. Vid. Hesych. s. v. βασκα T. I. c. 701. Cum βάσκα solemni literarum permutatione etiam μάσκα dicerent, Latini recentiores in mascas formarunt, qua Voce sagarum ac veneficarum larvas et terriculamenta significarent. V. Duman-ge Glossarium s. v. masca, T. ΙΙ. p. 525. Fuit haec superstitio veteribus, ut robus deformitate ridiculis, quas foribus aedium, arboribus, quin ipsis infantibus appenderent, fascinum et veneficia averti putarent. V.

Plutarch. Sympos V, 7. p. 68I. F. Pollux VII, 108. Duplex autem fuit

horum amissetorum genus, pudenda, quae riaporum nomine comprehenduntur, V. Casau b. Leci Theocrit. C. 8 p. 75. Seq. edit. Commetin et

oscilla i. e. larvarum Bacchicarum ludibria. Si hoc teneas, causa tibi in promtu erunt, quibus inducti veteres scalptores tot praestantissimas gemmas personarum, Supra quam dici potest, deformium figuris caelaverint Raspius in mirandae industriae opere assie' Catalogue p. 243-255 plus quam quadringentas gemmas antiqui operis larvarum figuris insculptas, enumeravit, et referta sunt Musea omnia Italiae speciminibus eiusmodi larvarum, quarum vi centesimam partem collegerat Ficoronitis . Scilicet servierunt illi artifices superstitioni aequalium suorum, qui annulo, Cui gemma personata inclusa esset, ab omnibus veneficiis et incantationibus tutos se praestari arbitrarentur, et debuissent hae gemmae iam du-

245쪽

tim delibemus, deinde quae ad locum Terentii nostri paulo 4

dissiciliorem explanandum vim aliquam habere POSSint, an

quiramus. Iustae molis volumen conscribendum esset, si totum hunc locum de personis veterum iterum pertraCtare, earumque Origines, materiam, formam, et qui latissime patuit, nec tantum ad artificium scenicum et rem histrioniam, sed ad pompas etiam et dies festos, ad ornamenta aedificiorum et sexcenta alia, quae Vix coniectura hodie assequi possis, Pertinuit, usum multiplicem e Veterum monumentis explicare nobis in animo sit. Et haud scio, an operae pretium facturus sit, qui post virorum doctissimorum repetitas curas )dum ab iis, qui de gemmis BasIsidianis et bravis disputarunt, Ch setio,

Beatisobrio aliisque, in hunc muletorum, Seculo I. et II post Chr. n. mira cupiditate expetitorum, censum reserri.' Mariscotum, Bergerum Ficoronium, Boindiniim, qui peculiari-hus libellis et dissertationibus hoc antiquitatis caput perscrutati sunt, laudavit iam Fabricius in Libliogr. Antiqu. p. 8 b. d. nov. Auxit catalogum Vir in re scenica veterum bene versatus, C. Abr. Eichstaedi, de dramate Graecorum satyrico P. 81 in eo tamen notandus, quod rescianum ibi effinxit nomen proprium hominis, cum patriam denotet Abbatis Chiari, in cuius epistolis selectis lettere celte T. III p. 2 2- 6. nonnulla de personis veterum CCurrunt satis protrita et in vulgus nota. Enimvero dolendum est, Ficoronii libellum, Cuius Verum auctorem eir. Contuetium prodidit Vinckelmannus in Monum ant ine l. P. I. p. 59. Cum ex Italo sermone, quo primum perscriptus et editus est, Romae 1736. . posterioribus curis verteretur in Latinum Rom. 175I, non incidisse in manus viri Latino et Graece docti, qui praeclaram illam farraginem monumentorum veterum a Frat C. Fi Coronio, quae Summa erat hominis in dustria, undique conquisitam accuratius digereret et illustraret Nergeri liber, sub initium huius seculi a popularibus nostris ad fastidium usque dilaudatus, praeter Mariscoti, nugacissimi hominis, Omnia et picturas Terentii Codice Vaticano nescio quo casu illi oblatas, vix quicquam habet, quo antiquitatum indagatoribus se Commendet, ad Iureconsultorum scrinia ablegandus. Laudant etiam Pacichelli Abbatis Itali, libellum de larvis Dulgo ascheris, quem oculis usurpare nondum licuit. Sod quantum ex aliorum testimoniis colligere potuimus, Compilavit iste Bergerumo quaedam de personis, ab talorum sannionibus adhuc frequentatis, adiecit. lura igitur restant subtilius excutienda. Quod sua iam aetate monuit doctissimus u os Heseaeioris Critique surcia poesi et Ia pein- ture T. III. s. 12. p. 207. quanquam ipse toto illo capite multa acute observavit super hac re, quae alii deinde in usum suum converterunt, et Lessingius inseruit Bibliothecae scenicae, Theatralisthe BibliothewΡ. III. p. 180. seqq. Ne desunt in recentioribus operibus, antiqua monumenta complexis, unde hoc caput egregie collocupletari possit et amplificari.

Quod si quis loco ollucis IV, 133-Ιb ., qui fundamentum esse debet totius disputationis, probe illustrato, additis, quae in Anthologia Graoca extant, epigrammatibus Analeci. T. I. p. 218. XXXI. p. 467. XXVII XXVIII. p. 501. XXIX. ea cum 'icoroni conferat, quae e numis v. Has ehe Lexicon niv. R. um T. II. . II. c. 1503. 5.), gemmis v. De-

246쪽

hoc argumentum Sub examen revocet, et singulari libello 5 rem totam illusiret. Nobis limites, quibus totum hoc scrip

tionis scholasticae genu circum Scriptum ESSE Olet, angustiores transilire nefas. Carptim igitur pauca perstringamus et ea tantum, quae ad Terentii nostri lectionem aliquid utilitatis habere Videantur, e locuplete penu, qui facile scribentes alliciat, eligamus. Terentii fabulas semΡer a personatis comoedis seu hi

strionibus actitatas esse, quis est, qui dubitet Sed ei hoe

manifesto apparet, Omnem PParatum Scenicum a chorago Seu quicunque hanc Operam ab editoribus ludorum, Aedili hus curulibus, conduxerat, ii instructum esse, ut Omnia

Graecis moribus in fabula Iaalimia responderent, unde se quitur, ersonas etiam e theatris Graecis Romam inductas atque ita compositas fuisse, ut, quae de novae comoediae personis apud Pollucem fusius exposita leguntur, tantum non omnia conVenirent in quamlibet Terenti fabulam ' )

seription des terres gravees dii Cabine di Duc 'Orleam T. I. ab. LII LXU. et quae ibi venustus earum interpres Abbas de a Chaucommentatus est . 217-236. Adde assie' Catalogue Masks n. 3621

4061. , picturis Herculanensibus in primis T. IV. ab XXXIII XLIII.

et marmoribus anaglypho per caelatis praecipue marmor illud eximium apud inchelm Monum. Ant. Ined. n. 119. erui possunt, nae ille magnam ab intelligentibus gratiam iniverit. Nobis, ut in absella, primas lineas duxisse sufficiat. Nam quae loegelius in libro vernaculo Ge-sehiehte des roteskekomischen p. 5-II de larvis congessit, nuperrime a Noosio in versione theotisca Terenti T. I. p. 112 seqq. iterum excerpta, omnia fere, qui mos fuit assidui compilatoris, e Pitisci et Bosi supra laudati scriniis corras reperies. Ceterum haec paulo Copiosius enumerare lubuit, propterea quod lankenburgius, Vir de omni literatura immortaliter meritus, hoc caput in Sulzer Theoria artium . . Masken, T. III p. 296 plane intactum praetermisit.' Hoc negavit uwens. Mariscotus de personis Thes Graev. . m. c. 1117 Terentii aetate histriones personatos fuisse contendit e Donati auctoritate et e Codice Vaticano. Sed Donati auctoritatem parum moratur uwens, quod qui primi egisse dicantur comoediam Cincius et Faliscus, tragoediam inutius et rotimus, qua aetate ViXerint, non satis constet, Odex autem id tantum probet, fuisse aliquando tempus, quo personat histriones agerent fabulas Terentii, sed non sequi, hoc iam aetate Terenti factum esse, P. 6. EX ADD. '' Digna, quae diligentius exploretur, est Comitis de Caylus animadversio, qui in opere Nestiei fantiqv. T. I. p. 1 7 seq. ab Etru-8cis non tantum ad Romanos, sed ad Graecos etiam personarum usum Pervenisse autumat Graecum fuisse in fabulis palliatis totum illud Romanorum choragium certissime patet e picturis Codicum Terentianorum cum Regii arisiensis, quem a I evenoto bibliothecari acceptum primum perlustravit Anna acieria, et cones Andriae praefixas aere Ascribi iussit

247쪽

quippe quae ab actoribus eodem fere habitu, eadem personarum Specie, qua lim Menandri et Apollodori fabulae

Athenis exhibebantur, in theatrum Romanum Producerentur. Desungar uno exemplo, Sed quo res apte illustrari Ροierit. enedemus iste se ipsum cruciatis in cognomine Terentii tabula eodem amictu indutus in scenam prodiit Romae, quo Senes Attici, pug rure facientes, Atheniensi populo exhiberentur ), nec dubium est, quin eadem persona ornatus fuerit, qua Senex Primarum partium in theatro Grae

c instructus esse dicitur apud Pollucem Et profecto

in intorprotatione Terenti Gallica Paris. 169l. cf. do picturis illius codicis pulchram observationem Comitis de Caylus in Memo ire de Acad. d. Inscript T. XXV. p. 175. tum Vaticani, quas periti artificis manu deli neatas et coloribus pictas primum nactus est ergerus et CLIII tabellis aeneis expressas addidit commentario de Personis, Dulgo larvis seu mas eheris dictis, Frs et Lips. 1723. . deinde ad exemplar Codicis splendide edidit Hieronymus ainardus, Urbini 1736. Di et tertio recoxit satis perfunctori Car. Coquelinius Rom. 1767. Vol II fol. Codo illo uti canus in scriniis illius Bibliothecae signatus est numer 3868. et Commemoratus etiam a Mont falconio in Muse Italico p. 278. Haec quoque

paulo uberius explanare non a re Visum est lienum, Cum Saepe Provo

cantes audias viros doctos, v. c. Vinckelm annum in Historia artis VI, 3.

ad picturas Codicis Vaticani, nec in editionibus Terentii, nuperis etiam, aliisve libris, ad quos decurrere solemus Fabricium puta et Harie tum in Introd. in notitiam literaturae Rom. T. I. p. 257. satis accurata huius rei exstet notitia.' Rustici Attici rhenone seu pellibus induti pus aciebant in regione ventis frigidioribus pervia, . . Hemsterhus ad Lucian Tim. 6. T. I. p. 110. in in scena etiam δι θεριαι seu ποδίφθεροι apparebant, quod disertis verbis affirmat ollux IV, 119. Eiusmodi seno pellitus apud Menandrum fuit Heautontimorumenos ille Menedemus. Ergo eodem habitu tu scena Romana exhibitus est, id quod e luculento loco Varronis apparet de R. R. II, 11. p. 270. edit. Schneid. Sermo ibi est o veste pellicea, Cuius usum apud antiquos quoque Graecos fuisse apparet, quod in tragoediis senes ab hac pelle appellantur διφθεριαι et in comoediis, qui in rustico opere morantur, ut apud Terentium in Ieautontimorumen seneae.' CL P ictorius in Var. Leci. XXVI, 23 p. 768 Argent. Egregium eiusmodi senis διφθερίου ectypo habes in gemma apud Ficoronium ab LXXXI. ubi mira de mantilibus villosis comminiscitur in terpres p. 10 . d. Rom. 175 . Sic, qui in eadem scena apud Terentium commemorantur astri, pertinuerunt et ipsi ad σκευήν perpetuam senis rusticani in scena Attica v. Aristoph. v. 602. Alciphr. III, 70. p. 4ψ6. στείλας μαυτον ἀγροικῶς νάκος ναψάμενος καὶ μινυην λαβων. di, si plura cupis, Nithnk ad Tim Gloss. s. V. μινυν p. 233. edit. nov. et Oudendori'. ad Thom Mag. p. 802. Et confirmatur hoc iconibus e Vaticano codico expressis in editione Coquelinii T. I. p. 181 et o Codico Regio aris. ν v. Dacieriam in Praefatione. ' Puto hanc porsonam innui a Polluce, ubi describitur senex ἐγε- μων, quem ego malim interpretari de sene, qui primas partes agit in fabula, sive, ut Quintilianus ait XI, 3. 4. cuius praecipuae partes sunt, quam cum caligero Poet. I. 1 . de Sene adolescentum moderatore. Exem-

248쪽

T quid causae intercesseri noti videntus, quo minus Romani tot uia illud persollamina IIoragiun , quod Graeci perim ne fabularum Onaicarum artes ingeniose admodum et scite descripserant, cupide amplecterentur. Nam si quaeras, quibus causis impulsi Graeci, elegantissimi morialium et decori in omnibus rebus consectandi studiosissimi, perso nas ab actoribus in cena nunquam seiungi et separari posse statuerint, quod quidem mirum quantum a nostris moribus abhorret ac discrepat, rimam causam in ipsis Comoediae originibus Silam esse intelliges, cum iaccibus, ut Oeta canit, ora peruncti Bacchica licentia in vicis grassarentur, deinde, quae Thespin et Phrynichum consequuta eSt, Omoedia vetere quemlibet e populo arriperent et expressa ad similitudinem eius persona spectatoribus deridendum propinarent. Qua re factum est, ut postea etiam, cum ille mos viros principes iraducendi in scena sex erioribus legibus coercitu eXularet a scena, retinerent personarum ludibria, de formitate quadam in ersona seniorum addita, ne qui similitudine quadam se laesos conquererentur ). AccesSerunt liaud dubie complures aliae, quas in istiusmodi personis sitas esse deprehenderent, commoditates. Theatristum Pu erat, quae uniVersum populum ter aut ad summum quater quotannis ad ludos Scenico admissum caperent, Uasiis et spatiosis, quae, nisi arte adiuvaretur, voce histrio num sub divo agentium impleri vix poterant. Hic multum iuvabant personae circa os ita compositae, uio DX Verbis

utor Gabii Bassi apud Gellium V, T. p. 391. d. Conr.), munum tantum nouo exitum collecta coactaque magis Claros canoroSque Sonitus faceret ) Aptatae erant

pla eiusmodi larvarum habes pud Ficoronium ab LVI. in nyche, tLIX in Iaspide et in Dactyliothseca ducis Aurelianensis T. I tab. LXI. LXII. ' Vide locum classicum do hac re in fragmento latonii περὶ διατορας κωμροδι cio P. XI. d. Ictister et quae in illuci Observavit nuperus Arum Oe editor revostius h iatre Ies Grees T. X. p. 256. seq. Adde, si tanti est, scholia ad Aristoph. Eiluit. 231. V Si personarum Comicarum, quotquot sere in gemmis, picturis aliis'

tu Veterum monumentis aetatem tulerunt, rictus horrondos et latus patulos Circa os contempleris, ζεστραμμενον ὁ τομα sic enitia, non σῶμα recte logitur in editione Brunckii appellat Platonius, vix tibi persuaderi patieris, hac deformitate nil nisi risus captatos esse spectatorum, qui sa-cile his torriculamontis iterum torumque recurrentibus adsues derent. Vnlde igitur tibi arridebit illorum sontentia, qui laciniis illis et lavitatibus

249쪽

moribus, aetatibus, sexui uirilibet ersonae certis Iegi 8bus, quas immutare nefas, adstrictae, ut omneS, qui spectatum consedissent primo Statim obtutu, vel in aditu adeo

theatrorum, ubi in tabellis haec sigillatim depicta essent ad

alliciendos spectatores et commonefaciendos, agnoscerent SerVum Vel senem primarum Partium, ParaSitum, lenonem,

meretriculam ) Quod quam vim habeat ad spectatorum

personarum circa os introrsum exis, voci histrionum claritatem et splendorem additum esse censent. Hinc in vocabulis de voce actorum apud Poll. IV. 11 . occurrit actor βομβων, περιβομβων, quae Verba de graviore vocis repercussae sonitu dici satis constat. Valde ornavit hanc sontentiam, Gabii Bassi apii Gellium fraginent nixam, acutissimus diis os Ne flexions critique T. III. p. 191 - 199. et tonuerunt hoc nuper admodum Goldoni in commcntariis de ita sua T. II. P. 23 h. VerS. Vernnc. Prevostius heiatre de Grec T. X. Presace p. I. alii lue bene multi. Sed cave, nimis tribuas liuic observationi, quae nodum, quod niunt, nodo resolvit. Mulierum et adolescentum personae vix uspiam eiusmodi lituti dosorines reperiuntur. Atqui his quoque eadem vocis intensione ad theatra implenda Opus erat, ac servis et senibus. Deinde refra I ait videntur ea loca, ubi in personis κεχηνυίαις vox exilis et tenuis actorum fuisse perhibetur, v. c. Lucian. Nigrin. c. 11. T. I. p. 50. Sensit has di ficultates idoneus harum rerum arbiter Abbas de a Chau Description despiei res gravee d Duc 'Ori T. I. p. 222 so quomodo ex illis sose extricaret, non reperit. Cogitandum porro mirum illud in voco excolenda studium, quo facile homines, semper fere sub divo Commorantes nec in cubiculis undique occlusis, ut nostra fert consuetudo, desidentes e per venirent, ut indies fierent μεγαλοφωνότεροι. id locum classicum i Ceronis de orat. I, 9 ubi, quo pacto tragoedi Graeci voci servirent, odisserit. Adde miram veterum Sollertiam, tua quid vocem devoraret, quid accenderet in aedificiis, callide indagaruiit. Si vox Dangenda esset et extenuanda, Orchestram palea Vel Scobe spargebant. Contra si vasa aenea aut figulina per ulis tecta circa parietes disponerent, domicilia magis resonare, usu repererant. Ad sis locum luculentum et ad κου- GTικην Veterum cognoscendam plane palmarium, Aristotelis Probi. XI. 7 8.

T. V. p. 902 et, qui pleraque inde duxit, Plinium XI, 51. s. 112. Probe hoc tenuisse thoatrorum architectos patet ex ita signi loco Vitruvii , 5. p. 182. edit. Gallani eap. 1757. sol ubi docet, quomodo ηχεῖα Uictor. Vnr Leci XX, 7. p. 526. et Gesner ad Luci an Philop. . ΙΙΙ. p. 613.

in sellis subterraneis theatrorum disponenda sitit. Conser delineationem reinere expressam in editione laudata Comitis Gallani ab XVII. g. 3. 4. et quae in theatro Tauromenitano eiusdem rei vestigia sibi deprohendore visus est, aere et illa expressa, o no illius in Siculi T. I. c. V. p. 257. Errant alitem, ut o hoc addam, qui ista γ χεῖα ii theatris ad repercutiendam Ocem disposita fuisse tradunt. Sic enim pessime Consultum esset auribus auditorum , quod sensit et risit Oro suo acutissimus auivius Necherches Philosophique fur e Grec T. II. p. 140. s. in pleniorein tantum et clario rein reddiderunt vocem histrionum. Vido, i ii cute haec rimatus sest, O. apt. Donium in Praeclaro per de Musica veterum, cui Lyra Larberinianae titulum fecit, T. II. p. 1 0.' Rocto ictorius Var. Leci. XXVI, 23 p. 769. Cunctae personae in Fabula suum ac Iu Oprium Vestitum habebat it colorem vestis, formam. Statim ut illae visae essent a spectatoribus, litelligi poterant. Servabatur autem hoc diligenter Adiuvabant enim non in diocriter xi

250쪽

9 animos ea inuicendos desiniendosque, vel ex eo colligere possumus, quod apud Italos populus illis spectaculis, in quibus quatuor sanniones Zanni ridiculis personis et ver his peculiari quorundam oppidorum nota signatis spectantium cachinnos movent, insatiabili cupiditate inhiat, nec ea

tum fabulae efficiebatque, ut spectatores omnia melius perciperent, neCin personis distinguendis confunderentur.' Hinc intelligitur etiam mira ars veterum in promulgandis repraesentandisque fabularum ominibus et personis. Habuerunt enim et veteres titulos in theatrorum aditu suspensos, quales hodie in iis oppidis, ubi ludi scenici frequentantur, distribui solent et evulgari Cartelli, A Uches, Playbilis, Coni OedienZettel). Sed arbitror in grege illo scenico, quos Graeci os περὶ ὁν ιονυσον

τεχνίτας et θυμελικους, Latini gregem, . c. gregen Romanum Grutor. XXIV, 2 appellabant, pictores etiam fuisse, qui personas ramatis delinearent, et in tabellis, addita inscriptione, proponerent diam praetor tesseras theatrales, quibus nomen fabulae inscriptum fuisse patet ex ali quot tesseris in Herculanensium antiquitatibus v. Larteis Ariose uber Calabrien uni Sicilien T. I. p. Ib6. , triplicem reperio fuisse eiusmodi tabollarum ordinem. Primit indicavit tantum genus subulae, utrum tragoedia esset, an comoedia, an tabula Satyrica Significabat hoc abolla, in qua persona tragica, Vel comica, Vel satyrica in Cippo, sive proscenio, ad quod per gradus aliquot adscenditur, proposita cernebatur. Sex iusmodi abollas haud pingui Minerva dolineatas invenio in Picturis Herculanerisibus T. V. ab XXXVI A XXVIII. ubi interpretos tali p. 169. seqq. quid haec sibi velint, ne hariolati quidem sunt. Pertinent huc ectypa complurium gemmarum pud Ficoronium ab XXXVI. XL ALIII. et

marmora, Musam et Oetam exhibentia personae in cippo collocatae ad stantem, . . apud vovitim in Miscellan. Ei id Anti pi. Seci. II. p. 46. Atque hinc explicandum etiam Opus anaglyphum in maritiore antiquo, quod Drosda in Muse Electorali servatum magna cum voluptate nuper contemplatus sum, V Marbres de Drcs de n. 78. Illustraro illud conatus ostia a nova b h. liber verschi ed. nite Denkm . . . p. 7 . sed Clario rom haud dubio lucem illi accendet Custos huius Thesauri vere regii sagacissimus, amicissimus IV ackerus, cuius eruditissi naum opus de antiquitatibus illic servatis diu iam efflagitat Orbis iterarius. Deinde onmes unius tabulae personas in una tabella ita depictas habu runt Caylus e-cuei T. V. p. 245. , ut spectatores hanc picturam in theatri aditu propositam intueri, et quot senes, quot adolescentuli, quot meretriculae, qu0- modo moratae, e ipsa personarum forma statim iniselligere possent. Exstant eiusmodi tabellae, quibus Terentii tabula edicebatitur, in Codice Vaticano Qt arisiensi, singulis tabulis praefixae, unde transierunt in Terentium Urbinatem et Co quolinii. Specimen exhibuit Dacieria in initio Andriae P. 10. d. instet Od. Omparari possunt cum Picturis, quibus gladiatores nobiles, priusquam ludi gladiatorii committerentur, populi, in ta bsernis circa amphitheatrum monstrabantur. Quo pertinet locus ora tii opidissimus Sat. II, 7. 5. a nullo, quod sciam, interpretum reCte X-plicatus Tertio habuerunt etiam tabellas comicas, quales pinxisse traditur Calades, Plin. XXV, 10. s. 37. in quibus scenam aliquam eximiam a bulae cum porsonis ibi confabulantibus r praesentarent o spectatorii us

cupiditatem inicerent totius tabulae videndae, quod adhuc in quibusdam Italiae theatris fieri observat Caylus, cuius erudita est hac de re disputati in Memo ire de Ae ad. d. Inscript Τ. XXV. p. 182-I85. Nec de sunt exempla in picturis Hercula non sibus, Tom. I. ab lV. Om. l. ab.

라틴어 텍스트