Opusculum adscititio titulo Systema theologicum inscriptum;

31쪽

- 13

Spiritus Sanctus aut Patet , nec Spiritus Sanctus sit Pater aut Filius hoc ita intelligendum est ut nihilominus non tres sint dii, sed unicus tantum, licet trinus personi S. Antili initari quidem urgent id esse contradictorium et pluralem numerum nihil aliud signifi-Care quam ut tres diversi quorum quilibet est Dptis tres dii dicantur, nec posse plura diversa

Numero esse unum numero 1 .

Sed hi cogitar debent Ecclesiam non velle Patrem, exempli gratia, aut Filium esse trinum in Pei Sonis, sed unam esse personam Divinitatis itaque multiplicati personis non multiplicaturigus

personis trinus, nec proinde ob res personas tres dii fiunt. Persona porro generaliter, Si Substantia unica numero, et incommunicabilis quae in DEo essentialiter relationem involvit, et cum correlativis suis unicam numero substantiam abso-hitam constituit; sunt ergo tres substantiae singulares relativae, una absoluta quae illas complectitur, et cujus ipsa individualis natura singulis Communicatur Cujus simulacrum aliquod in mente nostra seipsam cogitante atque amante intelligimus 2 . Solita est autem antiquitas, et ut mihi videtur sapienter, et ad captum noStrum CCommodate, mysterium hoc illustrare analogia trium potissimarum mentis facultatum, sive agendi requisito- i Hic desinit Autographi pagina quaita N. d.)

2 TOtuin huncce παραγραφον in editione Parisiensi perturbatiani et mutilum suo loco a germanae lectioni resti-

32쪽

rum quae sunt, Posse Scire, Velle ita ut Patri tanquam sonti divinitatis Potentia Filio tanquam Vorbo montis, sapientia Spiritui sancto autem

voluntas, sive amor ascribatur. Nam ex divina ossentiae virtute sive potentia promanant Ideae rerum, sive veritates quas sapientia complectitur, atque inde postremo pro cujusque persectione objecta voluntatis si unt, unde ordo quoque divinarum Personarum declaratur.

Cum igitur decretum fuisset in aeterno divini consilii arcano, ut persona Divinitalis creaturae naturam superaSSumeret, atque Civitatomi i sive montium rempublicam poculiari et ad captum accomma lata ration , familiarius manifestius suo ad regis instar gubernaret, Filium Patris unigenitum hoc in se recipere placuit, cum Veri iam divinae Mentis jam tum creaturarum ideas sive naturas in

sese eminenter contineat.

Hominum autem naturam assumsit, tum quia in homine superiores atque inferiores naturae quasi iii confinio quodam conjunguntur, tum ero quia expiatio generis livmani, quae DEo imprimis curae fuit non alia dignius ratione fieri poterat; et placuerat ut Filius homo factus omnia virtutis exempla ederet, prius pio summa luimilitate ac pati sentia vinceret, quum incredibili illa gloria homo coronaretur u .

33쪽

Discimus ergo ex divina Revelatione VERBUΜ seu Filium DE unigenitum, praestituto tempore adVeniente, assumsisse totam humanam naturam exanima et Corpore constantem, et dum in terris vixit instar hominis egisse, excepto peccat quo caruit, et miraculis quibus se homine majorem ostendit. Appellatus autem est EsUS cognomento Christus, tanquam unctus Domini, sive Rex vel Messias, generis humani Restaurator proplietarum oraculis dudum promissus l) Incarnationis mysterium sancti Patres optime illustrant comparatioDe unionis animae et corporis; nam sicut Dima et corpus unus est homo, ita DEUs et tomo unus est Christus. Hoc tamen interest quod anima de corporis imperfectionibus ali. quid trahit, divina autem Datura imperfectionem pati non potest. Caeterum congrue admodum per- Sotiae naturaeque vocabita adhibentur; ut enim unum Divinitatis Daturam plures personae habent, ita vicissim una personarum Divinitatis plures naturas, divinam et humanam complectitur 2 . Nihil autem causae video cur veteres O i ille sectarii multi, tantopere ab his sententiis abhor-

1 Hic υτογραφος exhibet expulicta quaedana ab ipso mox auctore, quae legi tamen acile possunt, ut sequitur ii Habitabat autem in Christo omnis plenitudo Diuinitatis, et

, quamois in statu erinanitionis versaretur, tamen Omnes emo fectiones in anima sua... N. d.)

' Hic desinit Autographi pagina quarta N. d.

34쪽

- 16

reaiat si quis enim rem recte expendat, oportet Ecclesi: e Calliolica dogmata circa Trinita toni et

Incarnationem esse tuta adversariorum vero periculosa Ecclesia enim statuit, On nisi micam ess substantiam al)solutam adorandam, nempe DELMsummum, omnisCium et omnipotentem neque in

Verbo ct Spiritu sancto, aut in li omine JΕsu aliud quam unicum illud aeternum Ens summa illa latria colit. Ita pie praxis Ecclesia', si modo quemadmodum oportet populi inculcetur, irreprehensibilis est. Nec apparet cur indigna Dro ut tui vel interna illa individua Trinitas, vel externa naturae humanae assum lio quae persectiones a Deitate accipit, imperfectiones vero Deitati non reddit. Ariani vero Filium Dali volunt esse primam creaturam, et nonnulli eorum per Spiritum Sanctum intelligunt Angelos, et creaturam divinis honoribus prosequi non Verentur Photiniani autem ex simplici homino saciunt Filium Dp adoptivum, eum lue Diqua factitium t summo minorem adorant,

quod utique paganum Videtur rectiusque ex eorum hypothesibus, Franciscus Davidis 2 omnem iadorationem negabat, quem nudum liominem l In Autographo factitrium; lapsu calanai ut patet. IV. d.

2 Fianciscus Davidis patria Transrlvanus e Socinianorum lege. Obiit anno 1579. Huius extant nonnulla in Biblio eca Fratrum Polonorum opeia. I . d.

35쪽

profitebatur; quod tamen quantum abest a Mahumetet Circa modum unionis naturarum multae subtiles quaeStione moventur, quas praestiterat non attingi. Intor alia do common ire 1 idiomatum, utrum scilicet et quatenus proprietates unius Daturae alteri attribui possunt, quasi hoc sit necesse. Suffiicit Concreto recte tribui quod singulis alioqui naturis; recte enim dicitur DpDΜ in Christo esse a Ssum, hominem ess omniscium et omnipotentem, at humanitati omnipotentiam, ubiquitatem atque quod

praecipue equitur aeternitatem, ex vi unionis tribuere, aeque alienum est ac Divinitati ascriberonativitatem et passionem, quod vel κυραλαγία 2 est, Vel contradictio. Interea, ipsi in se humanitati ex Dione cum Verbo, tantum persectionis, scientiae et potentiae tributum esse dicendum est, quantum in hominem, qUatenus homo est, cadere potest quod etiam d0 statu exinanitionis tutius assii matur, nisi quod tunc, Corpore manente passibili suppressa gloria, non nisi quibusdam radiis vehit per nubem emicantibus interdum appareret. Christus itaque Filius Dp atque hominis sex Vir-

l Sic Autographus Theologi vulgo Commianications.

2 Latines inaccuratus loquendi modus. Sic M. S. Leibnitianum nitidissiniis graecis elementis primus editor Parisiensis legebat ex apograpti suo : anthropomorphosis f

36쪽

gin matre sinu viri opera genitus, omnisque Peccati expers, Eo patri sese hostiam dignissimam i, lulit oxpiando generi humano ot summa humilitate sua atque passione pro peccatis hominum satisfecit, ac proinde pro omnibus mortuus est quantum in ipso fuit. Ea autem Dro placuit Lex Redemtionis humana ut beneficium jus ad eos omnes perveniret qui in Clii isto per Spiritus sancti gratiam onali, actum fido et dilectionis dialem exercerent. Cum

enim secundum rigorem justitia Perpetuo necessaria sit mens pura a bene erga DEUM animata, per Christum ex divina gratiar 3 qui tale actum est, ut vel semel nato sincero erga giles assectu, adeo sue poenitentia priorum ac melioris vitae proposito omnia reti bieccata dolorentur 1). D conversione hominis et justificatione peccatoris ac meritis bonorum operum, superior Sp culo, Datiae sunt importuna qua)dam lites quilius

incommoda nonnullorum locutiones et aliorum cxcessus in alteram Partem occasionem Prahue

runt Arbitror tamen facile illis finem imponi posse, Si quis, omissis sophisticationibus, rem ipsam expendere velit.

Anio omnia igitur lenondum os hominis naturam lapsu ita corruptam osse, ut sine auxilio divinae gratis nullum opus honum, nullumque ac luna Drogratum non tanti ini non perficere, sed nec inchoare

37쪽

poSSit. Itaque nec preces, nec Otum desideliumve corrigendae vitae aur verae fidei quaerendae, et generaliter nullus bonus motus in praeveniente

atque excitante gratia a nobis proficisci potest. Ab altera tamen parte vicissim tenendum est non esse sublatum hominis liberum arbitrium

per lapsum, ne in divinis quidem et ad salutem

pertinentibus, sed omnes actus voluntarios licetu gratia excitentur, si honi sunt, aut a natura corrupta oriantur, Si mali, tamen spontaneos cum electione, ac proinde liberos esse, quemadmodum nihil libortati actionum nostrarum in communi

vita ossicit, quod per radios lucis oculorum ossicio transmissos ad agendum aliquid excitamur, taliquando tam valide, ut non ol)stante deliberatione nostra, et superstite resistendi impressionibus facultate, tamen pris 'videri possit actum certo esse secuturum, aliud enim est quid certum, aliud quid necessarium sit. Itaque et OCCare contingens est, et bonos motus exercere liberum est. Et quamvis atro sit excitatio et auxilium, iamen in homine semper aliqua est cooperatio,

alioqui dici non posset ipsum egiSSe.

Utrum autem ipsae vires l)onos motus emciendi in irrogenitis sint fractae, an tantummodo impeditae, et quibusnam similitudinibus optimo explicari possit gratiae auxilium, valde inutiliter et si igido ab illis hic disputatur, qui undecumque conquirunt quod in Ecclesiae dogmatibus cum aliqua specie vellicare PoSsint.

38쪽

Pomo omnibus tominibus ratium dat Drussus cis /lon/, hactenus ut posita modo ipsorum olim ut soria, nihil amplius ad salii tona eorum desideretur quod non sit in potestate l). Et proinde muli viri pii persuasi sunt omnem tominum venientem in hunc mundum a luco illa montium Filio DΕ aeterno, ejusque Sancto Spi-

iiiii ita illii minari, ut saltem ante mortorii, sivel or Oxternaria Praedicationem, Sive per internam in sentis illi istrationsem, ad notitiam perveniat is uantam labori salis et necesse orat, ut alii lem

obtinere posset, si modo ipso vellet, o sine scilicet ut saliena, si obstinato resistit vocanti Dro, inexcusabilis constituatui' id enim divina justitia otiinins exigit. Quanam autein ratione dii pestet Drus, etiam in illis ad quos nulla suspicio Evangelii Christi per aliquam externi verbi pro dicationem pervenit, non temere desiniendum est a nobis, sed sapientia ejus ac missericordia r linquendum St.

4 se iacem illam aut ictricem ratiam, quiae ipsam bonam volitia latem ossicit, atque inclinaiionos hominis vincit, ot contrariis impers cla aut corruptae Daturae sollicitationibus i ponderat, idola semper dat Omiathus DFUs, alio tui omnes salvarentur; quod cur non fiat, hoc est, cur

aliqui ' persona Priae aliis muliis deque possibi-

l In utogi aptio lites ipsorum. Sed Dio ab ipso auciore obliteratum. N. d.

39쪽

libus a Dp ad existentiam admittantur, quarram notio, seu prsevisio involvat impoenitentiam aliasque actiones liberas saluti Contrarias, Cortosque gratiae divinae gradus summo victricis gratis inseriores, pertinet ad arcana di in se gubernationis inaccessa mortalibus, de quibus lio unum obis teneri sufficit, optimum esse quod DEo placuit, et non alia melius ratione sibi persectionem rerum Constare, et mala quae a DF permittuntur in bonum multo majus verti, quemadmodum jam Supra monuimus 1 . Non tamen putandum est divinam salvandiliomines voluntatem et meritum Christi, vel saltem efficacem gratiam pertinere ad solos lectos quibus scilicet summa illa datur gratia finalis beatae perseverationis. Nam Christus quidem pro omnibus mortuus est, efficax autem gratia, et Vera conversi a regeneratio per Spiritum Ei, qua in siliorum numerum recipimur, multis Concedi potest qui non Sunt perseveraturi nec ideo quid viros quosdam doctos ad grandia illa paradoxa defendenda impulerit, a quorum interiore Sensu et Consequentiis ipsi abhorrebant, ut scilicet DE leges praefigentes, et divinae gratis oeconomiam pro arbitrio Cirumscribente putarent, eum qui ei Severaturus non est gratiam et Spiritum Sanctum revera non accipere quicquid agat, aut

i Hic Auiographi desinit pagina numero septima.

40쪽

utcumque ius ac bone animatus sibi aliisque vidcatur contra vel O, qui electus et finalem poeni-lon iam vero acturus est, eum CCepiam a DEO, Maliam et Spiritus Sancti inliabitatio non non amittere, utcumque inter adultolia et homicidia vitam agat. uti quidem dogmata noxa o ostensionis plena, etiamsi excusari possent, non ideo

lamon quo undamento nitantur, ut quem sum

lial cant ad n dificationem. Si qua enim alicubi

locutiones occurrunt tuae sententia tam crudae

favere idolatur, reti stat eas aliarum multo plurium comparatione mollire suam rigorosa inter-Pretatione exasperare. Et DEO dignius videtur gratiam daro temporalem p revocabilem sed CODSpicuam, quam perpetuam et inamissibilem,sod plano obtestam, et cum pessimo animae habitu summisque sceleribus consisterilem. IIonio igitur, i eveniente Et gratia, a mortis oro occati sopore ad agnitionem suae miseritae, attentionemque animi et irimum propositum scrutanda ac sequenda veritatis salutaris excitatus,

o missis aut posthabitis aliis cogitationibus et

assectibus ac mundi carnisque documentis, totus in saltatis curam incumbens, ex naturali miliae animadvertit quae sit lex oluntasque Et, et memoria admonente gemens tremensque agnoSCit quantum inde deviaverit, quam graVem Poenam meruerit, quantumque ostenderit Creatorem suum, cui culium amoremque supremum debebat. Cujus contemplationi insistens in aediis conscientia