장음표시 사용
121쪽
ars ScrEM T. EcL. PARs IV, ORD. DOCT. orando saepius confregere, non ideli quia damnarent Divinae Lyrae imitamenta; sed quia vel non sine arte magi est, quod ipsis caeteroquin erat ignotum, move- Tentur, vel quia Mathematici Possessores per sese ad Astrologiae Iudiciariae figmenta abuterentur & No mina Martis, Veneris , aliorumque in sphaera Planeta-Tum tunc temporis non faciis poterant a Paganorum superstitione separari: praesertim adjectis falsorum Deorum imaginibus. Caeterum Globum Geographicum cum suis Terrarum tractibus nulla gens viderat, antequam mecenas Orbem Romanum in sua Porticu spectandum exhiberet; sed nec videre poterat ex integro antequam America post Columbi , aliorumque navigationem detegeretur; quamvis Ueteres non ignorarent sphaericam Telluris figuram, & quinque Z nas, quae adhuc videntur in Vetustissimis AEgyptiorum hieroglyphicis .
S. XIX. De peculiaribus insertimentis pro eundisicen is Eclia pisibus. Petri Appiani Rotae indicatae, tir ω Philippi
de la Hire. Communium organorum defectus notatus. Aliae machina cur omisae.
Praeter Instrumenta, motibus Coelestibus repraesem tandis communia, qualia sunt Asrolabium, & supra me. moratum PDπetolabium, se. excogitatae sunt peculiares machinae pro cognoscendis in dato anno, & me nisse utriusque Luminaris Eclipsibus. Tales sunt plures Rotae Petri Appiani in suo Astronomico Caesareo ad praedicendam Eclipsis diem, horam, minutum, durationem, & quantitatem, methodo tamen satis perplexa. Mutili magis commendatur triplex planum circulare Cl. Pbit. de la Hire, quod addidit ad calcem suarum Tabularum, & apud Bionem Instrum. Mathematic. L. VI, c. 4, adhibita periodo Ecliptica try
in Λ res. in Ast. S. Sebastiani M. apud Bolland. in Ianuarii .
122쪽
Iuv. III, Cap. VI, Cou ORDIA MECH. II annorum Lunarium , de quibus diximus in secunda Investigatione. Fatendum tamen est pleraque instrumenta, quae nunc sunt in usu ut & Tvpos, Schematismos, Diagrammata non parum deficere a perfecta smilitudine, si comparentur cum iis , quae in magnis Mundi corporibus fiunt , Eclipsibus non sine motu. Cum enim motus sit rebus inanimis, quod est anima corporibus animatis, quid aliud videntur meis chanica subsidia sine motu, quam mortua cadauera, picturaeque inanimes p Idcireb ad tollendum hunc defectum excogitaveram Horologium Eclipticum , quod facta peculiaris tympani, & alterius Rotae additione ad horologium oscillatorium , monstraret totius Eclipsis progrelsum etiam in cubiculo obscuro , si ultra faciem semidi aphanam aptaretur lumen ac phasium seriem ; sed cum automaton illud praesupponeret aliunde nota calculi praevii Elementa ad determinationem datae Eclipsis nec magnam afferret utilitatem placuit ejus descriptionem omittere. Simili de causa silentio praetereo a miliam Eclipticam, quam ad imitationem Altronomici annuli Gemmae Frisii adinveneram, addito interiori annulo mobili cum nodis Lunaribus, & terminis Eclipticis: licet enim Constituere pro dato die parvum Solem in suo gradu saltem
moraliter Tirones norint ex ingressu Solis in puncta aequinoctialia, aliaque Signorum initia; Lunam a vero in Conjunctione, vel Oppositione pro data Sy- Σygia; tamen necesse erat aliunde scire locum Nodi in Coelo, ut idem in annulo tribueretur. Neque est qubi nostra aetas supplementa illa requirat ., cum neque Ueteres Archimedis, & Possidonii Sphaeras desideret, quando venalia prostant automata, quae ad motum incitata ostendunt motus, qui in Coelo fiunt,
123쪽
Ordo obseretandi Eclipses Lumiturrium, Mercurii, o Veneris.
g. XX. Quomodo observentων SOLIS defectus tam directe,
Visa Methodo construendi optieam Eclipsium pro
jectionem, investigemus ordinem Doctrinae in iisdem observandis . Plures modi observandi So Lis defectus Circumferuntur, ex quibus Octo recenset Rieetolus sq). Duo nunc praecipvh commendantur: alter per radios directos Telescopio munito vitris cooloratis, aut flammae fuligine obscuratis . Unum ejusmodi vitrum sufficeret, si colore esset valde saturo, aut fuligine inaequaliter infectum, ut ea pars ocul admoveatur , quae aptior est ad resistendum energiae radiorum Solarium. Additur inierametrum, vel retiaeulum cum filis parallelis in duarum lentium foco. Qui capillari, sive sericeo reticulo utuntur, num rant quot reticuli intervalla exaequet planetae diameter, tum inchoata jam Eclipsi notant ad certa munuta temporis quot ex iisdem intervallis compraehen dat pars immunis ab occultatione; ex hac enim me lius insertur quantitas partis obtectae, quae immedia. th minor julio videretur, eo quod minorem impressionem faciat in oculis, quam pars lucida. Cl. Pbia Πρ. de Ia Hire solebat adhibere etiam micrometrum ex plana chrystallo, cujus area divisa esset pet sex circulos concentricos inter se aeque distantes, adamante inscrtis
124쪽
Iuv. III , C. VII, ORDO Olls. S LIs DEF. I Is inscriptos. illud ve adaptabat apparenti diametro Pl netae . nrkiar t i usus est annulo cum duabus eois chleis maribus sibi invicem ex diametro Oppositis . Quando aliunde non innotescat quot scrupulis secundis aequivaleant singulae spirae, notetur tempus, quo aliqua stella fixa ab extremi rate unius cochleae ad existremitatem alterius pervenit Tubo immoto , tempus Convertatur in arcum AEquatoris, & habebitur quantitas intervalli inter utramque, quod ante applicatum supponitur diametro Luminaris vices Micrometri ge-arere potest campus Telescopi i. si non ignoretur quem arcum oecupet in Coelo, praesertim si comparetur cum diametro Solari, qui innotescit ex Tabulis : At radii dum perit rangunt duas micrometri cuspides, aut aliud corpus solidum, patiuntur inflexionem, adelique
etiam variant apparentem planetae diametrum . Propterea laudatur P. Heiurin l. . qui in tenui filo Uitri Moseovitici ducebat i parallelas eum capillo transis verso i hic dirigi debet per centrum umbrae, & Lunae: umbrae margo, & limbus Lunae comprehendi inter duas lineas parallelas tς . Alter modus eit, quo per radios reflexos imag 3 Solis excipitur modico telescopio duarum lentium inaequalium t Helio scopi superioris saeculi habebant lentes aequales, & foci nimis brevis, unde non tam claram speciem exhibebant quod nec sit tam breve, ut distinctam non pingat ima
ginem, nec tam longum, ut non Inregram recipiat,
ae non sine difficultate possit ad Solis motum circumis agi : novem circiter palmorum censetur in hunc usum commodissimum . imago clarius pingetur tanquam in camera obscura, si ad finem vicinioris tubi apponatur extrinsecus aliquid simile annulo Saturni ex charista erassiore ad obscurandas partes Tabulae circumpositas. Radii per Telescopium projecti excipiantur in
125쪽
xro S cIENT. E L. PARs IU, ORD. DOCT. munda papyro constituta ad angulos rectos axi illuminationis super tabellam, quae removeri possit, ac retrahi pro arbitrio; neque antea figatur, qu m imago a radiis Solis ultra foeam ocularis vitri depicta . congruat cum aliquo ex pluribus circulis, vel cum il-V. Tib. XV. , qui ad laune finem paulo ante Eclipsim paratus Fig. 3ς. est aequalis magnitudinis. Vide Fig. 39, in qua ductis sex circulis concentricis, aequali intervallo inter se distantibus, diameter exterioris dividitur in Ia par
tes aequales, seu digitos: Singuli digiti subdividuntur in quartas partes, ac per illas ductae aliorum circulorum peripheriae subtiliores, vel punctis distinctae, ut internosci possint. Circumferentia extimi distincta est in suos gradus, ut indicari queant singulorum phasium interfectiones. Sebeinerus in Rosa Ursina docuit demittere perpendiculum ΖΝ ad designandum verticalem circulum per Solis centrum transeuntem; quare Z notat verticem , N Nadir, sive infimam Solis partem. Quando Eclipsis est matutina, graduum numeratio incipit ab apice versus sinistram, contra in vespertina . Si defectus si in ipsa meridie, Z respiciet Boream , N Austrum d Sinistra pars occasum , dextera ortum, ut in speculi reflexione fit, in qua dextrorsum apparent quae sinii ra sunt, & viceversa,
dextera sinittrorsum . Ingruente . initio Eclipsis radii Solis tremorem solito majorem concipiunt propter inflexionem in corpore Lunari, qui tremor inordinatus est indicium primae phasis adventa mis. Haec citius videtur Telescopio breviori , serius longiori, quia longius amplificat magis Luminarium distantiam, qua de causa & propter angulum insensibilem Eclipsis verum initium t idem dic proportionaliter de fine Eclipsis propter eamdem rationem non determinarur immediath, sed eruitur ex proximh apparenti phasi, vel chorda arcus , quam subtendit tempote indicato
ab Horologio Oscillatorio , quod paulo ante fuerit correctum, vel saltem postea ad tempus verum redi
126쪽
Iuv. III , C. VII, o ano Oas. So L. DI . 22 gatur. In progressu Eclipsis segmentum umbrae nci: tatur tribus punctis ut a, b, d, videlicet in medio , ubi attingit circulum interiorem, & in duabus extreismitatibus, ubi intersecat limbum, sive circulum primarium ; sc enim per quintam Lib. IV Euelndis invenitur totus circulus, seu discus Lunae, & ino notescit quam proportionem habeat cum circulari S lis imagine; quamquam haec in praxi nonnihil in enlipticam transformatur a refractione praesertim circa Horizontem. Ne verti ex pluribus diverso temporia notatis punctis oriatur confuso, optimum est hahere paratas plures ejusmodi chartas similes priori, eidemque superpositas, ut ablata prima post primam obseravationem , succedat secunda pro secunda observati ne, atque ita deinceps. Unam ex his imaginibus ad nos transmisit IIl. Praesul Franeiseas Blanchinus post inspectionem Solaris Eclipsis diei civilis is Septembris I a , cum tribus observationibus in horis matutinis, quae correspondent ejusdem Auctoris observationibus impressis Ueronae, ubi prima ex tribus istis observationibus notatur stylo Astronomico die a 4, hor. 29, 2 , IIV, dig. 3 Media seu maxima obscuis ratio h. a', so , dig. 6 Tertia hor. 2o , 39 , 66 dig. o Finis Eclipsis hor. ao, 24 , Io . Ex his seis eunda ducit arcum per grad. si, & I 8 I. At in Icciis nismo ad nos misso ducitur idem arcus per gr. GI ,& 18s , ut videre est 3. Fig. citata; in qua praeteris ea L denotat Lunae segmentum , C centrum, Z Npendulum: numeri Romani digitos Eclipticos . Int grum circulum, seu Discum utriusque Luminaris cum parte obscurata habes in figura apposita XXXIX, cenistrum autem invenire docet arcus ab d bifariam divi
sus per rectas ab , & b d; his iterum in medici divusis, & per puncta divisionum erectis perpendicissariἀhus, istarum Concursus ostendet Lunae censrum inli 4 Similis operatio si fiat in alsero arcu ostendet centrum Solis in melius 1 notum ex centro circulorum coli.
127쪽
m Scimur. Ee L. PAEs IV, ollo. D. T. emtr orum figorae praecedentis. Qubd si circa Hor a tem propter refractiones degeneraret in Ellipsimi adhue ad rectas dimensiones revocare liuet, & veram scurationis quantitatem eruere ex Lumi narium seis milia metris aliunde notis, atque ex ba sinu verso obis urationis apparentis, sic enim invenitur ι e. ti vera
proportio ob at o S. Quid si .is sne praedictis eir-
Eulorum figuris observationem pesageret ρ Utendum esset analogia, vel tabula nostra XIII , in qua facta est, ut tota Solis diameter at ra digitos Europaeos , vel ra Sinicos; ita pars obtecta at quartum terminum ; quod exactius obtinetur re luendo tres notos
numeros in sua minuta keunda. Quid si deesset Teis Iescopium ρ Sapplete posset foramen in senestra, pellquod radius planetae ad angulos rectos in adversis ν no excipiatur. Quid si deesset etiam Horologium in scillatorium pendulo instruerim p Ejus loco posset adhiberi horologium portatile, notando quot ictus edam
ur a rota coronali intra unum minutum primum; scenim hoc dividetur in partes aequales , quae aequivalaeant determinato numero minutorum secundorum et pulsus
ipse arteriae, si extera desint , non parum potest deservi re, si aliunde constet, quoties sentiatur intaa minutum primum: varius quidem est in variis hominibus. & in eodem homine diverso tempore , sed in adulto iano prae te ropter vibrat septuagies ire uno temposis minui ἀ terum earandum ne desit H ologium oscillatorium ipsis penduli vibrationibus indicans minuta secunda. Quod si aberraret vel proprev nimiam celeritatem vel propter tarditatem, rectificandum: in primo eata conis frahendo pendulum, in a.' producendo; si autem aequa hili modo seratur, in horae 24 concordent cum integra die vel in motibus mediis, vel in motibus veris circa tempus observationis, & nihilominus index h sarum dissentiat a Solis motu . plures sunt modi redi-eendi ad horam veram, sive ad terimus apparens. g. En
appulsu centri Solis ad lineam Meridianam eui h
128쪽
I.v. III , C. VII , ORB. oas. LuN. nxν. qea 24 solet assio. I. Ex transitu alicujus Stellae Fix per meridianum, cuius Fixae Ascensio recta, aliunde nota conversa in partes Temporis, dabit quaestum . a. Ex angulo verticali, quem facit Stella, dum octacultatur a Tum, vel prodit ex illa ; praesertim si eju occultatis , vel emersio observetur dum advenit ad .erticale filum in longioris telescopii foco constituis eum. Notum autem ex Tabulis quan R accelere Fixae singulis diebus supra solis motum et quomodo tempus medium convertatur in apparens, di viceveriis et quomodo ex quantitate integrae diei inveniatue
pars proponio.alis pro singulis horis, minutis, M.
ια σιβρωσκῶν Misaiae LMMaaraus eadem instruis menta adhibentur, sunt qui pro radio refello adhisbent scitum vitrum objectivum longioris foci, Mi pingatur imago Lunae ciarissima, sed in praeelsa foet diastantia, extra quam haberetur consula: se in foco ab Mtrinque convexa chrystallo so palm. distante habetur paulo major tribus digitis diameter imaginis a natura depictae, adelique nimis parva ad nostrum intentum. Caererem longiora Telescopia , sicut radio directo amisplificant objecta, ita diluunt umbram; unde comis mendanrur sεὶ 6 vel I pedum, vel talia ut totam Luisnam Complectantur.
Indicium vicinae Eclipsis est umbra go , seu pax Ior, seu penumbra sensim crassior, donec umhra ni-
129쪽
gra veram incipiat Eclipsim; quanquam & hic verum initium , ac finis deliquii melius eruitur ex prima phasii sensibili, vel potius ex chorda particulae obicu-xatae; tempora enim sunt hic quamproximh in dupli.
cata ratione chordarum: nam immediatδ determinare
diffidite est tum propter insensibilem contactum, tum propter dubia umbrae confinia. Propter hane praecipvh dissicultatem discernendi verae umhrae, & umbra-ginis confinia oritur saeph non exigua diversitas inter observatores in computanda Eclipsis non solum duratione, sed etiam quantitate, φ. g. in deliquio Lun xi 16 Martii triet Romae Etanebintis, & mustedius iqnotarunt dig. 7, as': Parisiis Cassiaus , I ', ibidem La Hire I, 3o': alii Bononix , τ . . Caeterum digiti, & minuta obscurationisi exictius capiuntur ex dimensione partis illuminatae et In desectu partiali , quando inerementum adeo lentescit, ut quast immorari in eadem quantitate videatur, indicio est , adesse medie-etatem deliquii: tem pys ramen praecisuri ma Nimae Obscurationis determinatur ex caligilone aequalium phais sum crescente, & decrescente deliquio obscuratarum. Quia.vero facissi Lunae diit inguitur maculis quae tamen subsunt opticae varietati ex motu oscillationis; idcirco solet notari appulsus umbrae adinatio, ex maculas, & egressus ab iisdem , ut vides .factum in io servationibus Secundae Partis, ubi quando. maculae sunt ampliores, notatur uterque. margo pro initio & fine. Lichi vero e singularum collectione tinseratur via umishrae, tamen h*c exactius haberetur, si in singulis observationibus notarentur tres, vel saltem duae macuis Iae, per quas eostem tempore transit umbrae circumia ferentia , ex quibus etiam invenire licet umbrae centrum . & centri Lunaris ab illo distantiam , sive Iatitudinem Lunae. Cum
130쪽
Cum itaque in Luminarium Eclipsum observatione maximh in usu sit Tabula Selenographica , ut ab anno 163 in deliquio diei r4 Martii agnovit Langrenus notatis maculis, per quas umbra transibat; primum nosse oportet varietatem , quae oritur ex multi.
plici Lunae motu, praesertim apparentis osciliationis, siue Librationis . Etsi enim Luna intelligatur respicere semper alterum Ellipticae Orbitae lacum , vel cer-th aliquod punctum determinatum; tamen etiam quando est in meridiano , ubi plures apparentes inaequalitates cessant, adhuc exhibet, v. g. Mare Cri um, nunc magis restrictum, & viciniorem limbo occidentali, nunc magis amplum, & remotiorem ab ejus limbo; postulat enim ratio optica Globi eminus spectati, ut ejus pars, quando vicinior est axi visionis, spectetur sub
majori angulo, eademque, quando propior est extremae orae sub minori angulo videatur. Similis accessus, & recessus a limbo orietati observatur in macula Grimaldi : ab ora australi in macula Debonis, &ex parte Boreali in Pilatone, & Eadymione, quae duae
maculae optich restringuntur , quando accedunt ad Limbum: dilatantur quando ab illo recedunt, usque dum detegantur partes Lunae superiores antea absconditae , propterea adnotanda prim ci amplitudo Ventris, siue distantia exterioris limitis V ab interiori termino Oscinationis i , quae Rieeiotio sqὶ visa est i a centesimas Partes semidiametri Lunaris occupare : nobis libratio videtur utrinque extendi ad gr. I - numerandos irriseri phema circuli maximi in Lunari globo, qui circulus nobis transit prope latus Orientale Endymionis, Rieeiolo per maculam Thaletis. Tam librationis limi res, quam Nodi, qui ab his distant gr. oo, visi sunt laudato Auctori variabiles per annos i 8. - , hoc est non absolvi, nisi cum I unaris orbitae Nodi Lodiacum absolvunt. D. Donelmor in sua Tabula censet cum aliis