Giraldi Cambrensis opera

431쪽

GEMMA ECCLESIASTICA, D. II. 351' utiliter appareat. Ego vero, etsi solus in angulo' ederem, libris meis saepius et lectioni datus, theolo-μ gion disciplinae fructum licere possum, Vel meisSUm aedificando, vel qualiter alios aedificem addiscendo. Et si solus litoratus in turba lateorum magnu On- stitutus fuero, possum eis absque omni niterentione sermonem utilem do fide et bonis moribus continian

quasi pro frivolis habui, quae tamen postea Vera fuisse satis comperi et approbavi. Sicut enim instrumentum nrtis rhetorius oratio est, id est, causa, et artis in-leeties instrumentum argumentatio, sic theologi 2IJ instrumentum est praedicatio. Notandum hic autem quod dialo e tica abusus disciplinae, dum non aperit claves, sed impedit potius otin Volvit, dumque moram nectit et allicit immoderate, literaturam non mediocriter enerVat et suffocat. Apparentia namque quam e Sophistica contra hic garrulitate plerique gaudentes, longeque Videri qua in pSSeplus cupientes, Xile in Seientiis, puerilibus solum in

Undo gollius Dialoso tica disdiplinae cognitio in se principiis quidem insuavis, aspernabilis, et inutilis

videri solos. Sed ubi liquantum proeeSSeriS, tune us emolumentum nimo tuo dilucebit, sequeturquo se discendi quaedam voluptas insatiabilis, ne nisi modum feceris, perieulum erit non medioere, ne, ut niti pleri-

qud tu quoque in illis diale e tiere girisitque mean-

Itom Origines super Xodum de plagis Et sic

siniphes ' etc. Hoc animal pennis Suspenditur per orea Volitans, sed ita subtile et minutum, ut oeuli visum nisi cute videntis effugiat, orpus tamen cui insido acerbissimo terebrat stimulo, et quem Volontem vidoro quis non valet sentiat stimulantem. Hoc orgo

432쪽

GIRALDI CAMBRENSIS animal arti diale cJties comparatur, quae minuti et subtilibus verborum stimulis nimos terebrat eum Venit, ut deeeptus nec videat neu intelligat undo decipiatur. It0m Seneca: Multum nobis temporis Verborum cavillatio eripuit, captiosa etiam disputationes, quae neumen irritum Xercendi nectimus Odo et ambiguam Verborum significationem, quasi nobis acet, quasi amViVere, quasi jam mori Selamus et infra caVendum etiam magiS, ne res nos non orbo decipiant. Quid

mihi vocum dissimilitudinos diffinit quis, quibus nemo unquam, nisi dum disputat captus ostri Res fallunt,

ideo illas discerne.' Item: Ille cui probas habere cornua non tam stultus est ut frontem suam temptet et tangat. Si ista sine noxa decipiunt, quomodo praeStigiatorum acotabula et calculi' pigmeorum, in quibus ipsa sallacia selectat. Sed non vacant ad istas inoptias cingens negotium in manibus est; nunc mortiferameelim Sunt mors me equitur; ita fugit adversus haec me doce.' Item Seneca A liud est propositum declamantibus et assensum corona captantibus, aliud his qui otiosorum aures disputation Varia aut volubili dotinent facere docet coelestis philosophia non garrire, non linguos loqui. In rebus est, non Verbi ; non est populare artificium licet nunc Vitio nostrae gloria et quaestui et litigio data. Item quieseas in seris meandrinis, in amfractibus verborum laberinti, sed fugo.' Item Quid mihi verba distorques et syllabas dirigis, Scilicet non potero a fugiendis petenda de

i acetabula sunt VaS Reetorum, scilico soli , in quibus reponitur lacotum Vel accetabula, Si per ge-

' illi utum e. Orthatur sunt Vasa in

'oluilius probabatur utrum acceptus esset liquor qui offerebatur nec ne. Note in the MN. Calculi dicebantur comi utatio nes quilius piginei limine symm- putando sallebant. Not in lire MN.

433쪽

GEMMA ECCLESIASTICA. D. II. 353 udost quod in se tam seria senes ludimus.' Item: Mus syllaba est, mus autem caseum rodit, Syllaba ergo caseum rodit. ut me nunc istud non poSSe Sol Vere

quod mihi ex ista scientia periculum imminet, quod incommodum Sine dubio verendum est ne quando Si negligentior fuero casuum liber comedat. Nisi forte illa acutior si colluctio, Mus syllaba est, Syllaba

O puerilos inoptias i in hoc sup0rcilia subduXimus, in hoc barbam demisimus, hoe sest, quod tristes cloeemUS pallidi. Vis scire quid philosophia promittat ge- seri human, Consilium.

Idem os alibi' Historicos annulos Volvam omnium gentium, et qui primus carmina Seripserit quaeram, quantum temporis inter orphea intersit o Homerum, ' Cum susto non habeam computabori et Aristarchi in- ptiis quibus aliena carmina compinXi reeognoSenm, aetatum in syllabis coniseram 8 Itane in geometri eae pulvere haerebo adeo mihi praeoeptum illud saluta ro Xuidit, tempori parcet ' Contr a Stronomo quoque inv0hitur in hunc modum Quid astrorum cursuS GnV0stigas qui vitae propriae cursum ignora. Non si locus ouandi ad miseros advocatus S; opem te Gnturum naufragis, captis, aegris, egentibuS, intentae' securi prsθstantibus caput pollicitus os indversus itin s nobis est pugna, ad Versus pestes Erebi; d Versus monstra hujus muris quid ergo adversu totam mortem

minuta acula jacularis Subula leonem Xuipis acuta sunt ista quae diei nihil neutius risin, sed ipsa Sub- tilitas quaedam inutilia se inofficacia seddit. Undo et u quodam sapient dictum est Nihil adseo ob st' subtilitati sidus nimia subtilitas pulVerem e OVe-

et dispergas, ne eo moto involuntur et obscure- Ur, immo exeaeeetur, oculia mentis tuae. Item Augustinus contra Municheos, qui temerae causam divinae

434쪽

354 IRALDI CAMBRENSIS voluntatis investigabant Composent se humana teme-' ritas, et id quod non est non invonint.' Item

Tullius in libro do locution id ne id intelli-

40ndo ossicias ut minus intelligor videaris.' Idem otium pueriles ineptias garrula logicorum argutiaSVoeat, sicut et Seneca hunc sequendo. Item Ambrosius in prinio libro do Trinitate: Aufer urgumenta' ubi fides quaeritur. In ipsis gyuinasiis suis jam dia-0 te e tiea taceat. isdatoribus creditur, non diale fc ti-

is.' Idum sup0 hunc locum epistola ad ColoSSenSeS: In qua sunt omnes thesauri sapientiae set eientire absconditi V omnis ni ratio seientiae totius renturae, Supernae Vel terrenae, in eo est qui est caput omnium coelestium vel terrostrium et qui se hunc novit, nihil ultra quaerat, neu Sapientiam nee Virtutem, quia agnoscit eum in quo perfecta VirtuS' Si perfectaque sapientia. Quicquid alibi quaeritur hic perfecte invenitur. Nam quid sapientius Salomonet quid ruduntius Danieles quibus ideo Deus priae' ἴθteris sapientiam dedit, ut in Daniel et Salomone stondero in fidelibus e nuctorem esse Sapienti totius, quod infideles non putant, quia non legunt in evangeliis et prophetis astrologiam, geometricam,' et alia hujusmodi, quae ideo despectu Sunto OS- tris, quia nihil ad salutem pertinent, Sed magis mittunt in errorem os a Deo vocant ut dum his studunt disputationem ratiocinationibus curam nimae Sua non agant. Qui vero Christum novit,' thesaurum sapientia et scientia invenit quin id novit quod utile est. Item et super hoc sequitur: mo autem dico, ut se nemo Vos decipiat in subtilitat sermonum; V quin sapiente mundi arto quadam et minutiis disputationum

irretiro gestunt tintinns implietum, ut ration inunda narum rerum abstruliunt eo a spe quo in Christo est.

E paulo post: Videt ne quis vos decipiat per Phil

435쪽

GEMMA ECCLESIASTICA, D. II. 355

sophiam ut inanem fallaciam secundum traditionem' hominum ' Supor quod Ambrosius errena enim' philosophia argumentis et subtilitate minutiarum Om-' ponitur set dodipit, dum in similibus causi et Ommen' iuiis rebus nihil tam verum aestimatur quam ΟΠSPi-

citur.' Id se supur illud Isais odidit Babylon,' et Omnia uulptilia jus contrita sunt in terram ' nisa dogmata, acuto acumine diale ultius sculpta et rhetoricis fucis colorata V Itom seronymus in libro circa Elvidium de serpetua virginitate beatae Mariae:

Non campum rhetorici desideramus eloquii, non ' dialefo ticorum tendiculas, ne Aristotelis pinet eoΠ- quirimus ipsa scripturarum Verba petenda Sunt, ut pSi quibus advorsum nos usus est teStimonii reVin- catur, ut intelligat se et legero et non intelligere' potuisse quae Scripta Sunt. Cum autem omni tempore literaturae sugillatri logicosnbUSi fuerit, nunquam tamen adeo ut hoc nostro finali tempore, quo in deterius omnia vergunt, damnabiliter invaluit Solon enim aliquando e arte inquirere et circa artem disputare, cujusmodi disputationes ad aliarum auultutum, praecipue quo tu theologicae diSciplina involuta volvendum, et nodos subtiliter atque

emeaeiter nodandum, utiles erant et neeommodae.

Hodie sero intorim puerilis illa invaluit ineptia, quod

e nrte nihil, ire artem Vero parum diSputant ad qUnSdam quae magis quadrivium redolent quaestiones apparentiae enus Se transferentes, do simplicitate scilicset et compositione, do umbra, de motu, de puncto et linea, de angulo aeuto Vel obtuAo, ut in quadriVio, Scilicet, cujus studium apud Oriente magi S, apud Oeeiduo vero minus Vigere olet, Aetoli Viderentur. Et

inde se ad falsas positionos, ad insolubilia, ad relationes quasdam frivolas et longis ambagibus implicitas, et minus etiam Latinas, quasi prognostico quodam desectum suum in litteris propria disputatione declarantes,

transtulerunt.

436쪽

Unde et duobus circa hujusmodi disputantibus literatior superfidiali dicebat Sed die mihi, quaeso, ad' quid valent ista nihil hic do arte audio, nihil unde arte instrui possim adverto. Respondit alter: Quinimmo magna est hic subtilitas.' Et illo od ad quid valet ista subtilitas tela quidem araneo Sub- tilis est, in qua etiam subtiliter teXenda se Vermis ' viscerat. Sed ad quid utilis ista subtilitas i Musca vel cule praeda ejus sic et vos in hismus stionibus visceramini, in quibus, etsi liqua sorte subtilitas, nulla tamen prorsus utilitas.' Unde Senee Quid

torques of macera in illa quaestione quam subtilius se est contempsisse quam solvor 8 Item quasi in di-Vinationes, quae ad levandum noctis hiemalis ad tueu-bram taedium satis acute fieri ut excogitari solent, ad nihil aliud utilus, nisi ad exercendam utcunque tiOSi- fatis insertiam fastidiumque levandum, versae sunt hodie disputationeS. Item quaerenti cuidam de logicis disputationibus antiquis et modernis earumque comparatione, Satis lepidereSponSum est hoc interesseri quod inter bene ludentes eum Omnibus Senecis, Scilicet assisis antiquis, et ludentes solum in ludis partitis olim enim de arte tantum oteire artem disputantes, quasi eum omnibus Senecis ad antiquas ussisas bene ludebant. Nunc ver praetermissis ludis illis magnis et assisis nimium morOSis, ut videbatur, et taediosis, ad ludos partitos, quaSi minus taediosos et magis Xpedito conVersi Sunt. Sed audi notam rerum detrimenta etiam Suo in tempore detestantem Si omnia sato G pejus uero et retro sublapsa referri. VEst tamen fruetus logic0s in se lignus, in aliis autem acultatibus quarum ut clavi dissicultates perit

437쪽

GEMMA ECCLESIASTICA, D. ΙΙ. 357 maXimVS, Si tamen abusum non parias, Si mornm non

Deetas, Si non deliciis ejus allectus, tanquam ad Sirenae cantu inSenescas. Quoniam, ut ait Seneca Studia liberalia, meritoria artificia sunt hactenus utilia, Si praeparent ingenium, non detinentit. Tamdiu enim' istis immorandum est, quamdiu nihil agere nimUS majus potest. Rudimenta Sunt OStra non pern liberalia dicta, quia homine libero digna Sunt. aeterum unum studium vere liberale St, quod ' liberum facit, hoc est sapientiae caetera pia Silla et puerilia sunt.' Et infra Non discere debemus cista, sed didicisse. Non solum hae autem et praedictu, Sed multo major et enormior de modernis audies et comperies sacerdotibus. Qualiter ergo alios instruont Sio instructi vel potius qualiter alios destruent si destructi l lurimum itaque culpae in ipsos qui sic indigne se ingerunt ordinata dos longe plus autem qui tales ordinant culpae redundat in praelatos. Illi enim Se ipso graviter involvunt, isti utrosque, tam e quam illos, in damnabile periculum mittunt. Illis itaque qui se sic ingerunt dici deberet Nescitis quid putatis noscitis quanti sit' oneris arcina quam portare paratis nescitis quanti sit thesaurus quem tantopere desideratis. Denique nec tanta scitis, nec tanti estis, quod rem tantam Ssequi debeatis. Nullos igitur ad animarum regimen ordinare, Seu praes cere, nisi Suffcienter vel altern mediocriter instructos, praelati deberent. Simplices nutem minus

ubi multi praesint, sed oligioni potius, ubi sibi solum

intendant, consilium esset applicare. Quia, ut ait Malachias, labia sucordoti custodiunt Scientiam, et legem requirunt de ore HuA; quia angelus Domini exercituum est.' Sicut autem dignitati Suae praerogativa angeli dicuntur, sic et dii ; sicut ibi Diis no detrahas; et iterum apostolica, tum ad deos ' etc.

438쪽

Ddrilaus PATET ergo qui, magni tenentur esse praelati Verbo, P0 6000 majores autem tonsilio. Maximi vero iis, meritis et

ticii inters exemplo. In eminenti nimirum Specula Iunt tonsi, tuti sedendi ut videant et videantur. sedent ut vel eorrigandi Vel corrumpant Unde deronymus Epi- seopus nisi Verbo et exemplo subditos aedifieet, an, impiadidus dicendus est non episcopus.' Et alibi Vilissimus reputandus est episeopu Si non priOeelint se elotitia is, sanctitate, qui is, honore pretios uti . Item augustinus superi epistolam in L Thessalonicos ue is, enim pa domestiua et cohabitantium ordinat a Deo, eoneordia et clara justitia, ut scilicet qui Xeellunt ratione ῬXeellant dominatione. Ite Esiuius super Lovitieum Turpo si hominem in fide nutritum ab iniunt in talium Subire magisterium, qui ' repente nistri laeti sunt.' Undes Ieronymum: mori in foro, hodi in altariori heri socius histrionum. hodie consecrator virginum. Item ueroi u ontes debent esse saeerdoteS, quorum reSPeetu aeteri

inr0 distantur It0m it illud ueronymi Seiro prsulati debent, quia si ierVerSa unquam perpetrant tot mortibus digni sunt quot ad subditos suo perdi- tionis Xempla transmittunt Item et illud Augustini super hunc locum in epistola ad Titum, Te ipsum

et illud Jeronymi super Mechielem: Grandis digi Sacerdotum, sed 4 lioueant grandis ruina: Iouteinur ad Mensum, timeamus id lapsum Non es fanti

439쪽

gaudii excelsa tenuisse quanti maeroris do Xeelsis corruisSe. Non enim solum de nostris delictis rationem reddemus, Sed pro delictis omnium quorum donis

Qui autem gravius corruit quam sui neglectu officii vel arrogantiae tumore et Supercilio nutans, et ab alto titubans se in inferni profunda detrudit i ropter me Onera periculosissima licebat beatus Martinus e longe mitioris meriti fuisse postquam episeopus fuit quam ante.

Item quidam Onaehus, Vir an etiSSimias, electu in episcopum eonStanti SSime renuit, qui postmodum cuidam monasterii cujuSdam monacho apparuit, dicens quod in beata requie Salvatori adventiam Xpeetabat, Si tamen episcopia fui Sset, Se requie qua tunc fruebatur et Dei visione cariturum fuisse in perpetuum, nsferebat. Nihil igitur illud universis episcopis praΘdietis eorum JU Similibus quorum liodie nimi numeros cnterVn St,

restar vid0tur nisi illud, fortioribus sortior instat cru-μ elatio ' sit illud jusdserti, et ibidem potentes potenter tormenta patientur.' Quid ergo amandi sunt piscopi eunetia Absit. Quid ergo Nicholaus, quid Murtinus, quid Germanus, quid a Silius Magnus, et alii temporis illius multi a Quid etiam, ut propius XemPl SumnmUS, Thomas noster Cantuariensisa Non dicimus episcopos non salvari, dicimus autem dissicilius ipsos his diobus quam alios salvari. Da mihi hodie inter Antistitos Nicholai vel aritatem vel abstinentiam; da Basilii

vel Germani cinerem et necum, aquam et hordeum

da musitantsem jugiter in Sublime Martinum, cujus nunquam vel ori Deia Vel oculis coelum desit. Non

illi intor regnum divisi et Sacerdotium puri quippe

sacerdotes erant, non principaleS, non Curiales, non

rus ales. Illi in ecclesiis assidui nostri in curiis foro continui. Illi coelum meditantes solum coeli Domino militabunt OStri terreni Semper inhiantes, inter spem et metum an Xii, dum et timent et ambiunt, terrarum e toto principibu ObSequuntur.

440쪽

360 GIRALDI CAMBRENSISS0d diesint piscopi vel autore episcoporum, et illud Pelagii apso, Distinctione XXXiv. eapite Fraternitretis

objicient. Defectus nostri temporis, quo On Soliam merita, Sed etiam corpora hominum desecerunt, districtionis illius non patitur manere censuram. Item et

illud poets :

mune aliud tempus, uti pro tempore moreS. Sciunt autum quodam loquendi tropo, quo continenti attribuitur quod contentorum est, haec et hujusmodi dici solere, sicut cum dicitur dies mali sunt vel terra mala. Von enim terrae vel temporum, Sed potius hominum malitia designatur. Quid ergo hominibus Solum Serviunt, et non Deo l Absit sed plus hominibus quam Deo; cum tamen scriptum sit Dominum Duum tuum dorabis, et illi soli serves.' Propter

regalia Dimirum celesiis data, ad fas omne nefasque pontifices a regibus provocantur. Unde cum beato Silvestro os successoribus ejus, Constnntinia nlepra curatus, Romam et oecidentale imperium contulisset, utiquus hostis humani generis in publiea audientia alta voce clamavit: Hodie ecclesiae Venenum infudi; V et vero venenum, quia fermentum illud

Porro entus Thomas, de quo mentionem fecimus, quanquam tempori huju quo regnant tyranni, et quoenritas pene tot refriXit, divisus eSSe renuit, quin e totum Deo dicaverat, nee propter regalia, nee propter OXilia, nee propter gladio demum mortem minantes of inferuntes, ut justitiam et ecclesiae libertatem, vir Deo plenus deserero sustinuit indefensam, Seiens

quippe quia Si proconsul aliquid prime erit, et aliud

imperator, imperatori potius obtemperandum in nutem

aliquid imperator et aliud Deus Deo quam homini Potius atque propensius obediendum. Illud enim diri in Epistola secunda non ign0rabat: Deum tim regem tonoris date.' Undo ut in divinis ne spiritu-