Filomathias ta sporadin. AG Miscellaneae doctrinae liber primus tertiusDaniel Wyttenbachius Liber tertius

231쪽

indini parceret, saepiusque rheumatismis ten tus, medicis monitus, ut finem aut certe m dum laceret illi procurationi , eos eo minus audiit, quod natura laboriosus viribus et consuetudini suae fideret, omniaque i lagna cum facilitate tractaret; quippe qui mirifico cuncta ordine digesta teneret, cujuslibet negotii et

agendi certum tempus servans, et actis ratio. nibusque ponendis certum locum tribuens. Itaque pergebat solito more vivere, nil quidquam vitae metuens: veluti mihi, cujus res ita Batavis incertae videbantur, a. ΜDCCCrci prospiciens, suaque omnia offerens, nutu interpositi mora aliquot longiores epistolas scripsi, quasi optime valens, quamvis debilitato corpore; λminus bene valere ne significans quidem, nedum caussans. Proximo anno valetudo dudum dubia in hydropem evasit. Cui levando quum vernum aestivumque tempus ruri degisset, vergente aula. nano Bemam rediit, praesente modici sui ope usurus. cujus in curati e porro degens d. xit. Novembris vesperi in lectulo recubans, cumsu is coenans et colloquens, dum se in ali rum latus converti c. placide, ut voverat, ita exspiravit. Hie quantum sui mariamque uirtutum desiderium reliquerit singulis et universis civibus totique patruie . declararunt Ephemerides Bernenses, non illae, ut aliae, vani

232쪽

vaniloquae, sed veritatis testes et consentiente populi judicio confimatae. Nos optamus, ut et patriae cives alii similes obtingant, et in hujus erga nos amore et ossiciis alius pari virtute cognatus succedat. VI. Hunc virum quando jure meritoque laudavimus, religioni , habemus tacere de optima sorore, quae nobis hanc de illo notitiam peris seripsit, cum diligenter, tum dolenter et manister, ipsaque paucis post mensibus diem suum obiit, 'osque induxit ad recordationem non modo hi ijus viri, sed etiam majoris nostrae sororis , dudum deiunctae; ut eo acerbior

multiplici jactura, vetere et recente, doIor ad animum nostrum accideret. Ergo et in χω ribus, non minus mortuis, quam vivis, pietatem colamus, earumque memoriam comiter et usurpemus et prodamus. si De mulierumis Virtute, inquit Plutarchus, dissentio a Thu-- cydide, qui eam optimam 'mulierem esso,, pronunciat, de qua soris minimus vel in ,, bonam partem vel in malam sermo sit: cen-- , sens nimirum, ut corpus, ita famam quo- ,, que bonae mulieris inclusam esse, neque in is publicum exire debere. Mihi autem eleganisti tior videtur Gorgiae opinio, qui mulieris, nonis formam. sed famam, vult multis esse notam. optime vero Romanorum legem constitutam

is eβse judico, quae, ut viris, ita mulieribus

233쪽

quoque post mortem publice debitam lauda-- cionem tribui jubet.V Ergo si justum es

virtutem in mWliere laudare, in sorore eam reticere sane injustum sit. At nos ea memoranda obsequimur et Plutarchi iudicio, et Ro- 'mano mori, et nostro dolori, et pietati, hoc illius caritati debitum officium existimantes: es vero religioni, nefas ducentes ab institutis his

virorum parentali us sororios manes excI dere. Omnino fraterni amoris multae sunt caussae, quas enumerare omnes. longum sit a

prima quidem et necessiaria , iisdem parentibus nasci: tum plures, aliae aliis ita majores, ut majorem animorum conciliationem habeante uni vivere, nutriri, educari, pventibus pariter mari et curari r lusum et seria. laeta et tris. tia, communia habere: invicem ridentibus arridere, flentibus adgerer maius etiam vinculum Usert societas institutionis puerilis: Ionge autem maximum communio juvenilis βt iplinae, et cognitionis clegantiorum Literarum, qua et in genium ad veri pulcrique judicium, et animus ad virtutem, excolitur; unde existit murum,stnsuum, studiorum . similitudo, et ipsa amici

ria, alterum ut se ipsum amans, sine qua verus fraternus amor esse nequit. Ego vero quum unum fratrem, et tres sorores. haberem, frater ac tertia soror me juniores nunc etiam supersunt

ille belli et pacis artibus Minervae alumnus, P a emyo

234쪽

emeritis laudabiliter longae militiae stipendiis,

sibi vivit , suisque se Iiterulis tuetur: haec conis juge sacerdotali ac tribus filiabus floret. Sed ejusmodi, qualem dixi, aequalitatis et condiscipulatus necessiriado mihi intercessit cum sororibus duabus me l paulo majoribus. Et in artihus quidem juventuti utriusque sexus ne-nessariis valde nos mutuo conciliabant Historia et Geographiae quas ita et ad eum modum perdiscebamus, ut quamcumque earum partem iuvicem interrogantes et interrogati memoriter

redderemus: nec tantummodo G nostris cominpendiis, sed etiam extra haec in rebus novi simis, veluti belli septennis, quod in illam aetatem incidit, gesta et vicissitudines assidue in novellis, quae dicuntur, ephemeridibus poellucis, legentes, sic tenebamus, ut ea poStea semper secundum ordinem temporis, quamvis subito, referre possemus. Inde utriusque linguae, id est Francicae et Germanicae, praecipuos poetas et scriptores, qui ad mores sormandos ingeniumque expoliendum Valerent, legimus, et stilum exercuimus, vertendis insignibus illorum locis ex altera in alteram linguam , scribendis epistolis ad exemplum Se-vigniae et Gellerti, pingendis characteribus ad imitationem Buyerii. Interea ego, qui separatim Graece Latineque discens, Virgilium et Homerum cognovissem, sororibus narrare, illam h

235쪽

nobis lectam - ac tantopere laudatam Voltarii Henrieiadem sere ex Aeneide expressam esse,

Aeneidem ex Iliade et Odyssea et illae mirari, quaerere Homeri Virgiliique carmina Gallice reddita e legere, mox h manibus deponere, praeserre Voltarium , dicentes videri poetam quemque ipsum sua lingua utentem legendum esse. Quod si sors nostra nos diutius una manere svisset, haud scio an Graece Latine que didicissent. Et sic quoque, ut muliero,

doctae et erant et habebantur. Minorem etiam forma commendatam multi petebant proci: quorum illa caeteros ut parum literatos contemnebat e uno excepto , qui et Literis et moribus amabilis videretur, Salchlii, collegae quondam patris mei in Theologiae cathedra Beris nensi, filio: cujus, ut, Poetae, haud exigua 'exstitit fama, et nos carmen De Malo memo.

ravimus in Bibliothecae Crit. P. X, p. Ias;

quocum nupta tres et quadraginta annos intHelvetia, obiit d. xiv Iulii a. ΜDcccxII, duabus relictis filiabus, quarum minor nupta Lutetiae Parisiorum tertio post matris obitum mense optimum maritum morte amisit: major

apud patrem vivit: qui ut saepe ad pangenda

carmina Musam invocavit suam, sic quin nunc eam deflendae optimae uxori invocaturus sit, non dubitamus. Major nostra soror a literatis et ipsa petita procis, nacta maritum Ludovi.

236쪽

cum Gallienum, Artium , ut vocantur, Puberarum Protesibrem Hanoviae mortua est a. IKDcCLxx lx , conjug i septimo, relictis item duabus filiabus, sed parvulis. in tutela patris ιqui, earum institutionem diligenter ac prudenter moderatus nuper ibidem obiit a. MDC clx. Harum utraque in domesticum a me convictum recepta: minor domi meae subito morbo ex sincta obiit a MDcceiic : major hunc vigin-mum et primum annum apud me est, et diu fit. Mihi fratri, terni illius consortii reliquo, ad Batavos delato, in tanto annorum spatio, s rores non nisi semel invisere licuit. Ergo veterem consuetudinem mutuo desiderantes, et Ionginquam spem velut immensum mare prospectantes, desiderium literis scribendis consolabamur. Utraque literas scribebat, quales pauci possunt literati, amanter, facete, argute,

Cum rerum copia et varietate, et narrationis

nativa facilitate; ut longissimae quaeque maxime delectarent: utraque non minus probitatis et beneficentiae, quam ingenii et eruditionis, fama noruit. mee est feminei merces extrema triumphi, Laudat ubi emeritum libera fama rogum. VII. Nobis vero hujus parentalis argumenti, quantum absolvimus, tantum succrescit; adesPer

237쪽

PARENTALIA.

per hos annos amicorum lanera continuavit satum. Occidit et Heynius et Larcherus, uterinque saeculi decus: Occiderunt clari doctrina viri plures: Chardonus Rochettius et Ioannes Randolphus U. S. R. Episcopus Londinensis, Plutarchi nostri sospitator: tum veteres nostri Bodales, pueritiae Ithius, adolescentiae et Philo - mathiae Wamerus, proximae et sequentis aetatis Paradysius et Teinminckius, ille etiam et collega et medicus noster, et mulcis consuetuis dinis sermonumque suavitatibus nobis carus. Quibus si suum cuique debitum ossicium hoe in libro praestemus, eum justo et seriorem et longiorem emittamus. Itaque pios manes deprecamur, ut hac brevi mentione contenti, uberiorem nobis aut remittant, aut in aliud tempus differre permittant. Neque etiam nostro praeconio indigent, ipsi sua se doctrinae iama tuentes, cui comparandae satis illis longum. vitae spatium supersuit. vero nos quemque eorum vivum aliis librorum nostrorum locis Commemoravimus, et quae cujusque de Literis merita essent, quae nobiscum necessitudo,

significavimus. Quidam etiam publice disertos. Iaudatores nacti sunt: Heynius Heerentum, Larcherus Boissonadium, Paradysius Tollium

nostrum. Haec nunc hactenu

VIII. Diversa est eorum caussa, qui alumni disciplinae nostrae, in eaque egregie Versantes,

238쪽

PARENTALI A

occubuerunt anteaquam industriae suae pubII eam laudem tulissent: qui profecto nostra opera et scriptione ab oblivionis injuria vindicandi sint. Quo in genere fuit Wassenarius noster. Qui m biennio post in similis sati consortium secutus est Dapides Catharinus de Baan, Pe-- tri filius, viri in pinnis inter nostrates spectati,

Probitate . mercatura, familia, natorum cum

felici proventu, tum diligenti institutione. Hi

tunc erant numero septem, quum antea octo fuissent et ei rumque quatuor deinceps nostris

quoque scholis usi sunt, non solum ut assidue commune pensum perageIent, sed etiam ut adjungerent proprium ac domesticum, lectio nem principis alicujus seriptoris, , cujus intelligentia deinde ad . alios scriptores proficiscerentur. Hoc item alterum jam annum naviter factitabat Davides Catharinus, fratrum quartus ordine, perlectoque Homero, versabatur in Xenophonte, ac subinde privatim ad me ventitans, et de locis dissicilioribus quaerens, valde mihi progressus industriamque suam probabat, quum subito eum bellici impetus turbinis onostro suorumque amplexu conspectuque abstia- Iit. Annus erat abhinc tertius, NDCCCXIII, men 's . prilis: putabamus res jam ad pacem et apocatastasn spectare, earumque salubritate terrarum orbem, longa calaπitate fessum, tandem recreatum iri. Nec icquam: nou S delectu.

239쪽

lectus, prioribus acrior, per Francicum imperium, populosque ei subjectOS, . denunciatur. Rursus seralis Alecto bellicum insonat,

cornuque recumo

Tartaream intendit vocem; qua protinus omne Contremuli nemus, et Disae inionuere profundar, .Eι trepidae matres pressere ad pecιora natos. Poscuntur arma, viri, equi, apparatus: n um influuitur genus equitum, saxetilies h restriarii, nili malis eos verbum verbo reddens

custodes Aonoris dicere. Legebantur h filiis Lmiliarum ditiorum et honesciorum . qui suum ipsi equum aliaque in militiam adserrent. Quod acerbius etiam peragebatur in praesectura Α- stelodamensi et Hagana, cui suberat Leida. Neque designato concedebatur mercede conduincere volonem vicarium, qui ipsius loco milit rei: quod alibi et alias licebat Neque ce tum discrimen observabatur, ut maxime legerentur aut validi corporibus; aut animis sero. Ces, Petulantes, protervi, audaces, quales saepe sunt et haberi volunt adolescentes. Domus Isaania tot filiis florens, quum prioribus h de lectibus se expedivisset dandis vicariis, hujus Postremi acerbitatem effugere non potuit. De-sgnatur Davides Catharinus, inexorabili impe ris, optimus adolescens, nec corpore robuS

240쪽

tus, et animo mitis, lenis, placidus: potius

νουσάων εργος, quam δἰ ος 'Αρνμς. Fratres majores certatim se ejus in locum offerre: ille eorum beneficium generosis animo recusare, si hverans se ipsum suam sortem serre velle. Nos eum hilarare, militiae oblectamenta memoωhantes e novorum populorum locoruinque cogni-sionem et Proverbium , plurimas belli partes esse

otium reditus ad madia concedens i posse ei ob tingere praesectum doctrina politum, Xenophonteae Anabaseos studiosum, quales semper haud paucos fuisse in Francicis exercitibus, tum id, quod tunc seribatur, honorarios sateIIites Batavos non aciei et pugnae destinari, sed pro dibus servari, equos eorum in supplementum veteranis datum iri: denique notum illud

Aaee olim meminisse jupabit. His libenter

auditis delectari visus, res ad prosectionem componit, libros illos Graecos, et unum alterumque Latinum, sarcinis addite mox ipse caeterique commilitones abducuntur Metim, L tharingiae caput, ubi exercerentur, donec Castris praeliisque idonei serent. Hic eum prima sesellit spes de praefecto doctrina polito: adiungitur contubernio decani duri et serocis, cui hoc principium muneris et antiquissimim erat, ut sarcinas tironum inspiceret, ac si quid suo judicio supervacaneum esset, quod sane muI-