장음표시 사용
181쪽
De animae corporeae Passionibra, siue sea ibra in genere.
Tota Mima corporea, quamdiu tranquille, ac impe Duplex am- turbate se habet, proprio corpori velut Thecae, aut capsulae cuidam adaequale aptatur, ejusque partes omnes, trisai uillus, tum sanguinis laniter circulati rivulis irrigat, tum spirituum animalium blando ubique allapsu actuat, & inspirat: interdum vero accidit, integram ipsius animas afinita succuti,& commoveri, ut tumsanguis, circuitu suo aequabili interrupto , in excursus recursusque irregulares, variasque fluctuationes cogatur 3 tum spiritus animales huc, illuc, tumultuarie correpti, functionum suarum actus inordinate obeant: quinimo ipsi spiritus animales dum irregulariter commoti praecordia exagitant, ac inde- Perturbata , bito modo influunt, sanguinis cursum adhuc magis perverti faciunt. Porro ab anima corporea perturbata non mi ur. tantum spiritus animales & sanguinis rivi in adiguntur, verum & caeteris humoribus, item pluribus cor' poris partibus, & membris, ac in homine ipsi anima ra-ορ li alterationes inducuntur. HMusmodi perturbatio ημm, quibus nempe anima corporea aut tumida nimis, aut cρmracta aula indistina, corpori velut impar & non seniormis evadit, cum typi multiplices existunt, praecipui tuorum ad bina haec capita reserti possunt. Scilicet inter-ψRm haec anima quasi exultans sese erigit ac supra mo- φ' um expandit, adeoque hypostasin suam dilatans , ipsam ira corporis oram protendere cupit: hinc spiritus aηima- in cerebro respective commoti, irradiationis suae sph.
182쪽
ram ampliant, cumque ipsi adeo uberiori influxu praecos. dia exagitant ,sanguinem exinde corripj, inque omnes pat. Vel e tra' tes liberius diffundi cogunt. 20 Interdum e contra hac anima perculsa, arctius in se comprimitur, adeo ut latu, diducta, ac intra solitum emanationis ambitum subsiden, cor re minor existat , quare facultates animales valde fati scunt, earumque actus aut segniter, aut perVerse obeuntur: porro& praecordia debito spirituum influxu destituta, peste concidunt, sanguinemque illic diutius commorari, & si stagnare sinunt. Sunt insuper alii quidam praedictae anima gestus, quibus eadem ab aequabili expansione sua desci. 1cens, corpori minus congrua existit , atque in ejusmodi casibus, 'imo tentia en stiva, juxta impressiones susceptas, speciem novam affectat, inque partes suas cerebr me di , ,, f; consciscit: deinde mox nervorum cur. ἡὴ iis in statu velut plactro quodam afficit, & pro mo- pressa, mox dulo suo determinat ue ita ut juxta ideam ab imaginatione Onceptam, sanguinis motus veluti ad tripudii numerus componatur: horum instantias exempla cum de pastu nibus speciatim agetur, mox subdemus. Interim ut de pinonum causis jn genere disquiramui,' praedictis manifesto liquet, cor reum sub δερ ρηή μ quietis aut commotionis reperiri: nissit rvm quod ipsa, vel tanquam mare tranquillum cum supet sicie plana, & dedolata omnino lenis, ac serena idoli ivel instar aquae in varios circillos,& undulationes a VepN rum natibus, aut a solidis injectis exagitatae, turbidή ς' Animis quies dit. Prior animae status cernitur, non tantum in somηii, Rh
continga um imaginaria intus concepta, nihil boni aut
183쪽
Rnfitur & dein cito pertranseunt , sin vero objectum subratione' aut mest octitur, si tim anima flensitiva ad Iamhlictendum, aut aversηκ- illud accing tur, inque mo- ιὸ uri limina sua, non modo spirat s Gyimale , Mintuper sangui- mistum pro-ὴὸm & hamores consciscit, immo partis solidas in opus suta t. um pertrahit. Quamprimum enim imaginatio quidquam amplectendum , aut aversandum concipit, illico a spiriti bus cerebri incolis in seriem Ordinatis appetitus formatur; nae=rim, dein impressione ad praecordis transmissa, prout ista aut di- imaginatio, latantur, aut contrahuntur, sanguis in varios fluctuationum
motus adigitur, & dein appetitus instinctu ad nervos appropriatos transmisso, respectivi eliciuntur: atque ab hujusmodi spirituum, & humorum, partiumque solidarum . apparatu, & affectione, animae sive passiones omnino dependent. Quo ritu & quali spirituum intra processus
nerveos trajectione, aut irradiatione, tam cita inter cerebrum& praecordia partes alias motivas comnema instituuntur, alibi a nobis ostensum est.
Interim ut animae corporea a festincive possiones,tati imprimis in is reperiuntur, adhuc plenius describamus , hic annotetur,non boni aut mali rationem quamcunque has animae commotiones excitare: quippe aliorum haud nobis assinium res prosperas , aut adversas, imperturbati aspicimus: sed insuper requiri ut objeoi bonitas aut malitia proprie ad hominem affectum pertineat, etenim quae amicis, aut conjunctis, perinde fuerit ac si nobis ipsis acciderint.)Praeterea item eidem homini, &sub diversa ratione, tum respectu objecii , tum etiam respectusuhelii eveniunt. De priori dicemus infra: quod ad al- cernit rerum spectat, bona, vel homini oblata, aut respici animam corporeamper se, & veluti abstractam ab alia δε his ureb,
quavis relatione, vel spectant ad eam co*ori corium pori unitam I,
sim, ipsique intime charam, ves denique respiciunt eam μ' om
prout am rationati subditam, ita quidem licet ii baiari 'P continuo
184쪽
continue fundatur in anima cρrporea, attamen iste num vel malum , aut hujsi, aut illiW, aut etiam alte is,
subjecti respicit, ejusque gratia e citatur; atque juxti --, triplicem hanc animae η'ivae retitistyem, passones, qui his, bus eadem asscitur, dic ntur aut phsic , ve metui si phosicae meta- cae , vel corporea sive moralis; supra his singulatim,& pau t. 2 ἡ lo explicatius disserere oportet. ς rq ε' 1b Igitur quod ad pasones mere pfficili spectat unicuique advertere licebit & fmpathias, & antipathis
diversimodas, quae Velut propriae ae intimae affectiones, ad animam corpoream per se,& ab omni relatione ab. stractam, pertinere videntur. Praeter summe attractivam
Pisis j, inere Iorm & pulchritudinis speciem, cujus conspectu haeph sic e , sunt anima certissime illaqueari solet, ita ut neglecta corporis sympothi , cura, & posthabito rationis dictamine, amasiae sua peni- , ,. '' ' tissime adhaereat: etiam aliquando res minus pulchra, qdas sanus quisquam repudiet, hanc velut fascino allectam corripiunt, & captivam ducunt; ut quidam perdite
amantes, licet videant meliora, probantque, tamen deterieraseqs ntur; cujuS ratio est, quod anima sensitiva amicitias, quarum affecti haud conscii sunt, cum rebus quibus assi secreto init, easque inseparabiliter ac firme colit. Circi antipathias magis admiranda occurunt, cum objecta quτ' dam sensibilia ex se insontia, immo & plerisque homihi bu5 satis grata, ac pro deliciis expetenda, quibusdam stlii horrenda, &plusquam Meduis caput solo aspectu edi Pasionum me--ΠQnnullifelis praesentiam, alii aquilla re plasterium y , atque alii patinum hoc aut illo carnis iainstantiae quὰ- escam paratae membro instructam, abhorrescunt. Nec m. tum res Visu, aut odore perceptas aufugiunt, at cum ς-dem abditas, & prorsus latentes minime suspicantuς, δ1ecreta illarum influentia lipothymiasi, & spirituum 4 μ quia patiuntur: cujusmodi affectus proculdubio ab eccν κ/η- θημιva inimicitiis procedunt, si quando enim ιδὴς spuitullia
185쪽
stitituum animalium systasin, ab Objecti cujusdam occursu in confusionem adigi contingit, postea semper ejusdem
adventum, aut per enluvia contactum horret. zo Amma sensitiva interdum iratisinalis erim, yaGnεs, quas metaph sicas vocamus, suscipit 3 ac circa ipsius fistho fle... Mnis, aut mala sollicite habens, expanssionis suae ambiatum aut protrahit, aut decurtat. Enimvero anima rationa
Iis spirituum in cerebro degentium ope, ac famulitio freta, ad nutiones metaph as aspirat , quas plenius edocta, non modo speculationes altiores eruit, at insuper appetitum quendam superiorem nempe voluntatem exerit, eamque in affectibus quibusdam velut λοπν ,πιs implicat ue cujusemodi assectuum sacrorum exercitia , haud meris animi con- Ab his primo ceptibus peraguntur: ast illorum actus ab anima rationali in exsitimam tradita, prirno cereseum cum phaηtam Occu- Cis hisj iiij pant , dein a cerebro in pectus transmissi, illic, quatenus in pars sensitisa, corde, & sanguine motuum varietates producunt, com- plementa sua recipiunt: quare semper in Numinis cultu, pietas, & devotio plurimum cordi attribuuntur: hinc re mpiscentia, Dei amor, & peccati detestatio, salutis spes, vin-dinae iuvina metus, & plerique alii religionis actus, praecordiorum operae,& molimini ascribi solent. Quorum ratio videtur esse, quod siquidem toti animae corporeae 3 a potentia rationali priaecipitur, ut se coram Numine adorando plurimum incurvet,& velut humi prostrata jaceat; idcirco statim utraeqε partes ejus, st. tum sensitiva, tum flammea se reprimunt,&solitas emanationes cohibent.hinc spirituum animalium copiae a& sensuum organis plenius actuandis subductae, nervorum opera praecordiis impen duntur, quae dum arctius contrahunt, & velut constringunt , anguinem intra cordis sinus diutius commorari faci-
udis adeoque ipsum,ne intra pulmones nimium accendatur,&ne accensus a corde in totum corpus , ac praecipue in cere
prum rapidius feratur, inhibent. Enimvero sanguis τμη P a ut
186쪽
ut gemmam pretiosissimam in se c0ntinens, n0n modo in omni metu & disse imine circa praecρrdio ubertus aggetiatur, ibidemquo velut praesidii gratia, ut flammam sui, tuisse, , tueatur, quasi reconditur; ast insuper in affectibi,
quomodo prae- devotis, durn anima rati natis spiritus cerebri incolas ii cordia affectμ' conceptus& notiones sacras ordinat eorundem spirituurin , d , ἡ influentia etiam ita assiciuntur, ut sangui istur. concentrent, ac uberiuS in se attrahant, eumque illic veles holocaustum Deo immolandum,diutius retineant: ita quo. ties ἐκπινέπειν precamur, nihil minus quam vitam ad. 'id sit cor
stram cum funguine supra cordis altare dii positam litamus. Enimvero unusquisque fere in seipso experitur, quod iaο atione intensa languis intra cordis pnae tumidi sinus, magis usque, ac magis aggeritur: quare ut pulmonum vacuitates suppleantur, altum inspiramus, adeoque aere plenies
attracto , thoracis musculi, & diaphragina in systole fere
continua, aut saepius iterata detinentur eo nempe faeut sanguis vitalis , velut hostia Deo offerenda, ibidessi asservetur, neq; illinc egredi, aut ex patiari sinatur, donec longa velut immolatione, una cum precibus, venia a Nu mine impetretur. Quinimo observandum est,quod rei criti, omni tena pore sanguinem versus, praecordia revocat eumque ab excursu uberiori, quo in delicias, & hilaritate' solvimur, reprimere apti sunt: quippe aequum est ut M'mor iste vitalis , usque Deo flatori sacer, ac illibatus c0β se etur, qui cum ita in praecordiis coercetur, ne luxvijς nimis, nec impetuoso raptu versus cerebrum feratur, ζxj am animi conceptus, sine multiplici cogitationum
distractione, circa divina versantur: hinc vini potus, l*g ti0r victus, & quodvis vitae dissolutae genus, quia stygyenem effraenem , & coerceri inhabilem reddunt rore, & religionis ossicia obstruere dicuntur. Porro h*ytantum devoti religionis lactus, & affectiones μpra striis attribuuntur: verum insuper sobria prudςὴ 'φ
187쪽
consilia , immo & virtutum, habituumque moralium exercitia huic sed j,sive subjecto, a philosophis passim ascribuntur: hinc β'entes, appellantur 3 cum vero aliquis insipiens aut plane in istius audit, dicitur quod huic tisa in pnrte mamilia nil stilit: cujus ratio videtur esse, quod cum spiritus animales, qui sunt Immediata cogitationum Instrumenta omnino e sanguine procreantur , non
solum praestantior istorum indoles, sed recta & tempestiva dispentatio, potissimum a praecordiis dependet. His nempe debetur, quod sanguis debito modo accensus ,& eventilatus , spiritus animaes firmos, ac stabiles, qui nempe subtiles, & activi, nec tamen supra modum sint volatiles , cerebro suppeditet ue hinc& mentis soliditasn judicium acre
producuntur: cum e contra sanguinem praecordia tardius, aut celerius quam par est, trajicientem, spiritus animales, aut nimis fixi, aut supra modum τolatiles eu dunt, proindeque, aut animi stupiditas, aut levitas exoritur. At vero sapientia cordi longe potius ascribitur, inquantuini sanguini in efferationes, & impetuositates apto, hinc fraena injiciuntur, ne iste in cerebrum raptu inordinato irruens, non modo cogitationes serias perturbet, Verum enormes appetituum motus, & libidines vesanas irritet. Enimve ro dum spiritus cerebri incolae, ab intellectu illinc intra imaginationem praeside in notionum feries, ac ordines dispo nuntur , sanguis e corde erupturus plurimum coerceri debet, ne ille luxurians, importuna cerebri inVa-Mone, Omnia confundat, spiritusque ab opere hoc eVocatos, in commotiones, variasque fluctuationes adigat 3 qua-pi opter ab immodico vini potu, in quantum sanguis indQ-mitus, & esteracior factus, a corde reprimi ,& continerincquit homines non modo ad judicii, & rationis actus Xercendos, inhabiles: verum ad scelera quaeque, & tur pilum cupiditates maxime proclives reperiuntur.3 E0si ipectat ad pusioηes morales, sive a nobis cor
dicuntur. 3. Passo scorporeae sivi
188쪽
. dictas , observare est, animam sensitivam, longe potius assici, propter bona ut m la quae subjecit hoc est corporis,cui includitur,ενεξίαν concernunt. vis enim illa, proprios occultosqμ si ei & aversatistii habeat, atque versus animam ratisi silem debita obsequii praestare teneatur 3 quatenus tamen scedere quasi conjugali unitur ; ideo relationibus aliis posthabitis, hoc unice colit, circa illius curam maXime sellicita est, adeo que propter res ejus secundas , aut a Uer W, volvtate, aut
More, aliisque passionibus, utriusque harum appendici. bus, assici solet. Enimvero prout supra innuimus) animae sensitiva A, praecipui, ac primarii gestin, quoties ab ast uet0, ac
naturali statu commovetur ue nimirum aut voluptate pro
fusa se in majorem ambitum protendit, quasi ultra c0rporis oram dilatasi affectet: aut tristia, sive dolore obruta, E ctius contrahitur, & intra solitam emanat idnis suae spha. ram se deducit: a duplici hac animae sensitivae affect 0ae, caeterae omnes passiones originem desumunt. Enimvem voluptas, sive animae elatio, placidissima ejus c0nstitetio est, quam sibimet quoquo modo consciscere cupiens, objecta quaeque ipsam ullatenus promittentia, amore, risis Duo primarii rio , spe, fiducia, audacis, aliisque com rehens um MV ii
p. isset. . '-ς contra tristitia, sive animae hujus e tragasuut molotus, Wisjectio , suss ejus maxime ingratus est; quae ea dolor. que igitur illam minantur, aut inducunt, ρMq. risperatione, pudore, pollunimitate, aliisque aversetist 'motibus procul amovere studemus. Primo igitur de
plate& dolore, quae juxta Aristotelem appetitus seotivili meta bifurcata de gemina dein astinctisum scala, q*i y
ad hanc, aut illam tenditur, breviter dicemus a. Voluptas&dolor, quia totam animam corp*ῖς diverso ritu flectunt, ac inclinant, idcirco binas ejβi R dices, nempe cerebrum, & praecordia praecipdς
189쪽
Cum in voluptate anima expanditur, & quoad ultimam irradiationis suae sphaeram protrahi ur, orym animalesint a cerebrum elata im ginatio, VS lucund S , & placidas . G.
ei ut ipsi porro syitem a nerVOsum Vegetius actuantes, priscordia af oculoS,osa, manu S, unaquaeque membra emicare, & velut sciunt. exilire faciunt; insuper Setracordia, cerebri influentia per nervos tradita, tunc plenius Vibrantia, sanguinem rapidius extrudunt,& velut flammam clarius accensem, cum vigore per totum diffundunt. E contra in dolore , da animali a1patium angustius contracta subsidit, spiritus cerebri in colae, velut fuga perculii, & consternati, imaginationes tantum tristes & formidolosas induunt, unde vultus dej:citur, artusque Vacillant, simulque praecordia, propter nervos eundem affecti a cerebro deferentes, constricta, ρηguinem a debito excursia cohibent, qui proinde ibidem cum gravamine aggestus, cordis oppressionem molestam inseri, Interim & partes exteriores affluxu ejus solito pri-Vatae elanguescunt,& pallorem contrahunt. Praedicti voluptatis, & tristitiae affectus, qui imaginatione, boccupista exinde m praecordias e moX a gemina ista radice, in luptis primo ἀιsitam animum corporea diffundi solent: quoad primas ipso--πiμηtμφrum origines,omnino a sensu dependent. Namque ab initio, objecta sensibilia cum mulcedine, aut asperitate quadam inciunt sensorium, ibidemque spiritibus ovationem quandam, aut confusionem inducunt: unde statim impressio velut aquarum undulatio cerebro communicata, spiritus ejus' Glas in delectationis , aut molestiae consensum excitat sibidemque affectio ista, a senseriain imaginationem tradita, si orevior fuerit, terminari solet, neque ad praecordia. defertur : sin vero ictus ab objecto sensibili illatus, tanquam tortior aquarum undulatio, vehementius Imprimatur, alentorio ad cerebrum,&statim exiis; ad pectus exporrigitur, ut cordis se senguinis molin, una cum spiritu πm σν instrinatione implicentur , ita quoad primos Uc
190쪽
1ris De animae corporeae Cap.VIn l
a - , aeque ac mimum conceptus, nihil .
tione , seu potius dicam, nihil est in cerebro, disiquod non fuit prius inseη pQsteat men cum plures o sis is, id piatum, ac dolorum Ideae, Phamasiae ac mem
hui, tum a muntur , tunc saepenumero ab ques Οοne volvi, aut phantasia, is praeviis, rei jucundae, aut molestae, imaginatio repetii μζQq y passionem excitare solet; si quando enim b0na, vel mili ad nos spectantia, non tantum praesentia, sed & praeteriti, aut futura animo concipimus, conceptus iste phantasiari occupat,&non raro plurimum eXercet; porro exinde pecto. ri transmissus, praecordia inordinate contrahit, aut dila. tat , adeoque affectum una cum sanguine perturbat0,in id. to corpore diffundit. Vir sapienS & sortis Voluptatis, aut doloris passiones facile moderatur, ne istae sive stasimillatae, sive a memoria suggestae, undulatione nimis magaiphantastium, & praecordia assiciant ue a levIoribus enim sest. suum objectis, , &cor, quae animae flabi exulant, haud multum moveri oportet: nec vacat poteη- pathetici. tiis siue principibus quibuslbet exiguis rebus ades :hinc nonnulli supra Stoicam patientiam corporis tortilrassi, ant membri abscissionem imperturbati ferunt, dum alii qubus nempe species sensibilis in immensum aucta, prae cordia vehementer succutio vix cute vulnerata, in lipo' thymiam incidunt. Pariter observare est quosdam a levis ma sensuum mulcedine, in mollitiem, & luxuriam e Vi Vt, interim alios vix ulla deliciarum pompa, aut exquisix' Voluptatum blandimento moveri. Observare est in os
jecti jucundi fruitione, quod etiam tenet de sensibi ijucundi, sive dolorifici appulsu ) inter spiritW GV 'd sensorii incolas reciprocationem quandam evenire. Viri generosi potum cum Voluptate quadam imaginamur γeidem indulgemus; a gustu ejus volupi imaginatio soli*Τacuitur,ac dein appetitu reflexo, potatio iteratur; ix