장음표시 사용
51쪽
as F. I u N i tos forma m,scientiae,virtutisque ducitur. Prima igitur gymnasioruni distinctio a materia ducitur in hunc modum. Gymnasiorum alia sunt quae ducuntur et Lγωμα , alia quae : illa minoribus
crudiendis instituta . haec grandioribus & provectiorubus aetate studioque informandis plenius, ex quo principia in paedagogiis tradita belle asscqupti sunt. In paedagogiis autem duo traduntur potissimum: instramenta doctrinarum, & principia sive rudimenta. Instrante ita appellamus liRguas, artes instrumentales,& ornamenta carunt historias. Linguas, Latinani de Graecam , omnis justa instituendi ratio pueris accurate tradi postulati, & flagitat haec memoria nostra: Hebraea non perinde ab omnibus desideratur. Desideratur tamen, eaque opus est plurimum et quod bonam antecedentium seculorum barbaries diu ignoravit . & impendens bellorum clades porro impeditura rum , nisi Deus Christiantina orbem respexerit naisericorditer, & fortia juventutis piae studia ad hoc OLsicium accenderit, ut rumpatur Satan .. Hic enim adversarius salutis nostrae jam feriale nihil tan. molitur, quana ut in sernaone illo suo non audiatur Deus, quo sermone suavillima illa mysteria exoptatissimae salutis nostrae olim tradita atque perscripta sunt. Artes instrumentales, nimirum Grammaticam verborum ex usu, Logicana veritatis ex ratione, & Rhetoricam communis cultus ad eas deni res ex commoditate adhibendi artifices, necessarias esse qui ignorat, brutus est : furiosius , qui negat.. Historias siqui his cuni iudiciore
ratione adjungillat, non mediocre juventuti allectamentuna ad aniorem literaram humaniorum praebent,
re sermoni, rationi, cultui denique in pueris, Oonsi
52쪽
mando magnum adserunt adjumentum. Principia sive rudimenta duum simi generum, quae in scholis paeadagogicis si traduntur, bene est: si non traduntur, Omanino tamen unum eortim adhibeatur iaccesse est. Prius
genus est pietatis, posterius philosophiae. Pietatis rudio menta ferme cum lacteipta sugi atque imbibi oportere. quisquis pius est fatebitur: & qua fronte, obsecro, ossicium illud in paedago ica institutione omittatur E qua negligatur fidet Philosophiae non pelletralia cxponi, sed ad itus pueris reserari cupio: non omineis, sed eos salicinqvi sunt de moribus: quam ad rem Tullius libris illis suis
quos scripsit de ossiciis iuventuti maxime commodavit. Hoc crgo paedagogioriam opus: cui si accesserit conveniens aliqua ad res Mathematicas (ut vocant) introductio, equidem iuste paedagogium illud constitutum sensero, & quasi persectum in suo genere. Quamquam
rota omnia paedagogia univcrso hoc instrumento sunt adornata, aut vero esse possunt: scd alia pro commodiutate locorum, praeceptorumque docentium,a lia pro judicio variasquc studiis hominum hanc aut illam partem depoposcerunt sibi, reliquas vero intactas sinunt. Excmpli causa et literas quidem se ire, id est, literaturam omnes fere cupiunt: sed linguam Latinam plerique, Graecam multi discunt, Hebraeam paucissimi. Idem quoque usiu- venit in tradendis artibus: passim Grammatica,multis in locis Logica & Rhetorica, sed quasi deartuata (ut ita dicam exponitur, historia paucissimis. Sic gymnasia haec paedagogica longe sunt alia prestantiora aliis nempe quonielius icium: instrumenta ac principia rerum & quaedam velut semina doctrinae teneris puerorum mentibus ingen ii Rhesubictis & cultis in seruntur. Alictum autem illud gum nasicram genus , vid ex
53쪽
pertinentem ,eodemque ferme contextu eta taeter
id est, materiam primae, ut loquuntur, & reconditioris philosophiae enucleat argute, docte, breviter, familiaria ter:iste vero Aia, quibus circumscribuntur boni mores,cincteque feruntur justi & injusti leges,ad singularem cujusque hominis institutionem, ad rem domesticam gubernandam, taque publicam necessariae. Succedunt tandem his facultates (ut appellantur) summae, homi nemque bene informatum & instructum in suo genere
xi . Quarum illa quae Theologia appellatur fontes sitos non alibi quam in coelo habet, rivi in homines verbo dc Scriptura sacra ex mera Dei gratia dest erunt: Hae v ro fontes suos ab orbis conditu in philosophiae penetraliabus,natura ipsa duce & teste habuerunt. Ethicam enim: Iurisprudentia, Physicam Medicina quam latissim E ad Commoditatem generis humani privatim dc publice diduxerunt. Gymnasioriimigitur species ferme uatuor ex hoc ordine nam totidem fuerunt olim constitui pos sunt:prima,eorum in quibus Iinguarum doctrina fuit ex posita : secunda, in quibus instrumenta subministranatur de artes ad philosophiam praeviae: tertia, in quibus aperiuntur studiosis dc patescunt recessus philosophiae quarta denique eorum,in quibus summae illae facultates,
quas postremo loco diximus, iuventuti explanantur ex
usu Reipub. Omnia autem inde a principio studiorum,, ex quo Cadmustiteras intulit, apud Graecos Cadmiae sicue Academiae nomine donata sunt. Quamquam,si lit radiuram exceperis,gymnasia olim
perpauca , ac pene nulla in Graecia tota exstiterunt, ubi
tradi tus fuerit linguarum usus. Singu li en im phi losophi
54쪽
diphilosophorum principes in regiones quidem extersscommigrabant diligentiis me , unde rerum scientiam apportarent: sed linguarum, quas una didicerant,notitiam dissimulabant strenue multis nominibus. Primum illud est, quod usque adeo sibi sapere videbantur ut res potius quam linguas sua occupatione dignas iudicaret. Secundam,quod imid doctrinae genus magnis illis viris emporeticum magis esse quis philosophicum videretur. Tertium, idque t mihi quidem videtur maxime omnium verissimile, quod mallent ipsi autores & invcntores earum rem quas docebant haberi apud suos, quam aliis hominibus&linguis exteris laudem quam decerpebant tribuere: licet doctrinam suam. verissimam semetein laudum suarum,ab illis exteris accepissent. Itaque nec tum apud Gramos aliosve , nec diu post doctrina linguarum floruit, donec Romani scientiam exteram hausturi aliunde praeceptores & interpretes lingua ruiti haberi in Repub. sua curaverunt. Primum enim religionum suarum cause Oscam sive Ethruscam linguam a Phoenicibus ortam,qua in Sibyllinis,Pompilianis, Saliaribus, &Augu ratibus libris utebantur,deindc vero longo post intervallo Graecam visum est ediscere. Quapropter Catonem illum senem pro miraculo habebat poeta Ennius, quod trilinguis homo, id est,tinguarum trium cognitionem adeptus esset, Latinae puta,id est,uernacular,oscaeq;
dc Graeca: Adco sera suit linguarum disciplina .
Secundum genus, το λογικον, floruit Athenis suitque
celebre, primum quidem in Academia illa proprie apud Athenienses dicta ,deinde vero iis yccum ci Stoam fuit
derivatum. Etenim Lyccum,gymnasium alterum C m-
ni instrumentorum dc artium gencrc Aristoteles relicta Academia exornavit. Stoa vcro Zenor es duo,Citticus
55쪽
ec Eleate auditor Parmenidis , dc quicunque hos sequuti sunt, inbiliores argutioresque omnes illi Q Aιγiviis grapinaei; artifices: quos optime Ariston quondam similes predicabat elle cdentibus cancros&asiacos, qui pro- pter exiguum alimentum pertenui cum fructu in otibus& testis plurimis occupantur. Atque hoc sero quoquet in urbem Romam ingressum est:&ubi ingressum est,petaditi jacuit, nec ita magno in pretio fuit. Nani rhetorum rurba reserta fuerunt omni inquit Tullius in primo de ossiciis: mercei vero dialecticorum mina fuit habita, dcnec succedente Grammaticorum grege aucta est dialecticorum autoritas. Idem enim Romanis olim primo evidebatur , ae cuidam apud Athenaeum, qui medicos omnium futuros fuisse miserrimos assirmabat, nisi manipuli Grammaticorum exstitisiciat. Tandem vero istud doctrinarum genus in pret io dc honore fuit, si Suetonio credimus: etsi ne nunc quidem ea autoritate est, ut nomen obtineat A ca dem lata Tertia gymnasiorum species Acmeo: κ vebissime ex
Atheniensi illa dc laudaxa Academia processit, quamvis ab exteris hausta dc percepta primum, dc in ea culta de conservata sit quam diutissime: postea vero a Lyce , Stoa,Cynosarge,aliisq; D is metibus(ur de Cadmea progenie poetae fabulati sunt oppugnata est Aca dcinia,scicla, dc direxata maxime, ambitiosis multorum contentionibus. Tantus enim philosophorum estuS V seMyc-At Am damavi apsitii fuit in suis dogmatia profundendis de pervicaciter asserendis., ut nationum scrine tr*centarum examen ire isto genere ad memoriam usq; et .suam Themistius scripscrit exstitisse. De hoc auic in Libim genere sic ait Tullius , Philosophia bim: ifice ad ham aetatem , nte ullum babuit lumin lucrarum Latinarum i pia
56쪽
T. I u n Itillustranga et excitanda nobis est, ut si oecupati pr Enmali, quid civibus nostro pro imus etiam spossumu3, oti t. In quo eametsi nobis es elaborandum, quod multi jam . . Latini libri dictitur scripti inconFArate ab optim. illas ruirim viris, sed nausio eruditis,ec quae sequuntur. Quarta vero gymnasiorum species tum sane apud Graecos non potuit eph, quum summae illae (ut hodie vicantur facultates nondum judicio publico sic essent costitutae vi sunt, aut ordo a literatis viris perceptus, dispisitus,traditusque, aut potentiorum autoritate adusium publicum coismatus.Nam ubi Theologia,praeterquam in pulo Deil opiniones vero, superstitionesque gentium , & rituum interpretamenta a luce popelli & vulgi
consuetudine ac conscientia tantum abfuerunt, ut contra omni tempore penes Hierophantas, mystas, pontifices,augures,divinaculos tecta omnia reconditaque peramanserint. Testis universa antiquitas, Arnobius, Lactantius,Eusebius, Augustinus, caeteri. Similiter i Imrisprudentia E cujus corpus Athenis decem tabulis con-etinebatur;ratio penes , iudiciu penes Areopagitas,Pryt1neas,quingentos,Heliastas erat: Romae vero xo. tabulis comprehensum,1 Iurecosis perresponsa expositum, e corpore, e ordine,perdiu jacuit,ut ipse
Tullius gravissime in libris de Oratore & de legibus conqueritur . Quid de Medicina dicam quae ab Hippocrate primum Athenis inclaruit tempore pestilentiae:postea
vero simulatque emerserat , in treis praecipuas veluti familias misere disiecta vix tandem in unum corpus ante
aliquot secula quasi adstricta est,& in unam docendi via. Etsi haec quoque ipsa hodiemo die a recentibus quibus
dam imi Aoγοι; non mediocriter oppugnatur, atque in
vulgo traducitur. Harum igitur lacultatum (quarum, primam
57쪽
audiverant, duas vero alias stinguli ferme qui aliquid sibi sapere videbantur tractabant& tradebant arbitrata suo harum inquam Academia ubi, quando , quomodo apud illos exstiterit, nemo (si bene meminii ex certis autoribus demonstrare & probare potest, donec Romanum imperium aliquot iam seculis perdurasset, atque M sis , rit; ad Christianam fidem transivisset, salutarisque & θ caetrico sermonis veritatem . Quid igitur, dixerit quispiam , in hoc tempore est Academial Academia est gymnasium literis, id est, cum linguis, artibus , di scientiis philosophie, tum summis illis facultatibus certo ordine & modo tradendis inostitutum , sanctisque praerogativis & privilegiis instructum justa autoritate publica, civili & Ecclesiastica. Olim ergo doctorum hominum studia colentium docentiumque celebritas fecit Academiam: nunc autem
Academiam facit judicii publici & summi autoritas. Et
multa quidem fuerunt olim Academiarum genera: sed usus hoc tempore id ferme obtinet, ut quae huiusmodi praesidio & autoritate fuerunt stabilitae, eae singulari quodam jure & consensione publica nomen sibi vindicent Academiae. Vera itaque proculdubio fuit olim Academia in populo Dei Hierosolymis, quam Deus lege
imperaverat sanciveratque Deuteronomii is eaque post reversionem e Babylonia sitit restituta ex mandato Atatoxerxis Regis & autoritate publica, Esdrae T. ut in ea constaret doctrina certa sanctaque de rebus non Theologicis solum, veruinctiam politicis & ad jus civile pertincntibus . Postea vero imaginem potius & speciem Academiae Iudaei habuerunt quam rei veritatem,ex quo
labi ccepit Respublica ec doctrina sacrae Theologiae ad
58쪽
ambitionem , avaritiam, luxum, vanitatemque Scribarum & Pharisaeorum traduci indignissime. Eodem autem exemplo, postqtrum Romanum Imperium didicit fasces Christo Domino & Regi aeterno submittere, Volaterranus autor est positam fuisse Bononiae in Italia' Academiam a Theodosio juniore; quam per idem feta Lib.r. Epi- me tempus Ambrosius semirutae potius urbis cadaver styi i qu1m urbem fuisse scribit. Sic Iustinianum Caesaremii et u A. mandavisse legimus, ut studium iuris civilis a se compidocendi lati Romae, Constantinopoli, Beryti, tanquam in Aca-- ivn' C demiis Caesarea autoritate sua sun datis doceretur: sic a Carolo magno Parisiensem, Papiensem, Ticinensem Academiam fuisse conditam historiae narrant: Aurelianensem a Philippo Galliarum Rege , cui agnomen pulcro Cracoviensem ab Vladislao Iagellone Rege Poloniae: hanc Heidelbergensem a Ruperio primo , EIectore Palatino, doc Quae cum ita sint, iustam Academiarum nostrarunt materiam esse statuimus treis illas summas facultates praestantissimasque omnium, quae in divinae gratiae, humani juris, & curationis medicae professionibus versantur: quarum elementa sunt artes de linguae, rudimenta vero (sia Theologia discesseris moralis & naturalis philosophia, Matheses adiumenta: formam vero non esset aliam, quam publicum illum ordinem certis cancellis disclusiim sapientissime, & sanctas leges privilegiaque publica potentiorum autoritate attributa, & jure comprobata . Atque hinc duplex Academiarum distinctio nascitur: prior a materia,posterior vero a forma ipsarum. A materia ; tum quod aliae in una solum facultate docenda occupantur, aliae in duabus solum, aliae in om-vibo ; tum quod aliae praeterea instructae sunt documentis:
59쪽
A C A D E M VA. , mentis philosophiae, vclut optimis facultatum supcriorum comitibus atque administris, aliae id etiam obtinent juris, ut de linguis, artibus, mathematis, & rudimentis omnibus quae ad tyrones sunt opus ineunti co-sulant adolescentiae. A forma autem distinguuntur Academiae, non sollim quia varius est ipsarum. ordo, prout a prima instit utione & fundatione (ut vocant placuit autoribus, aut post illud tempus retarmare visum est ad commoditatem ipsarum di studiosae juventutis bonum; verumetiam quia varia sunt earum jura & privilegia, his quidem ex communi solum Academiarum lege concessa, illis vero amplius ex singulari quodam beneficio,&potentiorum,puta Caesiarum, Pontificum& omnium virorum principum indulgentia. Sed ab his . omnibus, quia sunt singularia, servestigandis hoc loco
FI s i ex iis rebus quas modo diximus , literato cuique homini satis exposita est sententia nostra de illii partibus in quas justa Academia distribui pol cst : tamen evidentiae causa de hoc argumento aliquid amplius breviter & strictim attingemus, ut adumbrata quaedam summae hujusrei inmrmatio habeatur. Tria igitur capita sunt judicio meo in legitima nostrarume Academiarum forma &constitutione observanda,pea sonae, actiones earum ,& leges ad uirtimque pertine J-tes: de quibus ordine deinceps quam brevissime feria nobis poterit, s tas cis tacet , non minutatim accurate ein hoc capitcsumus pincripturi.
60쪽
Personarum genera sunt duo: unum docentium,discentium alterum. Nam ministeria quae ad hunc ordinem&corpus Academiarum adhibentur commoditatis ergo, quamvis mutatis nominibus, tamen commi
ni sunt cum ordinibus caeteris instituto. Exempli causa, quum Academiae Cancellarium,Conlamatorem pri vilegiorum,Syndicum,Collectorem,Bedellum,& siqua sunt alia id genus,appellamus: ossicia sunt in quavis R pub. ad commoditatem ipsius tomparata. Quid enim Cancellarius,nisi custos annuli,ut olim dictus est Roma norum Caesarum temporibus 3 quid Conservator, nisi et reφύλαξ &actorum publicorum custos Syndicum actuarium esse Academiae, Collectorem Quaestorem noverunt omnes. Bedellus vero (quem ego quidem voce Teuthonica Beu tellum magis dixerim a mandatis pera ferendis quid nisi apparitor, accensus,dc stator dicendus est His igitur omissis,uirorumlocentium, ut gymnasiorum,classes sunt quam plurimae: Hi enim suis in paeda gogiis clementa,rudimenta, linguas, instrumenta scientiarum, & artes docent, illa accuratius ih scrupulosius. has pinguitis&crassius tyronibus exponentes: illi vero in altioribus gymnasiis, dc grandiorum provectioriimq;xi tr e etc. Et quemadmodum hi distincte per suas clacses paedagogiam exercent,dc ruditati puerorum accommodant suum institutionis modumsic etiam illi per suos ordines studiis praesunt juventutis, eaque provehunt singuli suo doctrinarum genere. Nam linguas, artes,ipsam que adeo philosophiam exponunt auditoribus: linguas
quidem & artes Magistri passim, hanc vero etiam Doctores philosophiae in Italia dicti. Sumas vero facultates illas qui tradunt publice, ct si communi cum proxime praecedetibus appellatione Pro rebres dicunturun civili