Ad Libavi maniam Joan. Riolani responsio pro censura scholae Parisiensis contra Alchymiam lata

41쪽

stam, cum qui fallit ut plurimum accidente , Sophistae rerum ita qualitates accidentarias in subiecto exprimunt, ut incautos fallant: pauci cnim sunt, qui essentias ab accidetibus possint discernere.Humanae sapientiae non vltima lau

est, cito non credere.

Quarto: Etiamsi demus arte fieri posse aurum purum, putum; tamen ex centum millo milibus, qui in hoc studium incubuerunt vix duo aut tres a te memorantur, qui opus absol uerint, quos existimo fefellisse accidente: cae teri operam & carbonem perdiderunt. Ergo es: ars damnosa; ideoque ut alea fugienda. Petrus Bonus qui de margarita pretiosa creditur accuratissime scripsisse ab annis ducentis septuagirita, ingenue fatetur se opus nunquam perficere potuisse nec mirum cum illo auctore Chrysepoda sit scientia infusa paucissimis, quos aequiis amauit Iupiter, singulari priuile

gio concessa. Si infundatur, non acquiratur, urdoretur ξVt duo sunt docti inar& do storis prima lumina, perspicuitas & breuitas: ita duo summa vitia, prolixitas & obscuritas. Propterea Ari stoteles passim reprehendit veteres, qui aenigmatis philosophiam inuoluebant, naglebant uti metaphoricis quam propriis & significanti bus verbis. Si quis, inquit, in docendo, ut desini edo, utatur vocabulo obscuro ut metaphorico, hoc solo definitio refellatur: quia debet esse perspicua&breuis. Atqui tota Chymia est , sua praecepta ut olim daemon

42쪽

MANIA 3' a oraeuia amphibologia obscurat. Cur ita, nisii ut falsitas tegaturi' faciunt intelligendo ut nihil intelligatur. Parergus laboro in probanda Chrysopoeae; cum ad Chymiatricen tota haec disputatio referatur, ad quam aggredior. si prius aliquot, Libaui manici deliria discussero. Totum , perfectum & finitum ita se conseia quuntur, Ut totum necesse sit esse perfectum, id est, suis nil meris& partibus omnibus abso lutum: tale autem est, inquit Aristoteles quar to Metaphysicae, capite decimosexto, in quo το τ υς inest, quod finitum est , ex eo enim quod finem habet, id est, persectima Vnumquodque nominatur. Exempli gratia, plumbum est totu, proinde perfeci rura: si perfectxim, finitum. Cur forma corporis physici, dicitur Z quia re perfecta naturaris , finem perduxit: figulus detornet poculum, eo momento quo snem imponet operi, poculum ut finitum, ita totum de perfectum, non antea, vere dixeris. Sublimis ista doctrina est vere Metaphysica; tamen qui tu βαλαντήρια artes potius quam philosophica didicisti. Garris censior, inquis, de toto, perfidio, ire ram aniliter, Tt iures con pira se omnes qui βαλ

sichoia ransiensis quaesubs amnis studio serumpe

dabin culcantur. Ex hoc ungue leonem. Aristoteles scribit ad solum Metaphvsicum examen principiorum cuius Ahie sci tiae pertinere : tu Metaphysicae plane ignarus quo iure examina toris titulo insoles est

43쪽

Eiusdem est farinae quod proxime subiun-

gi; : Finis ηὶ cuiusVatia Funt saetera, dia cre Irampi rh minem, homo propter Deum, aurum propter 'sus humanos. Ab Aristotele in libri, animae duplex finis constituitur Vi ς A, &ri , si, finis cui,& finis cuius. Sanitas est finis Medicinae, cuius grassa traduntur omnia

de medendo oraecepta: homo est finis cui in cuius rati, scribuntur. Homo est finis cui )suslunarium omnium. ia ab opifice omnia illi destinantur:Dipus vero est finis cuius gratia homo ipse crόitiis est: domus est finis

cuius causa architectus aedificat, paterfamilias cui aedificat:naupegus naue construit ecce finis cuius causa operatur, cui Θ nautae. Disce loqui

proprie dc plutosophice. Philosopharis &ignoras primas finis differetias, quae est apud Arist.

prima & potissima causaru:quia omnes efficietes Mensi Natura dc Ars aliquosine essiciunt. Tota fere pag. I8. nugaris. Quaerjtur, si aurum sit finis caeterorum metallorum, hoc est, clim natura facit plumbum, si intendat auru : nam si hoc sit, haud dubie plumbum erit ensinc6mpletum, quemadmodum ouum respectu pulli cui destinatur, chylus ratione sanguinis, sanguis re,ctu carnis, ad quam veluti ad finem refertur. Habebit formam in completam non aliter quam scelus, cum primum vivit vita plantae, deinde animalis. Animauqetans est quidem finis&persectio plantae, non es linis & perfectio animalis cum vegetat an tequam sentiat. In planta est forma completa,

44쪽

in animali incompleta,sic homo clim primam incipit vivere vita plant , habet animam vegetantem pro forma incompleta, cum primam incipit lantire, animam quoque sentientem habet pro forma incompleta ; quia meliori, nempe rationali destinantur; qua introduct completum opus dicitur. Natura non consistit in chylo, neque in sanguine, sed continenter pergit, donec ex illis carnem generarit, in . qua veluti adepto fine conquiescit. Plumbum & argentum sunt analoga carni, non chylo, no

sanguini aut ovo, sed pullo; quia singula sunt entia persecta, quibus formatis finitur naturae motus, in eoq; termino,Veluti adepto fine,ces sar generatio. Cum non posses istis dissicultati bus te explicare, velut sepia aquam turbat suo atramento, ne capiatur; ita tu veritatem per se clatam & perspicuam ambagibus obscuras.

Subiungebam aliud argumentum: Si aetera metalla fiant auri gratia, sique finis &peri sectio caeterorum, posito possibili, viloquun- tur philosephi, nihil absurdi sequetur. Pona

mus ergo omnia in aurum mutata, mundus erit immundus, non erit totus, non erit perfe-

ctus: quia aliquot partibus mutilatus; si mo do species sint primae & praecipuae illius partes. Explicemus hoc paulo diffusius, quia res est

magni momenti.

Res dicuntur persectae duobus modis': λ- solute aut comparate. Sub luna praeter hominem nihil est undique perfectum: caetera ad il-

45쪽

ψι Lin AvΙlum relata sunt imperfecta; omnia tamen in suo genere perfecta, quia definitam habent formam, & corpus illius actionibus obeundis

congruenter temperatum atque consormatu:

propterea con quiescunt singula in sua forma, neque ad nobiliorem aspirant, frustra planta desideraret in animal transtautari, quia non haberet instrumenta suis naturalibus actionibus obeundis idonea, temperiem & coformationem contionientem; propterea neque se ma plantae potest regere corpus belluar, nec forma belluae corpus plantae. Itaque Natura quae nil facit frustra, sed ad certos & definitos usus omnia: plumbi & ferri materi m certo modo temperat, qui congruat fixit cui destinantur : non enim ex quolibet quodlibet, sed ex determinato determinatum : ut non fitri . hi Mercurius ex quolibet ligno : ita neque plum- bum ex qualibet, sed ex materia certo modo disposita ad excipi edam sermam non auri vel

argenti, sed plumbi. Vis plumbifica huic aut illi terrae natura insita non alium spectat fine

quam plumbum . in quo genito conquiescit: quia inci . habet finem ad quem contei debat Fertum habet sutim usum vitae hiaman non minus utilem quam aurum , plumbum quoque habet suum usum etiam in medendo, fortassis qui non cedet auro, praesertim in externis affectibus, ergo si ex hypothesi caetera

metalla transmutata essent in aurum: non tantum mundus esset impersectus: quia aliquot partibus ad perfectione totius necessariis pri-

46쪽

MANIA. 3uatus,verum etiam homo,cui destinantur omnia, priuaretur naturae operibus ad usum vitae non minus necessariis quam aurum.

Quid obiicis examinator ineptissime Θ In

ignem feruntur omnia, Π Hunionem, transimulantur inuicem elementa, tumen non desinunt species.

Quid hic primum reprehendamὶ omnia enim aut sunt falsa, aut inepta. Primo tota ista Libauimania contendis pro tuo cliente aduersus Aristotelem nullum esse ignis clemeμ- tum, phantasticum esse Aristotelis commentum. Potestne imaginarium elementum es . . se finis &perfectio cinerorum Z Ponamus existere: cur aliorum potius finis quam terra, alterum sublunaris mundi extremum, iri quod recidunt omnia ξ Vltro citroque transmutantur quatuor elementa: nec minus extinctust ignis aerescit,quam rarefactus aer ignescit.Humorum quidem esse recta generatio, non re ciprocamam ex pituita fit sanguis, exsanguine bilis flaua, ex flaua atra: sed non retro meat generatio, ut in elementis: Hanc reciprocationem Aristoteles putat ideam quanaana re ferre motus in orbem, utriusque causa mixtorum generationem perpetuari: quia vici C. studo illa pe*etuo nouam luateriam sugge rit: csim interitus unius sit alterius ortus: Motus autem in orbem sit efficiens continuum& indesinens. Metallorum transmutatio H que est recta, ut humorum, multo minus re ciproca ut elemetorum. Dissimilitudinis ratio

haec est : quod elementa respectu mistorum

47쪽

α LIBA v Isint entia incompleta, habent formas incomis pletas , quae complentur in mistis, quibus deis stinantur no aliter quam ouum pullo aut chv-lus sanguini. Metallorum vero formae sunt c5pletae, neque a natura auro ut fini destinantur.

Huc pertinet Metaphysica illa quaestioli nobis

in opere de abditis rerum causis disputata: sis ectorum entium metamorphosisti possi: si magi vi verborum,si daemones ipsi ponstat Apuleium in asinum permutare, Io in vacam, Hecubam in carnem, An sit imaginationis figmentum, vide lycanthropis assirmant Medici, An praestigiatores spectantium oculos ita fascinant, ut videantur esse quae nec sunt, nec esse possunt. Animalcula quaedam impe

fecta natura transformat, ut erucam in papilionem, non aliter qu1na ouum in pullum : sed perseeta, cuiusmodi sunt metalla,numquam crediderim arte transmutari posse: nisi forte accidentibus, quorum causa imperitae turbae videntur esse naturalia. Debrat Censer, cum kriabit se iam ese siub Vitiam intompletam, &c. Nun-qUam ne depones manum de ista tabula ' Vt totum dicitur perfectum. quando finitum, sic imperfectum quamdiu in definitum : tamdiu

autem manet indefinitum, quamdiu contendit ad meliorem finem, habetque sormam, ut loquuntur scholar incompletam: Atqui chylus S sanguis destinantur fini meliori, nempe

nutritioni, eoque una & continua motione taruntur : tandemque formam suam permutane formae viventis, ac cum eo fiunt unum. ergo

48쪽

suntentia incompleta, qualia qui dixerit metalla, toto coelo aberrabit. quinta quassam essentia a elemen

taribus quatuor distis Ad Ad pag. 2O NAtura, inquit Aristoteles, proxime con

iunxit mundum sublunarem coelesti. vi facilius ab illo regeretur: regitur autem illius opinione, motu & lumine, non influxu: quia

concurrit caelum ad generationem & conseruationem mixtorum, ut causa Vimersalis tantum, non ut particularis. Vesmo' luminis descendit calor coelestis, cui inest vitae principium : ignis enim Mementaris viit potius &corrumpit, quam generet: quia calorem opificem oportet esse senignum & moderatum: ignis autem calor est immodicus δc intemperatus. Descendit ergo qualitas non essentia, a cidens non substantia. Quaeritur in quo subiecto primum subsistat vitalis iste calor,In humido pingui, an in spiritur utrumque enim assicit, utrum prius & potius In spiritia dices: Cur ergo utrique natura supponit humidum aereu, ut esset vita permanentior: spiritus enim est

fugax & evanida Atqui substantia spiritalis, siue dicatur ignea, siue aerea, sim e

triuique coniunctione constituta est: es ementaris. ergo qui a vobis extrahitur spiritus erites ementaris: neque calor qui illi inest, dici potest coelestis aut coelesti analogus: quia immo-

49쪽

derares: calor enim naturalis debet esse mode ratus, cum primum exuperat, fit igneus,febr li stir ilior quὶm nativo, elementari quam coelesti. Si ei lentia auri quae veluti essentiarum omnium idea proponitur, habet calorem tamvrentem , Ut Medici melioris notae scripto

publico assirmarint illius usii frequenti et phanti asim induci, sanguine & iecore exustis, de caeteris quid sperandum 3 Ridicule igitur scribis vitam in activiore subiecto esse oportere quam sint elementa ; quia si calor naturalis

esset actuosior, corrumperet, non generaret. Calor igneus Vrit, quia siccus, siccitas autem est lima talar: ;' At calor humidus generat, genitaque conseruat : quia humor aereus ilium contemperat. Propterea demittitur e coelo aere intermedio, eoque veluti proprio Aaccommodato subiecio excipitur, & aliquamdiu conseruatur. Qu in tu es liqc dissimili

ab illo Libauio Anti gramanico , qui scripsit

pag. 63 N ihilsium illud humani mirum, quam aer idamsobul inis. Quando te in aliquo por-eu quiescentem videbimus3 Conuentet Pisui Hecum dis detipsi. Ad pag. 1I. Constant mixta omnia duobin princ se mite iam forma, S c. Quaeritur si es lentiae Chymi cae ad materiam , an potius ad formam sint referendae t Haruetus, quia forma est principium activum, materia passivum, cuius causa mixta patiuntur tantum, non agunt nam si

ignis esset immaterialis, inquit summus Ma-

50쪽

iuster, nunquam pateretur in essentiae autemniat corpora essicacissima, mauult ad formam pertinere. Stoici auctore Galeno spiritum non tantum naturae, sed etiam animae substantiam esse asserebant , hac tantum distinctione: quod spiritus humidior esset essentia naturae, Iaccior animae: quo modo probabi lius respondisses, vos formam, hoc eth, spiritum, ut primum agendi principium de mixtis

extrahere. Vertim quia essentiae vestrae sunt corpora mixta,& quatuor elementorum mixtione euidentius constant, quam meteora ignea, aerea diaquear doctius nobiscum sentis ad materiam potius reserri debere: quia reue ra Vestri spiritus , praesertim minerales nihil sunt aliud , qnam materiae portio tenuior a dore adhuc tenuata: quae idcirco refert naturam sui parentis, nempe Vulcani. Vettim si esset tiae minerales sint substantis maximae

activitatis, possuntne esse materiales Θ Grauitas & leuitas sunt καθ υ bi , materiales, inessicaces: Calor vero S frigus φορα κατ' , formales , aditio se : vestraeessentiae viris similiores 'Incendiario Vulcano,

a principi non est dispu-

psysicum: A coelo ex qUatandum; Axioma est physicum: A coelo ex qua-

tuor elemetis neri mixta omnia Tu negaS coe-

tum necesssario concurrere, quod si aliquid co- tribuat essentiam non Colam vim aut esticacem