장음표시 사용
121쪽
fare quid communissimum est illi rei cum caeteris. Videli cet, in quo genere generalissimo collocetur S deinceps di vi dat genus illud per suas species vel differentias 1 pecierum constitutivas Quod si adhuc res illa cum alijs In altero me bro diuisionis conuenit; dividatur iterum illud commune per alias differentias, donec peruenias ad ultimam disseren tiam rei cuius diffinitionem inquiris , verbi gratia vis nosse diffinitionem hominis:& consideras eum non esse accidens sed substantiam, quod genus est generalissimum ac proinde diridendum in substantiam corpoream dc incorpoream.
Deinceps corporea in viventem-Vita Carentem deinceps
corpoream viventem diuide in sensi tuam, S vegetati. uam: ae tandem sensitauam in rationalem S irrationalem.
Ubi iam omnis diuisio formalis differetitiae cessata Quaerebas enim de diffinitione hominis: quae species qua nuis communis sit multis indiuiduis, sed est indivisibilis formaliter. Neque enim indiuidua & singularia formaliter dc specifice differunt sed per conditiones indiuiduante S eX parte materiae signatae. Altera via quae dicitur per modum collectio- is, similium consideratione perficitur, verbi gratia. Si velit aliquis infimae speciei dissi sitionem colligere ; considerare debet rationem adaequatam pro ter quam indiuidua illius eodem nomine appellantur. Et illa erit diffinitio talis speciei verbi gratia si vis definire hominem considera Petrum& Paulula Salios singulares homines,quorum quilibet homo est 5 dicitur quatenus ratio hominis in singulis una est. Non enim quilibet eorum dicitur S est homo quia corpus
est vel quia substantia vel quia sentit , vel quia vivit : sed
certe quia rationale animal est. Sed nobis prosect o hic modus minus utilis videtur ad scientiae acquisitionem. Hac enim via difficilius est in Iegitimam diffinitionem peruenire. Iam de diffinitione , di diffinito consequenter tanquam de correlatino dissinitionis , quaedam documenta sunt obseruanda ἱ Primum est; duplex esse diffin tum , scilicet, remotum S propinquum , quidam moderni aiunt diffinitum propinquum esse nomen significans rem cuius natura exprimitur per diffinitionem; remotum vero esse rem ipsam. Nihilominus diffinitum remotum esse princi-
122쪽
pale diffinitum minus autem principale esse nomen respectu diffinitionis quid rei nam diffinitum dis sinitionis quid
nominis non distinguitur in propinquum & remotum ciuia
quod nam sit diffinitum Propinquum Sc remotum, tamen haec differentia non esset constituenda inter rem dc nomen rei cuius natura diffinitione eXplicatur. Et ratio mi
hi euidens est quia in diffinitione Quid rei iplum uomen
non est diffinitum , ut iam di Nimus , ergis neque Propino quum neque remotum , ergo haec dicterentia ad res ipsa. transferenda est, quae vere dc pro Prie diffiniuntur oratio ne diffinitiua . Dicimus ergo rem eisse diffinitum proximum cuius natura immediate & adaequale ae per se primis explicatur in diffinitione Quid rei. Diffinitum autem remotum res illa erit cuius natura quidem diffinitione ex plicatur, sed non per se primo S adaequale vel immediate. Verbi gratia huius diffinitionis animal rationale .Ppinqua diffinitum est homo, remotum vero est PetIUS,cuiuS naturi secundario &non adaequale de immediate eκprimitur diffinitione, quae ad amplius se extendit qua ad Petrum. Neque tale diffinita conuertitur cu diffinitione. Verum est tamen quod diffinitum propinquum Sc adaequatu ita est res ipsa,v tnon adaequa te diffiniatur prout secundum se inuenitur a parte rei non enim a parte rei est homo communis distinactus a singularibus: sed dicitur diffinitum per se primo diadaequatum ut subest communi conceptui mentis in quo conceptu nulla est differentia inter Petrum Ec Paulum Salia singularia sed homo ut in illo coceptu relucet comunis est omnibus singularibus: unde in hac propositione homo est diffinitu vel diffinitur hac diffinitione, AnimaI rationale,subieehu supponit simpliciter.Quare n5 licet inferre, er lgo Petrus est diffinitu,nisi cu addito remote vel in quatum lhomo. Secundu documetitum nullum ens per accidens dissi nitur una diffin1tione, eκ Aristotelis lib. ,rDelaphvsic. Ie P. 3. apud S. Thoman. Ratio est quia ens per accidens nonost unica natura de ementia quae una diffinitione e lice-xur. Haec est doctrina Aristotelis r. metaphysic. S la.tex.
123쪽
a & 6. 1 opu eorum. cap. s.v. g. laomo albus ZoDVn ica dissinitione sed pluimus coniunctis potest diffiniri ut Animal rationale coloratu ni disgregat murri visus. Hinc es 'via quhroca non diffiniantur nil 1 prius dis in zuantur. ex
Alistol. 6. J opico. capite s. Sed hoc intelligendum cst dea qui uocis,qua: di linctis conceptibus signitis antur. Na quo da in Analoga ab Aristotele via a dissultione dissiniuntur.
v g Natura eli principium motus Sc quietis. Et tamen natura analogice dicitur de materia & forma quia forma magis natura est Quam materia ut ipse Aristoteles docet. Tertium documentum. omne diffinitum ut diffinitum, debet esse uni
sunt corruptibilia S nitabilia:uniuersalia vero sunt tinmutabilia. Sed hare ratio e X plicatione opus habet. Arguitur enica contra illam. De homine incommuni demonstratur
quos sit corruptibilis de quo tamen est diffinitio dc s cier: tia. Secundo, quia illa ratio deficit in singularibus ita corrir-πtibilibus,qualis est sol dc luna:& tamen quatenus singula ria sunt, proprie diffiniri queunt. Ad primum argumentum, respondetur quod id ipsim quod ce homine ce monstratur,1 ei licet,esse corruptibilem: est necessarium S aeternae veritatis , Sc fundatur in ipsa diffinitione hominis ratione generis S compositionis phγ si cete quae in illo intrinscce
inuenitur . Ratio autem Aristotelis procedit oe ijs quae per se corrumpuntur. Vt hic homo, hic equus. Homo veno incommuni vi in communi consideratur; non per se corrumpitur sed ratione indiuiduorum. Quanuis ipsa passio corruptibilis in communi per se conueViat homini, Doni quidem per se primo Radaequate,sed quatenus est corpus coir positum ex materia qua ient in poteritia ad aliam formam. Ad secundum respondetur, quod de singularibus immaterialjbus
bene potest esse scietia,sicut de Deo dc de Angelis. De Deo
quidem quia iira imim aeter Ialitate vincit omnem ratione cntis in comin uni quantusnui abstrahatur a materia. De Anetelis .ero quia illorum indiuiduotio ab infria et specie promanat o et hoc uuod non hὸ.ςt i pestes Gabrielis aliquid intrin
124쪽
no tri s commentar ijs supra primam partem latius diXimus, Podariz esse besentiariaeque enim erit di tincta de ipecie Scie indiuida γ. Ceterierunt de substari iijs corporalibus incomip io uibus sinetularibus non est scietia ut singularia sunt. Potetat ea m Deus alta indiuidua creare eiusdem speciei cuin sole fc luna de quibus eadem scientia esset, sicut de ii 1 screatis in singulari. Vnde talis seientia non respicit illa singularia ut singularia sunt, sed quatenus specificam solis vel lunae
rationem habent. Denique ratio magis adaequata, quare singularia non di finiuntur, ea videtur esse quia diis nitio formalem quid ditatem rei eκ plicat: At vero singularia de quibus Aristoteles loquitur, materialia sunt. Et materialiter eκParte materiar signatae dii inguuntur. Ac proinde nihil for-rualitatis ad ij ciunt supra speciem ratione cuius diffiniri pos- si ut erutu quia singularia quae corrumpuntur, magis habeat de materialitate Sc potentialitate; quatenuS COIUm materia non e li satiata aliqua forma specifica, idcirco minus diffinibilia sunt, pra ter quam quod eorum diuisio in infinitum abiret ac proinde Lingula diffiniri non possent. Quartu documentum sola species habet proprie d; finitionem. Hoc documentum est Aristotelis liba. metaph Sc D. Thomae ibidem lectione io . Ratio est quia vera S propria diffinitio ei mentialis quid ditatiua constare debet e X proprio genere dc di Tei entia propria.sed haec non inueniuntur nisi in sola specie, ergo sola species proprie diffiRitur. Probatur minor. Nam de singularibus iam diximus non habere differentiam
formalem Item suprema genera sunt maXime uniuersalia, neque conflant e X genere dc disterentia, a Iias esset abitio in infinituria, Neque darentur suprema genera Notandum vero circa hoc dorumcntunt,accideria posse diffiniri proprie, Iicet imperfecte. Ratio en nam habent accidentia propriugenus de differentiam, verbi gratia albedo est color dilare-gativus visus. Diximus autem, imperfecte; quoniam accidentium cssentia & uvidditas imo erfecta est; cum non sitit entia Per te sed in alio, scilicet in substantia: ac proinde diffinitur accidens aIiter quam lubstantia, nimirum per subiect u quod
non est essentia acci dent is: Ut ait D. Thomas ita a. sententia.
di tinctione 5 P. at titulo a ad i. Vbi ait, Nihil perfecte dissi
125쪽
nitur nisi substantia.Et idem dicit libro 7. metaph. Iectiones. Sed contra documentum arguitur. Animal diffinitur θυ-d
est corpus vivum sensibile & tamen est genus, ergo non Ium species diffinitur. Respondetur animal diffiniri quidesed in suantum est species v IUentis, in quantum Vero . enus eli diuiditur in rationale Sc irrationale vel in species inferiores Sed non diffinitur nisi quantum ad ea quae actuali er includit. Nam si animal quatenus genus est diffiniretur tune maxime diffiniretur supremit genus quod est substantia sed hoc nullatentis diffinitur diffinitione Quid rei quia non constat ex genere dc differentia,ergo nullum genus sub ratione generis diffinitur. Habemus itaque diffinitum debere esse uniuersale sed non omne uniuersale diffiniri potest sed illud dum taxat quod constat ex genere & disterentia. Εκ praedicto documento sequitur differentiam speciei constitutivam & generis diuisivam diffiniri non posse nisi diffinitione Quid nominis .Et ratio est quia differentia non constat ex genere S disserentia neque directe sub genere colloca fur-Sequitur etiam, quod neque formae substantiatis quae vere S proprie sunt partes componentes physice substantiam corpoream,posse proprie diffiniri. Ratio est, quia non constant ex proprio genere & differentia,verbi gratia anima non est proprie species sed forma speciei. Diffiniuntur autem huiusmodi formae aliquo modo vel per ordinem ad totum cuius partiales formae sunt, vel per ordinem ad alteram partem,quae est compars ad compositionem totius. Et sic diffinitur anima, actus corporis Physici organici potentiae vitam habentis. Si autem quaeras, Quid sit anima rationalis 3Respondendum est esse formam, qua homo est homo: vel eme formam hominis, quae est primum principium intrinsecum ratiocinandi.
126쪽
T i. IIS I.ae AE tamentatIone. Ιo Caput primum De argumentatione.
E R TI A species modi sciendi dicitur argu
mentatio siue argumentum: ad quam tanquaad finem diuisio dc diffinitio ordinatur. Et ideirco fusius versabimur in eNplicatione ar- Il-gumentationis. In Primi S aduerte ex D. Thomai 3.sentent. distinet. 23. quaest. a. art. I. ad 4. dc de veritate quaest. Ita .art. 2.ad 9. quod argumentum proprie dicitur processus rationis de notis ad ignota manifestanda unde dicit Boetius lib. a.de differentijs topicis, argumentum est ratio rei di 1biae faciscis fidem. Et quia tota vis argumenti consistit in medio termino, e X quo ad ignotorum probatione proceditur; ideo ipsum medium dicitur argumentu siue sit signusue causa siue effectus. Deinde quia in medio termino quas in principio, eκ quo argumentando Proceditur, Continetur virtute totus processus argumentationis; ideo derivatumeli nomen, Argumentia ad hoc ut quaelibet breui syrslibatio futurae narrationis dicatur argumetu. Sicut in epistolis Pauli singulis praemittuntur argumenta. Denique quia principium vel medium dicitur argumentum, in quantum habet virtutem manifestandi conclusionem, S hoc inest ei eκ lumine intellectus cuius est instrumentum. Omnia enim quae arguutur a lumine manifestantur ideo ipsum lunae quo manifestantur principia , potest dici argumentum principioru sic etia ipsa principia sunt argumentum conclusionis. Ex his quatuor modis accipiendi nomen, Argumenitum; de Primo in piae senti agendum est ni in eadem semificatione utemur nomine, Argumentatio,& nomine Consequentia ; siue ut latiniores aiunt, Consequutio ; Est itaque tertius modus sciendi procemus rationis e X aliquo noto ad aliud probandum . Qi aeritur autem an mala argumentatio sit dicenda argumentatio , ct mala consequentia sit dicenda con-
quentia . Et ratio dubitandi est quia mala diuiso non est sit simpώciter argumentatio.
i Doriciter cidivisio apud Dialecticos , neque mala diffini-τ O limpliciter sim nrti : ergo mala argum etatio siue com sequelaa non esit simpliciter argumentatio vel coiissequetia.
127쪽
Sed in opp ositum est quod propositio falsa, est simpliciter
Propositio ergo mala consequentia dicenda est simpliciter conlequentia. Pro solutione huius interrogationis adtier te- dum est. non eamden efferationem boni argumenti di bone consequentiae. Est enim bona consequentia aliquid communius qua bonu argumentum seu bona argumentatio. Na hec est bona consequentia:omnis homo esse lapis Petrus est homo ergo Petrus est Iapis sed non eu bonia arguin etia. Ratio huius est quia bonum argumentum non solu includit bonitatem consequentiae, sed etiam antecedentis veritatem notae M qua illuminetur consequens. At vero quando antecedens est sal sum, non potest illuminare conclusionem. Sed bonitas conseqaentiae nihil aliud promittit quam si concesseris antecedens debeas concedere consenuens. ivl u ita a re argumentum ex duplici capite potest contingere nimiru vel ex malitia consequentiae vel ex falsitate antecedentis. Mala vero consequentia ob id solum erit mala , quia consequens non colligitur e X antecedeti, etiam si concedatur antecedes. oc siti posito ad interrogationem facta sicendis est , in alii argumentum vel malam consequentiam non esse simpliciter Argumentum, neque consequentiam . Huius ratio est e X diffinitione argumenti, quae est ratio rei dubiae faciens fidem hoc est, processus rationis humanae oe notis ad ignota Uet minus nota. Sessi natum argumentum non hoc efficit. Est enim potius obicia ratio, quana illuminatio. Si ut igitur horizo mortuus nota est homo , quio caret vita sic malum arzumentum non est argumentum e puta caret illuma -
Datione . De consequentia etiam mala proportionabiliter loquendum est , dc e ut neetandum esse sim liciter conse-
ouentiam Quia re vera conte uens non se Quitur e X ante.
Cedenti stiam concesso : quia nullam habet colligatio Hem cum illo. Vt si dicas , Petres ρ est albus , ergo Petrus est clo: us : est vana consequentia ue qUanurs secundum ceu habeat figuram consequenti Ie & sigmficet alterum eκ altero inferri . Vnde negantes Coralequentiam, solent dicere ζ nulla est consequentia : qt ia re Vera non est conte luentia. Ad obiectionem in oppositum facile Occurri cur neganda consequentiam. Non enim est eadem
128쪽
Tris. Hos L de Argum etatione I o st
ratio de propositione falsa & de mala argumentatione vel consequentia. i Nam diffinitio propositionis in cisterens est ad ii 'nificandii in verum vel falsum: sed duntaxat diffinitur per modum significandi enuntiando siue illud quod enuntiat sit verum vel fit falsium. Imo eadem numero Proposito nunc est vera S postea falsa,abique aliqua mutatione sui. Vt
Petrus currit, eadem propositio est in mente Sc in voce dc Petro currente vel non currente transit de vera in falsam. Id quod argumentationi vel consequentiae non accidit. Sedaro umentum quod semel est bonum semper est bonum, de consequentia quae semel est bona,semper est bona. Nihilo minus ut vulo o Dialceticorum aliquia conce Camus, aliquando nomine argumenti S consequentiae in disterenter utemur pro argumento bono vel malo dc pro consequentia bona vel mala Diffiniunt itaque vulgo Dialectici arεMmentationem & conseqtientiam siue bonam siue malam in hac forma.Ar umentatio est oratio in qua uno dato alterum consequitur. Et auriat orationem poni loco generis, qua nuis propositio sit genus proNimum. In qua re vehementer falluntur. Quanuis enim propositio sit aliquia iuperius argumentationi,tamen non cst proprie genu S. Et probatur quia propria passio generis deber praedicari de specie sed propria
passio propositionis est esse veram vel saliam,& tamen haec non conuenit consequentiae & argumentationi quae no est vera vel falla sed bona vel mala Item illa diffinitio. In qua
uno dato alteria consequitur non videtur utilliinted ut malae consequentiae:Cornuenire. N am re Vera in mala conseque tia consequen s etiam dato antecedente re vexa non consequitur. Et ideo ali; diffiniunt esse Orationem in qua umini denotatur sequi eκ altero Et alij esse orationem aggregatam eruantecedete Dropositione S consequente . illationis nota mediante. Proculdubio hae duae diffinitiones tam bonae quam malae eonseo uentiae conta emunt. NOS autem ex his duabus vltimis diffinitionibus unam conficiamus, qua bonam ct malam argumemationem S coniequentiam Vt cunque complectar nur Argumentatio est Cratio hia qua una propositio ex altera Virtute coniunci ionis illativae aenotatur consequi, siuransirSunt viro quatuor illativae coniunctiones conamur es bonis i sener i
129쪽
m a consi ituit cos diti cinalem co Mequendiam, ut si homo volat habet alas. Secunda S tertia constituit Consequentiam rationa terr . Quarta causalem,omnis itaque argumentatio cast at antecedente & consequente S nota illationis. Non tamen eodem ordine collocantur cum iIIis Coniunctionibu , illativis. Etenim, quando consequentia constituitur coniunctione, Si vel quia; erit antecedens propolisio quae inunediate 1equitur coniuractionem,aliera varo propositio sue antecedat coniunctionem siue mediate sequatur erit eonsequens
v. g. si homo volat, habet alas. Vel homo habet alas,si homoevolat Sinailiter quia homo est rationalis est riubilis Vel homo est risibilis quia est rationalis. Semper est antecedens propositio immediata coniumstioni. Ad has igitur tres figuras argumentandi seu disputanda reuocantur omnes conie-quentiae siue bonae siue malae sinci
IS ita constitutis antequam ad sermam Dial Dicam dimerendi accedamus, necesse est prius Ostendere, quid requiratur ad veritatem propositionum quatenus ad rationem disputandi potest coducere. Veroquia argumetatis propositta hypothetica est; & hypothetia a ex cathegoricis conflat; dice dis est in primis, quid requiratur ad veritate cathegoricqenutiationis. Primu documetunt, ad veritatem cathegoricae enutiationi x affirmative requiritur quod ex trema supponat Ecquod pro eode supponat aut veri ficetur iuxta eXagentia proprietatuloricali u. Etenim haec Proposito homo est doctus vera est, sed haec est falsa, omnis homo est doctus quia qua uis cXtrema supponat S Pro eode supponant, vel verisiceturitam e non verificantur Pro eo de secundu exigetia suppositionis distributiuae. Cavendum igitur est,ne aliquid co-tininat inca e X trema propositioni Saffirmativae contra regulas alicuius proprietatis logicalis. Alias non sufficiet ad eius veritatem quod eAtrema suPPOnant ac verificentur de e
130쪽
dem . Se condum documentum. Ad veritatem propositionis Iaegatiuae sufficit si alterum extrcmum non supponit vel si Vtἷ unque supponit non tamen pro eodem, ut haec est vera Petrus non est Paulus ' Quia quantiis erit rema supponant, nori tamen pro eo dem: & haec etia est ver Antichristus non curru, qui e ui biectu non supponat. De Hypothetica docu.
menta clari non pomunt, nisi prius fiat diuisio hypotheticae
ira suas Partes. Druiditur enim enuntiatio in simplicem S in eam quae Coniunctio De est una, ut supra eXPlicatu est, iuxta
numerum vasa arum commactionu quae cathegoricas uniui.
Numerus vero harum coniumstionu supra tres illativas quaternarius est. Diκimus enim tres esse illativas :s Igitur vel crEO, intia,buper has adij cimus, Et vel,siue, Aut ; Nec . quae tantum valet licui Sc non. Prima igitur species hypotheticarum sit copulatiua cuius partes coniungutur coniunctione, ae vel, Nec. Ut Petrus disputat, Sc Ioannes ambulat. Item Petrus non disputat nec Ioannes ambulat. Astera species en disium tua cuius partes coniungrandum coniunctione vel, Aut,siue,InitIatiuis etiam hypotheticis tres formae inueniatur. Conditionalis cuius partes coniunguntur continctione si Rationalis, cuius partes coniunguntur coniunctione
Ergo, vel, Igitur. De his etiam hypotheticis illativis quae
cum sint conrequentiae non disinunt etiam esse propositio nes oportet documenta adcillarum veritatem vel falsitatem di ostendan Proserre. Primum documentum,ad veritatem propositionis copu- Iatiuae neces le est utramque partem esse veram: S conseque ter ad altitatem susticit unam partem esse faIsam. Secundum documentum. Ad veritatem disiunmiuae sufficit unam Partem esse veram S consequenter ad falsitatem requiri tur Vtraque pars falia fiet quod di Ximus de veritate S falsitate intellige de necessitate & impossibilitate. Seper enim Copulativa tequitur debiliorem partem S ab ea denomina tur. DiuunctDaa vero sequitur firmiorem partem S ab ea deS haec copulativa μ' rus currit S Ioannes est equu ,ςst impossibilis Haec aute, Petrua currit S Ioanes es homo,eli cstiiuges. Similiter haec disiuctiva, Deus est vel licinio eri equ' est necellaria,haecaute; Pe rus currit vel equus