장음표시 사용
181쪽
fuit albus . Ad constituendas autem sub contrarias etiam de iubiecto si gulari sufficit, quod mancas, Vel , in utra ueenuntiatione. v. g.setrus est vel non ita it albus, Petrus non est vel fuit albus, quar ambae verre sunt incalu posito.Hacte
nus de reneralibus conditionibUS Uictum cIt.
Iam vero de singularum oppositionum specialibus conditionibus dicamus & prius de contradictori; s. Cout agitio Cotrada choriar u duellant i peciales codiviones nece Tarienes s etiales ad earum legem cui Odiendam. Prior est,Non debet manere cotradici. - in utraque eadem uniuersalitas neque eadem Particularitas. Em. Ratio est, quia si manet eadem Vniuersalitas poterunt dari falsae; si vero maneat eadem particularitas , poterunt dari si mul verae ,quorum utrumq; legi e StraGictoriarum repugnat. Altera conditio est,si uniuersalitaς unius termini fuerit res pectu alterius termini confuse stantis, debet in altera imitari in particularitatem derint natam in ordine ad alterum terminum supponentem distr butive, qui in altera supponebat confuse. In exemplo manifestu est, omnis homo es t animal homo non est animal. Ecce Vbi subiectu, horno qui is af firmativa supponit distributive respectu praedicati, animal, supponentis confuse , iam in negativa sUpponit determinate respectu eiusdem praedicati distributi . At vero omnis
uniuersalitas respectu termini stantis determinate, debet in altera contradictoria mutari in particularitate confusam in ordine ad eumdem terminum iam instributum. v, g. Homo non est animal ct omnis homo est animal , contradictoriae sunt:& emercetur praedicta regula quantum ad vitamque partem, haec conditio qua nui, in e Nemplo posito manifesta sit tamen merra Oriς commendanda est, quoniam in contradictorijs compositis e N COH PleNi S e X tremis occurret necessitas considerandi hanc cond)tionem . Cuius rei eXempla nolo hic praeuenire: ne discipulorum capacitatem confun
. Pro contrarijs sunt aliae duae conditiones speciales. Prior Cο μμ ρVi est. Ostinis particularitas Unius debet mutari in altera in Uni G- uel salitatena sed debet manere eadem uniuersalitas in ambabus. Ut patet in istis, Omais homo est animal, nullus homo est animal. Ab hac con Gitione moderni eΣcep tione faciunt,
182쪽
quando aliunde coriamittitur octo cas Veritatis, quod pro prius diXi Tent, quando ab Ura de rΡborat inrepugii antici in veritate. Sit eNemplum. I dua: PrωZOritiones, on nas homo non currit, & quidam homo currit si aut lana rei tringat pro masculis) possunt dari falsae, di non possunt dari ve- Lar ratione rectrictionis subiecti ita affirmatiua , propter quare strictionem afficinatiua inseri Contradictoriam negatiuae Ec non infertur ex illa, verbi gratia, bene sequitur , iam tam hollaci currit, ergo homo cUrrit: sed vice uersa non valet, a non restricto ad restrictum sine distributione non restricti& sine constantia restricti. Quocirca iuXta discursu In quem sit pra iecimus, i IIae propositiones habent legem Contrariarum. Altera conditio contrariarum est, ut nulla uniuei salu tas unius termini in ordine ad alterum stantem confuso Possit manere in altera cotraria confuse : sed poterit manere determinate vel distributive. Exemplum huius conditio- Dis non poterit inueniri in propositionibus de viatato modo loquendi. Et idcirco finetebant Sophisa ae quod litera. A. es, set signuin confusionis ' fic afferebant exemplum modi. Cuiuslibet hominisqtrilibet oculus est vides &cuiuslbex hominis, A, oculus Db est vides. Ultra q: enim est vera admissa fictione quod litera. A, c5funditis ectitan ordine ad praedicatu dist ributoeri Nam affirmativa ab omnibus coce di
quaelibet lingularis e sit vera G na quae libet rursus probabietua
oculus non est is Lud videns Si sic de fingudis. Vbr omnes singuIares inueniuntur. Vetae. . Ostenciam enim per istucti videns de trum ocuImm& tunc iam manet cle terminate illa pars subieEhi: quaei confin ebatur Ediltcra: A. ct licitum erat tunc ost entiere alaemun oculunae silie istra . Si autem quia praeficatum uniuersaliter negatur de illa lJngulari.
rixant Penetrarent praedictas conditiones e ste nece Laria S,
183쪽
sed utina in propositionibus de usitato modo loquendi nori
sint ignorantes. URC.udhibues Subc trariarum denique sunt aliae duae speciales condi. I9Moistraa tiones Obseruandae. Prior est, omnis uniuersalitas unius de fiaritae. bet in stera mutari in Particularitatem , & aliqua una riar ticularitas debet manere in utraque, ut patet in istis Ho mo est albus, homo non est albus. Ab hac regula excipitur quando i aliunde committitur de ferius falsitatis, ut.aiunt moderni;& nos propritis loquentes dicimus, nisi forte aliunde consset repugnantiam falsitate . Hoc autem continoit quando contradictoria affirmativae infert negativam S non
infertur eX illa. Est exemplum in istis. Homo currit, Quilibet homo non currit si quilibet restringat pro masculis)ille sunt subcontrariae, S tamen non manet aliqua particu Iaritas in utra Que. Sufficit enim quod habeant leo em subiacontrariarum ratione maioris rest rictionis in neo attua: Vn de fit ut contradictoria affirmat ita ae quae est, Omnis homo Non currit, inferat illam negativam; Quilibet homo non Ourrit Onon infertur eX illa , ac Proinde Ut iam ostensum
est, illae priores non possunt dari falsae, sed possunt esse verae. Altera conditio est. Nulla uniuersalitas unius sub contrariae in ordine ad terminum stantem determinate debet in altera manere determinate in Ordine ad eundem terminum
distributum. Sed ista conditio superflua est in propositionibus de usitato modo Ioquendi. Sed fingunt so hist ae litteram. B. ut sit sigrium determinatae suppositionis i ponant exemplum praedictae conditionis, Verbi gratia, istae propositiones non sunt subeontrariae: Hominis oculus non est vi dens Sc hominis quilibet oculus. B. Videns est, propter de . se cluni illius conditionis. Nam Praedicatum quod distribuebatur in negativa respectu termini oculus supponentis determinate manet 4n affirmativa determinate respectu eius dem distributi. Et idcirco possunt dari si in ut false & de facto dantur si curiose velis per ascensium, vel descensum legitimum eas propositiones re
184쪽
autem non erit Inutile de cathegorici S ci 'A cci cui uexterpleκ is extreinis costat aliquam speciale in considerationem circa earum oppositione tradere. Notandum es in primis multipliciter contingere etat remum cachezorice compleXum eue Primo quidem duplaciter potest: esse complexum idelicet, vel ex duobus rectis, vel eκ obliquo dc recto . Rursus ex duobus rectis tripliciter contingit esse compleκum:vno modo, ita ut utraque pars sit Testus, ita ut uterque re Chus alterum restringat v Anina alalbum. Secundo ita vi alter rectus dunta Xat alterum restrin. gat,ut, Animal homo. Tertio ita ut neuter alterum restrin. gat: ut Homo &equus siue illa coniunctio, Si accipiatur copulatim siue divisim neutra pars comple Ai altera restrangit. His suppositis sit primum documenturi Si neuter rectus alterum restringat non sunt necessariae aliae regulae ad diget noscendam oppositionem propositionum praeter eas quae supra sunt positae Moc autem unum obseruabis; quod si coniunctio S, accipiatur divisim est uniuersalitas: c coiunctio, vel, est particularitas. Si autem CopuIatim accipiatur, efficitur pars e X tremi dc totum subiectium est terminus collecti-uus, ut in hac propositione . Homo dc equus sunt animalia:& debet manere illa coniunctio in oppositis enuntiationibus. Uerbi gratia, si petis contradictoriam huius, omnis homo Sc equus sunt animalia assiginabo tibi hanc Homo S omnis equus non sunt animalia. In quibus seruantur omne S co diciones communes & speciales contradiditoriarum. Si auteo uis, permutatis Partibus comple Ri opinetur e sse idem extremum,& assignet pro contradici oria hanc ; Omnis equus S homo risci sunt animalia,falleretur,quia non seruatur co-ditio specialis contradictoriarum, videlicet, quod terminus oui itabat distributive in ordine ad alterum stantem confuse debet in altera manere determinate S non confuse. Quare illae duae propositiones propter illam suppositione in consuliam illius termini, Homo,evadunt subcontrariae: Sidan
185쪽
tur simul verae in istis terminis. Omnis homo & album seneanimalia, oirine album &homo non sunt animalia. Et sit ca sus quod sint tantum duo homines albi: tunc utra oue enuntiatio inuenietur vera si legitima inductione utaris . Nam cum in negativa singulari Zauet is terminum,albian relinquitur tibi optio ut cum velis singularizare terminum , homo. posse is designare unam singularem veram ostendendo idem
suppositum pro quo singularia aueras album, Sc sic verum erat dicere; non sunt animalia. quia est unicum suppositum albi & hominis. Secundum documentum. Si iterque reis ctus alterum restringat; tunc si una pars distribuitor S al. tera simul distribuitur : S si una singulari Zatur, altera simul singularigatur. Est enim idem dicere. omnis horno alisbus currit,& omne album homo currit. Et hic homo albus currit & hoc album homo currit. Et similiter idem est: Nul. Ium album dulce & Nullum duIce album. In huiusmodi eris
o complexis nulla est ratio h auitandi, quomodo se debeat
abere ad oppositionem. Si autem alter rectus alterum reis ringat , dc non restringatur ab eo: tunc est tertium documentum . Quotiescunque terminus restrictus distribuitur. etiam distribuitur terminus restringens perinde ac si solus esset extremum S distribueretur, verbi gratia, omne animal homo currit: perinde est ac si diceres, omnis homo curis xit. Ratio est euidens, quia quotiescunque contingit unum rectum alterum restringere, S 'non restringi ab eo, semper inuenies terminum restrictum esse superiorem termino restringente Sin eo incluso. Ac proinde idem est dicere; Animal homo,& homo. Sicut idem est ens hom8 Sc homo. Et sic idem est distribuere complexum simul totum, ac si distribueres terminum inferiorem restringentero superiorem . Si autem quis velit distribuere terminum in. feriorem : verbi gratia : Animal omnis homo currit: tunc illa distributio interposita efficitur pars comple Mi to 'ta propositio remanet indefinita , ac si diceres animal quod est omnis homo currit. Vbi animallo ullo modo distribuitur , sed potius multo magis restringitur quam si diceres: Animal homo currit. Habemus itaque in praedictis variationibus superiores regulas esse consulendas, ut opposi'
186쪽
tio enuntiationum dIscernatis r.
Iam vero de altero membeo prirnae diuisonis quando EX tremum enuntiationis est complexum eκ reeto & obliquo, magnum negotium suscipiunt inorosi Dialectici in alia signandis documentis, S regulis pro disternenda oppositione in talibus enuntiationibus Et nos quidem Olim , cum officio Dialecticae praeceptoris fungeremur , non minusquam sexdecim regulas constituebamus quasi necessarias ad dimo uena a plurima sophismata', quae eta varietate respectu u 1nter redium S Obliquum tam in affirmativis quam in negatiuis propositionibus poterant consurgere . Sed iamnunc maturius omnia considerans alia breuiori via incedet
Notan dum itaque est quod ex recto S obliquo dupliciter potest fieri complexum. Vno inodo, sic ut rectus praecedat,verbi gratia,equus hominis. Altero modo, ut Praecedat obliquus , ut Hominis equus. Priore modo dicitur complexum acceptum vnisa accepinione : quia reputatur tamquam unicus terminus incoiti pleXus con notativus quan
tum attinet ad disserentiam suppositionis distributae, vel confusae , vel determinatae. Verbi gratia, si dicas, quilibet
equus hominiς currit, non opus habes in eius contradiet ria rationem obliqui habere,ut mutes partieularitatem eius in uniuersalitatem. Errabis enim si pro contradi choria assignes hauriequus cuiuslibet hominis non cuivit:quia non servas eandem restrictionem-Nam in negatiua: Equus restringitur pro equo possesso a quot bet homine. Et sic utraque erit vera in casu in quo singuli homines singulos equos vosias deant currentes . At signanda est igitur contradictoria hoc modo : equus hominis non currit. Et hoc pacto in omnibus ali/s cosiderandus est ut unicus terminus': ut etiam in hac uniuersali : QVilibet equus hominis non currit non oportet considerare particularitarem obliqui esse confusama distributione rem. Erit enim eius co traductoria, equus hominis currit. Ratio hiat is documetiti est non solom usus de modus loquendi:sed etiam quia cum rectus precedit, fit Obliquus quasi assi edi iuum quantum ad habitudinem mutuam recti ek obliqui, ac si diceres: equus humanus, si adiectauum
187쪽
significaret possessionem. Quamobrem sit tibi regula die ne ratis. Obliquus supponit eo imodo quo rectus quaturn ad habitudinem quam obliquus importat coniunctus cum recto.
Itaque si rectus distribuatur similiter diffribuitur & obli quus, non simpliciter, sed quantum ad habitudinem ad re
ctiam,verbi gratia, si dicas omnis eqyrus hominis currit, Quanuis non asseras omnem hominem habere equum currentem:
tamen perinde et ac si affirmare Cuiuslibet hominis habe tis equum quilibet equus currit. Et sic habitudo hominis adequia que importatur in toto c5ple Xo distribuitur. Et 1 dem dicimus quantum ad suppositionem determinatam, vel conia fusam ipsius obliqui. Semper enim supponit sicut rectus. At vero quando obliquus & rectus non unica acceptione accipiuntur, quod contingit si obliquus praecedat: tunc distit butio obli ut in ipso latum terminatur, verbi gratia. In hac propositione: Cuiuslibet hominis equus currit: ubi rectus manet confuse: neque eius habitudo ad hominem distribui tutaIta ut sit sensus: Quilibet equus habitus ab homine curoerit: sed ipse rectus est particularitas confusa respectu obliqui distributi complete & indepondenter, non minus quam terminus, Homo, in hac propositione; omnis homo est animal. Conueniunt tamen comple Num acceptum Unica S acceptum pluribus acceptionibus in eo, quod utrobique ab obliquo restringitur rectus rata ut non possit suppcnere aut accipi nisi pro equo possesso ab homine. Obliouus autem nunquam absolute restringitur a recto quantum ad suppositionem pro suo significato : tametsi quantum ad verit. tempropositionis affirmativae restringatur: quia Illa non potestesΙe vera nisi pro homine habente equum. His suppositis ut appareat quam sint superfluae tot regu
lae obseruandae circa oppositiones cathegoricarum de extremo compleXo ex recto & Obliquo Volo proponere argumenta, quorum occasions Praefata regulae inuentae sunt. Sit primum argumentum.Istae sunt contradictoriae, cuius bellio minis equus non currit S hominis quilibet equus currit:& tamen particularitas recti determinabilis, quae est in negativa non vertitur in uniuersal Itatem completam in affirmativa,ergo specialis conditio contradictoriarum non est De - cessaria
188쪽
cessaria. Maior probatur quia est affirmatio & negatio eius idem de eodem repugnantes in veritate S falsitate. Minor Vero probatur, quia non est licitum descendere copulative sub illo termino equus sic deducendo. Hominis quilibet equus currit. ergo hominis iste equus currit S sic de singulis, Nam dabitur antecedens verum & consequens falsum , si solius Petri omnis equus currat,& aliorum hominum habetium equos nullus currat.Arguitur secundo.Istae etiam sunt contradictoriae, Quilibet equus hominis currit & equus hominis non currit: S tamen manet eadem Particularitas ex Parte illius obliqui Hominis multibi enim distribuitur. Ad primum argumentum Moderni Vt responteant conia templantur in illa negatiua: Cuiuslibet hominis equus non currit, esse quandam particularitatem incompilatam in illo deteriminabith Equus ocant autem incompletam Particu Iaritatem, quae liabet aliquid de uniuersalitate. Propore tonabiliter dic ut in illa affirmat 1ua; Hominis quilibet equus Currit, esse distributionem incompletam in ipso determinabili equus Aiunt itaque distributionem incompletam in affirmmativa recompensari, quia idem term iuus in negativa habet itantum uniuersalitatis quantum deficit in assi rimatiua . Aelproinde dicunt illas propositiones este contradictorias. Nos etiam olim hunc modum dicendi sequebamur : sed modo non placet. Quia eX ratione praedictae sententiae potius concluditur eas propositiones nullam legem participare, quia manet eadem particularitas S eadem uniuersalitas in eodem termino. Item absque necessario fundamento sic opinantur. Nos igitur respondemus distributionem determinabilis in affirmat ua completam esse, non obstante quod sit dependens quantum ad descensum copulatiuum a determinata suppositione obliqui, qui prius debet singularietari quam fiat descensus sub determinabili distributo. Verbi gratia debet fieri iste descensus, vel ascensus, istius hominis quilibet equus currit, vel istius hominis quilibet equus cUrrit, vel sic de singulis, ergo hominis quilibet equus currit. Tunc igitur sufficit una singularis vera ev parte determ 1 Nat Ionis, in qua singulari propositione manet euidens distribui Jo co- pieta determinabilis.Ad argumentum igitur in Iorma nego
189쪽
minorem . Ad probationem nego consequentiam. Et don eius eli, quaa in Illo de censia procedatur virtualiter a re a cati minus re rictuin cis distributione minus restricti eA oriete determinabilis. Q uod ego sic ost endo. 'ala a)itecedenti,equus, dis tribuitur pro omni equo ala cuius nominis designandi singulariter. At vero in consequenti numerantur copulative Omnes ingulares determinabilis non cum Illa restrictione eiusdem horninis, sed indisserenter eiusdem,vel alterius. Ac proinde numerare alias si gula res copulative Ide esit virtualiter ac si minus restri tu
distribueretur. Sed replicabit prouectior Dialecticus. l, ni s licitum syllogizare cum illa propositione. Hominis quilibe dequus currit, accipiendo pr o medio terminum; equus e I go non complete distribuitur. Ad hac replicam neo O arria
te cedens, nis aliunde Jllogigando committatur alius defectu&uicut committitur in hac consequentia. Ηomnis quilibet equus currit, Brun essus esse equus,ergo hominis Brundi j lus cur pit. Vbi est euidens defectus intrinsecus, quod me-4dium ubi non distribuitur , tenetur minus resstricte quam ubi distribuitura: Sed iterum replicas accipiens Pro In edita totum comple Num , hominis equus, S ita procedens, hominis quilibet equus currit , Brunelius est hominis equus', ergo Brunelius currit. Adhuc ista eonsequentia non valet, Sc non ob aliud aisi quiaeqnux non distribnisetur Complete.Respodetur, nego minorem. Sed defectus est: quia una pars me dij nullo modo distribuitur,scilicet, hominis. Vnde si in minori dicas, Brunelius est cuiuslibet homianis equus bonus, erit syllogismus. Ubi apparet quomodo determinabi Ie, equus, nullo modo distributii in minori, necesse
est quod in maiori persectu fuerit distributum. Alias mediui:oi, complete distribuet et ur. Habeo igitur intentum, aliud e e dicere mst obutionem illam esse dependentem - &aliud
sellia distributionem incompletam ; Nam profero
mantillam distrab Utionem es completam e fino unt quas- da particularitates in VO mPleras in ipso determinabili, quando determinatio distribuitur.Vtin hac, cuiuslibet hominis equu currit. Id quod ego latussimum reputo, cum sufficiarum singularis vera ad VςHx-ῖςm illius eα parte determina is
190쪽
bilis. Est enim bona consequentia: Cuiuslibet hominis iste
equus currit, ergo cuiuslibet hominis est Us cur tat. Rc proinde equus nullo modo distribuitur: Sed est completa particularitas,quanuis in descensu dependens a determinatio ne distributa si ut,animal in hac propositione; omnis homo es animal, supponit confuse dependenter in descem uasubiecto distributo. Nam si velis prius descendere sub termino stante confuse incurres in deiectu inqui dicitur ab unica disti ibutione ad plures. Hac via omnes ea PtiGr es, quae circa obliquorum resolutione solent contingere, Poteris cauere
si arte deris ad regulas suprapositas libro tertio de argumentationea res iusto ad non restrictum: vela non restricto ad
restrictu. Juodsi adhuc instet Sophista, necessarias esse speciales regulas de particularitate completa ct in completa, quoniam hic descensus bonus est, Cuiuslibet hominis equus non currit, ergo cuiuslibet hominis isti e equusnon currit, vel iste equus non currit,vel sic de singulis,ergo necesse est determitiabile aliquid habere distributionis in antecedenti: alias DO posset luppleri defectus ab unica distribimone ad plures descedendo prius sub termino stante cinis se, ouam fiat descensus sub termino stante distributive . Nos tamen respondemus non esse necessarium ad hunc' sinem ora dictum, illam particularitate messe independentem. Quem admodum enim in eius contradictoria ue Hon in is ouilibet equus currit, di Rimus illam uniuersalitatem csse qDidem
dependentem, sed completam Ita dicimus in contradiatoria negat ma esse Particula marem completam licet dependentem. Ut qHemadmodum ascensus copulatium in illa assii matrua lub tetanino, eqUus, est bona consequentia: ira descensus lille negata uus eA Opposito consequentis ad Oppositum ante cedentis erit bona consequentia . Neque enim ira 31 O com-mIttitur defectus a o unica Oistri bivione ad plures, neq- in a tero a pluribus, determinatis ad unicam . Ratio est ou 1a i stide tectus non habent locum inter determinabile & deteritii nationem eiusdem e Atremi , nisi aliunde committaturalius defectus fac ut verbi gratia, committitur in i sta consequet Ia, uIulimet hominis equus currit , ergo cuiuslibet homi ist