장음표시 사용
31쪽
signineata sed pro ipsis vocibus & praedicatum accipiatur nificatiue,falsum est antecedens. Si vero utrumque accipiatur materialit , tunc verum est antecedens dc nullae it consequenta a quia in consequenti subiectu accipiturniaterialiter cic praedicatu significative pro suo significato. Vnde non est in conueniens quod antecedens sit verumdc consequens falsum: qiua mala est consequentia. Quinta diuisio est termini cathegorematici in commune& singularem. Terminus communis est terminus plura diui sim significans, ut, homo. Terminus singularis est terminus unum tantum significans ut Petrus. Haec etiam diuisio De cessaria ent ad proprietates logicales explicadas & ad oppositionern propositionum intes ligendam S ad multa alia quae in lequentibus dicenda sunt. Sed explicare oportet illud adverbium, Diuisiti, posi ona in diffinitione termini communis. Donitur enim ad differentiam denotandam inter terminum singularem collectivum Sc terminum coinmunem. Naterminus singularis collectivus ut Salmantica . si accipiatur
pro ipso populo singulari, plura quidem significat sed non diuisim quia illa plura colle dilue significat. Ac proinde in diffinitione termini singularis debet intelligi illa par-tIcuia , unum tantum , id est, non plura divisim& idcirco Salmantica , terminus singularis est . Hinc fit alia subdimisio termini cathegor ematici in collectiuuin Sc diui suum. Collectivus e t, qui in singuJati numero significat plura copulatim ut populus, Salmantica . Diuisitius vero e it qui in singulari inuiti ero significat plura divisim
vel Vnum quod Non eis plura copulatim vi, Petrus. Di Nimus in singulari numero nam an numero plurali omnes terrarim Cathegor ematici collectionem aliquorum deno
ra,c lecui didU.ri declinationem vocis /vr Narrii, , Burgi accipitias oro singularii erit tet minus si impliciteri 'colle et iuus . Caelerum in ipsis terminis fingularibus eos dic I s citui tutis, qui Unum tantum significant, hoc est Dor Plu calle friae ut Petrus, Ioannes . Sed hio terminus,
32쪽
hornanes est terminus singuIam collectium. Hic vero terminus Petrus vel Paulus, est terminus comunis, S divismus. Sequitur etiam hunc terminum Sol.& hunc terminum, ivludus esse communem dc quanuis naturaliter non possit esse Disi unus sol.& unus mundus: tamen ex modo suae fignificationis quilibet eorum potest accipi pro Phuribus suessent. In orae dictis diursionibus semper excluditur terminus aquiu OcUs Ut aequivocus est unde hoc nomen Petrus licet sit nomen Plurium secundum vocem non tamen secundum unuePlaceptum mentis communem Pluribus, quod requiritur ad rationem termini communis, ut eNprim ad Conceptum communiter repraesentantem plura diuuim. Uenique circa terminum communem;& singularem, lingula sunt adnotanda. Circa communem quidem notadum est, ese aliquos terrminos communissimos quos Dialectici vocant transcend
xCs Propterea quod quamlibet rem inhificent, S de qualibet dicantur. Et hi sunt se κ. Res, Eos, Vnum Bonum, Aliquid, Veria, quos terminos his duabus dictionibus denotat. Reu, Bau, singulis literis initiat imis, singulos ter UM NOS transcendentes designantes. Horum duo primi sucit i ermin I absoluti, Res:& ens, alij vero sunt connotatiui. Sed horum confideratio metaphysica est. Tandent circa terminum singularem etiam adnotant aliam differentiam: nam quadam termies singulares sunt determinati Et distincti videlicet qui distincto conceptu rei singularitatem eX prim Unt, Vt Petrus, Alii vero dicuntur singulares vagr, non quia uni uoce de plumnibus dici possint,sect quia confuse rem singularem significant,ut hic homo. hoc ens.Nam profecto hic terminus. Aliquis homo communis est,neque debet dici singulare vagu, nam uno conceptu significat plura diuisim. Quam obrem melius fieret ista diuino termini singularis in terminum singularem determinatum,ct indeterminatum seu 4ndastinctu. tenim singulare Vagum quale est, Aliquis homo , non es simpliciter terminus singularis cum vni uoce de pluribus singularibus hominibus praedicetur sed ut Dialectici distinguerent modum significandi illius termini: Aliquis homo, a modo significandi illius termini Homo, da Nerunt III essu quiare vatum: quia ratione illius adriincti, Aliquis, repu-
33쪽
trabat ei accipi pro specie eommuni. & vnIuersali ut Iavrae diea:riento subitantiae amplius. Api icatuc a logicis
NTER simplices dictiones vel term Inos eis. thegor ematicos, Sc univocos Nomen , dc Verbum primum dianitatis locum in oratione tenent:quamobre indistincto capite de illis agere decrevimus. Horii diffinitiones ex doctati Arii lib. t Periher. accipiedae sunt,& explicadae. Nome testur est vox significiatim udu placiti sine tepore,cuius nulla pars separata est significatio a finita di recta. ro, satelli etia huius diffinitionis praemi sit Aristot. duo fundamenta.
Priisse', Ea quae sunt in voce sunt signa eoru que furit in anima. Sc ea qtiae scributur ii a sorit eOxu sunt in voce. Posterius funda metu est noesse eas de voces aut scripturas apud omnem eme tame eas de res,easdeque animae passione S,&re-ru in mente hominu simili tugines Tota itaquet dffferentia. ct varietas in humana intelligetia apud diuersas gentes nore in rerum dissonantia neque in earum si tutudio ibus intra animam exi stentabus sed inscriptula, & vocibus posita est. Circa praus fundamentum aduertat Praeceptor nos PG. tius sensum quam verba Aristotelis proposuisse. Ayt namque Aristoteles. unt ergo ea quae sunt ira Voge eorum quae sunt in anima passionum notae Et ut ArgyroPylus transfert. signa sunt asseetuu qui in anima sitiat. Na si nomine passio fi& affectuu hi elligeremus du taxat motus anima qui ad aΡ- Petitu Perti erit, non esset viam ec 1alis doctrma e in redit ma que Dialectieus non sola de tignis externis tales affectus exprimentibus sed etia & potius de illis signis tractare in tedi, quae intellectualium operationum reprci tativa sunt. Circa secundia fundament u es oblertianGu easdein quid τres esse apud olymes, eosdemque rerum simplices conceptus
modo coinpolitiones mentales illorum conceptuum, sed si
34쪽
int in vocibus differetia compositionis inuenitur , sic etiam
mentalium Orationum compositio varia in diuersis nationibus &tinguis correspondet. Sunt enim propriae mentales
phrases singulis nationibus ric linguis S disserentes modi dicendi,& cocipiendi casde veritates. Haec doctrina homini bus in varijs Iviguis Perilla facile persuadetur ImoS eκ exieritia conat Cu aliquis in Vasconica lingua nutritus in qua nulIu verbu praeter,sumes fui di facio facis, in Titur declinabile: ted omnia alia verba sunt infiritiui modi Unde quod nos latina phrasi dicimus: Petrus bene dormiuit, dic ut Vasconici in sua phrasi. Domnrobenefecit Petrus. Hinc est vidissicillime aliarum linguartam phrates addiscant. Propter phrasim mentalium com Dositiones m, quibus assueti sunt. la vero ad nominis diffinitione persi gulas particulas explicada ac cedamus. Cotinet haec diffinitio Do minus qua septe Particulas. Prima e voκ. quae ponitur, ut ait D-Thom. Per modii generis per qua leparatur nonae ab omnibus sonis qui no lunt voces Na proprie v&κ est lotius ab ore animalia Procedes cu imaginatiorae quada ut habetur tib. a. de anima.D1κit vero D. Tho. permodu generis quia voκ est aliquid naturale. Dcime aute eti aliquid artificiale rationis:& idcircoeno pote it esses prie gen' rei pectu nominis, sedem quasi materra in qua propria ratio no Linis inuenitUr. De UOCe it q3 quod naturale est a Dialectico praesiapponitur: quemadmodu taber lignae ius no de quidditate lignora L citus est sed
de illoru utilitate quatenus eius arti,&.fini pomunt coducere inquirit. Cu igitur voces quaru pro redaru facultas a naritura i pia nobis datae ineatentis vriles sint praesertim ad dialectica cosiderationem pertineat quatenus illis mediatibus figi ificatiω reru& coceptuu eκ preme eXercetur, Do oportet de natura vocis ita Dialectica ut quida imprude ter fecerut
hilosbphari. 8Secuda particula est,significatiua Haec poniur ad differetia voca no significati v siue sint articulatae vaBlitiri siue no sint articulatae, ut simpleκ emissio vocalas. A. vel etia sibilus. De qua particula mirii est qua multa metha- Physicalia quida eκ modernis disputet quae no solii inutilia sed etia in ei pietibus Dialecticam discere nociva sunt. Nos
35쪽
nissimila eessariarasse censemus. In primis viai r doctrina D. Auostin signum ita dissinientis. Signum est quod praeter speciε quam ingerit sensibus aliquid aliud facit in cognitionem
venire. Vt fumus visus a longe non viso igne facit venire incognitionem,ignem ilIic subesse ubi fumus est. Audis etiaruhanc vocem, leo,sed non vides Leonem nihilominus mente concipis illud animal. Vbi aduerte nomine speciei in illadi Tnitione intestigi debere similitudinem quaciam a rebus sensibilibus nostris sensibus impressam,per quam similitudinem notitiam rei quae dicitur signum habemus. Requiiuntur enim duae notitiae, ut signum 1uam signiticationem erga nos e Xerceat. Altera notitia est ipsius rei, quae signum esti Altera notitia est rei significatae. Si enim ignis nullam notitiam habeas nunquam fumus tibi ignem significabis quanuis de se significativus sit. Similiter si Leonis nullam habeas notitiam n*n poterit haec vox,leo, tibi significare. Non desinam hoc in loco aduertere quam improprie loquantur quidam moderni dum aiunt mentales conceptus signa esse reril quas eκpresse, & seipsis formaliter repraesentant. Etenim, etiam secundum Latinae linguae propr1etatem, ratio signi,&significandi imperfectam repraesentationem in se habet reia pectu rei repraetentatae. Nam profecto siquis eXpresse aIiquam veritatem doceat inepte diceremus illam significasse.
Qui enim significat, non e A integro rem praesentem facit. Et quia voceS mentales conceptus, non e X presse.& formali. ter repraesentant, sed instrumenta quaedam sunt quae non adaequant rei signiricatae persed tionem: idcirco proprie signa, Sc signiticare dicuntur. At vero mentales conceptus quia omnem perfectionem rei repraesentatae in seipsis focinaliter
in esse intelligibili continent, ideo non signa sed imagines expressae rerum dicedi sunt. Sicut, & verbum in diuinis imago quidem est patris, non autem lignum. Imo S in humanis
dilius hominis,est imago patris repraesentans patrem, dc ta men non ligni ricat Pasrem, quia in eo quod repraesentat non censetur artua a te repraesentare si quidem repraesentatum pari ratione simile, est in natura ipsi filio. Sic etiam conce- plus repraesentando rem, quia repraesentat illam prout so im aliter in elle intelIigibia, continetur in ipso conceptu non
36쪽
dieitur repraesentare aliud a se . sed repraesentando se repraesentat rem in ipso contenta. Haec pro viris doctis dicta sint Iicet aliquando loquantur Vt multa & sentiant ut pauci. N a& S. Thom. interdum non tanto rigore loquitur. Sio num diuiditur in signum naturale&signum ad placitum. Sio num naturaIe est signum quod ex natura rei significat idest seclusa institutione beneplaciti hominum, v g. λ-mus tiaturale signum est ignis quia eX natura sua& non e κbeneplacito hominum repraesentat ignem praeexistente
malis pulueri impressum signum est illius animalis quatenus illac pertransiuit. Neoue tamen asserimus omnem esse-
Otum eme signum suae causae. Sunt enim effectus eiusdem speciei cum causa. Vt filius Petri ab illo genitus S tamen non fignificat Petrum: nam ut diximus ad raraonem signi pertinet repraesentare aliud a se vel a sibi simili. Quare ubi essectus & causae sunt pariter sibi similes no dicetur effectus significare causam. Semper enim signum degenerat ab eo cultis est signum. At vero imago bene potest habere rationem imaginis&non signi quando est ei uidem speciei cum eo cuius est imago sicut filius est imago patris S non significat patrem.Imagines autem depictae aut sculptae signa sunt eoru cuius sunt imagines. Non enim repraesentant aliquid sibi si, mile quanuis ipsae imagines sint similes rebus repraesentatis. Etenim imago repraesentat substantiam rei viventis cum ipsa careat vita. Neque opus est in huiusmodi consideratione quae maioris momenti est amplius Dialecticum immorari. Signa itaque naturalia,cum e X natura rei aliua a se repraesentent eadem sunt apud omnes. Iam vero lignum ad Placi
tu illud est quod ipsa nominis etymologia explicatur. Ne-ue Aristoteles aliam diffinitionem necessariam putauit. Nili enim aliud est quam quod non natura sua sed ex hominum beneplacito significationem habet. Nihilominus no de ,emus existimare voces apud homines sic ad placitum significare ut nunquam habitus fuerit res petius ad aliqua Pro Prietatem ipsis vocibus naturalem. Multa enim nomina ct Verba ad fixo incandum imposita sunt Propter naturulcm IOB nitum
37쪽
ni tum vocis contrementem cum rebus 6gni ficatis ut nomε.
tum significat, quod apud Hebraeos dicitur Ruah h. t multa Alia si is ilia in variis linguis inuenius tur. Memini h in econiserationem in D. Augustulo legisse , 'V3 eXempi iponit ita his dii' ion ibus, suave, acie , asperum, iri quibus de
p ira dicuntur significare. Nihilominus hanc considera tionem in omnibus dictionibus cicin posturmis uniuersaliter facere. Hoc unum est certum,quod etiam illae diei toties Quae Onomatopoeiam habeati significant eX hominum beneplacito. Quarta particula est, sine tempore, per qtram nomen distinguitura verbo, quod significat cotri rem Pore. Quid autem sit significare cuinteniporesen dissinitione vel ba cx Pli canda patebit. Quinta paetticula est Cuius nulla pars en significatius, separata. B atio huius partis ulta ea est quia nomen imponitur ad significalidam fmplicem quid ditatem rei pro via nobis primo concipitur Et idcirco nomen rei non debet esse divisum in partes significatiuas: sed potius vi icam Sc si misplice in significationem habere debet sicut etiarn viiii us conceptus in mente habetur Rrimo de singulis rebus, qua in voce sigm sic aliuaexprimimmsi Donit aurem CNemplum, Aristoteles in hoc nomine hquiferus,quod est nomen compositae figurae: quia in illo videbatur aliqua eius pars sio nificaxe verunt ame insinuat nihil significare per se leorsum prout est pars illius di Stionis F qui ferus quo nomine significa imufimplice conceptu que formamus de equo Sylvestri Do prci ut e X Primitur eo Ie Nima voce aequus ferus. Et similiter dicedii est de hoc nomine, Respublic& quod quide impositu essad significa da comune honi inu in unitate gobernationis cgregatione quatenus a nobis simplici conceptu intelLgitur Itaque neque Syllaba, Res,neque, Publua, Prout sunt parte
illius nominis significat: tametsi initio copositionis & im positionis illius nominis, Respublica, habita fuerit ratio signifix cationis utriusque parti .
38쪽
η Seκta particula est,sinita. Haec ponitur ad excludendua ratione nominis nomen infinitum, quale est , Non homo de quo dicit Aristoteles, non esse nomen simpliciter sed esse nomen infinitum.Considerauit enim Aristoteles rationem nominis esse significare aliquid determinatu quod de re concinitur: at vero hoc quod dicit S: Non homo nihil determinatu nobis de re significata denotat sed potius quid non sit solificati Quamobrem dicitur nomen infinitum, idest non determinans suavignificatione quid sit quod per tale nomeconcipimus sed indifferentiam habet in modo significandita ad id quod est quam ad id quod non est. Vbi diligenter aduerte, quod quida ita explicant dictuin Aristotelis assignantis rationem quare dicatur nonae infinitum, quonia inquit:
ilrter in quolibet est, &quod est& quod non est: aut ut Argyro pilus tran Rulit, quonia & quod est , di quod non est
in ratione rerum sine diserimine ullo significat. Aiunt enim sensum horti verboru esse prod;Non homo similiter significat entia vera Ec entia fictilia. Εκ qua intelligentia refutare intendunt quod ali j dicunt, hoc nomen album significare ue illita cui possinmis imaginare eonuenire albedinem. Si enim hoc ita esset, sequeretur , Album non essetnor ne quia significarct tam encia vera quam fictilia Sed reuera qui fici citer pretan vis A ristotelem no videntur nobis illius metem attingere. Nam si idcirco diceretur nomen infinitum: quia aimilater significat enti vera de fictilia , sequevetur hoc nomen, significabit esse nomen infinitummam etiam smificat entia vera, ct entia fictitias. cum utraque s gni scari' possint. Q a propter sensus legitimus illorum ver borum est , quem Argyro pdus ins ut in sua tralas alio ne, scilicet ideo appellari nomen infinitum, quia quod cst 3: quod anoni eth in ratione rerum fine: vHis discrimi ne sis 1ficat . . Quasi diceret , nomen in idum ex modqstuae ligni fietationisi nec determinat ineque exesudit quod est de ratioue rerum,de quibus dicitur,serbi gratia, limc propositib, Equus est non homo, vera est, in qua .Prardicatum est nomeri infinitum & dicitur de subiecto non determi. nando aliquid quodvit intrinsecuin in raticine equi sed nemuαcIudendo illud quia dumtaxae connotat negationein
39쪽
mims .Eκ dictis sequi tu hanc propositionem, Clumera ennon homo,salsam esse, si verbum, Est, dicat eNisentiam ut Aristoteles ait libro I .Priorum cap. vltimo, Propositionem quidem negatiuam nihil ponere in rebus: sed affrit aliuam de praedicato infinito aliquid ponere. O uare negat hanc cosequentiai lignum non est album ergo lignum est non aubus Intellexit igitur Aristoteles praedicatum ΗΠCd est nomen infinitum non importare aliquid quod determinate intreniatur in ratione subiecti , Alias presedi si Prior illa intelligentia esset legitima sequeretur uniuersaliter de omni
quod non est in rerum natura vere praedicari: Non homo. Fateor tamen D.Thomam libro i. Periher. Ject ione A. asierere,hanc propositionem. Chimera est non homo: quia certe considerauit eam propositionem esse in materia naturali propterea quod negatio importata per praedicatum intri sece includitur in ratione subiecti ac proinde copula Es habsoluitura tempore,idest, non unit eAtrema secrandum exigentiam differentiae temporis praesentis. Sic etiam haec propositio, Antichristus est non homo, est impossibilis quia ratio significata per praedicatum repugnat ratio Hi significatae per subiectum. Septima & vltima particula est. Recta, per quam era cludutur casus Dominis a ratione nominis simpliciter esisti Ratio autem quare casus nominis non simpliciter sint momina, ea esse potest a posteriorsi quia quando interrogamur quomoda aliqua res vocetur, nunquam, respondemus Per aliquem casum nominis: sed respondemus proferentes rod unqv. g. si
quis interroget: Quod est nomen hurus animalis P Aut hi 1ns herbae Respondemus, equus, Vel petrosilinu. Holus rei ratio altera magis a priori est, quia nomen est noda Trae rei quatenus a nobis primo concipitur pro ut in se est alasque comparatione illius ad alteram rem vel absque haBitudine ad aliud.At vero casias nominis idcirco dicuntur,qta ici declinat ab illa simplicitate primi conceptus eo quod reS concipitUr cum quadam habitudine ad alteram, v. g. cum dicimus, Homitiis, intelligimus quidem eandem re quam significamus inrvocem: Homo, sed non omnino eodem modo Quia e X parte
intellectus est quaedam incomparatio quam is sen actuali
40쪽
alio adiuncto.Vt cum dicimus,filius hominis: equus hom1-nis, Caput hominis. Et in Prima quidem comparatione intellio is aliquid genitum ab homine, umeunda vero, aliquid possessuin: in tertia quod est pars hominis. Placuit autem Grammaticis ilIum casum appellare genitivum,quia praecipua vel Prima comparatio est generantis ad oenitum. Sunt nihilominus plures aliae habitudines illius casus ad rem significatam per alteram vocem quae illi adiungitur. Dicitur enim Deus hominis & homo Dei. & amicus
hominis & Magister hominis & hominis discipulus. Similiter & aliorum casuum varias habitudines poteris considerare. Quamobrem hi casus obliqui dicuntur , quasi 1ion rectavia dc sincere rem significantes prout absolute est in se. Alia ratio a quibusdam modernis assignatur, quia videlicet si obliquo adiungas verbum non consurgit verum aut falsum. v. g. Hominis disputat. Et hanc octauam particulam adij clut diffinitioni Aristoteli ,sed tameresuperflua est. Neque uniuersaliter vera est. Nam haec oratio. Poenitet me peccati, Verum vel falsum continet & tamen obliquus ille,Ale, non propte
Sed ob ij citur cotra praedictam doctrinam, quia in quibundam Iinguis n5 inuenitur declinatio nominu sicut in lingua Hispanica S Hebraica, imo Ec lingua Graeca caret ablativo, ergo in huiusmodi linguis no opus est illa particula. Rectat in dissinitione nominis. Respondetur quod in illis linguis
quanuis sit unica terminatio vocis, tamen eX adiunctis dimerentia casuu a recto intelligitur,cipe etia quibus da articulis ea differentia denotatur ut patet in lingua Hispanica. Gra a vero lingua plus satis hanc differentia exprimit non solum terminatione vocis sed etia varijs praepositis articulis. At veo genitivo utuntur pro ablativo praeposito articulo distin tuo. Solet hoc in loco Moderni prolixe & importune dis utare: an in meteide sit conceptus qui formatur audita hac oce. Hominis. Cuius difficultatis determinatio pro Huc ca- Pacitate eX cedit discipulor v. Mihi certu est in mente euacesse Conceptu cathegor ematicu nominis S Obliqui. Caeteris an ille modus qui variat ratione nominis S obliqui signifi-