Institutiones chirurgiae rationalis tum medicae tum manualis in usus discentium

111쪽

ea quae circa sunt, intumescant. Nec vero etiam pr0scere possunt his contraria; Nam, si ulcus malum iustumque est, et valde impurum, nimis lenia medic menta, quae, haud satis purgant, nec prohibero pusiunt, quo minus ulcus sub his continuetur. - 9O3 Etiam illud ante sciri necessarium ost, non sat1s esse, ipsas medicamentorum iacultates intueri, sed etiam, quomodo misceantur ea, quae ex his fiunt. Mullium enim interest, si acre, rodens, atque adurens medicamentum aridum contusum contritumque super

ulcus inspergitur, si tale, quod liquari potest, superi ulcus relinquitur, vel, si madefactum per breue tem-l pus super id tenetur, et, ubi adusiit, iterum submouetur, si ulcus aqua, aliouo liquore, quo tale medicamentum dilutum fuit, eluitur, vel, si validum medicamentum cum aliis mixtum et oleo, Gungi , Cera Exceptum illinitur 3. 9O4. Neque vero in medicamentorum misturarumque generibus tantummodo discrimen est, sed etiam in ipsis locis, quibus illae admouentur. Si enim locus neruosus est, is aegrius fert vehementiora, quibus sil agitatur ulcus multum intenditur. Si ulcus in cute est atque in glandulis, desiderantur exedentia, Rst, quaου etiam reprimunt. Si locus musculosus est, imponi possunt cum exedentibus adurentibusque medicamen'ta, quae pus mouent, ut cum hoc id, quo ulcuS C 'ruptum est, exeat. Saepe, si omnia parum profici, Unt, expeditissimum est, ulcera, quae valde impura sunt, callosaque atque vetusta, usque ad sanam Carnem Caecidere, et, ulcere ablato, superdare medicamenta. quRψ pus citant, et quae implent. Si commode totum ulcus excidi nequit, concidendae sunt orae Callo's Q. Si in vicere aliquid durum est, atque eminet, id

112쪽

etiam scalpello exulcerandum est et superdandum natidicamentum digerens et quod pus mouet. Praeciph lad id aptum est emplastrum diachylon compositun Veteres etiam igne ulcera adusserunt, id quod crude

et a nostra aetate alienum videtur.

- 9 Os Vlcus igitur, quod in adipe, vel loco musculosi

est, et quod nec valde impurum nec humidum in cor Pore integro est, non alium curationem desiderat qUam, quae vulneri colliso, vel abscessui aperto, necessi ria est. Satis proficiunt medicamenta, quae pulmouens, digerunt, atque sic purgant, tandemque implent. Omnia diligenter facienda sunt, quae in vulnerum curationibus praecepi 384. ad 4oa . - 9O6. Aduersus ulcera autem magis sordida adhibenda sunt medicamenta, quae ad purgandum paulo valentiora sunt. Quale esst, si radix aristolochiae, ari, ireos Florentinae, herba agrimoniae, scordii, absinthii, sebi

nae, peti, ex aqUa coquuntur et vicuS hoe decocto

praecipue, si id profundum cauumqUe est, eluitur. . Huic commode mel adiicitur, si ulcus in partibus mu sculosis, idque aridum, est. Si ulcus humidum est, utendum est ad decoctum aqua, quae calcem vitianar

2 Vlcus simplex, non nimis vetus in corpore non adeo impuro, vocatur iam impurum, si materies naturam boni puris non referti sed vel saniosa, vel ichorosa vel tenax et mucosa est. Sanies vocatur humor tenuis, pellucidus, quandoque viridescens, ast copiosus. Ichor vero est hu- .mor paucus, tenuis, subrubellus et acris. Materies tenax et mucosa, fere sordes reseri, et modo ex flauo alba, modo ex rubro .fusca atque quasi ex cruore et sero mixta est. Omnes odorem aliquem spirant. Vlcus tum dolore molestum atque coloris fusci est. Fiunt ab irritantibus intempestiue adhibitis, organa secernentia mutantibus, neglectu quoque. Si dolor quamuis non adeo acris est, aut pruritus

113쪽

,ut aliqua inflammatio est,' adhibeatur vel epithema Veleata platina ex chamona illa et lupulo ter, quater die; post diem unum vel et alterum imponantur lintea carpta admota dum mollia, tenuiter illita ungue to molliori ue cerato,

parato eo ex cera alba, se UO aut spermate ceti, et oleo, re

centibus iis quidem; et desuper cataplasma minime humidum, crebro renovandum. Sed simul Victu bono vel par ciori, si homo non imbecillus est, et potu vix spirituoso utendum est; at homo Vel ex ulcere vel alia caussa imbe cillior opus habet, cibo pleniori et cortice chinae. Dum inflammationis signa sunt, cortex is utilis non esst; uictus tenuis, refrigerans, quies, Purgatio antiphlogistica, nitrosa prosunt. Nitrum quidem Britannorum quidam ad cu rationes ulcerum perficiendas proposuerunt, at eius usus promistulis laudari nequit. Quodsi per illa pus versum est in laudabile, et carnes melioris consistentiae colorisque sunt, simplici ratione deligandi, quam modo dixi, utendum est curandumque, ut calor partis conseruetur. Si ne tum quidem pus paulatim minuitur, neque igitur sanatiosequitur, fonticulus haud procul a loco Vlceris excitetur, pars assecta fasciis moderate constringatur. Si dolor est, alia quaedam circumspicienda sunt et inquirendum, sine

alieni quid in ulcere remouendum, fueritne medicamen tum foris adhibitum acre, omittendum in posterum eluendumque aquosis; an vero fasciae arctius constrictae dolorem mouerint, relaxandae igitur; an ab ichore vel sanie cutis quaedam excoriatio sit, quae et erysipelas excitare solet; quibus medetur aqua vegetali minerali Goulardi, solutiosa chari saturni. Si nimius dolor est , narcotica vel specie cataplasinatis vel epithematis admota eum leniunt. Ulcera humidiora poscunt decocta meraca amarissimorum quorumlibet, corticis chinae Praecipite, ex aqua calcis vivae, quibus et spiritus vini aliquid adiici potest quaeque spleniis et fasciis subinde adspergantur. Ulcus ipsum contegatur sat multis linteis, non discerptis tiri sed rasis, . aut spongia marina; quae bis die nouata sat bibant saniem. Intus sumantur cortex chinae, atque, ii plenum id corpus est, subinde medicina aluum purgans, urinam augens, 'ecoctum ligni guaiaci praecipue, cibus

parcus, minime iurulentus, aromate mediocriter conditus, aut antis corbuticis. Si viceris orae flaccidae, perpallidae, Oedematosae, robore nouo indigent, eadem, quae modo dixi, prosunt; ac praeterea puls ex cortice chinae, vel ab - 1inthio atque Oxymel ite parata, spissor quidem, liquores apirituoli et aromatica, partibus ulceri vicinis, itemque ali-

P Leit, solutione diluta admodum vel mercurii sublimati

114쪽

eorroiiui vel lapidis infernalis curatur. Partis affectae eristrictionem fasciis faciendam non tam utilem quam necetiriam esse nemo non videt.

Si vero ulcus adeo impurum est, ut, nec factu linec medicamentum, ei admotum, sentiat, illud validira desiderat. Apsi sunt sales, vitriolum ustum, almen, stertigo. Etiam non aliena sunt horum saltu liquores, phlegma vitrioli, vel aluminis. Longe mas adurunt alii liquores, etiam chemica arte parati, oleuet spiritus vitrioli, nitri. Ad ulcera callosa ipsas i fistulas purgandas plurimum potest spiritus salis armoniaci, qui, si admouetur, dolorem subitum acerbur

que adsert, se vero protinus remittentem, cum ex alii medicamentis, praecipue ex illis unguentorum Conpositionibus, is diutius remaneat. In hos vero liquc res, qUi vehementer adurunt, demittendum specillullinamentis in olutum, et super ulcus huiusque cassur tenendum est. Ex frequentissimis compositionibY sunt unguontum Aegyptiacum et Apostolorum, quaei in locis neruosis glandulisque sere aliena sunt, et vice ra etiam, quia varia admixta habent, sordida redde consueuerunt. Proprie autem mala ulcera adurunt iisque tanquam igne adustis crustas inducunt, lapis cata. sicus chirurgorum, qui ex calCe viva et cineribus clxvellatis constat, et, qui maximi effectus est, lapis in sernalis. Haec vero ita admouentur, ut super ulcerr earumque oras callosas per breue tempus teneantur non vero imponantur. Crusta, quae ab adurentibu:

relinquitur, linimentis digerentibus impositis resoluitur, quae trahit secum, quicquid corruptum erat ita, ut puris sinus impicntibus curari queat.

Nouam ulcera callosa ipsosque sciri hos adurendi rationen proposuit ED VARDVS BARRY in the Medicat Q dis of in burgh Vol. IV. Obs. IV. p. 3o. Super locum iubet prius tenere lapidem infernalem, breui autom, et post temporis minutum, id, quod illo medicamento adustum est, desti

care.

115쪽

l e, e mediante oleo vitrioli, quod adhibito bacillo ferreo'linillud demisso admoueri debet. Sic enim locus satis aduri,

mox vero omnem dolorem leuari asseuerat. q. Callosa ulcera vocantur, quorum orae laon contrahuntur. sed manent, quales eranti ac Praeterea inaequat , crassae. eminentes et duriores fiunt. Circa ea autem saepe venae

varicosae sunt. Caussae calli sunt vel iri humorum prauitate, i vel in praua curatione per intempestiue applicata irritantia, siccantia, comprimentia. Cutatio sit harum cauilarum remotione, ii itur succorum correctione etc. si alia praeterea y necessaria sunt, callus recens imposito cataplasmate emollitur; vetustior vero adurentia, exedentia let desuper cara plasma, item scalpellum exposcit. Si venae circa varicosae sunt, idonea fasciarum applicatione opus est.

- 9O8. Ad ulcesa autem mucosa, qUae ex Venere o morbo nascitntur, maiorem Vsum praestant, quae ex hydra 1 - gyro parantur. Lenistinae exest m0rcurius dulcis, silis inspergitur. Generis vero vehementioris e st et in 'gis idoneus mercurius praecipitatu S ruber, qui vero non inspergi, sed unguento, sinimentove, exceptuS admoueri debet. 1s aliquantum mitescit, si alcohol eis superinfusum admota flamma incenditur, ef super eumi deflagratur, idque aliquoties repetitur. Longe vehementius idem facit in rcurius sublimatus, qui, cum inter acriora et praesentanea venena sit, non ita tuto vlceribus admouetur, cum etiam per haec et vulnerat Corporibus nostris venena inserantur. Si igitur interdum necessarius videtur mercurius sublimatus, eius tamen usum temperatum rarissimumque es e oportet. Arsenicum, quod magis virulentum est, nunquam sine

pernicie corpori potes: admoueri 488).

' Vid. DEGNERI Relat. de casu singulari, quo per mercurium sublimatum in emplastro applicatum mors inducta fuit. 2 Ulcera a caussa sphyllitica nata purgato et correcto humorum flumine universo plerumque sponte quasi sua purgantur et ad cicatricem festinant. Si externis opus est, hydrar gyros unguento l digestiuo vel et unguento rosarum remixtus saepius tum sussicit. Non raro etiam ligni guaiaci deco bim meracum cum linteis carptis prodest. Praepar 't .mercurialia non omnes fer uit: mercurius dulcis, quan quam

116쪽

Y L C V S. quam inter ea mitissmus, dolores aliquando admodum vi hementes mouet. Si lues non confirmata, sed gonorrh ii maligna curatione repressa ulcerum caussa esse videtur, lurefricanda est. Si ulcera venerii generis aut multa aut a Pla usu externo medicaminum mercurialium curantur, vici ne ptyalismus, fortasse haud necessarius, cieatur. Si sicce buto homo simul laborat, ab eo antea liberetur.

tenendum, vim pro magnitudine ulceris partisque coruptae adhibendam, et non priuS ad eaS composition fveniendum esse, quae vehementius exedunt et adu umquam, ubi validioribus opus est. Quamprimum est a omne id, quod comiptum erat, resolutum et victi purum est, sinis horum medicamentorum esse debe Si quis neruus, vel tendo, nudatus est, is Contegi linamentis vel superinungi linimentis debet, ne is sit, ii medicamentis aduratur. Si his non protinus Omne quod impurum est, soluitur, et, propter sensum doloris, vel metum inflammationis, validiora adhiberi noe queunt, diuidi curatio potest in ea, quae mediocrite exedunt,atque etiam aduritiat, et ea, quae pUS mouent donec ulcus satis repurgatum sit. Viceris vero pureaedem notae sunt, quae vulneris 39s . Necesse vercost, ut aequale sit. Si enim ulcus, quod inaequaliter purgatum, et non undique rubet atque naturaliter sen. tit, implentibus curatur, putris caro superincrescit, sub qua ultra serpere ulcus solet. . 9IO. Ad putrem vero carnem supercrescentem conti nendam eamque exedendam plurimum valent ille sales 9o 7 , maxime vitriolum ustum, nec non adurentia, et,

qui primo loco est, lapis infernalis. Idonea etiam est compositio, quae lapis diuinus dicitur s314 . Quandoque tanta vis necessaria non est, sed id, quod excreuit, tollitur aqua phagadaenica chirurgorum. A victus

ratione

117쪽

rahidne ordinandum est, Vt aeger a Cibo valentiori, praecipue a carnibus, Omnibus quo iurulentis, abstineat. Vleeri etiam obiiciendi sunt densiores panni, et vinctu

ra adhibenda, quae quidem nihil offendit, ast tam sen

satis continet, et, quantum res permittit, adstringit. Omnia medicamenta, quae digerunt, nec non ea, quae earnem alunt, in hoc Casu aliena esse, ex prioribus intelligitur.

Fungosa caro crescit, si ulcus simplex negligentius curatur, nimia mollientia et balsamica adhibentur; si quis simis lata teralis est; si pars corrupta relicta est, ac praecipue si os subiectum assectum est. Hae igitur caussiae remoueri de

bent. Ex medicamentis siccat et roborat decoctum meracius corticis chinae ex aqua calcis Vivae; Unguentum aegy

ptiacum. Magis valet alumen ustum et si exedens deficieres alumini adiectus mercurius praecipitatus ruber. 'Lapis infernalis promptius agit in pollinem tenuis sinum contritus et fungo adspersus, vel aqua solutus, et penicilli adminiculo admotus. Quodsi fungus in altum accreuit exangustiori pedunculo, facile vinculo constringitur; sin basis latior est, per hanc acus filum duplex trahenS traiicitur, et silis illis utrumque latus fungi constringitur. Si ulcus aut sinum aliquem lateralem habet, is incidendus, si quid alieni subest, id tollendum est. Utroque casu postea vix adurentibus opus habueris.

Praeter haec, quae intus in ulcera insunduntur in-Iunturque, sunt alia quaedam, super illum locum ponenda, quae ad felicem curationem plurimum facere Iossunt. Si enim ea, quae circa ulcus sunt, aliquid in staminationis habent, haec leuanda et eo Conςurrens materia auertenda est super i niectis medicamentis, quaeliscutiunt. Locus duplicibus triplicibusque pannis,n spiritu vini, qui camphoram excepit, tinctis, Conte- 'endus est, vel admoueri possimi epithemata eX vege-abilibus amaris 9 . Emplastra, quibus plures VtUΠ' ur, I 0n ita opportuna sunt, etiamsi iis camphora ad-MHeeatur 76 . Cum his abstinentia es quies imprimisi aeCenariae sunt. Si pus mouendum est, humor vero

118쪽

ex ulcere sertur tenuior, plurimum valens empla' 38s , quae et pus citant et aura auertunt oa . Sed

lo considerandus, tum totius CorporiS, tum ne UO Uet loci, in quo ulcus est, habitus. Nam, si locus ramest, remissus et fere rosolutus, cutis etiam relaxa est, quod, et oculis patet, et digito, si pars confingitvsentitur, praeter medicamenta, quae roborant atque rprimunt, fascia inlicienda est, quae non ulcus tantum sed utrinque totum membrum amplexa paulo magiS a s ingitur, qua, si ulcus in cruribus est, prae caeter opus esse solet 168. 733 . Si vero circa locum aliqi duriora sunt, quam esse naturaliter debent, superdan

sunt emollientia s9I et praecipue illa emplastra 1638 ue). Fascia vero ita iniici debet, ut ea, quae impossunt, contineat, minime vero adstringat. Caetera, q uipertinent ad implendum, ad cicatricem inducendurco euiunt vulneribus, et supra exposita sunt. Homnibus diligenter obseruatis, plerumque feliciter c dit curatio. Nonnunquam tamen ulcera fatigare in denses solent, et cum dissicultate curantur, atque etiat quaedam insanabilia reperiuntur.

et Quae de utilitate fasciarum recte applicatarum et hoc aliis locis a PLATTNERo dicta sunt, ea prolixius a TH IDENIO et qui eum sequuntur, nostra aetate laudantu Si rationes medendi caussis et corporis constitutio: accommodatae nihil profuerunt, et ulceris tamen curationi cessaria est, aliquam ex empiricis supra ad cancros laudati periclitari licet.

Sed haec communia surit, propria vero quaedam icruribus visenda sunt, in quibus frequentius ulcera nas compertum est. Illa praecipue in cute latius serpuli os igitur desiderant medicamenta non pinguia, sed, qua leniter purgant, atque simul modice reprimunt. Ncbilissimia compositio est aqua phagadaenica chirurgcrum, si parum mercurii sublimati, adiecta paulatim aquCalci

119쪽

VI. Cus.

cedis teritur, et post huius aquae maior modus ei adii eitur.' Haec linamentis excepta imponitur Cui etiam ostentiae succini, vel myrrhae, paululum adiici potest. Pasti lium etiam quidam componunt ex lapide calaminari et ithargyrio, quae in Oleo Olivarum coquunt et post olibanum et mastichen adiiciunt. Hunc pastillum, quem alii ad emplastra referunt, oportet assilia calida prius liquare atque mollire, et sic super ulcus dare, qui reprimit et satis aduersus humida ulcera potest. Ante omnia vero sciri Oportet, hominem, cuius crura ulcus habent, ita continendum esse, ut is in lectulo iaceat, utque Crura, neqUe moueantur, neque dependeant. Magnum enim ex quiete praesidium esse

g. 9Ι3. Si vero ulcera qua parte sunt κ-οηθεοι, et, quae Vel nullam curationem recipiunt 896), vel, quae sanari tutum non est 899 illa tamen quotidie purganda sunt. His superdari debent leniora, ex quorum numero aqua

ista phagadaenica fere prima est 9 Iu . Huic etiam, si

ulcus putre fit, et ex eo humor exit mali odoris, veliqua vulneraria, vel essentia myrrhae atque succini,

rommode adiicitur. Ulcus eiusmodi, si aridum fit, id lu0d quandoque accidere solet, si corpori ultima infir-nitas imminet 899 , concitari debet atque exasperari,

tuo iterum humor ex eo exeat. Id praestant radix allebori albi, ireos Florentinae, aristolochiae rotUndae, id ditis etiam cantharidibus, quae omnia, vel arida in-l perguntur, vel melle et digerente medicamento CX-

epta, illinuntur. Utilia etiam sunt emplastra 38 s),

inde nori epithemata, si iniiciuntur. Haec vero fieri bent ex amaris discutientibus, quae commode in Vi-i 0 P0 qiuuntur. Si ex grauibus ulceribus, quae Veli ζ R QCcupat, vel quae negligenter curata fuere, te i H Q0rpore mali habitus sunt, humor fertur male H li Oleus,

120쪽

olens, utendum est alcohol et medicamentis, quiu i putredo cohibetur. - 9M Non raro exulcerantur tonsillae, id quod freque' tius iis accidit, quibus humida ex venere o morbo Ccrupta sunt. His praeter ea, quae ad humida pUrgana. mutandumque corporis habitum idonea sunt, parra debes ad gargaritandum deco fum ex herba agri:

Diae, salutae, floribus chamona illae, hyperici, ligno scisastas, radice pimpinellae albae. Prodest etiam in Cum rosa, cui, si exulceratio mucosa est, adiici pol aliquid ex vehementioribus, ex alumine usto, ex phlemate aluminis, aqua viridi Harim anni. Specillae linamento molli inuolutum in eiusmodi medicame tum demittendum et super ulcus tenendum est. Cuvero pura ulcera esse coeperunt, adiici his potest b: mi Peruviani paululum, quo tempore etiam proficossentia succini et pimpinellae, si frustulo saecliari esceptae Ore continentur.

Iisdem fere medicamentis ulcera lingitae curansu Vitari tamen oportet acria, cum non raro in hac par

vicera, si imprudentia medentis agitantur, periculat carcinomatis adferant sa6o , quod nullam Curatione recipere potest. Si in latere linguae ulcera nascuntueaque diutius durant, videndum, num Contra dens siquis acutior sit, qui sanescere saepe ulcus eo loco nosinit, ideoque limandus vel eximendus est. - 9I6. Si vero malum ulcuS palati membranam exest, εο si etiam vitium adfert, id quod non raro venero morbo aegris incidere solet, ad id pulgandum prosciunt medicamenta, quae Osti vitiato opportuna sunesier