Institutiones chirurgiae rationalis tum medicae tum manualis in usus discentium

231쪽

ldim cum tumore dolorem habet vehementem atqueontinuum, qui etiam suo tempore, et adhibitis omni tu; auxiliis, non leuatur. Membrum non in omnem 1 artem porrigi potest. Illud loco suo non esse, ipsa ius figura ostendit. Quare, os luxatum esse, scitur, membrum, quod noxam habet, cum altero, quod timi egnina est, diligentius Consertur. . IIO T. si articuli resolutorum musculorum vitio 11o γ ipsi sunt, id scire licet, si olim homo apoplexia atto alitus suis, si membrum resolutum est, et in eo carnes nacruerunt. In eiusmodi membris articulus sine mni negotio in sedem suam compellitur, sed mox ite- am excidit 1o97 . Si brachium resolutum est, tan- em etiam naturali eius pondere extenuantur ligalenta, quibus humerus omoplatae adstringitur, quare embrum longius fit Iloq). In articulo vero cirim circa depressus digitus sinum inuenit, ubi duosa inter se recesserunt.

Si ligamentis vis destituta est 11 o ), musculi ve- , integri valentesque sunt, horum vel minori actione L emouentur. Articulus tumidus est et dolorem stet. Si os, quoa χxcidit, in sedem suam compelli ' equit, quamuis omnia recte fiant, scire licet, in sinum,uo os excipiendum est, confluxisse humorem, qui suitus opponit, et, ne os reuertatur, prohibet.

Varia etiam pericula ossibus luxatis oriuntur. sembrum nonnunquam inflammatione et gangraena ericlitatur. Quandoque abscessus fiunt, vel nascunar tumores oedemati similes 729 . Interdum cares emacrescunt. Articuli tumidi rigidique, et in iis γηυλα fiunt, quae efficiunt, ut minor usus si loq)Pp membri

232쪽

membri relinquatur. Maius periculum esse solet: ginglymus excidit, quam, si arthrodia, praecipue, sillo ossa penitus inter se recesserunt. Hoc vero ginglymo euenire nequit, ni si maiori vi, et rupidistractis infirmatisque omnibus ligamentis si oc

Io 3 . Nullam curationem recipiunt articuli, cligamentorum musculorumque vitio emoti su

aio 4 . Nec perfecta sanitas, sed semper debilis sequitur, si os, quod, vi extrinsecus accedente, losuo motum est, non protinus repositum fuit, scd iglectum. Articuli, qui validis ligamentis plenis

musculis Continentur, non nisi maiori vi, e sedibus si mouentur, neg, nisi magna etiam vi adhibita, iterum eas Compelluntur. Qui vero articuli sine negotio expeditius reponuntur, multo facilius iterum excidui et minus fideliter continentur. Frequentius adolscentibus, foeminis et imbecillis ossa excidunt, qua adultis, robustioribus, et viris. Si in sinum hum confluxit, et hunc axungia quiete coacta crassaque irplet IIO4. IIo 8 , vel, si os propterea excidit, qu id ipsi uri intumuit Io 87.11oq) articulus sanus se et vetustae sedi adsuescere, non potest. Os etiar quod reponi non potuit, tandem cum sedibus, in qu

bus residit, concrescit. Si, reposito osse, vehemei dolor manet, vel neruorum distentio sequitur, scii licet, id loco suo non esse, et ab eo ligamentum prena

Articulos, qui excidemunt, reponi oportet, et alterea, quae his superueniunt. Si vero os, quod e sed sua prolapsum est, compelli debet, necesse est, ut illuc quod semper musculorum actione adducitur, satis e tendatur. Hoc vero a chirurgo solo fit, vel eum adiuuantibus ministris. Quandoque, id quod optimunest, res solis manibus agitur, quandoque intestis habenis, et adhibitis etiam variis machinamentis.

g. IIII

233쪽

Membrum, si illud tenerum est, intendere unus homo potest, cum dextra manu id, quod loco suo motum fuit, sinistra aliud, a quo hoc recessit, prehendit. Valentius autem membrum duobus eget, qui in diuersa contendunt. Non maior adhiberi debet vis, qua membrum luxatum extenditur, qUam ea est, qua alterum reducitur. Si id fieri potest, nec manus, nec lo- a, alii membro iniici debent, quam ei, quod expulsum 3st, illique, a quo hoc recessat. Vbi membra sic in di- mersa ducuntur considerandi sunt musculi, ut omnosi equali modo intendantur. Extendi debet membrum, quod excidit, pro modo ac ratione qua illud longius a sua sede recessit, eo usque, ut illud paulo longius sit, quam naturaliter este debet. Si vero nimium adduc, ur, vis ligamentis insertur, quibus imbecillitas manet ΙIOq. II OS). Membrum, quod extendi debet, di iequali sedataque paulatimque aucta adduci oportet, non vero per repentinos impetus rapi. Si vastum corpus asciis, habenis, lorisve, eget, illa mollia esse et ita ex remis membris iniici debent, ne cutim carnesque o endant. Oportet tamen illa magis adstringi, si iis nembra corporum vastorum obesorumque deliganda

sunt.

. III a.

Vbi autem ossa satis inter se diducta sunt, id quod

scire licet ex articuli et musculorum habitu, et si membrum paulo longius videtur, quam id naturaliter esse 0let si iii , os iterum in suam sedem Compelli opor- et. Ergo remitti debent, vel manus, vel habenae, luibus membrum emotum intenditur, aliud vero, a Ju0 hoc recessit, reducitur. Cura habenda est, ut hocitiam aequali lentoque motu fiat, ne, cum OS.Cum im'petu reuertitur, et reconditur, eius Cartilago, vel ali-ῆV0d ligamentum, laedatur. Os vero quandoque per

236쪽

596 1. V m A T A. se, musculorum ac ligamentorum motu, per eam patem, per quam venit, reuertit, vel manu chirurgi, vi etiam per varia genera machinamentorum, Compelitur. Si illud his dirigitur, videndum est, ut semper

suam sedem, per eam viam, per quam venit, reuertati . ΙΙΙ3.

Os loco suo esse, scire licet, si tumor 11 os) dedit, dolor leuatur, et membrum ab eo, quod integruest, haud disseri sito 6). Manere solet tumor doloque, qui non a prolapso osse, sed ab ictu illato, si sunt IIo 9).

III 4.

Vbi os in suam sedem repositum est, in iunioribi robustioribus ue illud solis ligamentis et musculis cotinetur. Articulus tamen per aliquot dies potest ii la fascia pannisque deligari, ne is, si forte lacessiviferum a sede sua excidat. Ob id etiam debet merbrum vel mitella, vel canaliculo, excipi et Contine Ita vero collocandum est, ne vis in ligamenta mula losque fiat. Oportet autem, ubi membrum, leuomni inflammatione, per aliquot dies conquieuit, quoque ad usus suos promoueri. Hi C motus, qui, Vgento dolore ac inflammatione, pestifer esse potest, hdiscussis, necessarius est, quippe qui prohibet, quo imnus axungia in articulo cogatur, et is rigidus f Ioo 4.) Medicamenta, quae vulgo adhibentur, se

superuacua sunt. . III S.

Ubi autem metus est, ne infirmitas ligamentis, artculo imbecillitas maneat, ei, antequam deligatur. si perinliciendus est pannus compositus, ex vino auster rubro, talido, vel etiam aCeto cum aqua expressu. His commode incoquuntur radices tormentillae, bstortae, bryoniae, sigilli Salomonis, herbae agrimoniaal ali

237쪽

l ,bsinthii, alchimillae, maioranae, serpilli, rufas, lavendulae, et adiicitur sal ammoniacus, vel sal communis. Juec corporibus plenis inutilis est spiritus matri alis, krpilli, lumbricorum terrestrium, formicarum. Haee omnia etiam ob id in his casibus proficiunt, quod iis et nouum robur additur ligamentis musculisque, et quod quoque inflammatio leuatur. Qui emplastris fidemi suam addixerunt, illi, si nulla, vel exigua, insammatio

membrum tenet, imponere possunt illud, cuius com- p0sitionem WvRT Zivs dedit, et quod defensivum viride nominant. Emplastrum autem ita iniici debet ne totum membrum Comprehendat. Quandoque, si

imbecillitas manet, et dolores oriuntur, qui sub tempestatibus variant, interdum urgent, interdum se pror

sus remittunt. . III 6.

Si vero maior inst mitas post hanc curationem in articulo est, praeter haec medicamenta, Conueniunt etiam emplastra, ex quorum numero OVCroCeum, nec non saponatum Barbelle, caeteris praeferri debent.

Multum proficit fricatio, et si membrum crebrius aediutius, si potest, per se, sin minus, per ali Um, mouetur agitaturque, ut ad consuetudinem redeat. Infricari postulat modo dii fi liquores chemica arte parati, seu spiritus. Haec famen spirituum infricatio iunioribus plenisque corporibus magis idonea est, quam gra- cilibus, tenuibus, senectute emaceiatis, 'VibUS Opportuniora sunt unguenta. Unctioni aptissimum est un- mentum, quod neruinum nominatur, oleis destillatis caryophyllorum, origani, serpilli, rosmarini, absinthii, et balsamo Peruviano, admixtum. Nec inutiles sunt sussitiones sio a , ut si hae laneis pannis exceptae infricantur. Dolenti parti admouendae sunt cucurbi

tutae. In his vero infirmatorum membrorum Cura

P p a tionibus

238쪽

tionibus diu perseuerandum esse, apparere cuiliupotest.

Grauibus inflammationibus exposta sunt luxa l IIo 9 , quae quandoque ab is fu, Casuve, excitanti quandoque autem ab osse moto, quo venae Compi muntur IIo I . Scire hoc possunt, qui grandiusivenarum per membra procedentium sedes perspectri habent. Etiam aliud eius rei indicium est. Si it maiori vi expulsum fuit, et insummatio a vexata curi Carnibusque orta fuit, ea maxima illa parte consist lquae ictum exceperat, si autem venae premuntur, ii tumescit extremum membrum et inflammatio incresciet versus articulum procedit. In priori casu, si itfammatio a vi extrinsecus illata orta est, eaque vehimens articulum occupat, ille lacessendus non est, se oportet prius eam leuare, es ob id sanguinem mittentae quietem imperare, et imponere, quibus tumor dilorque tolluntur 79. So. 81. 1113). Si etiam febraccessit, huic idoneis medicamentis et abstinentia o currendum est. Inflammatione se remittente, visnita, os reponitur. Vbi autem inflammatio osi emoti venasque Comprimentis vitio orta fuit, oporte lfestinare, et os quam primum in locum, unde ilapsum est, restituere. Si vero, reposito osse, nihilcminus tumor et inflammatio manent. timeri debec gangraena, quod rupta est arteria, vel vena, quae sanguinem fundit '.

' Hoc aliquando curantis, et brachium nimium extendenti

Si corpus valens est, idque sanguine fumet, requiritur, ut, reposito osse, sanguis mittatur. Si febris iaccedit, illam causae aestimatio, cui accommodand auxilia sunt, soluere potest. Si febris cum dolore in

crescit

239쪽

iei estis, interdum pus oritur, abscessus sit, qui, cum justiculum eiusque ligamenta assicere possit, praecipue, i si suppuratio altius condita est, etiam CrudRS, et non ite e lata maturitate, incidi debet 96 993 .

Multo grauius est, si ossi luxato etiam fra tura, aedest. In hoc casu opera danda est, ut prius emo- tus articulus, post vero ossis fragmenta, in suas sedes hi reponantur. Maioribu S periculis membrum expositum est, si os prope articulum, qui excidit, fractum suit. Os enim traffari et i satis extendi nequit. In hoc casu fracta inter se committenda sunt, expectandumque, donec ea cal Ius firmauerit. Tunc tentan- . dum est, an etiam diducta ossa rursus inter se iungi p0ssint, Interea, ne rigor articulo accedat, is calida aqua oleoque foueri potest. Hoc, si vetus res est, raro seliciter cedit s Io 9 .i l Nisi caput ossis cum vicisso osse concreuerit, sed si cauta dissicilioris repositionis in musculorum, tendinum et ligamentorum contractione posta est, curatio et reductio capitis elapsi interdum fieri potest, posteaquam partium illarum contractio fomentis, balneis, inunctione satis imminuta est. Casum singularem vid. in Monum. Acar Chir. T. V. . IIa O.

Caput super ceruicem continetur duobus processibus dΡpressioribus, vel condylis, qui ad latus foraminis magni positi sunt, per quod in occipite spira aB medulla cerebro commissa descenditγ Hi condyli oblongi, cartilagine molliti, parte media gibbi, et linea transversa diuisi, oblique in exteriorqm partem inclinati, dum versus anteriora procedunt, sibi appropinquantur. Pars illorum anterior elatior est et paulo amplior, pars posterior depressa et angustior. In his tamen et aliis nihil perpetuum esse, deprehendo. Hi con-hli excipiuntur duobus oblongis, etiam obliquis, et P P 4 media

240쪽

media transuersa linea diuisis, si nubus, qui sunt inperioribus processibus obliquis, vel articularibus

tebrae primae. Sinus illi modo descriptis condy quo S excipiunt, respondent. Quare etiam processiari: culares superiores, qui illos sinus habent, in palis' lposteriori extantiores sunt, in parte media plurii nil nidepressi et sinuati, in parte anteriori minus desidenti lCaeteroquin interiora versus oblique inclinati. Hlo artigulus, ea, tum occipitis condyli, tum vertebr articulares processus, continentur ligamentis validi qui eos, manticularum in modum, Comprehend io 96). Id, ne saepius dicendum sit, omnibus, vertebrarum etiam, articulis commune est. Alia tisamenta sunt, quae ab occipite incipiunt, et sumimextantiorique orae primae vertebrae inseruntur. Εiam valida membrana est, quae intus in vertebrperuiis ab occipite ad os sacrum usque cum spinmedulla deducitur. Hac enim, et medulla contehtur, et ossa, quibus adhaeret, continentur. Nec omittenda est membrana, ligamento similis, qua anterii

Vertebrae Omnes earumque Corpora Conteguntur. H

articulus sustinet caput, idque flecti, non vero in litera moueri, sinit.

. IIa I. Prima ceruicis vertebra, quam Atlantem vocan

deorsum versus etiam exigit duos minores processui articulares. Hi parum desidentes sinus habent, v plana obliqua, quae ab interiori parte versus exterio et inseriora porriguntur. His respondent alia plana paululum gibba, quae sunt in alterius vertebrae processibus articularibus superioribus, quae oblique exteriora versus inclinantur. Inter cartilagines, quibu: harum vertebra iam extremi processus molliti sunt, interdum aliae distinctae et in medio posithe minore