장음표시 사용
281쪽
qui inde facilius profecto contrahunt rachitidem , cachextam distrumas, nec non ipsum hydrocephalum, ideo fatis frequentem apud Genevenses & alibi locorum similiter constitutorum. VI.
ti CORBUTUs, gallice fconbut, est singular is morbus pendens a peculiari acrimonia sanguinis, ex qua nascunttur multi varii affectus mirabiles, non facile discriminandi propter varietatem symptomatum suorum. Quaedam illius vestigia reperiuntur apud Hippocratem ipsum aliosque Medicos veteres quorum scripta pervenerunt ad nOS ;sed mentionem tantummodo secerunt de symptomatibus scor buticis quarumdam aegritudinum magis vel minus intinctarum ea labe nequaquam tradentes exactam descriptionem scorbuti
Similem omissionem factam fuisse duplici de causa mihi vudetur. 1'. Quia morbus ille verosimiliter mitissimus & rari minatas erat in regionibus temperatis eorum medicorum, ilincque VictUS magis vegetabilis & culina min is erudita. Σ'. Quia defectit acu SDauticae non frequentabantur olim populi septentrionales, apud quos scor butiis valde familiaris est tum acerbior , Propter Penuriam olerui a recentium ut & carnium recenS mactatarum:
ideoque ibi magis notabilis. At Vero circa medium saeculi decimi sexti coepit hic morbus frequenter observari in regionibus septentrionalit, tus Europae nostrae , praesertim apud populos vescentes sub climate frigi- .diori, utentes cibis salitis turn aquis corruptis S stagnantibus ,& Vicinos locis aqua marina submersis tum paludibus di lac Labus
282쪽
Quibus causis addi debet acrimonia muriatica singularis quae
tapenumero generatur ex reliquiiS morborum Variorum prae cipueque Venereorum, d C.
Haec lues semel nata in sanguine valet densare partem ejus caseosam, dum rubram e contra dissolvit Jc eam inficit tali edine valde acri ut & serum. Unde illa potis est reddere dissicilem ciuecti lationem sanguinis, tum creare varias ejus stagnationes & infit-trationes, adeoque producere symptomata diversa quibus scor-butus innotescit. Talia sunt pigritia insolita corporis , lassitudines spontaneae, respiratio dissicilis dc anhelosa, gingivae tumentes , dolentes , ulcerosae dc VOmentes sanguinem simodo premantur vel leviter; tum maculae rubrae, fuscae , flavae, Violaceae quae praesertim in cute tibiarum emorescunt. Imo si morbus fuerit inveteratissimus, praedicta sanguinis corruptela producit tandem vomitum & secessum sanguinis ; tum putredinem dc consomptionem hepatis, lienis, mesenterii, ex qua morS advenit celerrima saepiusque inexspectata. Ubi autem praedicta sanguinis alteratio ad hunc gradum summum evecta est, tunc certe corpus ita affectum scatet numerosissima luxurie miasmatum sui generis, promanantium per quascumque Vias excretoriaS, & contagiosorum.
Cujus nam sint naturae effluvia haec dissicile dictu . Sed demons. tratur illa existere ex eo quod homines antea sani assiciantur accidentali scorbulo, & brevi quidem tempore, si exponantur communicationi scorbiiticorum. Quae insectio facilior erit apud homines debiles segnes dc utentes pravis cibis, quandoqui dem ii jam minus distabunt ab illa constitutione acri, muriatica de putridula in qua scorbutus consistit. Hinc datur concipere quantum periculi inserant habitariones arctiores, Obscurae, humidae, nec ullo modo ventilatae ,
283쪽
in quibus remanet maxima turba hominum , segnem Vitam ducentium dc male nutritorum. 2'. Uius ciborum salitorum , fumo induratorum, diutius asservatorum. 3'. CommunicationeSassiduae clim hominibus scorbulo insectus. Neque etiam latet quantae humanitatis plenum foret edictum , quo juberetur frequentilesima copiosaque acetaria cruda dc vi
liori pretio obtinenda apponi miseris hominibus in custodia publica conclusis. Nonne ipsis jam satis est poenae in ipsamet memoria scelerum, sicut de in horrida exspectatione supplicii meriti, saepe saepius valde diuturna ob necessarias formalitatesserendorum judiciorum Θ
N onus T iplamet mulierculae quod scabiosorum cuti inhaereat
seminium quoddam acre & salsuginosum, cujus naiasmata Valent inhalari a corporibus sanis, mediante contactu aut fomite eorum, & quod inde obtineatur uberrima seges scabiosa. Quae contagio non solum sese esticacem praebet apud infantes, sed etiam apud adultos qui donantur cute delicatiori vel quorum manus aut vestes squalent habituali foeditate , quin tamen ulla volatilitas possit adscribi tali seminio. Signum certum susceptae labis scabiosae habetur quidem in erumpentibus pustulis supra cutem insecti , sed tales pustulae aliquando etiam non apparent. Saepe miasmata scabiosa intus suscepta miscentur cum aliquo humore magis assini cui ad haerent, absque quod illa explodantur ad cutem. Sed quia virus illud praecipue adjungitur humoribus mucosis, hinc fit ut ab illo praeprimis assiciantur organa dicata cuidam muco secer
284쪽
nendo alit quorum superficies emolliri debent ab illo humore
lubrefaciente. Hac itaque de causa saepictime accidit ut oriantur morbi tussiculosi mirabiles, quorum natura non cognoscitur, nisi attenta scrutatione praeteritorum: di qui non curantur nisi desse
tructo miasmate suscepto, vel mediante illius delatione ad cutem ;ad quam aliquando fere impossibile est illud revocari, siciit supra dictum est pag. 164, ubi de causis & signis scabiei agebamus. Sed fatendum est phoenomena illa latentis miasmatis scabiosi saepius apparere apud infectos occasione scabiei repe culta , quam apud insectos Per contagionem. Imo notandum quod a similibus metastassibus praesertim accidant abscessus pulmonici, ex quibus tabes & mors succedant nisi aeger liberetur mediante congrua detersione per sphita , sicut norunt Medici clinici.
V o D de scabie dictum est , a fortiori intelligendum de omni impetigine. Utrobique agnoscitur miasma contagiosum quod perinde valet morbos singulares producere , prout illud admiscetur huic vel illi humori, seu post susceptam contagionem, seu Occasione metastasis. Censendum pariter quoad lychenes , herpetes, aliasque emoserescentias generis chronici, sicut di quoad ipsammet tineam. Eorum omnium generatio similis est ut S contagio, similisque modus abeundi & nocendi , mutatis tamen mutandis quoad
285쪽
J1 I A S M A SYP II IT LITICU M. C OSΤ annum I 63 , in tota Europa regnavit & adhuc regnat retra lues, venerea dicta eo quod illam contrahant cultores scortati impurae veneris , ob inhalationem singularis mi asmatis
impuri, ex Antillis insulis adportati. Miasma illud in organis spera naticis primitus acceptum, praecipue quoque eadem Organa assicit, iisque praeprimis ad haerere amat antequam diffundatur. Sed successu temporis illud disseminatur per totum corpus, nec ulli Parti solidae sic it nec humori cuilibet parcit. Unde sit ut nulla tandem sit infecti corporis particula quae lue Venerea non laboret, di cujus exhalationes non sint onusta miasmate syphillitico. Propterea talis lues ab infecto corpore desertur in fanum, mediante omnimoda via inhalationis lassicienter applicatae ;nempe generatione, lactatione , contrectactione , basiatione , saliva, sudore, genitali exhalatione, &c.; eaque lues sese primum manifestare solet illa in parte qua contrahitur. Cum vero miasma illud respectu Europaeorum multoriamque aliorum populorum peregrinum sit, illud ideo nusquam appa
tuit ibidem generatum in commercio duorum corporum fanorum , nec ullum de illo veneno vestigium reperiti ar apud Hippocratem aliosque Graecos Μedicos & Romanos. De caetero ignoratur qtizenam fuerint primordialia labis hujus germina, ut di quaenam sit miasmatis ejus natura, mixtura forma.
Sed quantumvis ignota sit physica constitiatio principii hujus
contagiosi, generi hominum adeo infensi, nihilo tamen minus
illud ab aliis contagiis haud difficulter discriminatur genio suo peculiari singularibus effectibus.
286쪽
Observatur quod venerea lues capax sit inspissare humores quibus semel adhaesit , eos contaminare specifica quadam acrimonia & deinde varias producere stases : ex quibus tandem nascantur irritationes peculiares , tum suppurationes , erosiones & caries ianirabiles. Quae omnia mala si quandoque non dignoscantur fronte , propter abditam eorum originem contagiosam ) , revelantur ex eo quod nulli cedant medicamini hactenus detecto praeter hydrargirum, praesertim administratum sub forma unguenti Napolitani dicti, vetustius praeparati, perfrictiones congruas adhibiti , praemissis praemittendis praepara tionibus. Quidquid ambitiosus deliraverit X feras , quidquid proposuerint Domini Lassectetir & GOdemeau , nihil videntur certi protulisse nisii sorte varias pestes , hominibus aeque infestas ac illae sunt proprio eorum Virorum lucro proficuae. Ultima
Praeparatio , ut & Prima, periculosa ad modi in censetur. Observatur 2M. luem veneream non esse aequabiliter noctiam
respecta omnium hominum, quam cis illa praecipitem ut plurim am contagionem praebeat. Ιmo norunt practici quod illa aliquandiu non raro maneat recondita, ignota, innocua ue &quod illa deinde veluti reviviscat, agendo graviores strageS generis sui. Non immorabimur in enarrandis symptomatibus variis nefandi hujus mali; specimen leve ejus dedisse satis. Consulantur diversorum scriptorum opera ex professo edita.
Ν ΞΜo nescit existere natasma rabiosum in saliva animantis
rabiosi , jam iurentis hydrophobia rabiosa. Sive ipsa saliva hujus
287쪽
.animantis infligatur cuidam animanti sano per vulnusculum morsus levioris, sive illa simpliciter applicetur nudae cuti, sive demum accipiatur via deglutitionis, planum est abhinc produci rabiem similem post certum temporis lapsum qui est plerumque
dierum quadraginta. Credebatur Olim rabiem tunc exoriri quia natasma rabidum
illico defierretur ad massam sanguinis ibique disseminaretur. Sed mihi probatum est per observationes D. Le-ROux, Chirurgi
Divionensis celeberrimi, non es e necessum ut illa naiasmatis disseminatio fieret ad rabiem producendam. Neque certius est misceri venenum rabidum salivae animantis rabiosi prae aliis caeteris humoribus, nam ii omnes perinde contagiosi evadunt ubi rabies semel fuit disseminata. Prorsus
ignoratur utrum illud sit naturae alca inae aut cujusdam alterius ,
sed cognitiones istae sunt inutiles si aliunde indagari possit modus quo venenum illud sese nocivum praebeat, de si pariter liceat inveniri artem resistendi illius effectibus lethi feris. Quaeramus igitur quid sit rabies, quomodo generetur, quomodo procedat in sua propagatione. Distinguitur duplex species rabiei quoad originem ejus. Alia
scilicet spontanea dicta quae oritur ab interna cauSa in animante prius sano; alia vero communicata quae nimirum communicatur ab alio animante prius rabido dc quae Vulgo rabies canina audit quia producitur ut plurimum a morsit canum
rabiosorum. Sed nihilominus certum est illam saepe quoque communicatam fuisse per simplicem contactum salivaris spumae animantis rabiosi , propter ejus spiritum in pulmones receptum, Propter esum carnis lactis de animantis rabidi, tum propter contrectationem instrumenti quo animal rabidum occisum fuisset. Undecumque vero processierit, priora ejus symptomata semper
288쪽
sese produnt in loco per quem facta fuit intumisceptio veneni
Rabies 1 pontanea ut communicata manifestatur per tristitiam insolitaria cui deinde succedit terribilis aquae metus seri hydrophobia quae designat funiam im gradum rabiei perfectae. Legatur descriptio caeterorum symptomatum in aphoriimis Boerrhaa Vii. Spontanea rabies propria videtur animantibus carnivoris . qualia sunt lupi , canes , vulpes , feles, i c. Haec ideo rabida sponte sunt , iit vulgo creditur di valde probabile est , quia illae bestiae frequenter expositae sunt tolerandis maXimiS CX- Cestibus calorum extremorum, inpediarum coactarum, ciborum extra Ordinariorum , libidinum effraenatiorum aut furentis irae. Quibus causis fas est addere morbos stingulares qui rabiem generare forsan valeant ubi evecti fuerunt ad certum quemdam gradum specificum. Talem es e ortum spontaneae rabiei respectu praedictaruna bestiarum eo lubentius credere licet, quod apertius constiterit ex Optimis observationibus illam tapenumero sic natam fuisse in hominibus ipsissmet, sicut ex sequentibus patebit. Rabies itaque spontanea non semel in homine nata est 10.
Propter toleratos ingentes calores aut operosiore S motUS COr-POrCOS. EXempla numero tria refert accuratus D. Le-R OUX ,
quibus addi poassent plures alii eventus similes qui passim le
2'. Propter usum ciborum acriorum, insolitorum, magna copia assumptorum. Id probatur ex historia juvenis cujusdam qui .anno i 762 correptus sitiit spontanea rabie, post manducatam copiam maximam fructiuina fagi torrefactoriam, ut legitur in thessi propugnata inter alumnos Academiae urbis dictaen velia Eriana in Franconia.
289쪽
3'. Propter impetum acriorem furentis irae , sciat narratur tomo I. Ephemeridum Divionensium de quadam ju Veiaca , petulantitas sollicitata ab homine libidinoso. 4'. Demum propter prῖegressum quemdam alterum morbum , sicut accidit cuidam puellae angina laboranti, de qua laudatus D. Le- Roux , post D. Portat M. P. Porro non alia ratione rabieS nascitur in praedictis circumia tantiis , nisi quia tunc fit alicubi quaedam irritatio nervea , lo calis & specifica , quae dii pergitur per nervos irritatos, ideoque strages rabios as edit. I lic effectus non magis stupendus quam
enormes conutilii Ones lethaliiIimi , quae nempe contingunt eo quod nerveae quaedam extremitateS leViter diantaxat punctae fuerint , aut leviter Vulneratae quaedam parteS nerVeae ct apo-
Ιmo verosimillimum habetur quod irritatio localis & sponte
rabi fera prae Certim de saepius quidem creetur in cibario canaliquam in alia parte. Ratio est quia sensus ejus exquisitissimus, summa irritabilitas regimenque Valde extensum. 20. Quia nullibi facili is ac frequentius generari valet acrimonia ingens eaque magis singularis , Occasione escarum insolitarum ad quascdendas saepius cogit acet bior fames omnimodaque indigentia. Gratis ergo supponittir mlasma q uoddam rabidum semper disseiDinatum esse quia illud tandem di1 Seminatur : illud in quam ab ipsiismet primis initiis rabiei, imo dc antequam ea manifestata sit semper esse altius incoctum humoribuS animantis , salivae praeprimis ad natum & generaliter disseminatum. Si res
ita se haberet, nunquam impune manducata fuisset caro vel bibitu in lac animantis paulo antequam rabie eXstingueretur :quod tamen plurima Observatione factum constat Verum post toleratos aliquandiu tumultus nerVeOS, excitatOS
290쪽
occasione & energia stimuli rabidi quocumque in loco exis
tentis, accidit tandem ut sangLais integer corrumpatur caeterique
humores sicut reipSa contingit quo tempore jamjam furit insuperabilis hydrophobiae Tuncque ideo saliva non solum evadit capax communicare seminium rabiei, sed & lac ipsum Omnesque humoreS & carneS. Hinc intelligitur quare in primo gradu rabiei, diim nempe Partes Vulneratae inflammantur de novo jam tristitia insolita nata est, qum tamen hydrophobia formata jam adsiit: quare inquam nec saliva nec morsus animantis hujus tunc possideat virtutem contagiosam sicut nec manducatae illius carnes : dum animal in toto e contra contagiosum est quando jam saevit hydrophobia , quae igitur spectari debet tanquam certissimum signum rabiei generaliter disseminatae. At negeret forsan quis objiciendo nonnullas historias hominum aut animantum demorsorum ab aliquo animante evidenter hydrophobo , quin tamen inde ulla soboles communicatae rabiei visa fuerit; inde concludendo mancam esse ac incertam theoriam allatam rabiei non dispersae, & rabiei disseminatae in toto ideoqiue tunc di intaxat contagiosae. Respondemus allatam theoriam non posse infirmari oppositione quarumdam exceptionum sane quidem rararum, imo illam abhinc potius stabiliri. Nonne fieri potest ut quoddam animal fanum vel & ipsemet homo non inficiatur per morsum animantis rabidi, si modo morsus ille infligatur supra vestes multas aut spissia vellera, quibus nempe impediri queat insertio rabiosi seminii ξ Nonne etiam animal rabiosum mordere potest dum os ejus omnino siccum est Orbatum virulento miasmate qui defectus contagionis tunc quoque compleri poterit ex eo quod mordens animal forsan inspiraverit tempore morsus, ideoque