장음표시 사용
311쪽
D NUTRITION E. Ex vario statu nutritionis corporis hiumani licet natatuari plurima phoenomena pathologico- sena elotica, quorum alia res piciunt morbos , sanitatem alia. Quaedam nunc de illis dicenda incumbunt, incipiendo a posterioribus.
Signa sanitatis quoad nutritionem repetuntur 1'. ex aeqtiabilitate inter ingesta & egesta ue 2'. ex perennitate congrui appetitus; 3'. ex constantia Virium corporis & animi; dem amex debito corporis habitu qui in Vultu praesertirn consideranduS. De his quatuor capitibus nunc agendum Per parteS. 10. Sanitatem & bonam nutritionem designat aequabilitas ingestorum di egestorum , quatenus illa evidenter demonstrat congruenter exerceri functioneS Omnes vegetati vas; id est, tot& talia quotidie restitui vivente in corpore, quot & qualia ab ipso quotidie decidunt: adeoque constanter perfici assitumptoriam digestionem , animalisationem, applicationem, inevitabiles de
tritus, secretionesque & eXcretioneS Onan CS.
Cognoscitur autem praedicta aequabilitas ex ipsamet conserVa tione sanitatis; sed percipitur ex permanentia ponderi S aeqUalis ad sensum , et '. ex absentia lassitudini ina. Prior siquidem criterio judicatur nihil grave esse viribus, posteriori Vero IIJullum accumulari si perfluum, nullumque necessarium amitti. Vertim tamen sit utamur sanctoriana corporis ponderatione ad stateram ipsam , videbimus eam ingestorum & egestorum aequabilitatem non ita semper exactam e1 Te ut corpora non fiant mox paulo
312쪽
ponderosiora , mox paulo leviora pro variis causis inevita bilibus , quin tamen semper morbus aliquis ingruat. L ae enim varietates non percipiuntur a fanis quando vires sequantquod nimium est , aut brevi restituitur quod deficit: sed vice
Versa quaedam nascittar aegritudo. Tales varietates commemoravit Sanctorius sect . I. aphoris morum suorum, ibidemque definivit earum causas effectu S. Primo nempe dicit aph. 6ue , corpora viroriam fana O moderatissimo victu utentium , singulis men ibas sunt solito ponder i m , tinitis scilicet duartimve librarum pondere ; O redeunt ad consuetum pondus circa senem men is, ad inpar mulierum , sed factά cris pertirinam Paulo copios rem vel turbidiorem quibus viis addere con-Venit haemorrhoidas, vomitus, aliamve quamlibet e Vacuationem periodicam.
Idem Vero scriptor , irrita praecedenti variabilitate quami probat , statilii aph. 60. melius esse reperiri corpus ejusdem ponderis, seu post singulas epochas augmenti mox assignati, seu post plures. Stabilior, inquit, O diuturnior es sanitas illius cor
laudanda , imo nec quaerenda foret aequabilitas inter egesta &ingesta respectu singulorum dierum ; ea enim Omnino impossibilis est , cum aliquando plus perspirandum sit , aliquando
Deinde refert quomodo restitui debeat id quod deficit, quomodo post i aliquid deficere, di quomodo retentum stiperfluum
utiliter expellatur. Ita nempe aph. 7O, reditus ad Cori uetam gravitatem cra lorum flaccomm additamento es malas , cociorum veros faluberri/nus. Prius itaque est repleri simpliciter, posterius econtra realiter nutriri. Disserentia patet. Postea legitur aph. 71,
313쪽
sanum feri minoris ponderis folito , eadem stippo sis vivendi ratione , malum; arnifuin enim , quod erat salubre , non es remissum. Tunc enim significatur spectabilis deperditio utilium rerum , Vella item diversitas ponderis specifici humorum , pendens ex depravata mixtione dc condensatione ingestor urn animalifandorum. Denique quoad expulsionem retenti, aph. 73. sic statu itu r,
triduo fblita es illud retentum infens biliter e urgate. Sed hic edi pulsilonis terminus non Videtur adeo praecise limitandus. Attendendum duntaxat hanc eX pulsionem saepius sieri via urinarum& praesertim quidem hyeme. Observatur etiam quod aequabilitas inter ingesta & egesta
praeteri1m alteretur tempore autuminali, indeque habeatur ratio cur in hac tempestate adeo frequenteS sint morbi humorales. Lr alitiamno, inquit Sanctori US aph. II, sect. I, augetur corporis pondus , quod ea cedat falubrem latitudinem. iunt tertianoe , seu alios I Atridi; quibuS etiam adde morbOS recensitOS aph. arsecl. 3 apud Hippocratem. 20. Sanitatis signum habetur quoad nutritionem in perennitate appetitus congrui quem Quisque facile metiri valet, praesert1m attendendo ad aetates di tempestate S. Porro ex aph. I 3 seci. I , senes facillimὰ jejunium fenunt: jecundi i n eos in late con sentes minimiam adolescentes Omnitim Vero minimὰ pueri; atque inter squi alacriores sunt. Copositas si ii iidem alimentum necestarium est ubi datur naturale corporis augmentum majorque disti-Patio , di e contra. Quapropter idem scriptor , aph. I sect. ejusdem ait utendo exprest Onibus aevi fui) , qui crescrint plurim tim habent calidi innati , pliarimo litiar indigent alimeΠIO, alioqui corpus absumitur. Senibus vero paucias calor idcirco fani paticis indigent, a multis namgri P exsinguitur. Eamdem etiam ob calfam
314쪽
neque senibus febres Putndae acuta' contingunt ' frigidum enim estes iam cor PUS. Tilm a Ph. II ait, quibusdam semel aut his , O aliis copiosior, aut paucior aut per partes cibus Osserendus es aliquid isti te in O tempori O regioni, O in tali O conbuetudini concedendum. Denique quoad tempestates sic aph. Is , ventres hyeme O vere natura calidisimi , IOmnique longissimi. His igitur tem Oribtis co pio lora cibaria ea hibenda quidem plurimum ines calidi innati , ideoquὰ copio si re indigent alimento. Qiaod indicant oetates O ath etne. Additurque aph. 18, insate O autumno cibos gravit imi feriant rhyeme facillimὰ: deinde vere.
Sed ubi praedicta Omnia non procedunt ut dictum est, aut ubi quidpiam excedit modum naturae, signum habetur alicujus mali , vel respectu ipsius mei functionis famis, vel re pediti morborum in quibus fames aliquo modo allicitur. Videantur quae de fame & ssiti dicta sunt, cap. 3.30. Nutritio bona etiam designatur ex perennitate virium corporis & animi, quae quoad corpus praesertam aestimari debet ex ejus levitate agilitate. Dum tota die persentitur levitas ,& corporis agilitas, inquit Sanctorius aph. 2O feci. 3 , princessio li O fanslinis coctis , O penitus erhalarunt tertiae coctionis emcrementa. Caeteraqlle signa bonae illius excretionis tradit aph. io' & oo sect. I, tum ψ2 3 seci. . Quoad Vires animi, nonne quisquis in seipso illas metitur prout corpUS ejUS male aut bene se habet, vel respectu sim plicis ciborum digestionis Nonne dc plurimi homines sese hebetiores persentiunt ob simplicem flatum venti alistratis , qui
tantopere Valet mutare CXPUlsionem eXcrementorum nutritionis
Magnam hanc animi dependentiam a statu corporis apprime noverat Hippocrates nusquam satas demirandus, dum scribebat
librum de aere , aquis & locis. Quicumqtie legerit vel solum
315쪽
eius libri fragmentum, quod citatum est pag. 68 & 69 fascic. I,
necesse fatebitur nullibi moralius scriptum haberi quod potius sententiis redundet quam Verbis. Neque minus praeciSe Sanc torius in eumdem sensum loquitur, dum dicit aph. 36 sect. 7,
mutatio corporis dititius alte Tut animum, quam ipsiim corpus.
Q. Denique egregia fanitatis signa repetere licet ex debito corporis habitu, in quant ina scilicet ille designat bonam cor- Poris nutritionem, seu congruam animalium humorum di positionem dc retentionem. Habitus autem corporis bonus judicatur ex ejus colore & mole ex colore inquam, si in roserim inclinaverit: ex mole , si corpus paulo Obesum in infantia , macilentius in adolescentia, lacertosum in juventute nec non &in virilitate, huic tamen aliqua plerumque accidit Obesitas, sed ea dissipari debet in senio, in hocque per se demonstrat ha bitum corporis obesum senibus malum esse. Jam liquet eum vel pondere solo gravem fieri. Ρlurimum signum sanitatis praesertim obtinetur ex Vultus habitu. Nonne vel rusticus judicat periclitari sanitatem quando vultus tumidus est pallidusve aut subflavus, sicut sit apud Ca checticos 3 Nonne & naturaliter resolvitur hominem periculose attenuari, ex eo quod VultuS ejus hunc acquirat macilentiae gradum qui vocatur facies SHippocratica , a nomine optimi descriptoris i Conferantur ea quae in hunc sensum scripta leguntur pag. 123 & seq. fascicuL 1. Sed quamvis bonus corporis habitus sit vulgare signum sa nitatis, quaedam tamen circa eum sunt pertimescenda, praesertim in juventute perfecta & in aetate virili. Nam, ex aph. 3 seci. I ,
in emercitantibus boni habitus ad siummum pro res in ea tremo fuerint periculose funt: non enim pol iurat iΠ eodem PermaΠere , neque quiescere. Cum yero non quiescant neque possint in melius
proscere , reliquum es ut in deterius labantur, O . Oc.
316쪽
Quoad reliqua phoenomena pathologico-semeiotica quae spectant ad nutritionem, ea petenda sunt ex morbis formatis qui debentur nutritioni vitiatae & de quibus mox distinctis articulis. Hi morbi sunt SHydrocephalus, Rachitis, Cachexta humida, complectens anas arcam & Levacophlegmaciam, Cachexia sicca se ii Tabes vel Marasmiis, Phlysis dorsalis dicta, denique tumore Sparticulares qui Veluti mentiuntur nutritionem adauctam.
T D M O RES particulares qui Petilli mentiuntur nutritisnemcidauctam. I UMOR Es de quibus hid agimus, sunt illae peculiares intii mei centiae quae absque dolore dc mutatione sensibili cutis con tingunt in tibiis ac pedibus saepeque saepius in dorso manuum quae sens1m formantur & crescunt & quae constanter dein permanent china aliquo sensu tensionis ad summum, sed sine signis ullis oedematosis inflammatoriisve, ibi duntaxat apparente quadam mollitie , plus minus te renitenti. Tales tumores pendent ex congestione & haerentia materiei cuiusdam, nactastaticae ut plurimum, sensim congestae asi gnatis in locis ; vel creantur ab aliqua ecchymo si non soluta, cujus proinde materies ibidem parites accrCVit. Nascuntur tales concretiones in Vactio iis cellulosae telae, cujuStaminae non nihil videntur sim it incrassari ac spiscessere, prout sub eis colligitur di augescit praedicta materies. Nascuntur inquam, Vel ex aliqua materie ibi depossita quae dissicillime mutari & subigi possit propter frigidam tuam naturam ; Vel eX eo quod materies quaedam ponderosior ibidem deponi cogatur
317쪽
per modum cuiusdam cris eos succenturiatae & omnino imperfectae ; unde accidit ut pes unus duntaxat vel una solummodo manus tentetur tali tumori, quando iste oritur ab aliquo accidente locali praegresso, V. g. ab ecchymosii: dum e contra ambae manus vel ambo pedes simul ut plurimum intumescunt , si quaedam materieS Vagabunda Sc ponderosior ibi sponte decumbat, quia ibidem minor est motus sanguiniS , quam Ut illam materiem secum exportare possit: nam tunc pars utraque disponitur ad
illud malum pariter suscipiendum. Quidquid sit, saltem hoc malum praecipue observatur in juvenibus segnibus , laxis, male nutritis, scrophulosisque praesertim: imo aliquoties aggreditur viros debilitatOS , nec non &senes, praecipue in classe pauperum. Tales tumores natura sua sunt admod am chronici , imo &saepitis durare solent per totam Vitam. Quod ultimum probatur ex historia quorumdam hominum , apud quos manias Vel tibi senormiter crassae manent usque ad mortem , nullo ferme fymp- tomate ab iis Veniente, praeter ponderi S incomtai oditatem. Aliquando tamen curantur per congruam attenuationem dceVacuationem materiei congestae, perfecte cognitae de specificis debellatae ; saepius vero curatio ea obtinetur ex eo quod illa materies resolvatur Vi naturae dc subigi valeat per febrim aliquam Opportune superaccidentem.
HTYsis dorsalis vocatur generalis illa claractatio totius corpori S ciam pro ratione virium, erectionibli S frequentibus, iterati imis pollutionibus in voluntariis, dc Variis Vestantis corruptae
318쪽
imaginationis, quae contingit apud eos qui nimia Venere utuntur . praesertimque apud malari stupratores. Hic affectris oriundus a nimia spei malis emissione, jam fuit observatus ab Plippocrate di ab illo sic describitur , lib. et de morbis, secl. 6. Foe . pag. 37 in Tabes dors alis, inquit, ex spina i medulla oritur , praecipue vero recentes spons OS & libidinosos corripit. Febris sunt expertes, bene comedunt & , colliqualatur. Quod si ita affectum perconteris, asthret sibib, videri ex stiperioribus partibus a capite velut formicas in D spinam demitti, cumque urinam aut stercus reddit, semen , genitale copiosium Sc liquidum ei prodit, neque generatio
fit, & inter domi endum, cum Uxore dormiat, necne, VC- , neris ludibria patitur. Cumque alias thm praecipue per locum D arduum iter fecerit aut cucurrerit, anhelosus Ec imbecillus CVadit, Caput graVatur, dc aureS sonant. Hic temporis pro-
b, gressu vehementibus febribus correptus perit ex lypiria febre. Ita ille , qui & de hoc morbo fusilis adhuc, lib. de internis affectibus, ubi tradit annuam hujuS morbi curationem quan doque sv cc ede re. Sed nulla potest haberi verior imago malorum phtysi dorsali adjunctorum, quam ea quae apud Aretaeum lib. et de catis. 6 sign. morb. dilatur , cap. 3 , tibi horrendi recensentur affectus qui solent sequi nimiam spermatis deperditionem. Quod si juvenes hoc Vitio laborent, in tiit , omnes senilena corporis habitum induant, necessse est 2 quippe qui segnes fiant, resoluti, CXa-D nimes , torpentes , hebetes , imbecilli, recur i , ignavi , pallentes, albidi, eis ae Dinati, a cibis abhorrentes, Digidi , membris graves dc stupidi, cruribus impotentes, bd ad Omnia remissi dc languidi. Multis sane id genus aegrotatio ad ner Vorium resolutionem Viam stravit. Quon Odo enim nervorum
319쪽
facultas non assiciatur, quum natura ad vitae generationem D faciens refrigerata sit 3 Cum haec ita sint de terribili illii aegritudine , haud difficulter apparet illam operosii sine curari , niti dum Omnino recenS& aeger docilis ad vocem Medici. Ad curationem requiritur ut patiens valedicat cuicumque libidini corporis & mentis ; ut lacte utatur pro omni cibo ; ut pedetentim corroboretur me diantibus exercitiis moderatis, sensim sine sensu ad auctis. Si Vero malum inveteratum, nullus est Medicus ab Hippocrate ad nos qui non agnoverit illud esse prorsus incurabile.
quibus designatur generalis emaciatio morbola corporiS, qtuae tacita vi obrepit augeturque deinde, quousqfle morte terminetur. Quando talis emaciatio procedit ab eviratione nervorum Propter abusum Veneris , Valuit usuS eam appellare nominephlysis dorsalis, de qua superius actum est. Ea dilnta Xat ema clatio proprie dicitur cacheaeia seu phlysis sicca, qtiae Oritur ab aliis casu sis impedientibus nutritionem generalem, sive illae causta visceri cuidam haereant, sive humoribuS.Cachexia sicca valde differt ab atrophia , facileqvie ab ista distingititur. Atrophia itaque nihil aliud est qfimi insignis macilentia alicuJus partis, toto corpore remanente fano: dUm Ca
chexia sicca consistit in generali marcore qui pendet ab aliqua gravi affectione organorum quorumdam aut humoriam
320쪽
Desectus lata tritionis particularis qui dicitur atrophia contingit
in partibus illis quorum vasa silc suerunt debilitata , contracta& collapsa , imo dc partiam quandoque concreta ut humoribus postea dissicillime permeat, i ta evaserint Vel dc omnino imper via. Quod ita fit post graves luxationes ossium aut fracturaS , ne glectas & male tractatas , tum post contussioneS aut Vulnera
Praecipia ortam nerVorum Vel Vasorum.
Atrophia ut plurimum quidem non est periculosa, sed aspectui
ingrata , eaque magnam inseri debilitatem membrorum affectorum. Caetero disti culter admodum perfanatur , nisi causam leviorem recentemque habuerit, nullaque insit persecta vasorum concretio vel paralysis. Cach exta vero sicca sequitur morbos graviores dc longiores , male terminatos & curatos ; Vel & succedit post evacuationes enormes, tum post suppressionem earum quae habituales, quales sunt V. g. haemorrhoides denique etiam propter humores metastaticos aut mi asmata metallica quae alicubi haerent. Quibus nemipe de causiS turbata organica actione viscerrim Variorum, aut Vitiata humorum qualitate, necessum est turbari nutritionis opus: adeoque & corpus tentari marcore pedetentim augescente, Variis interim apparentibus symptomatibus pro varietate visceris primodum affecti.
Consequenter si hepar primitus laboraverit , tunc primo aderunt symptomata icteritia , aut alia accidentia quae solent procedere ex desectu aut alteratione bilis. Quibus succedit macilentia tabida, augescens de die in diem absque ullo suppurationis indicio ; sed cui diutius provectae supervenit tandem febris lenta, hectica dicta , tum denique intili 'escentia pedum, omnimoda virium prostratio, d c, ex quibuS morS.
Si aliud vischis primodum assiciatur, alia symptomata statim