장음표시 사용
341쪽
capitis 3 3'. Quare ex aph. 1 -7 , eae ictu in capite accePto , tripor, aut des pientia , malo sit 8 4'. Demum , ctur CX Coaca I 63 , quoe caput quodammodo concutiunt , cum intensa oculorum riabedine , ac manifesto delirio , perniciem denuncient ' nisi forte circa aurem tumor excitetur: facta nempe felici translatione humorum extra- Vasatorum versus exteriora , per rimam, sphaenO-- maxillarerit.
EFFIACTI CAANII FAUSTA APUD ADULTOS INTROPULSA
oic de illis Boerirhaavius, g 267, 268 , 269: i Cranium in , junioribus intropressum, id adultioribus post fracturam intro- pulsum , cerebrum Premit ; pro Varietate loci pretis , prom Varia magnitudine , profunditate , acutie, Punctura pre- mentis, producit hebetudines , sopores, Vertigines, tinnitus, , caligines, deliria, vomitum bilis , dolores capitis, convul- , siones, paralyses, lotii secumque spontaneum exitum, apo plexias , febreS , mortem. ο, Quin & ipsum cerebrum ita laesum, corruptum hinc γ, inflammatione , suppuratione, gangraena, fungo, haemor D rhagia, similia mala s 267) parit. Id vitii s 267 ) noscitur tactu , visu, ablatis integumentissa 30). Conssideratis porro praedictis effectibus cranii effracti aut depressi , patebit ratio faciendorum prognosticorum in casibus illis , quatenus scilicet menynges pos iunt ideo distrahi ac deglutinari, necnon cerebrum contundi aut Vulnerari, proindeque suboriri varia Phoenomena magis vel minus periculosa ex
342쪽
qitibus sequentia sic aestimantiar ab Hippocrate. Ita nempe aph.
1 8 sest. 6, cui vesica perfecta fuerit , aut cerebrum , aut cor , aut diaphragma, aut tenue quoddam intestinum , aut veΠtriculus , aut
J ecur , lethale es. Aph. 3O ejusdem sectionis, quibus infractum stierit cerebrum , iis febrem O bilis vomitum succedere necesse es. Aph. Z seci. 7 , ex o se capitis perfecto delirium , aut supor , si
Dicit praeterea aph. 49 sech. ejusdem, quibus cerebrum My δε--ratum est , intra tres dies intereunt. Ozod hos est gerint , fani evadunt. Ibi nomine syderationis non potest intelligi sphacellis, sicut plurimi legunt. Quomodo enim ille curari posset tribus diebus superatis Agitur ergo de hoc statu cerebri commoti, contra si aut sponte infarcti, ex quo sequitur privatio apoplectica sensus & motus. Haec duntaxat syderatio sanari potest per felicem infarctus resolutionem, nisi forte processerit ab aliqua extra- Vasatione , ex qua mors advenit intra breve illud tempus. Talem syderationem paralyticam ab affecto cerebro Oriundam intellexisse videtur Hippocrates , quoniam de lib. 1 de morbis dixerit, pag Foes. in fine , i cerebrum tum concussum fuerittiam alicui eae plagis doluerit eum illic3 voce descere , neque Midere , neque audi e necesse es. Si vero vulneratum fuerit , febrem O bilis vomitum succedere corporirique partem aliquam resolutam ad est Paralyticam feri ac perire ; quod similiter notatur coaca 99. Praeterea , quibus eae occasone aliqua cerebrum concussum fuerit, eos protinus mutos feri necesse est , ut fertur aph. 37 sect. 7; quia nempe tunc protinus accidit aliquis infarctus cerebri apo-
plecticus , qui tam facile assicit nervos linguales ut statim contingat aliqua dissicultas loquendi, ubi datur levissima dispositio a poplectica. Qua ratione talis balbuties, vel levissima, Lepcmonuit de apoplexia imminente. ι Sententiis
343쪽
Sententiis diagnosticis & prognosticis mox relatis addi quoque
meretur coaca I, 7, quae haec est, & indicat quanta mutatio nervorum & reliqui corporis oriatur a cerebro graviter commoto. c put concuti&nt O aurium sonitus eaecitant , sanguinem e naribus profa et rit , aut mulieri mel irria deturbant , idqtie proe fertim , ad spinam ardor consequatur. Fortassi etiam discultas intesinorum exspectanda ui Legitur & coaca 3O7, bilis Momitus xudieri succedens malum' denuIciat, principueque in capitis vulneribus. In his enim signisi cattur exinde sectam esse quamdam partem nerVeam consentientem cum hepate aut Ventriculo , Vel saltem partes capitis externas satis affectas esse ut ideo stomlachiis sympathice as
ciatur: sicut vicimim stomacho peculiariter dolente , cerebrum symptathice condolescit.
ITATA Boerrhaav. β 273 , fimo, fracto, contusove cranio, si arteriae , Venae, lymphatica Vasa sub cranio rupta effuderint di, suos humores, hi premendo cerebrum producunt mala 267 , tum putrescendo in puS, ichoremve, inficiunt tenerrima vicina cerebri, unde rursum similia. Haec vasa ex cranio induram, ex hac in piam inde in cerebrum, sinus , Ventru culos decurrentia variis locis varia periculo dc sanatione damna producunt. Ex quibus facile saltem datur colligere, sanationem omnino impostibilem esse quando ars ulla nequit conciliare eXitum ma Periebus eXtravasatis, cerebrum comprimentibus atque ita func,'
344쪽
tiones animales turbantibus ; sed aliter censendum si humores extra vasati jacerent duntaxat inter cranium & duram menyngem; Dam ii exinde facile educi possunt aperta calvaria , dummodo liceat locum dignoscere.
Cognosci initur mala haec 273, 27 j ex nota causa ue ejus impetu ; loco excipiente ; Vomitu bilios O ; visu, auditu , ob factu, gustu, tactu minutis, depra 'atis, sublatiS, Vertigine , lapsu , sopore , steriore ; resolutione; convulsione ;delirio; lethargo, apoplexia; horripulatione, febre geminata; γλ cruore per OS , DareS, aureS enluente ; rubore faciei &
, Quis vero locus intra cranium sit laesus scitur 1. ex sensi-1, bilibus externis 2 9, aue , a Sue, a 6, 262, 267, 269, si adsunt. a. Invento loco cranii laeso aues ) per artem. 3. EX tumore & rubore cutis capillis orbae ad applicationem emplastri. . Ex motu spontaneo manus ad certam capitis partem. σα 3. Ex symptomatibus lateris unius paralytici, alteriuS convulsivi. Haec sunt quae tradere placuit de Vulneribus capitis cognoscendis & aestimandis quoad eorum effectus in stinctiones ani males. Desumpta suerunt ex Boerrhaavio propter claritatem ordinis di accurationem rerum. Sed praeterea vos monitos velim
345쪽
adhuc esse perlegendum ac revolvendum librum Hippocraris de vulneribus capitis. In hoc reperietis id omne quod a scriptoribus traditum iiiit, celata saepius scaturigine. Jam agendum de affectibus delirio stipatis qui constituunt alteram classem morborum ad functiones animales pertinen
FUNCTIONUM ANIMALIUM AFFECTUS STIPATI DELINTO REDITUR passim homines dictos fuisse delirantes quando recedunt a recto Ordine functionum mentis, sicut diceretur de aquis aberrantibus a tird seu ab illa fossa recta quam Romaniaratores olim solebant facere in agris suis, ad hoc ut ex iis educerentur humiditates. Quod ad rem , delirium dicitur adesse quoties hominis cogutationes seu ideae tiam actiones non respondent causis externis nec recto ratiocinio , sed excitatae sunt ab aliqua affectione abdita cerebri medullosi, independenter ab arbitrio. Affectio capax creare delirium videtur pendere ab omni eo quod valet impedire liberum influxum, transfluxuria dc effluxum sanguinis per cerebrum , sic qiae inducere renitationem singularem in cerebro simul & in emolumentis ab eo pendentibu S. Ex iis quae hactenus innotuerunt circa cerebri actionem , nobis dees: facultas expressius loquendi de dispositione physica cerebri in homine actu delirante. Vero duntaxat Videtur simill Mum , quod praedicta perturbatio motus sanguinis in cerebro Valeat alterare congruam medullae cerebrota itumidi datem rori fluam de subpinguem , simul proinde depravando secretionem eaecretionemque & motum materiei illius stlipendae quae inserviu
346쪽
dinimando ut & sensificando corpori vix enti, & quae apud
Physiologos vocatur nomine spiritus animalis aut liquidi nervet. Apparet fatis probabile monstrostam illam auram nerVOsiam , secedentem a sanguine tranante cerebrum, este generiS electrici, quandoquidem ejus actio langitescit sitietve Omnino , vel e
Contra Viget congruenter exercetur Ve acri GS, pro Varia dispositione electrica cerebri : nempe prout illud mag1s humidum aut e contra siccius est. Similiter scintillae electricae segni s pigrantur aut Omnino desunt in machinis nostris electricis , si atmosphaera fuerit humidior: dum e contra illae vividius furugurant tonantVe propemodum , si1 atmosphaera siccissima. His Phoenomenis naturae collatis, datur resi Vere forsan non turbari actionem cerebrosam nisi per excessum aut defectum Potentiae idioelectricae vel anelectricae, stimul dc per defecturn aut praesentiam medii solatorii , congruive conductoris imo quoque aliquoties varios obtineri effectus cerebrosos occasione duntaxat alicuJus excitatoris potentioris aut eXtraordinarii, qua is
habetur in fanguine denssiore, sicciori aut per febrim varie agitato : vel eo quod e contra ipsemet sanguis aquosior sit ocsegniori motu actus. In casu enim delirii actualis, delirium illud acrius ubi fortior febris, thm sanguis densior ac siccior , & vice versa : itemque observatur delirium hominis tentati Cachexta humida maxime difforre a priori, illudque potius esIequamdam PriVationem actionis cerebrosae, quam Peculiarem alterationem ejusdem actionis positivae.
Neque latet quod in priori casu perquam nocivae sint sub Diantiae idioelectricae, qualia sunt omnia bal Zama resinae, diim
e contra favent diluentia aquea ut & aqueo mucosa & sub Pinguia, utpote quae gerant Vices conductoriS quam opportuni:
de quod in altera hypothesi faveant resinae caeteraque media
347쪽
zromatica & stimulantia dicta , utpote quae vices gerant mediridioelectrici Sc insolantis, d lim e contra nocent diluentia aquosa aliaque gerentia vices conductoris electrici. Quidquid sit de hac artiologia squam ibi substernimus ratiocinationibus nostris , ne illae omnimoda basi destituantur, d quae in posteriam fors an comprobabitur per experimenta
saltem compertum nunc manet apud Medicos quod varia cerebri concalefactio , commotio exsiccatioque capax sit intendere &turbare actionem cerebrosam , neque miniis notum est quod multifaria cerebri humectatio, relaxatio & frigefactio valeat econtra minuere mutare, imo & penitus delere illam virtutem ejusdem organi, qua mediante homo fit aptus ad agendum &ratiocinandum. Nam, ut legitur aph. 3 sect. 3 , ausim auditionis hebetudinem, v ionis caliginem , capitis gravitatem lia cuΠt, corpus torpidum O languidum reddunt , dcc. &c. Nec obsciurius apud Medicos , quantum irritamenta. peculiaria valeant ad producendum delirium ; seu illa exerceant actionem suam in cerebro ipsomet, seu operentur tantummodo
supra Viscera diversa , aliasque partes donatas magno sensa absoluto vel pathologico , ideoque gaudentes regimine quam late diffuso; exindeque Μedici optime ediscunt delirium esse id iopathicum in primo casu , id est natum ex vitio cerebri Primitus orto : sympathicum vero in secunda hypothesi, id est secundario productum , ratione vitii cerebrosi quod fuit allatum per sympathiam quae sedet inter partem irritatam &cerzbrum. Sic, ex. gr. irritato utero, tape contingit delirium sympathicum dictum: sic ut ab irritato ipsim et cerebro CXcitatur delirium idiopathicum, id est immediate di originitus dependens
Sed quaecumque fuerint aberrationes mentis, planum est illas
348쪽
oriri, at gera, permanere , mutari, minui pro occasione , intensitate & constantia cauta : proptereaque fieri ut mox ingruat delirium inexspectatum , mox vero & saepius quidem incipiat
ab levibus aberrationibus, posteaqtae adaugeatur, mutetur, minuatur aut aliquandiu permaneat idem. Haud operose dignoscitur delirium praesens apparente errore sensuram aut actionum humanarum. At non ita facile praenoscitur delirium futurum, quod tamen adeo utile foret ad hoc ut illi OcCUrreretur quantum possibile.
Nihilominus, praeter morbum actu vigentem, a quo delirium saepi' s nascitur de qui jamjam indicat illud imminere vel saltem accidere bene posse: haud spernendae sunt praenotioneS accipiendae a variis plic nomenis morbi & aegrotantis. Saepissime quidem quaerenda sunt de invenienda signa delirii futuri, inattentione ad ritanimas mutationes quae accidunt in tenore morbi, praesertimque in morali habitu aegrotantis. Exempli gratia, praeter consuetudinem aliquid facere , ut aliquiae
propensius curare o magno sudio eniti , prius nou consuetum , aut contru : Praxam O delirio prorimum , sic it notatur coaca 7.
Proinde licet conjici delirium jam imminens, si ab homine
moderato fiat ferox & audax re poni tam , ex lib. 1 praedictor. 4. Si vir honestus emittat flatus sonoros absque industria , ex coaca 93. Tum si spiritus magnus & ex magno intervallo ,
Pariter significatur delirium futurum si decubitus pronus ei qui non consuevit, nisi quaedam pars doluerit circa Ventrem , EX Praenot. 19 secto. Ι, & coaca 07. Thm si somniis neque diu neque noctu accedit. Id enim Ob dolorem laborema e accidit , vel delirium fore significat, sicut monetur coaca 97. Praesens vero delirium declaratur quoties homo dolorum:
349쪽
suorum non est consciuS. Quibus pars aliqua corporis dolet, neque omnino dolorem Gentiunt , iis mens agrotat , inquit Hipp. aph. 6sect. a; qui ct docet, praenot. ai sect. 1, insaniam significaria stridore dentium apud eos quibus non est consuetum a pueriS, imo exitiale admodum esse delirium tali stridore stipatum. Nunc stippositio delirio praesente & cognito, restat distingtiere quaenam sit species ejus dc quaenam prognosis. Quoad speciem , aliud delirium fit cum furore & audacia, aliud cum tristitia &moerore, cum Oblivione aliud, aliud cum laetitia , aliud cum febre , sine febre aliud; sicut in sequentibus patebit. Quoad Prognosim vero, ea longe varia est pro Variis circumstantiis Rcausis. Hoc aliquot exemplis patebit. Nempe,
Deliria quin cflm risu sunt , tutiora: at quae ferio , Periculo fora , ex aph. 3 3 sech. 6 ; nam in secundo casu duo mala simul adsunt Vid supra pag. 16 ubi de risu. Em multo potu rigor o delirium , malum , ex aph. 7 sect. 7. Inde enim supponitur maxima mutatio cerebri, quam natura minime forsan superare valebit. Eae sanguinis pro fluvio deliratio, aut convul o malo es , aph. 9sedi. 7. Dissicillimum quidem restitui beneficam cerebri humiditatem, quando haec fat1s exhausta fuit per haemorrhagiam, ut delirium exortum fuerit. Malum etiam delirium ab ileo, juxta aph. IO sect. 7; nempe quia praeter periculosam hanc cerebri affectionem, tunc facillimo accedit gangraena intestinorum quae jam ex se lethalis. Μalum item delirium ab ictu in capite, ex aph. I ejusdem sectionis, quia illud indicat gravem quamdam laesionem cal- Variae, vel & ipsius mei cerebri vulnus aut commotionem. Vid.
supra g. IV. V & VI, pag. 3 11 & seq. Malum quoque delirium ex vigilia ortum , sicut notatur
350쪽
nph. 38 secto. 7. Nam Vigilia quae satis invaluit ad producendum
delirium, per se magis magisque augetur, ideoque arcet statum contrarium causae morbi, dissiciliuS idcirco revocandum me
Imo delirium lethale habendum, ex aph. SO sect. 4, quando illud accidit in febre continua cum dissicultate spirandi. Cum 'taque dissicultas haec respirandi praepediat debitum reditum sanguit JiS a cerebro, tandem pulposis ejus substantia sic obrui potest ut minime deinde liberetur. Denique vero ubi delirium somniis fedat , hontim , ut docetur aph. a sed . a. Tunc enim ostenditur causam delirii jamjam fatiscere per resolutionem in farctus cerebri, vel & illam non esse magnopere intensam , cum benefica haec humiditas quae dispergitur di demandatur quocumque per somnum, sussciat ad pacandam spirituum alariam seu perturbationem. Forsan quoque ros illud refraenat electricitatem cerebri, gerendo viceS.
Praedictis Hippocratis sententiis dc observationibus de delirio aliae innumerae addi possent circa varias ejus species ; sed satius erit eas infra proponere , ubi agetur de variis istis spe ciebus delirii, exponendo scilicet morbos formatos quibus deli et sim inevitabile adjunctum est inter alia symptomata , di quorum alii sine febre existunt , alii cum sebre. De his duplici sectione nunc agendum incumbit.