Specimen litterarium, exhibens quaestiones Catullianas [microform]

131쪽

Spirant mentem, in carmina, quae ad alteram periodum pertinere opinatus est, nec ullum servant Vestigium sev

ritatis et doloris, quorum alterius periodi carmina plena sunt. Accedit, quod supra monuimus, . 1 non ante annum 699 esse compositum, et igitur ad Catulli, circa annum 700 mortui ultima carmina pertinere accedit deinde quod multa carmina, quae Froehlichius ad Lesbiam retulit mr-taSSe non eam reSpiciunt, V. g. c. 13, c. 43, c. 70, prima periodo, ex altera vero c. 38 C. 42 c. 1 accedit denique, quod summum est, Catullum brevi ante mortem libellum edidisse si luce clarius est eum, Si ante cum Lesbia in 1 atiam rediisset illa amosa epigrammata, quibus mulieri quondam amatae perpetua stigmata inusserat, non publici juris acturum fuisse nec ad posteritatem transmissurum. Quin igitur libellum ederet, non reconciliatio Catulli cum Lesbia, de qua carmina, quae Froesilichius in tertiam periodum congessit, agunt sacta erat. Qua re per se patet Froetilichii divisionem mendosam esse A scopo igitur Vir Doctissimus aberravit Luce clarius ostendit ordinem, in quo ad nos pervenerunt carmina Catulliana, non ab ipso poeta esse prosectum sed ubi pristinum

Caussam quoque Uroehlichius perspexisse nihi videin perturbati in libello Catulliano ordinis. Ad metri enim ornam carmina disposita sunt, et ita quidem ut in tres classes dividi possint.1' Carm. I ad LXI, quae omnia Versibus iambicis aut metro

quod eum iis cohaeret composita sunt: a XL, in quibus Catullus usus est hendecasyllabis: I, 2, 3, 5, 6, 7, 9, 10 12-16, 21, 23, 24, 26-28, 32, 33, 35 36, 38 40-43, 45-50, 53-58. b. tria, quae versibus iambicis composita sunt , 29,52. Quibus accedit c. 20, quod in multis editionibus non legitur).

132쪽

Ordinem restituere conatus est, non satis, quod ipse Catultu praecepit, piae perisse videbat, perdita duxit. daccuratam Lesbiae personae cognitionem comparandam, quas ille in divisione sua protulit nihil prodesse mihi videntur. quibus Omnibus patet Froehlichium non id egisse, ut certo quid de Lesbiae persona assirmaret, sed hoc potissimum ut ad ejus accuratam notitiam viam sterneret Longius progredi ausi sunt et Lesbiam suum locum in historia temporis et suum nomen vindicarunt, quos jam Supra nominavimus, Iungclausenus, Helbigius, Schwabius. IungclauSeno Sola caussa, cur roetilichius in errorem delapsus sit, postquam multa recte perspexit et clare indicavit, haec fuisse videtur, quod non sati amoris erga Lesbiam cortum Ofinitumque tempus in vita poetae Onstituerit. Quod vitium ut ipso vitaret, initium sumpsit ex Apulei, loco, Auem Iupra adscripsimus et palam praedio octo, choliambis conscripta 8, 22 , 31, 37, 39, 44, 59 60. a. unum, in quo tetrametro iambico catalectico usus est poeta 25. e. unum tetrametris choriambicis catalectieis compositum 30. f. tria versibus lyconeis composita 17, 34, 61. s. duae da sapphicae ii , 51. C. 17-19, quae in multis editionibus non leguntur metro priapeo conscripta sunt. II. Versibus heroici hexametris composita sunt e. 62 et M inter quae interpositum est . 63 versibus satis longis Galliambicis conscriptun . ΙΙΙ. c. 65 - 116, in quibus poeta usus est metro elegiaco primum majores et proprie ita dictae elegiae, deinde ni inores, und ei huntes in elegisehem. Ge an austretendes Vol kIein vo gross- tentheil mi dem Salgo eissenden poties geWilrgien pigraii - men. V Cf. Froehlichius I. l.

133쪽

cavit ex sua opinion Lesbiam suisse Clodiam famosam illam Quadrantariam, Q. Metelli Celeris uxorem quod multis a gumenti probare conatus est, me judice tamen non probavit. Ut supra jam diximus aliquantum certe ponderis Mu-ldi testimonio additur loco vidiano, qui affirmat saepe Catullum lascivam cocinisso feminam cui salsum Lesbiae nomen erat.' Pulchro ea, qua tradidit puleius conveniunt cum regula quam de nominibus propriis fictis Bonlidus exposuit ad or. Od. ΙΙ, 12, 13. Idem numeruS, eadem Syllabarum quantitas in Leabia atque in Clodia. Sed non sufficit demonstrasse Lesbiam Clodiam fuisse appellatam, plura requiruntur, quae probent, fuisse eam samosam famosi tribuni plebis P. Clodii sororem. Qua de re Iungclausenus ita dicit: Won es in Prusetein der Richtigkoil minor Hypothos ist, das durch diese alle in Frage hommende Puncte, in tressendo rklarun finden, so

-Zweila et sotgen.' Et oinde demonstraro studet, Omnia quae de Lesbia quaeruntur, aut cum ea cohaerent, Optime explicari posse, si ponas, eam suisse Clodiam Quadrantariam. Quam tamen viri Doctissimi regulam tunc

demum valere opinor, quum demonstratum Sit, unam tantum esse rationem, qua quaestiones, de ea re propositae solvi possint, unam tantum Sse mulierem, de qua

dici possint, quae de Lesbia tradidit Catullus.

Sed videamus, quae Iungclausenus porro ad opinionem confirmandam attulerit. Initio argumentationis ipso profitetur, quae protulit credi non posse, nisi ab so, qui intellexerit Catullum puellas amatae multa tribuisse bona et praeclara, quae non habuit, Ciceronem contra multa con-

134쪽

vicia in eam conjecisse, quae non veram reserunt Clodiae imaginem. Cetera ait pulchre conveniro Lesbiam inter et Clodiam omnia. Allius amicus, ita sibi Catulli depingit amorem Romae domum odit Catullo dominaeque, in qua amore exercerent communes Illa domina tunc temporis jam nupta erat. Clodia quoque nupta orat cum Q. Motollo Celer o Romae quoque vivebat Amore vehementi correptus est poeta, ut de se ipse ait, c. 68, 53:μeum tantum arderem, quantum rinacria rupes lymphaque in Oetaeis alia Thermopylis.''Quod ita per haud revo tempus duravit, uti patet carmm. 5 7, 1, 2, 3, 6, 3, 68. Quamquam non

nimis stultorum more molestus erat Catullus, tamen ita numerus dominae furtorum crevit, ut fama per urbem serretur, dum Catullus Veronae esset quemvis de meliore nota rigida deserto tepesagore membra cubili.' Qua de caussa rediens Romam jam si enim . T ad carmina

de Losbia adscribendum sit adeo dissidebat amata puella,

ut-Sic opinaretur: mulier, cupido quod dicit amanti In vento et rapida scribere oportet aqua.

Magis magisquo turpes Lesbiae mores poetam ab ipsa alienarunt, ita tamen, ut amorem nondum deponere posset, uti testantur . 72, c. I, conjunctum cum c. 75. Omnia suadebant, ut eam valere juberet. Sed amor, uti tenuis sub artus namma demanabat. Sed quum unus ex poeta amiciS, sortasse M. Caelius Rufus, orator, qui non ante annum 694 U. C. ex Africa, ubi cum proconsule Cn. Pompeio Ruso fuerat,

135쪽

Romam rediit, cum Lesbia amores exercere coepit, in eum Catullus acerrimis conviciis invectus est . I et ei exprobravit, sibi omnia bona ab so esse repta Clodia vero a M. Caelio Ruso amata est, tunc, quum ille ex Africa rediisset; usus habitavit in aedibus Palatinis P. Clodii, ubi cum huius sorore vixit. Sed non tantum cum Caelio Rufo, at etiam cum aliis amores exercuit LeSbia, . . Cum eo, cujus nomen lato sub Lesbii nomine in c. 70, ubi ex uno Scaligeri codice ortasse restituendum osset: Caelius'. Quod si sacere liceret, bone congruerent, quae hic Catullus dicit cum conviciis, quae in c. I leguntur, et tria savia' c. 79 sic explicarentur per salivam Spurcam, qua purae Lesbias i savia Caelius comminxit. Ceteroquin pulcher Lesbius optime con-voniret cum pulchro M. Caelio . Sed non tanta est hujus unius codicis auctoritas, ut propter eum lectionem ab omnibus reliquisit optimis codicibus servatam mutanda sit. Si autem Leabia.

ut putrius tradidit, mori Clodia, Legbiti necesse est, fuerit Clodius o sic Catullus hoc carmine dixisset de

famoso cum sororibus P. Clodii amore. Ipsi tamen Iung- clauseno id non spectare hoc carmen videtur. Non satis RCI B, non Sati Vehemens est, ut de tali nefando acinor

cogitari possit. Ulut sest, praeter Caelium et Lesbium, Gellius c. 74, 80, 88 89, 90), qui nihil tangere solebat, nisi quod

fas tangere non est, qui tantum suscepit sceleri S, quantum non ultima ethIs, nec genitor Smpharum abluit, Oceanus. Lesbiam inmavit et spurcavit. Sed quotquot es-

136쪽

sent peccata Lesbiae, semper Catullus eam amare pergebat c. 85). Odit, sed simul amat et ea re miserrimum se esse hominum queritur Meminit malorum, quae Lesbia perpetravit sed simul scribit dispeream, nisi amoV c. 2). Totidem enim sunt Lesbia atque ipsius Catulli, sibi invicem imprecantur, sed tamen amant. Et iterum dulci conjunguntur amoris vinculo; insperanti sed cupido optantique hoc obtigit'', quod Lesbia se Catullo restitueret c. 107), proponeretque amorem inter se atque poetam perpetuum lare, quod a diis magnis Catullus precatur, ut verum laciant, ratumque habeant c. 109). Sed mox Lesbia, oblita eorum, quae promiserat, furta renovavit, idem iterum laesit, ita ut Catullus summa animi contentione longum deposuerit amorem, quo acto elogia 6 summum dolorem, qui intimum cor dilacerabat,

expressit. o tamen, OccaSione oblata, Romam reliquit, ut non amplius eam Videret, quam tantopere amaverat,

quacumque tam dulces conjunxerat amores. In Bithyniam prosectus est cum Memmio praetore, homine nefario anno 5 a Chr. Inde rediit anno G, eo ipso anno, quo Clodia Caslium reum fecit de vi, qui a Cicerone defensus, judicum sententiis absolutus ost. Sed Clodia in dies prior, contemtior, vilior fiebat o Baiis et Romae ut scortum ex infima plebe vivebat. Quum haec comperisset Catullus intellexissetque oratione Ciceronis pro Caelio hujus mulieris malesacta per omnium ora esse divulgata acerrimum de tali nesaria puellae quondam amatae sceleritate exprossit dolorem c. 58, e quo patet poetam cum Caeli reconciliatum fuisse.

Ultimum de Lesbia orba lacit in c. 11, quod ut jam

diximus propter in eo commemorata magni Caesaris mo-

137쪽

numenta non ante annum 699 scriptum esse lotest. Hanc orga Lesbiam Catulli amoris sibi Iungelausenus proposuit imaginem, cujus descriptionsem concludit Bernhardiivorbis: Die Gesinnung, in dorinser Dichtor de unstalthas-μ te Verhutnisges sicli entschlug, ehri thesin allem MasgeV . Alitor rem Helbigius tractavit, qui, ut Iungelausenus, Apuleii auctoritate permotus Clodiam Quadrantariam affirmavit, eando fuisse ac Caiussi Lesbiam Catullus eam primum vidit, hoc sere modo historiam narrat amoris poetae, teneram adhuc puellulam in aedibus Manii Assii, quem Lesbia amabat . Vehementi erga hanc mulierem pulchram, estivam, lepidam c. 86 amore correptus est. Qui amor eum incitavit, ut plura,

quae Supersunt carmina, componeret cis c. 2 c. 3. c. 5, c. 7, quae patet eo tempore esSe consecta, quum primum Catullus erga Lesbiam amore arderet. Non tamen coniunctim cum ea vixit Suosque cum ea exercuit amores sine vituperatione et senum rumoribus severiorum . Gravis tamen

ardor, quem poeta animo ceperat, contempsit et derisit

male, ut recte ungelausenus 1.l. p. 11 monuit Helbigius versus Catullianos, qui in carmine 68, vs. 67-69 leguntur ita interpretatus est. Sic enim scribit poeta: Is lausum lato patefecit limite eampum, Isque domum nobis, isquo dedit dominam,

WAd quam communes exerceremus amoreS .

Ridicule adnotavit Doeringius in editione altera: Satis familiariter. V Verum vidit Froehlichius, cujus verba jam adgeripsit Jungclausenusi is mihi et dominae puellae meae domum dedit, ad quam in qua domo communes amores ego et domina mea exercere-μmus. V CL Ahb. d. 1 l. d. h. ater. h. d. WisE. V III, p. 264.

138쪽

istos rumores, omnesquo unius aestimavit assis . Sufficiebat ipsi a Lesbia sua amari, et multa millia cum ea perficere osculorum c. ). Sod non odem sui animo Lesbia vel Clodia quo Catullus. Non uno viro contenta

Romae et Briis se turpissimis inquinavit libidinibus. Quod

initio satis lacilo Catullus concessisse videtur c. 8, S.

27 sqq, s. 135 sqq, c. 2). Sed quum intellexisset se

non amari a lamos illo scorto acerbis in eam epigrammatis invectus est et flebili quost miserum animi statum descripsit, qui odisset, nec tamen amare posset desinere. Ad carmina acerba o vehem ntia pertinent . 11 c. 58, c. 77, c. 79. Ad nobiles illos cantus adnumeranda sunt

carmina , 72, 76 85 Carmina doniquo 10 et 109rixam spectare videntur inter Catullum et Lesbiam ortam, aut per aliquod tempus interi aptum inter poetam puellamque amorem, est . c. 2 et c. 104. Quae omnia melius tamen intolligerentur, si certa quaedam ammari possent de tem

pore, quo Catullus singula composuerit carmina. Non facile aliquis sibi persuadebit, poetam etiam post tot tantaque Clodiae crimina, quot quantaque Ciceronis oratione pro Caelio per hominum ora divulgata sunt, Catullum in gratiam cum ista muliere rediisse. Qua de caussa suspicari licet Catullum erga Lesbiam amorem Oncepisse, quum XVII annos natus esset, anno igitur ante Chr. 59, quo ipso anno mortuus est Clodiae maritus, Q. Metellus Celer Anno 56 Cicero Caolium dolandit. Portres igitur annos durare potuit vinculum, quod poetam cum illa nosaria conjunxit muliero. Sed ex his unus excipiendus est, quo Catullus ommium praetorem comitatus os in Bithrniam Videtur enim hiememmius fuisse C. Mem-

139쪽

mius Gemellus, qui anno post Caesaris consulatum praetura functus est urbana, i. e. anno ante Chr. 58, et igitur anno sequenti, T in provinciam prosectus est. Quod si verum sit eodem tempore mortuus est Oetae frater, et tandem perditum censens, quod perisse videbat, Catullus non tamen Sine summo animi dolore longum deposuit amorem. Scripta sunt igitur omnia ad Losbiam et de Losbia carmina innis 59 st 58 et carmina 65, G t 8 in quorum primo et tertio fratris mors commemoratur anno 58. Itiner in Bithyniam solatium quaesivit poeta do Patris morte et de intermortuo amore. Fratris tumulum adiit ineunte anno G deindo rodiit in Italiam, ubi do Cleoronis oratione pro Caelio audivit. Qua permotus fortasse composuit c. 49, in quo versu illo

Wpessimus omnium poeta.

carmina respexerit, quae olim in Lesbiae honorem composuerat. Has Helbigius disputavit, si ita rem absolvit: Nun halto de gwangioahrige ichter sein Loidenscha vollig uberwundon, n dies orklar de mors im 10te Go- dichto, und violen ander hervoriretende lolchiseetigen und icht solis gemelnsen on, uti do mi geretnen μJahron sicli nimicholnd n herbon rnsi dos Dicliter in seine satirischen Producten Sein schonoraeit War cru-μber, uti das, a seinon ahren Ruhm egrundot. halte e grosgtentheiis bersiis edichtet.VΤertius deniquo Schwabius longa disputatione Clodiam suisse puellam a Catullo amatam probare studuit. Sed jam ipse in argumentationi initio orhibo ita optimo do Lesbia judicari posse, ut ponatur probandum jam eme probatum, atque affirmetur quod fundamentum sit totius

140쪽

disputationis, Clodiam Quadrantariam a Catullo Lesbiae

nomine ficto significatam esse. Deinde pauca dixit, ut in universum naturam amoris illius et indolem explicaret.

Quod ita socii: Arbitror Catulli amore et pietate, inde

Wab eo tempore, quo necessitudo quaedam inter amboS intorcedere coepit Clodiam turpiter abusam esse Clodiae esnim mulieris libidinosae pulchritudine insigni, ceterisque -lonociniis Catulli animum simplicem et apertum artiumque moretriciarum ignarum incredibilem sere in modum cap- tum et adeo irretitum esse, ut poeta ne suspicaretur quido se a Clodia alli posse, nedum re vera salii ut postea, cum suspitio justissima orta sibi esset, semper μad ignoscendum propensus et ip1odvi recens periurium, quod Clodia innumerabilibu prioribus addidisset, verissi-μmum jusjurandum ducere paratissimus esset denique,

ut cum tandem eo pervetitum esset, ut Scortum vile deS Wrendum Sse Omnia clamarent, non sine maxima animi aegritudine a se impetrare posset, ut amorem invetera tum deponeret. Haec Omnia, quamquam mirere, tamen

non ita difficile explicabis, dummodo ad Catulli ingenium respexeris. Quae enim Seneca, de tranquillitate animi XV, 16 dicit, nullum magnum ingenium sine mixtura dementiae fuisse, ea etiam in Catulli ingenium apte μ quadrant.' Et sic porgit. Deinde imaginem Catulli amoris, quam ex ipsius Oetae carminibus sibi finxit, describit, a carmine Minitium ducens. arrat, quo pacto in amici Allii aedibus Catullus convenerit cum Lesbia ad amoris voluptatibus ruendum. Poetas enim, quum etelli, viri gravissimi, Clodiae mariti caussa, ipsam amatae

mulieris domum introire non auderet, Occasio ejuS On-