L. Annaei Senecae Opera quae supersunt

231쪽

NATUR PUAEST. LIB. III. I, 18. 23

quam aberravit aestas suo tenipore inealuit aut iniverisque, ut Solet meta ni utatio est lata solstitium quam acquinoelium suos dies retulit. Si in et Sub terra mitius nobis nota iura naturae, sed non minus curta eredo infra quiequid vides supra Sunt e illi e speeu vasti Sunt ita gemes recessus ac spatia suspensis hinc et inde montibus laxa sun abrupti in in sinitum hiatus, qui saepe inlapsas urbes receperunt et ingentem ruinam in alto ondiderunt. Hae spiribu plena sunt nihil enim usquam

inanu St, etiam stagna obSessa tenelaris et cloeis amplis. anilia alia quoque illis innascuntur, est tarda et in tormia, ut in aer caeco pinguique concepta et aquis torpentibus situ pleraque ex iis caeca, it talpae et subterranei mures, quibus d BSt lumen, quia supErvacuum est.

Inde, ut Theophrastus adfirmat, pisces quibusdam Ioeis

eruuntur.

XVII Mulci ho loco tibi in mentem veniunt, quae Iur hane ut in re 4neredibili subulam dieas non eum retibus aliquem nee cum hamis, sed cum dolabra ire pise tum exspeeio u aliquis in mari venetur muta est autem, quare non pisces in terram transeunt, si nos in m ria transimus permulavimus Sedes Hoe miraris aesti-2dere qua illo iterstdil)iliora sunt opera luxuriae quotiens naturam aut in nutu aut viii it lii ubili natant pisees et sub ipsa mensa capitur qui statim transferatur in men-Sam. Parum videtur recens mullus, nisi qui in convivao manu morituri vitreis ollis inelusi adseruntur et observatur morientium color, quem in mulius mutatione, mors luetante spiritu veruti ullos necant in guro et condiunt vivos. Hi sunt qui sabulas putant, piscem posse viverea sub terra e et rodi, non eapi quam neredibile eis vid

retur, si audirent natare in garo piseem nec coenue causa Occidisse super Oenam, cuin niuitum iu deliciis sui et oculos anto quam gulam pavit.

XVIII. ermitte mihi quaestione seposita 1 castigare luxuriam. Nihil esu, inquit, mullo exspirante illi formosius ipsa colluetatione animam sese as--enu ratior primum, deinde pallor subsunditur quam

232쪽

ae ira variantur e in ceteras metes inter vitam a mo Lem coloris os vagatio M Longa somnieulosae ita ertistiue hixuriae ex speetatio quam Sero ireumferibi se et iratulari tanto bono sensit lio adhue tam pulethro spe-u laetito piseatores ruebantur. 9uo coetum piseem quo exanimiana in ipso ferculo exspiret. mirabuimur tantum illis inesse fastidium, ut nollent adtingere nisi eodem die aptum, qui, ut aiunt, Saperet ipsum mare ideo eursu advehebatur, ideo gerulis cum anhelitu et elamore pro-3 perantibus dabatur via duo pervenere deliciae Iam pro putrido his piscis es occisus. Hodie siduebus Stynesei de re magna tibi credere ipse oportet ne caedas. hue adseratur coram me animam agat, Ad tune astum pervenit venter delieatorum, ut gustare non possint piscem, nisi quem in ipso convivio montem palpitantemque viderunt tantum ad sollertiam luxuria pereunti bis aemedii tantoque sub istius otidio ei elegantius aliquist

excogitat sum usitata eontemnens. Illa studiebamus i, ilii est melius saxatili mullo. at nunc audimus , Nihil

est moriente formosius da mihi in manus vas vitreum, in quo exsultet, trepidet. Ubi multum diu que luctatara est, ex illo peruleido vivario extrullitur tune ut quisque peritio est, monstrat: Vide, quoinodo exarserit rubor omni acrior minio Vido quas per talor venas agat ecce, sanguinem putes ventrem quam lucidum quiddam

eaeruleumque sub ipso tempore effulsit lana porrigitur et pallet et in unum dolorem eonponituri his nem. morienti ami eo adsidet, nemo videre mortem patris sui

sustinet, quam optavit quotus quisque unus domesticum a ro im proJsequitur matrum propinquorumque extrema hora deseritur ad mortem quidem mulli concurri- ut nihil enim est illa somnosius. Non tempero mihi, quin utar interdit in temerarie verbis et proprietatis modum e cedanar non sunt ad opinam dentibus, ore et venire contentii oculis quoque gulosi sunt.

MX. Sed ut ad propositum revertar ac ei peargumentum, magnam vim aquarum in sub terraneis oce unis seri item foedorum si lupi

233쪽

seium si quando riapit, adfert secum inmensam animalium turbam, horridam adspici et turpem a noxiam gustia. Certe eum in Caria ire Hrdissum urbem talis 2 exsiluisset unda, perierunt, quicumque illos ederant pi-

Sees, quos ignoto ante eam diem coelo novus amnis ostendit nee te mirum erant enim pinguia et differt ut ex longo otio eorpora, eterum inexercitata et in tenebrissa Rinata et lucis expertia, ex qua salubritas ducitur. N 3sei autem posse piscos in illo terrarum profundo sit i dieium, quod anguillae latebrosis locis innascuntur, ' vis ei ipsae cibus ob ignaviam, utique si illas aluiudo

luti penitus abscondit. Habet ergo non tantum venus aquarum terra, ex quibus conrivatis sumina emet possunt, sed amnes magnitudinis vastaEt quorum aliis semper in occulto eursu est, done aliquo sinu terrae devorentur, stili sub aliquo laetemerpunt. Iam quis ignorat esse quaedam stagna sine stando quorsus hoc pertinet ut adpareat hane aquam magnis amnibus aeternam esse maleriam, cuius non tanguntur extrema sicut fluminton fontes.

XX. At quare aquis sapor varius -- - 1tuor ex ea is ex solo prima est, per quod sertur secunda ex eodem, si mutatione eius naseitur tertia ex spiritu, qui in aquam transngvi atus est quarta ex vitio, quo saepe coneipiunt corruptae per iniuriam IIae cau 2 sae saporem dant aquis varium lia medieatam potentiam, hae gravem spiritum odorem quei sit serum, hae levitatem gravitatemque, Me aut alorem aut nimium rigorem. Interest, utrum loca sulphure an nitro an hil mino plena transierint hae ratione corruptae cum vitae perieulo bibunust. in Ovidius 3 Humen habent omnes, quod potum sarea indit viscera, q-d tactis inducit marmora rebus. Medicatum est et eius naturae habet limum, ut eorporibus se adglutinet et obduret ouemadmodum Puteolanus pulvis, si aquam adligit, saxum est, Sic e contrari Ilaec aqua, si solidum tetigit, haeret et adsgitur Inde est, quod res abiecta in eumdem laeum lapideae subinde Extrahuntur, quod tu Italia quibusdam in locis evenit sive

234쪽

virgam vel frondem demerseris, lapidem post dies pameos exti is eireum inditur enim corpori limus adlini turmae paulatim. oeminus ubi videbitur mirum, si no . taveris Albulas et sex sulphuratam aquam circa eanales ex suo ripasque durari. Aliam habent causam illi lacus si s quisque, faucibus hausit, ut idem poeta ait, aut furit aut mur miris oravitate soporem. Similem vim habent mero, se vehementiorem. nam quemadmodum ebrietas, Mne exsiccetur, dementia est et nimia gravitato desertur in somnum si huius miris sulphurea vis eiu habears quoddam aerius ex acte noxios virus mentem aut furore movet aut sopore opprimit. Hosthabet mali

Lynceius amnis, quem quicumque parum moderam stultitre maest, haut aliter titubat, quam si mera vina bibisset. 1 I. In quosdam speeus qui despexere, moriuntur tam volo malum est, ut transvolantes aves deiciat talis

est aer, insis loeus, ex quo letalis aqua distillat duodsi remissior fuit aeris et Ioel pestis, ipsa quoquct temperatior noxa nihil amplius quam emptat nervos velut ebrie-2 tale torpentes. Nec miror, si loeus atque aer aquas inficii similesquo regionibus re dit, per quas et ex quibus veniunt pabuli sapor adparet in Iacte, si vini vis existit

in aceto. Nulla res est, quae non eius, quo nascitur, notas reddat. ΙΙ. Aliud est aquarum genus, quo in Obi Splae et oepisso eum mundo sive ille aeternus est, haec quoque sui semper, sive initium aliquod est illi, hae qhioque eum toto disposita est duae sit haec quaerist eo anus et quodeumque ex illo terras mare interluit Iudicant quidam stlimina quoque, quorum inenarrabilis natura est, eum ipso mundo traxisse primcipia, ut Istrum, ut illam, vastos amnes magisque insignes, quam ut diei possit eamdem illis oriplitem quam

XXIII. Haec est ergo aquarum divisio, ut

235쪽

NATUR. 0 EST. m. m. 20- 25. 227 quihusdam videtur post illuri ex posterioribus coelestes,

quas nubila excutiun vi ex terrenis aliae sunt, ut ita dicam, Supernatant S, quae in summa humo repunt, aliae abditae, quarum reddita est ratio. XXIV. uare quaedam aquae caleant, quae- Idam etiam ferveant ii tantum, ut non possiti esse usui, iis aut in aperto evanuerunt aut mixtura rigidae intepuerunt, plures causae redduntur. Empedocles exiis

sunt ni ignibus, quos multis locis terra operios tegit aquam Mesedim, si subiecti sunt solo, per quod aquis

transitus est. Facere solemus Maeones e miliaria et 2 conplures sormas, in quibus aereas fistulas struimus per deelive circumdatas, ut saepe eumdem ignem ambiens aqua per tantum nuut Spatii, quantum es stetendo calori sat est frigida itaque intrat, effluit calida. Idem Empe 3 doeles sub terra existimat fieri, quem non falli eredentra, quibus balnearia sine igne calefiunt. Spiritus in illa servens loco aestuanti infunditur hie per rivos lapsus

non aliter quam igne subdito parietes et vasa balnei es laeti omnis denique rigida transiiti mutatur realidam

nec trahit saporem e vaporari , quia clausa praelabitur. Puidam exisbimant per loca sulphure plena exeuntes vel 4 introeuntes aquas euiorem benesteio materiae, per quam fluunt, trahera, quo ipso odore gustuque testantur rex nunt enim qualitatὰ eius, qua enluere, materiae. Pu0lne aceidere mireris vivae eule aquam in unde servebit. XXV. 9uaedam aquae mortiferae sunt nec 1 odore notabiles ac sapore ei rea Nonaeriam in

Areadia Styx adpellata ab ineolis advenas sallit, quia non laese, non dore suspeeta es ii quasi sunt magnorum artisteum venena, quae deprehendi nisi mori non possunt. Haec autem, de qua paulo ante retuli, aqua surum a celeritate eorrumpit, nee remedio loeus est, quia protinus hausta duratur, ne aliter quam gypsum sub humore eonstringitur et adligat viseera. Est autem noxia aqua inriThessalia ire Tempe, quam et sera et peeus omne devitat per ferrum et aes exiti tanta vis est illi etiat dura

mordendi ne arbusta quidem ulla alit et herbas necat.

236쪽

30uibusdam Iuminibus vis inest mira alia

enim sunt, quae pota in si ei unt greg es ovium, et intra certum tempus, quae suerunt nigrae, albam serunt lanam, quae albae venerant, nigrae abeunt. Hoe in Boeotia amnes duo efficiunt, quorum alteri ab et metu Melas nomen est utrique ex eodem lacu exeunt diversu lacturi In Macedonia quoque, ut ait Theophrastus, ainnis est, ad quem qia incere oves albas voluerint, adducunt

quem ut diutius potavere, non aliter quam insediae mu-i iurio si illis opus fuit lana pulla paratus grainitus inlaetor est ad Penelon eumdem gregem adpellani. Α etores novos habeo esse in Galatia flumen, quod idem in ovibus sileiat est et in Cappadocia, quo pol equis

nee praeterea tilli animali color mutetur et spargitur albo Deutis. 9uosdam lacus esse, qui nandi in peritos serant, notum est erat in Sicilia est et adime in Syria stagnum, in quo natant lateres et mergi proiecta non possunt, ieet graviora sint. Huius rei palam causa est: quameumque vis rem expende et contra aquam si iste, dummodo utriusque par Sit modus si aqua gravior est, leviore in rem, quam ipsa est, feret et tant supra se extollet, quatit erit levi 0r graviora deSeendunt atsi aquu et eius rei, cluana conti a pensabis, par pondus erit, nee pessiim ibit ne exstabit, Et exaequabitur aquae et natabit quidem, sed paene mersam nulla enii-6nens parte Me est, cur quaedam ligna supra quam paene iota efferantur, quaedam ad medium submissa sint, quaedam ad aequilibrium aquae deseendant namque eum utriusque pondus par est, neutra res ulteri ceditimviora desceniunt, leviora gestantur grave autem et leve est non aestimatione nostra, sed conparatione eius, Tritio vehi debet. Itaque ubi aqua gravior est hominis eo Dor aut saxi, non sinit id quo non vineitur, mergi sie evenit, ut in quibusdam Stagnis ne lapides quidem peS- sum eant de solidis quidem ae duris loquor sunt enim

multi pumicos et leves, ex quibus quae constant insu-8 lae in Lydia, naiant Theophrastus est mei . Ipse

ad culilias natantem insulam vici ei alia in Vadimnus

237쪽

NATUR. 2UMST. LIB. III. 25. 26.

iae vehitur, alia in laeu Statoniensi est. Cutiliarum insula arbores habet et herbas nutriti lumen aqua sustinetur et in hane atque illam partem non vento tantum, sed aura conpellitur, nee umquam illi per diem ae noctem uno

Ioeo statio est adeo movetur levi statu. ut duplex scausa est aquae gravitas medieatae, ob ho ponderosae, et ipsius insulae materia vectabilis, quae non est corporis solidi, quamvis arbores alat fortasse enim leves truncos hondesque in laeu sparsas pinguis humor adpreliendi a vinxiι. Itaque etiam si qua in ill saxa sunt, loinvenies aquosa et fistulosa, qualia sunt quae duratus humor essteit, lique cire medicatorum fontium rivos.

quare ubi purgamenta aquarum eoaluerunt et spuma solidatur, nece&sario leve est quod ex ventos inanique concretum est. Puorumdam ausa non potest II

reddi quare aqua ilotica seeundiores seminas saeiat, adeo ut quarumdam viseera longa sterilitate praeelusa adeonee plum relaxaverit quare quaedam in Lyeia aquae coneeptum seminarum ustodiant, quas solent petere, quibus parum tenax vulva est. Puod ad me adtinet, pono ista inter temere volgata creditum est quasdam aquasse abiem adferre eorporibus, quasdam vitiliginem et foe-

clam ex albo varietatem, sive in usa sive pola siti quod vitium dicunt habere aquam e rore collectam. Puis non I2 gravissimas esse aquas credat, quae in erystallum eo uni eontra autem est lenuis siniis enim hoc evenit, quas

frigus ob ipsam tenuitatem sae illime mi L Unde autem sat eiusmodi lapis, apud Graecos ex ipso nomine adparet κρυσταλλον enim adpollant aeque hune perluei dum lapidem quam illam glaciem, ex qua fieri lapis ereditur aqua enim coelestis minimum in se terreni habens cum induruit, Ionpioris rigoris pertinacia spissatur magis a magis, done omni aere excluso in se tola conpressa est et humor qui fuerat, apis esse eius est. XXVI. Aestate quae eam lumina augentur, Iut Nilus euius alias ratio reddetur Theophrastus estae et , in Ponto quoque quosdam amnes erescere tempore aestivo quot ior esse iudieanie ausas aut quia inne

238쪽

maxime in humorem mutabilis sit terra, aut quia maiores

in remoto imbres sint, quorum aqua per secretos eunt-2eulos reddita luet te is unditur tertia si erebrioribus ventis ostium aedibu e reverberatur suctu amnis resistit, qui reseero videtur, quia non effunditur quarta sideriam ratio est: haec eniim quibusdam mensibus magisi τε ni et exhauriunt numina cum longius recusserunt, minus consumunt atque trahunt itaque quo inpendio 3 solebat, id in eremento accedit. 9uaedam lumina palam in aliquem spe eum decidunt et si ex

oculis auferuntur, quaedam eonsumuntur paulatim si intereidunt eadem ex int strvallo revertuntur recipiuntque et nomen et cursum. tuis manifesta eSi sub terra vacat locus omia is aut in natura lau-inor ad inserius et ast inane desertur illo itaque recep ai lumina cursus egere seereto, sed eum primum aliquid solidi, quod obstaret oecurrit, perrupta parte quae minus ad exitum repugnabat, repetiere eursum suum. Sic tibi terreno Lycus est potatus hiatu, emissi proou hinc alioque renasciuιrire. Seiosto combibi ur tacuo modo sturmae lapsus redditur in iacis insteris Erasinus in unclis Idem et in riente Τipris saetii absorbetur et desideratus diu tandem longe remoto Deo, non tamen dubius an 5 idem sit, emer*it. Puidam sontes certo tempore purgamenta eiectant, ut Arethusa in Seilia quinta quaque -- state per Irmpia. inde opinio es, Alpheon ex Achivae usque penetrare et agere sub nave eursum ne antequam iussi Musano litore e mei rei ideoque his diebus, quibus Impia sunt, vi elimarum stercus seeundo tra-6 diluin flumini illi redundare. oe et a te traditum est ut in poemala, Luelli earissime, et a Vergilio, qui adloquitur Arethusam: Sio tibi eum motus subter labere Sicanos

Boris amara Nas non intermisceat unos.

Est in Chersones Rhodiorum fons, qui post magnum intervallum temporis foeda quaedam turbinibus ex in limor smvlai, donee liberauis eliquatusque est ino e quibus-

239쪽

TUR PUAEST. LIB. III. 26 27.

dam to eis sontes saetunt, ut non tantum Iutum, sed solia testasque et quiequid putre iacuit expellant ubique a tem incit mare, euius hae natura est, ut omne inmundum sive osumque liunibus pingui. quaedam vero partes maris id eriis emporibus faciunt, ut elaea Messanam et Mylas sim quiddam simila turbulenus aquis mare profert servetqua et exaestuat non sine odore foedo. unde illi stabulari boves Solis sabula est. Sed disitellis

ratio est quorumdam, utique ubi tempus eius rei, de qua quaeri ur, inobservatum vel iii Erium est itaque proxima quidem inveniri causa et vieina non btest ceterunt publica est illa omnis aquarum stantium clausaeumque natura se purgat. nam in his, quibus eursus est, non possunt vitia eonsistero, quae secunda vis desert et e.

portat. illae, quae non emittunt quiequid insedit, mi sminusve aestuant. Mare vero ea vera stramoniaque ei naufragorum reliqua similia ex intimo trahit nee tantum tempestate ueluque, sed tranquillum quoque laet-clumque pur tur. XXVII. Sed monet me lo eus, ut quaeram, cum hsaialis dies diluvii venerit, quemadmodum magna pars terrarum undis obruatur utrum Oeeant viribus fiat et extremum in nos pelagus exsurgat, an sine ita termissione imbres et elisa aestate hiems pertinax inmensam vim aquarum ruptis nubibus eiciat, an flumina tellus larpius unda aperiatque sontes novos, ut non sit una tanto malo causa, sol omnis ratio consentia sit simul imbres cadant, flumina ineres eant, maria sedibus suis exeita pereurrant et omnia agmine uno ad exitium humani generis ineu ant. Ita est. nillil difficile naturae est, et utique ubi in me suum properat. Ad originem rerum parce utitur viribus dispensatque se inerementis salientibus subito ad ruinam toto inpetu ventu uuam longo tempore opus est, ut conceptius ad puerperium perduret insans quamis laboribus teneredueatur quam diligentinuirimeni obnoxium novissime eomus adolescit almam nullo nos o solvitur Mimnssiluit aetas, hora dissolvi L Itomenio ni cinis, diu silva Magna tutela

240쪽

3 stant ac vigent omnia, cito a repente dissiliunt. Pute- quid ex hoc statu rerum natura flexerit, in exitium modi talium satis est ergo eum adfuerit illa necessitas temporis, multa simul sata causas movent nec enim sine comcussion nimidi tanta mutatio est, ut quidam putant, inier quos Fabianus est. Primo inmodici eadunt imbres ei sine ullis solibus triste nubilo coelum est nebulaque continuae ex humido spissa calipo numquam exsteeantibus ventis inde vitium est satis segetum sine fruge surgentium

marcor tune corruptis irae semiruta in anu, palustris 5 omnibus eampis ierba suberes et t. Mox iniuriam et validiora sensere solutis quippe radicibus arbusta proe umbunt et vitis atque omne virgultum non tenetur solo, quod molle fluidumque est iam nec gramina aut pabula laeta

aquis sustinet fame laboratur et manus ad antiqua alimenta porriςitur qua ilex est et quercus, exeutitur et quaeeumque in his arduis arbor eommissura adstrieta la-6 pidum stetit. Labant ac talent tecta ei in imum usque reeeptis aquis undamenta desidunt ac tota humus si gnat frustra titubantium sultura temptatur omne enim Irmamentum in lubrico igitur et in lutosa immo nillil si 7 bile est. Postquam magis magisque nimbi ingruunt eteongesta seculi tabuerunt nives, devolutus torrens altissimis montibus rapit silvas nude haerentes ei saxa r volutis remissa ompagibus rotat abluti villas et inie mixtos dominos, greges devehit, vulsisque minoribus

inebis, quae in transitu abduxit, tandem in maiora violentus aberrat urbes et inplicitos trahit moenibus suis populos, ruinam an naufranum querantur inevios radeo simul et quod opprimore et quod mei re venit. auetus deinde processu aliquo in se torrentibus raptis plana passim populaturi novissime in miseriam magnam

8 genitum clarus onustusque diffunditur. Flumina vero suapte natura vasta et impestalibus rapi alveos relin Muni quid tu Rhodanum, quid pulas Rhenum viquo Danubium, quibus torrens et in canali suo cursus est, eum supersus nisuas sibi fecerunt ripas ae scissa humo simul meessere alveo 3 quanta eum praecipi latione vol-