장음표시 사용
221쪽
dam, dum acia r m externorum conponunt quaeque passi invieem ausique sunt populi quanto satius est, sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere quanto potius, deorum Opera plebrare quam Philippi aut Alexandri latrocinia ceterorumque, qui exitio gentium clari nonis in ore suere pestes mortalium quam inundatio, qua planum omne perfusum est, quam eonti
gratio, qua pars magna animantium exaruit uemad 6molum Hannibal superi ederit Alpes scribuni. quernas modum confirmatus Hispaniae cladibus bellum Italiae inopinatus intulerit fractisque rebus et post Carthaginem
pertinax reges pererraverit ducem promittens, exercitum petens quemadlilodum non desierit omnibus angulis bel- Iuni senex quaerere adeo in patria pati poterat, Sine hoste non poterat. hianto satius est, quid laetendum sit
quam quid incium quaerere, ac doeer eos, qui sua D misere fortunae, nihil stabile ab illa datum fuisse, eius omnia aura nitere mobilius nescit en a quiescere, gau-clo laetis tristia substituere, utique miscere. Itaque se- eundis nemo considat, adversis nemo deseia i albernae Sunt vices rerum 9uid exsultas Jaee, quibus veheri sina summum nes eis ubi te relictura sint habebunt suum, non tuum finem duid iaces ad imum delatus est nunc Iocus est resurgendi in melius adversa, in deterius optatasseetuntur. Ista oneipienda est animo varietas non pri 9
vularum tantum domuum, quas levis casus inpellit, sed publicarum regna ex insimo eoorta supra imperantes
constiterunt, vetera imperia in ipso store ceciderunt inveniri non potest numerus, quam multa ab aliis raeta sint nune eum niaxime deus exstrui alia, alia submittit nee molliter ponit, sed ex fastigio suo nullas habitura reliquias aetat Magna ista, quia parvi sumus, redi-10mus multis rebus non ex natura sua, sed ex humilitate quidem nostra magilitudo est. Puid praecipuum in rebuS humanis est . non lassibus maria conplesse nexi r
bri maris litore signa fixisse ne desset enle ud iuiurias terra errasse in oceano ignota quaerentem, Red animo omnia vidisse et, qua maior nulla victoria est, vitia do-
222쪽
anuisse. Innumerabiles sunt, qui populos, qui urbes fia-11buerunt in potestato, paucissimi, qui se Ouid est praecipuum erigere animum supra minas et promissa sortunae, nihil dignum illam haber putare, quod speres quid enim habet dignum, quod concupiseas qui a clivinorum eonversatione quotiens ast humana recideris, non alitercalipabis quam quorum oculi in d nsam umbram ex claro12 sole redierunt. Puid est praeeipuum posse laeto animo adversa tolerare quiequid aeciderit, si e serre, quasi volueris libi aeeidere debuisses enim velle, si se isses omnia ex decreto dei fieri: IEre, queri, gemere desci-13seere est. Puid est praeeipuum animus contra calamitates sortis et contumax, luxuriae non adverSus lanium, sed infestus nec avidus periculi nec fugax, qui seia in lunam non exspectare sed agere, et adversus utramque intrepidus ineonsusnsque prodire, ne illius tumultu nee 1 huius fulgore percussus. 9uid est praeeipuum non admittere in animo mala consilia, puras ad coelum manus extollere, nullum bonum petere, quod ut ad te transeat, aliquis daro debet, aliquis amittere, optare, quod sine adversario optatur, bonam mentem cetera main aesti, mala mortalibus, etiamsi quis domum casus adtulerit, 15 si intueri, quaSi exitura, qua venerunt. Puid est praeeipuum altos supra ortuita Spiritus tollere, hominis m minisse ut, sive se liceris, scias hoe non futurum diu, sive 16 infelix, scias te hoe non esse, si non putes. 9uid est praecipuum in primis labris animam habere. Haec reces mei non o iure Puiritium liberum, sed e iure naturae li-- ber autem est, qui servitutem suam effugit hae est a, sidua ex ineluctabilis et per diem et per noctem aequali-37ter premens, sine intervallo, sine commeatu. Sibi servire gravissima est servitus quam dis utere nolle est, si dinsieris multa te poscere, si desieris tibi referre mercedem, si ante oculos o naturam luam et aetatem posvoris Ileel
prima sit, ac ubi ipse dixeris quid insanio' quid anhelo quid sudo' quid terram, qui sorum verso nec 18multo opus est nee diu. Ad hoe nobis proderit inspicere rerum naturam primo discedemus a sordidis. deinde
223쪽
animum ipsum, quo Summo magnoque opuS 'St, Sedu .cemus a corpore deinde in oeculsis exereitata subtilitasito erit in aperta deterior nihil autem est aperitus bis Salutaribus, quae contra nequitium nostram iuroremque discuntur, qua damnauius ne ionimus.
I. uaeramus ergo de aquis et investige-1mus, qua ration stanti sive, ut ait Ovidius, fons erat illimis nitidis amenteus inistis, sive, ut ait Vergilius,
mi de per ora novem vasto min murmure monsisit mare praeruprum et pelast premit arva sonanti, sive, ut apud te, iuvenis carissime, invenio, elisus Sietilis e fontibus emisit amnis si qua ratio aquas subministret, quomodo tot numina ingentia e diem noetemque deeurrant quare alia hibernis aquis intumescant, alia in desectu e tororum amnium e res eant. Nilum interim se-2ponemus a turba, propriae naturae- ac singularis, et illi suum diem dubimus nunc volgares aqua Pro sequamur, tam frigidas quam calentes in quibus calontibus quaerendum erit, utrum ea lidaenas eantur an stant de ceteris quoque disseremus, quas insignes aut sapor aut aliqua reddit utilitas quaedam enim oculos, quaedam nervos 3 iuvant, quaedam veterata et a medie is desperata vitia pereurant quaedam medentur uleeribus, quaedam in inriora potu fovent et pulmonis ae viseeriri querelas I vant quaedam supprimunt sanguinem iam varius si gulis usus est quam gust . II Aut stant omnes aquae aut eunt aut colliguntur aut avarias habent venas aliae sunt dulces, aliae variae asye me quippe interveniunt, salsae amaraeque aut medicatae, ex quibus Sulphuratas uicimus serratas, aluminosus indieat vim sapor. Habent praeterea munt a sti in i ni uprimum tactus frigidae et calidae sunt deinde ponderis leves et graves sunt deinde coloris purae sunt,
in idae, caeruleae, lividae deinde salubritatis sunt enim miles, sim mortiferae. sunt quae eoguntur incly
224쪽
pidem quaedam tenues quaedam in m. quaedam
alunt, quaedam sine ulla theniis ope transeunt, quaedam haustae secunditate in adseriant. III. Utis vel aqua vel fluat loe positio emeiti in devexo fluit, in plano continetur et Stagnat aliquando in adversstim spiritu inpellituri tunc cogitur, non uit. colligit ut ex imbribus ex suo sonte nativa est.
nihil tamen prolithet eodem loco aquam eolligi et nasei, quod in Fuein videmus, in quem montes circumimuquidquid rudit pluvia derivani, sed magnae in ipso latentesque venae sunt. itaque etiam eum hiberni usuxere
torrentes, saetem suam servat IV. Primum ergo quaeramus ' suum Dd ad continuando fluminum cursus teri a susit ei at, unde tantum aquarum exeat Mirum vi , quodae essionem numinum maria non sentianti aeque mirandum est, quod detrimentum exeuntium terra non Sentit.
quid est, quod illam aut si inpleverit, ut praebere tantum ex recondito possit, aut subinde sic Suppleal uanicumque rationem reddiderimus de sumine, eaden erit rivorum ae sontium. V. uidam iudicant terram, qui equid aquarum emisit, rursus aeeipere et ob hoc ne maria ereseore quia quod inlluxit, non in suum vertunt, sed protiniis reddunt oeculto enim itinere subit terras e palam venit, Segre tore vertitur, colaturque in transitu mare, quo permulti- pli es terrarum an ditus verberatum amaritudinem ponii
et praviustem saporis in tanta soli varietate exuit et insinceram aquam transit. 1 1 uuid , existimant, quicquid ex imbribus terra eonei pii, ad ima trahi et in flumina rursus emitti et hoe a gumenti loco ponunt, quod rarissima flumina sunt in his Llo eis quibus rarus est imber. Ideo si ecas aiunt Aethiopiae solitudines esse paucosque inveniri in interiore Asrie sontes, quia servida natura coeli su et paene semper aestiva.
squalidae laque sine arbore, sine euliore arenae taeentraris imbribus sparsae, quos statim eonbibuni At contra constat Germaniam ei Galliam et proxime ab illis lui-
225쪽
TUR. 2 EST LIB. BI. u-9. 217liam abundare rivis et numinibus, quia coelo humido
utuntur et ne aestas qui clere tinbribus aret VII Adversus hae multa posse diei vides. Primum lego tibi vinearum diligens fossor adfirmo, nullam pluviam
esSe tam magnamJ, quae terrani ultra Eeem pedes in altitudiriem adesaeiat omnis tumor intra primam erustam consumitur ne iii in seriora deseendit quomodo et ergo imber suggerere potest amnibus vires, qui summam
tantum inimum timi pars maior eius per numinum alveos in mare ausimum exiguitan est, quod sorheat terra, nee id servat aut enim arida est et absumi in se quicquid insusum est, aut satiata, si quid supra desidelium eei-dix, exeludet et ideo primi imbribus non rigentur amnes, quia tolos in se siliens terra trahit. Puid, quod aquaedam numina rumpunt saxis ot montibus his quid conserent pluviae, quae per nudas tipes deseruntur neeliabent terramJ, et i insideant. Adice, quod SieeisSimis locis putei in altum acti ultra dueentorum aut trecentorum pedum spatium inveniunt aquarum uberes venas in ea altitudine in quam aqua non penetrat, ut scias illic non eoelestem esse nee collinetivum humorem, sed, quod olei solet, vivam aquam. Illo quoque argumento haee 4 opinio refellitur, quod quidam sontes in summo eacumine montis redundant adparet illos sursum agi aut ibi concipi eum omnis pluvialis aqua deeurrat. VIII. uidam existimant, taetriadnio duit in exteriori parte terrarum vastae paludes iaeetu magni qua et navi,
gabiles laeus, quemadmodum ingenti spatio terrarumlinaria insus vallibus porreeta sunt, sie interiora terr rem abundare aquis Olesbus ne minus illas stagnare quam apud nos oceanum et sinus eius immo eo latius, . quo plus terra in alium patet. Ergo ex illa profunda copia isti amnes egeruntur, quos quid miraris si lema detractos non sentit, cum adiectos muria non sentiunt. IX uibusdam hae causa placet aiunt habere ter Iram intra se re essus avos et multum spiritus, qui necessario rigescit unibra gravi pressus deinde piger et inmotus in aquam, eum se desiit erre, convertitur. Si 2
226쪽
eut apud nos mutauo aeris imbrem astit, ita infra terras
flumen aut rivum supra nos non potest stare segni diu et gravis aliquando enim sole tenuatur, aliquando venus expandiuir itaque intervalla magii imbribus Sunii
sub terra vero qui equid est, quo illum in aquam convertat, idem semper est, umbra perpetua, frigus aete num, inexercitata densitas semper praebebi sonus ei numini causas. Plaevi nobis terram esse mutabilem. hae quoque quicquid emavit, quia non libet o aere con-espitur, erassese it ruratinus ei in humorem convertitur. Habes primam aquarum sub terra nascentium
i X. dietas etiam licet, quod si unt omniae Ommibus, ex aqua uer, ex aere aqua, ignis ex aere,
ex igne aeri quar ergo non e terra stu aqua quae si in alia mutabilis est, et in aquam, immo maxime in hane. ulraque enim eo*nata est res, utraque navis, utraque densa, utraque in extremum mundi conpulsa. Ex aqua a terra fit cur non aqua fiat e terra' At mug na numina sunt. cum videris, quanta sunt, rursus ex quanto prindeant adspiee. Miraris, cum abantur adsidue, quaedam vero concitata rapiantur, quod praesto sit illis aqua semper nova qui Si mireris, quod, cuni venti totum aera inpellant, non desteit spiritius, sed per dies noctesque aequaliter fluit, ne ut flumina certo alveo seruntur, sed
per vastum coeli spatium lato inpetu vadii quid si ullam undam superesse mireris, quae superveniat tot fluetibus 3sraelis Nihil desie it quia totum in se redit omnium
elementorum in alternum Mursus sunt qui equid alteri perit, in alterum transit et natura paries suas velut in . ponderibus constitutas examinat, ne portionum aequitate turbata mundus praeponderet. Omnia in omnibus sunt inon tantun aer in ign ni transit sed numquan sine igno est detrahe illi calorem rigeseet, stabit, durabitur et transiet aer in tumorem, sed nihilominus non sinat more si et aera et aquam saei terra, sed non magis umquam sine aqua est quam sine aere et ideo facilior
est inriem transitus, quia illis, in qua transeundum
227쪽
est, iam mixta sunt. Habet ergo terra humorern hune exprimit habet aera hi in umbra hiberni Dig oris den-Sat, ut aciat humor m. pS quoque mutabilis est in humorem natura sua utitur.
XI. ,0uid ergo inquis, Si perpetuae sunt eau - 1sae, quibus flumina oriunt irae fontes, quarea Ii quando ieeuntur, aliquando quibus nonsuerunt locis, Exeunt Saepe motu territrum ili-nera lurbantur et ruina interscindit cursuii aquis, quae retentae novos exitus quaerunt et aliquo inpetum metunt aut ipsius quassatione terrae ali inde alio transferuntur. 2 Apud nos solet evenire, ut amisso canali suo nuntina primum refundantur, dein 'e, quia perdiderunt vivin sa-ciant. Hoc accidisse ait Theophrastus in Coryco monte, in quo post terrarum tramorem nova vis sontium emersit.
Sunt qui alias quoque eausas intervenire opinantur, quae 3 evocent aquas aut a cursu suo deiciant e avertant. Fuit aliquando aquarum inops aemus, sed cum Gallorum gens a Cassandro obsessa in illum se eontulisset e silvas egidisset, ingens aquarum copia adparuit, quas videlicet in alimentum suum nemora dueebant, quibus
eversis humor, qui desiit in arbusta consumi, superfusuSEst. Idem ait set ire Mapnesiam uocidisse. SE pace Theophrasti dixissa liceat, non est lio veri simile, quia sere aquoSissima sunt quaecumque umbrosissima quod non eveniret, si aquas arbusta siccarent, quibus alime tum ex proximo si numinum vero vis ex intimo manat ultraque eoneipitur quam radicibus evagari lieet. Deinde succisae arbores plus humoris desiderant non enim tantum id, quo vivant, sed quo erEseant trahunt. Idem alia ei rea Areadiam, quae urbs in Creta insula fuit, sontes et rivos substitisse, quia desierit oti terra diruta urbe,
postea vero quam cultores pereeperit, uiuas quoque pereepisse causam si citatis hanc ponit, quod Ohrigueriteonstri et tellus nee potuerit imbres inagitata transmittere.
9uomodo ergo videmus plurimos in logis desertissimis 6 sontes plura denique invenimus, quae propter quas coli coeperunt quam quae aquas habere coeperint, quiu
228쪽
eolebantur non enim esse pluvialem hane, quae vastis sima lumina a sonte statim apta magni navigiis desert ex hoe intelleg asi ieet, quod per hiemem aestatemque par est a capite deiectus Pluvia poteS incere torrentem, non potest amnem aequali inter ripas suas tenor labentem, quem non faciunt imbres, sed incitant. a XII. Paulo repetamus hoc altius, si videtur, et seles te non babere quod quaeraR. eum a Veram amnium originem aecesseris. Flumcti nempe inciteopia cursusque aquae perennis ergo si quaeris a me,
quomodo aqua fiat, interrogabo invieem, quoniodo aera nat aut terra. Aegyptii quatuor elementa deerunt. deinde ex singulis bina maria e seminea aerem marem iudicant, qua ventus est, seminam, qua nubilosus et iners.
aquam virilem oeant mare, muliebrem omnem aliam. ignent vocat masculum, qua ardet stamina e seminam, qua lueet innoxius luctu terram sortiorem marem vocant, saxa cautesque semiliae nomen adsignant huie traeiabilixe eultae. t est si in re una intura elementa sunt quatuor, non potes interrogare, unde aqua fiat quarta enim pars naturae est quid ergo miraris, si rerum naturae
tam magna portio potest aliquid ex se semper essundere a quomodo aer, et ipse quarta pars mundi, venio et a ras movet, si aqua rivos et numina. si ventus est quens aer, et numen si iluens aqua. Satis et multum illi vibrium dedi eum dixi, elementum es ii intellegis, quod ab illo proficiscitur non posse de Mere. I XIII. Adielam, ut ait Dialesi valentissimimi elementum est. hoe fuisse primum putat, ex hoe surrexisse omnia. Sed nos quoque aut in eadem sententia, aut in
ultima eius sumus dieimus enim ignem esse, qui oeeu-pet mundum et in se euneta convertiit lauale evanidum eonsidere et nihil relinqui aliud in rerum natura igne restinet quam humorem in hoe suturi mundi spem latere.
I Ita imis exiliis mundi, humor primordium i miraris exi oep Se amnes semper exire, qui pro omitibus sali es ex quo suiu omina hic humor Diu diductione rerum ad
229쪽
NATUR, UAEST. LIB. III. 1 - 15. 22Iquartas redactus est, si positus, ut suffieere numinibus edendis, ut rivis, ut sonitibus possit XIV. Puae sequitur Thaletis inepta seriistinia est ait ientia terrarum orbena aqua sustinei et vehi more navigii mobili luteque eius uetuare tune, cum dieitur tremere.
non est ergo mirum, si abundet humore ad numina profundenda, cum in humore sit totus Hane veterem ei a radem sententiam explode nee est, quod eredas in hune orbem aquam subire perrimas et sagere sentinam. ii Marea unun est, a initio ei licet ita eonstitutum haset suas venus, quibus in litetur atque aestuat 9uomodo maris sieet aquae huius milioris abdita est virium ratio, tantum ex illa, quantum semper inuere opus sit, emittitur. vasta
maris in eculio via est, quam nullius stuminis cursus
XV. Puaedam ex istis sunt, quibus adsentire possumus, sed hoc amplius censeo: plaeet natura regi terram ei quidem ad orpinim nostrorum exemplar, in quibus et vena sunt et arteriae, iliae stui guinis, hae spiritus receptae uIa in terra quoque sunt alia itinera, per qua aqua, alia, per quae spiritus cur
fit, adeoque ad sinat litudinem illa humanorum corporum natura formavit, L mniore quoque nostri aquarium adpellaverint venas. Sed sicut in nobis non fuituti san-2guis est, sed mi illa genera humoris, alia necessarii, alia
corrupti ac paulo quidem pinguioris, in eapite cerebrum, in ossibus meduliae, nivei salivaeque et aerimae et fui dam additum articulis, per quod iliu nectuntur exes
brieo, si in terra quoquo sunt humoris eonplura genera: quaedam quae mature durentur hine est onmis meta)lo Srum humus, ex quibus petit aurum argentumque avaritia, et qua in lapidem ex liquor o vertuntur in quaedam vero terra humorque putrescunt, te ut hi tunisen et ceterii huic similia. Hae est ausa quartu secundum legem naturae voluntatemque naseentium. Ceterum ut in nostri.
eorporibus, ita in illa saepe humores Vitia concipiunt i in telus aut quassati aliqua aut loci sentium alii frigustuli aestus eorrupere nauariun et sul Mallo e traxit
230쪽
humorem, qui modo diuturnus est, modo brevis. Ergo ut in opportlius Ofibris sanguis, cum PereuSSu Si vena, tamdiu manat, donee omnis effluxit nubione venae seis Sura subsedit atque interclusit aut aliqua alia causa retro
dedit sanguinem itu in terra solutis ac patefaelis venis. 6 rivus aut Minen effunditiar Interest, quanta aperta sit vena, quae modo consumpta aqua dessest, quo exsted tu aliquo inpedimento, modo coi velut in cicatricem eonprimitque quam pamineerat viam modo illa vis terrae, quam osse mutabilem diximus, desinit posse alimen tu in humoreta convertere. Aliquando autem exliaustu replentur modo perri viribus recolleelis, modo aliunde trans-
Iatis sae' enim inania adposita plenis humorem in se avocaverunt saepe terra, si facilis est in tabem, ipsa solvitur et humescit. saepe idem evenit sub terra, quod in nubibus, ut SpiSSetur aerJ, graviorque quam ut m nere possi in natura sua gi*nat humorem saepe eois gitur roris modo tenuis et dispersus liquor, qui ex nausetis in unum Ioel eonssuit sudor emisquileg s oeunt,
quia guttae quaedam Et pressura logi Eli diuitii vel aestu evoeatitur. Hae tenuis unda vix soliti sulligiti ut ex
magnis ausis magniSque conceptibus excidunt amnos nonnunquam Ieviter emissi, si aqua pondere se tantum detulit nonnunquam vehementer et eum sono, si illam spiritus intermixtus eiecit.
a XVI. Sed quare quidam sontes senis horis
pleni senisque sic ei sunt Supervacuum est nominare in ta numinae, quae certi mensibus magna, eersis angusta sunt Et occasionem singulis quaerere, eum et possim eamdem ausam de onmibus reddere. Puemnu- modum quartana ad horam venit, quemadmodum ad tempus podagra respondet, quemadmodum purgatio, si nihil obstat, statutum diem servat, quemadmodum praesto est ad mensem suum partus, sic aquae intervalia habent, quihus se retrahant et quibus redeant quaedam autem inie valla sunt minora eι ideo notabilia, quaedam maiora nec 3 minus certa Eequid hic mirum est, eum videas ordinem rerum et naturam per eo ulula procedere: hiems num-