L. Annaei Senecae Opera quae supersunt

271쪽

NA R. UAEST. LIB. V. 12-1 . 263 inpulsum aera in alias quoquo partes quam in quas ipsi inelinavere, dispergunt. Illud quoque di eam, quod mihi oecurriti quemadmoduin siilii eidia, qtiamvis iam inelinem se et labantur, nondum et ne ero lapsum, sed ubi plura eoiere et turba vires dedit, tune fluere et ire dicunt iste quamdii leves sunt adris motus agitati pluribus locis,

nondum ventus est tune esse incipit, eum omnes illos miseuit et iii unum iii petum contulit Spiritum a vento modus separati vehementior enim spiritus ventus est, invieem spiritus leniter fluens aer.

XIV. Repetam nunc, quod primo dixeram, Iedi e specu ventos recessuquq interiore ter rarum. Non tota κγlido contexi terra in imum usquos datur, sed multis partibus emae caecis suspensa latebris.

aliubi aquis plenaJ, aliubi laabet inania sine humore. Ibi et

etianis nulla lux diserimon astriimonstrat, dicam tamen nubes nebulasque imohs euro consistere nam ne hae quidem super terras, quia videntur, Sunt, Sed quia sunt, videntur illi quoque nihilo nainus ob ii sunt, quod non videntur. Flumina illic seias iee nostris paria sublabi, alia leniter dueta, alia in confragosis io eis praeeipitando sonantia. uid ergo' non illud aequo dabis, esse aliquos et sub terra laeus et quasdam aquas sino exitu stagnare

9uae si ita sulit, necesse est et illud aera onerari one-3ratumque in eumhere et ventum propulsu suo ston ita re Ex illis ergo subterraneis nubibus selemus nutriri inter

obseura flatus, dum tantum virium deerunt, quanto aut terrae obstantia auferant aut aliquod apertum ad hos es- salus iter oecupent ei per hane eavernam in nostras se

des efferan1ur. Illud vero manifestum est, magnam esse sub terris vim suis' uiris et aliorum non minus ignem alemitum per haec is ea tim Se exitiani quaerens Spiritustor sit, aeeendat flatnniani ipso ad Dietu necesse est, deinde

flammis alius iis is, etiamsi quid ignavi steris erat, extenuatum moveri et viam cum si emitu vasis atque inpetu quaerere. Sed haec diligensius persequar, cum quaeram de motibus terrae.

272쪽

I XV. Nun mihi permitte narraro Iabulam. Asclepiodotus auetor est demissos quam plurimos a Philippo in metallum antiquum olim destitutum, ut e s raret, quae ubertas eius esset, quis status, an aliquid

futuris, reliquisset vetus avarita. . deseendisse illos eum multo lumine et multos duraturo dies deinde longa via saligatos vidisse umina ingentia et concepius aquariun inertium vastos, pares nostris nee eonpressos quidem terra supereminente, sed liberae laxitatis, non sine hor-2 rore visos. Cum mapna hoe legi voluptate intellexi enim se eulum nostrum non novis vitiis, Sed iam inste antiquitus traditis laboraro ne nostra aetate primum avarium venas terrarum lapidii querimatam in tenebris male abs trusa quaesisse. Illi maiores nostri, quos elebramus laudibus, quibus dissimile essu nos querimur, spo ducu montes ceciderunt et supra luerum sub ruina Steterunt. Ante hilippum Maeedonem reges fuere, qui pecuniam in allissimis usque latebris sequerentur et stebo spiritu liberoque in ilIos se dimi uerent sp eus, in quos nullumnoelium dierumque perveniret discrimeti. A tergo lucem relinquere quae tanta spes suit quae tanta necessitas hominem ad sidera erectum incurvavit et defodit et in suadum telluris intimae mersit, ut erueret aurum non minore perieulo quaerendum quam possidendum Propter hoe cuniculos egit et eire praedam lutulentam inertemque reptavit oblitus dierum, oblitus naturae melioris, a quas avertit. Ulli ergo mortuo terra tam gravis est quam istis, Supra quos avaritia ingens terrarum pondus iniecit, quibus abstulit coelum, quos in imo, ubi illud malum virus latitat, infodit illo descendere ausi sunt, ubi novam rerum positionem, terrarum pendentium habitus ven-

Usque per actum inane experirentur et aquarum nulli suiuum Mitidos sonins et aliam perpetuamque noctem ieeinde eunt ista secerunt, inferos metuunt 1 XVI. Sest ut ad id, de quo agitur, revertar, venii quatuor uni in ortum occasum, meridiem septemtrionemque divisi. Ceteri, quos variis nominibus adpellamus, his adplicantur.

273쪽

NATUR. GAEST. B. V. 15.16. 265

Tum ad Auroram NMαι-- remia Messit Arsidaque et rustiis ivistit a matutinis. Vesper es oeciduo quae mora sol tepescunt, Proxima sint zephyris . Sotythiam septemque iram Horrifer invasit boreas contraria tellus tribum si is pluvioque madescit ab austro. Vel si brevius illos conplecti mavis, in unam tempesta 2 tem, quod nullo modo fieri potest, congregentur rma Eu -- usque ruis encterque moerius: Afri

et, qui loeum in illa pugna non habuit, Aquilo. Puidam 3

illos duodecim faciunt quatuor enim eoeli partes in te nas dividunt et singulis ventis binos subpraesectos dant. Hae arie Varro, vir dilipens, illos ordinat, nee sine cauSa. non enim eodem loco semper sol oritur aut oceidit, sed alius est ortus oceasusque aequinoctialis, bis autem aequinoctium est, alius solstitialis, alius hibemus tui

surgit ab Oriente aequinoctiali, subsolanus apud nos diei iur, Graeci illum aphesi 'ien Meunt. ab oriente hiberno eurus exit, quem nostri Mavore, o turnum. et Livius hoe illum nomine adpellat in illa pugna Romanis parum prospera, in qua Hannibal e contra solem orientem exereitum nostrum et contra ventum constituit, tum venti aliutorio ae fulgoris praestringentis oculos hostium vicit. Varro quoque hoc nomen usurpat. Sed et eurus iam civitate donatus est et nostro sermoni non tamquam alienus intervenit ab oriente solstitiali exeitatum καικίαν Graeei adpellant, apud nos sine nomine est. Aequinoetialis oecidens favonium mittit, quem 5gephrriun esse dicent tibi etiam, qui mee nesciunt linqui a solstitiali oecident eorus venit, qui apud quosdam argestes dieitur mihi non videtur, quia eori violenta vis est et in unam partem rapax, argestes seraemollis est et tam euntibus communis quam redeuntibus ab oecidente hiberno africus sudibundus et ruens, apud Graecos lips dieitur. A septemtrionali latere summus6 est aquilo, medius septemtrio, imus thras eias: huic deest apud nos voeabulum. A meridiano axe euro -

274쪽

notus est: deinde notus latine austor deinde leuco notus, qui apud nos sine nomine est. 1 HII. Plae et autem duodecim ventos esse, non quia ubique tot sint, quoslam enim inequatio terramim exeludit, sed quoniam nusquam plures sunt. sic easus sex dieimus, non quia omne nomen sex reei-2pii, sed quia nullum plures quam sex Pui duodecim venios esse dixerunt, hoc secuti sun b, totidem ventos esse quot coeli discrimina eoelum enim diseviditur in ei reulos quinque, qui per mundi cardines eunti

est septemtrionalis . est aequinoctialis, est Solsbitialis est bra alis, est contrarius septemtrionali his sextus nee dit; qui superiorem partem mundi ab interior Secernit rut scis enim, dimidia pars mundi semper supi dimidia 3 infra est. Hane lineam, qua inter asteria et occulta est, id est hune cireulum Graeci origonia voeant, noStri finitorem dixerunt, alii sinientem. dieiendus est adhue meridianus cireulus, qui origoni reetis angulis secat. x his quidam cireuli in transversa currunt et alios interventu suo seindunt nee esse est autem tot aeris discrimina esse quot partes. Ergo horizon sive finiens eireulus quinque illos orbes, quos modo dixi fieri, seeat et effiei deceni partes, quinque ab ortu, quin qu ab Oe- easu meridianus ireulus, qui in horigonia incurrit, re-τiones duas adieiti si duodeei ster diserimina aeeipit bet totidem laeti ventos. 9uidam sunt quorumdam to eorum proprii, qui non transmittunt, sed in proximum serunt non est illis a latere universi mundi inpetus: Atabulus Apuliam infestat, Calabriam asto, Athenas Seiron, Pamphyliam casaestis, Galliam Cireius cui a distet quassanti tamen ineolae gratias agunt, tamquam salubritatem coeli siti debeant ei divus certa Aupustus temphim illi, cum in Gallia moraretur, et vovit et sedit Infinitum est, si singulos velim peta qui nulla enim propemodum repio est, qua non liabeat aliquem statum ex

se naseentem et circa se eadentem.

I XUII. Inter eo ter itaque providentiae opera hos quoque aliquis ut lignum adimi ratio-

275쪽

NATUR PUELEST. LIB. V. 17. 18. 267 ne suspexeriti non enim ex una ausa ventos aut inventi aut per diversa lis posuit, sed pismum ut aera nor sinerent pigrescere, sed ad duave xatione utilem redderent vitalemque traeturis deinde utilimbres terris subministrarent iidemque nimios eonpese rent nam modo adducunt nubes, modo didueunt, ut per totum orbem pluviae dividi possent in Italiam auster inpellit, quiIo in Asrieam reicit, etesiae non patiuntur apud nos nubes eonsistere iidem totam Indiam et Aethiopiam continuis per id tempus aquis inrigant. 9uid, quod 3sruges pereipi non possent, nisi statu supervaeua sed mixta servandis venularentur, ne esset, quod segetem exestaria et latentem frugem ruplis velamentis suis, quae sollieulos agri eolae vocant; adaperiret uid, quod omnibus inter se populis commercium dedit et gentes di sipata loeis miscuit ingens natura bsenesteium, si illud in iniuriam suam non venat hominum furor nam quod ste Caesar maiori volgo dictatum est et aait Livio positum, in incerto esse, utram illum nasci mastis reipublicae profuerit an non nasci, diei etiam de ventis potest adeo quiequid ex illis utile et neeeSsarium est, non potest hi Srepensari, quae in pernielem suam generis humani dementia exeogitat. Sed non ideo non suisti stana-5 iura bonae, si vitio male utentium nocent. Non in hoc providentia ac dispositor ille mundi deus exercendum venias aera dedit e illos ab omni parte, ne quid esset situ squalidum, effudit, ut nos classes partes

freti occupatura conpistremus milii armato et hostem innaari aut 'ost apst iliae peremus. Iugale lios dementia 6 exagitat et in mutuum eonponit exilium ustia ventis nius bellum petitur et periclitamur perieuli causa incer

tam fortunam experimur, vim tempestatum nulla ope limmana superabilem, mortem sine spo sepulturae. Non 7 erat ianii, si ad pacem per ista veheremur, nunc eum evaserimus tot seopulos latentes et insidias vadosi maris, eum effugerimus procelloso desuper montes, per quOS praeceps in navigantes ventus inpingitur, cum involutos nubilo dies et nimbis ae tonitribus horrendas noetes, cum

276쪽

L. ANNAE SEM Eturbinibus divulsa navigia quis erit huius laboris ae in tu mi eius quis nos sessos tot malis portus excipiet belluml,seille ei et obvius in litore ho- et meidandas

sentes iraeturae ex maxima parte vieiorem et antiquarum 8 urbium lanima. ut in arma cogimus populos quid exercitus seribimus directuros aciem in mediis stuetibus quid maria inquietamus parum videlieel ad mortes nostras terra tale patet nimis delicate fortuna nos tractati nimis dura dedit nobis eorpora, felicem valitudinem non depopulatur nos casus incurrens emetiri euique annos suos ex commodo licet et ad senectutem decurrere it que eamus in pelagus et Oeemus in nos sata cessanua.

93siseri. quid quaerius' mortem, quae ubique superesi

petet illa vos et ex leetulo sed innocentes petat. oeeupabit nos in nostra domo se Oeeupet nullum molientes

malum. Hoc vero quid aliud quis dixerit quam insaniam, circumserre pericula et ruere in pnotos, iratum sin iniuria, oecurrentia devastantem ae serarunt more oceidere quem non oderis illis lamen in ultionem aut ex same morsus est nos sine ulla parsimonia nostri alienique sanguinis movemus manum et navigia deducimus, salutem ommittimus fluctibus, secundos optamus ventos, is quorum felicitas est a bella perferri. uousque nos malae

nostra rapuerunt parum est intra orbem suum surrere: sie Persarum rex stolistissimus in Graeeiam traiciet, quam exercitus non vincet, eum inpleverit sie Alexander ulterior Baetris et Indis volet quaerere, quid sit ultra magnum mare, et indignabitur esse aliquid ultimum sibi. si Parthis avaristia Crassum dabiti non horrebit dirasu vocantis tribuni, non tempestates longissimi maris, non circa Euplmitem praesaga fulmina et eos resistentes. 11 per hominum et deorum iras ad aurum ibitur. Ergo non inmerito quis dixerit rerum naturam melius aeturam fuisse nobiseum, si ventos nare vetuisset et inhibito liseursularentium in sua quemque terra stare iussisset si nihil

aliud, certe suo quisqua tantum a suorum malo naSeeretur nune parum mihi stomestica, externis quoque 1

12borandum est. Nulla terra tam longe remota est, quae

277쪽

NATURA EST. UB. V. 18. 269

non emiuere aliquot suum maliun possiti unde se io, an

nune aliquis Ma sentis in abdit' dominus fortunae

indulgentia tumens non contineat intra terminos arma, an paret classes ignota moliens unde spio, lite milii an ille ventus bellum invehet magna pars erat humanae paeis maria praeeludi. Non tamen, ut paulo ante digebam,13 queri possumus de auctore nostri deo, si beneficia eius corrupimus et ut essent contraria esseeimus. Dedit ille ventos ad custodiendam eoeli terrarumque temperiem, ad ovoeandas supprimendasque aquas, ad alendos satorum atqus arboruin metus, quos ad maturitatem eum aliis causis addueit ipsa iactatio adtrahens cibum in summa et

ne torpeant permovens dedit venio ad ulteriora no-1 seenda suisset enim inperitum animal et sine magna experientia rerum homo, si circumscriberetur natalis solisne dedit ventos, ut eommoda cuiusque regionis fierent communia, non ut legiones equitemque gestarent ne ut perniciosa gentium arma transvellerent. Si benefleta na-15

tura utensium pravitate pelvendimus, nil ut non nostro malo ae e erimus eui vi dare expedit eui loqui eui non vita tormentum est nihil invenies iam manifestae utilii

iis, quod non in ontrarium transeat culpa si ventos quoquct natura bonos suturos invenerat ipsi illos eonir rios seelmus omnes in aliquod nos malum dueunt. Non 6 eadem est his et illis causa solvendi, sed iusta nulli diversis enim inritamentis ad temptandiim mare inpellimur.

utique ulieui vitio navigatur. Egregie Plato dieit, qui nobis circa exitum iam testium loco dandus est, mirima esse, qua homines Murtuis . Immo, uesti earissime, si bene illor a furorem aestimaveris, id est nos muri, in eadem enim turbae volutamur, magis ridebis, eum eoo taveris Vitae parari, in quae vita eonsumitur.

278쪽

i I. Pompeios, elebrem campania urbem, in quam ab altera parte Surrentinum Stabianumque litus, ab altera

Berculanense eonveniunt et mare ex aperto reduetum amoeno sinu ingunt, consedisse terea motu vexatis quaecumque adlaeebant regionibus, Lucili viroruni optime, audivimus, et quidem hibernis diebus, quo vaeare 2 a tali perieulo maiores nostre solebant proniittere. Nonis Februarii hi fuit motus Regulo et Verginio Consulibus, qui Campaniam numquam seeuram huius mali, indemnem tamen et totiens deiunetam metu, magna Strage vastavit nam et Herculanensis oppidi pars ruit dubiequa stanteliam quae relicta sunt, et Nucerinorum colonia ut sine

elude, ita non sine querela est. Neapolis quidem privatim multa, publieo nihil amisit leniter ingenti malo pedistricta villae vero praeruptae passim sine iniuria tre-3mustre. Adistimatur his illa sex enlaruni ovium rogem exanimalum et divisus Statuas, motae post ho mentis

aliquos atque inp0tentes sui errasse quorum ut cauSaSexcutiamus, et propositi operis continus exigi et ipso in hoc tempus congruens asus ui aerenda sunt ire pidis solatia et demendus ingens timor quid enim euiquam satis tutum videri potest, si mundus ipse eoneulitur et partes eius solidissimae labant si quod

unum inmobile est in illo fixumque, ut euneta in se intenta sustineat, fluctuat, si quo proprium habet terra, perdidit, stare ubi tandem resident ni eius nostri quoacorpora reeoptaculum invenient quo titubantia consub sient, si ab imo metus nascitur et landitus trahitur Co

279쪽

sternatio est omnium, ubi tecta crepuerant et ruina signum dedit tune praeeeps quisque se proripit et penates suos deserit a se publieo credit quam latebram prospicimus, quod auxilium, si orbis ipse ruinas agitat si lao quotinos tuetur ae sustinet, supra quod urbes sitae sunt, quod sundamentum quidam orbis esS dixerunt, diseedit aeli tubat Puid tibi esse non dico auxilii, sed solatii pot-6 est, ubi timor fugam perdidit quid est, inquam, satis munitum inuid ad tutiniani alterius et sui Mnnun Hostem muro repellam et mammae ali studinis eastella velis,

gnos exercitus dissicultate aditus morabuntur a tempestate nos vindicani portus nimborum vim effusam o sine fine eadentes aquas tecta propellunt sugientes non sequitur incendium adversus tonitrua et minas coeli subterraneae domus et defossi in altum speeus remedia sunt. ignis ille coelestis non transverberat terram, sed exiguo eius obieetu retunditur in pestilentia mulara sedes licet.

nullum malum sine effugio est numquam sulmina popu- τJos perusserunt pestilens coelum exhausit urbes, non abstulit: hoe malum latissime patet, inevitabile, vidimi, publice noxium non enim domos solum aut familias aut

urbes singulas haurit gentes totas regionesque subme sit, et modo ruinis operit, modo iis aluuii Voraginena stondit ac si id quid ua relinquit, Ex quo adpareat, tuo non est, saltem fuisse, sed supra nobilissima urbes sine ullo vestigio prioris habitus solum extenditur. Ne desunt,' qui hoc genus mortis mapis timeant, quo in abruptum eum sedibus suis eunt et e vivorum numero viri auseruntur, tamquam non omne Ialum ad Eum dem terminum veniat. Hoc habet inter cetera iustitia suae γlura praeeipuum, quod cum ad exitum ventum eSt, omnes in aequo sumus. Nihil itaque interest utrum me lapissunus elidat an monta toto premar, utrum super B domus unius onus veniat et sub exipuo eius tumulo ae pul- Vere exspirem, an totus aput meum terrarum orbis abs-

condat in luce hune et in aperto spiritum reddam, an in vasio terrarum dehiscentium sinu, solus in illud pr . I dum, an cum magno domitatu populorum eone aderise

280쪽

uum ferar iiihil interesi mea, quanins eire mortem -- Iovin tumultus siti ipsa ubique tantumdem est. Proinde

magnum sumamus animum adversus istam eladem, quae ne evitari nee provideri potest, desinamusque audire istos, qui Campaniae renuntiaverunt quique post hune easum in i iiVstruli negantque ipsos umquam in illam regione iii aecessulosa quis enim illis promittit melioribus 1lsundamentis io aut illud solum stare omnia eiusdem

sortis sunt et, si nondum mota, tamen mobilia hunemri assis, in quo securius eonfisus, loeum haee nox aut hie ante Oetem dies scindet. Unde scias, an novi melior eorum locorum condicio sit, in quibus iam vires suassori in consumpsit et quae in laturum ruina sua sulta 12 sunt erramus enim, si ullam terrariim partem exceptam inmunemque ab hoc perieulo credimus omnes sub exdtim iacent lege nihil ita ut inmobile esset, natura concepit alia temporibus aliis cadunt ei quemadmodum in urbibus agnis nune haec domus, nune illa suspenditur,

ita in hoe octe terramvn nune haec pars saeti vivum, nune 13ina Tyros aliquando in imis ruinis sui L Asia duo Meimurbes simul perdidit anno priore in Aehaiam et Maced

niam quaecumque est ista vis mali incurrit, quae nune Campaniam laesiti cireuit satum, et si quid diu praeteriit, repetiti quaedam rarius sollicitat, saepius quaedam: 14 nihil inmune esse et innoxium sinit. Non homines tantum, qui revis et caduca res nascimur, urbes oraeque terrarum et litora et ipsum mare in servitutem sal veniti nos tamen nobis permansura promittimus bona fortunae et selieitatem, cuius ex omnibus rebus humanis velocissima est levitas, habituram in aliquo pondus ae moram 15eredimus, et perpetua sibi omnia promittentibus in mentem non venit, id ipsum, supra quod stamus, stabile non

e Sse neque enim Campaniae istud aut Aehaiae, sed omnis soli vilium est, male cohaerere et ex pthiribus causis p solvi ob summa manere, partibus ruere. 1 I. uist solatium adversus pericula rara pro somnii Mee dique linenda denuntio nego quicquzm

esse quietis aetemae, quod perire possit et perdere.