장음표시 사용
211쪽
Comparative multis modid. i. improprissime.A. modo
Omparati trialiquad o capitur positi ueritSori res est homodoctior,idestdoctus.Species predicatur de pluribus,idest de multis. Secundo modo cal pit partitive,ut Sortes est doctior hominii,&tune II hominum supponitconfusese distributiue,sic ut illisia Homine,Sortes est doctior homine' istis duchus modis non capitar hic Alio modocapitur comparative,& hoc multis modis,primo in proprissim eaeest quando forma importata per comparatim
uum, nulli extremorii competit,vt,fornicatio est melior adubterio.Bonitas nempe importata per II melior,neq;couenit fornicatiotii,nm adulterio:fimiliter,Peccatu comissum contra secundam tabulam e se maius,peccato comisso c ontraprimZm tabulam. Secundo modo capitur in proprieri est quando forma importata per comparativum conuenit uni extremorum,ut vi tus est melior malitia. Tertio modo capitur propriin est quando forma importata per coparativum couenit viri dextremo,ut, Obedietia est melior castitate. Secundo principaeliter notandum est,m extrema harum propositionum supponunt secundum exigentiam regularum sup-Positionu:vi,Sortes est fortiorasino YSortes,supp5it discrete lyasino confuse Sc distributiun&in ista,Sortes asimo est fortior Sortesdiscreten mo,determinate:Iuisitavero,Omnis homo est fortior asino, utrumq; extremum supponit distributiuesed in ista,Homo asino estfortior, utramq; extremum determinate supponi icut in i sta, Non nuIlushomo est fortior omni asino. Tertio notandum est,qu iter conuertantur istae propositi nes,pro quo notande sunt regulae conuersionum generales,nisi quod debet haberi pro regula,quod subiectum conuertentis
in affirmati uindebetcapi cum hoc c omplexo, Aliquid quod est&in negari iussum hoc complexo,Nihil quod est. Exe Ium
212쪽
, i De comparativo . e et primi Sortes est fortior omni animali sic conuertitur, Aliquid quod est fortius omni animali est Sortes Et i sta,Nullus homo est fortior leone,sic eonuertitur, Fihil quod es fortius leone est homo,& sic de aliis c onuersionibus. Eouarto notandae sunt aliquae regulepro expositione istarii propositionum. Prima.Propositio affirmativa,in qua terminis significans reexcessam sequitur coparatiuunt,exponitur per unam copulatiuam compositam ex tribustathegoricis,in quarem prima denotatur,positiuum comparativi gradusaffirmaridere excedente sumpta cum sua dispositione:&in secunda denotatur idem positiuum affirmaridere excesia,uniuersaliter sumpta, cuisto adverbio Simul tempore:& tertia est una negativa negans positiuumsumptum cumisia dictione Ita, de re excessa in ordine ad rem excedentem. vlisortes est fortior asino , sic exponitur: Sertes estfortis' simul tempore omnis asinus estfortis,& nullus asinus est ita sortis sicut Sortes. ista, Omnis homo est sortior asinosic exponitur:Omnis homo est fortis,&simul tepore omnis asinus estfortis,& nullus assinus est ita fortis sicut
et Secuda regula.Cotradictoria exponibitis,in qua ponitur una negatio in principio exponendaret per unam disiuitistiuam de
partibuscontradicentibuspartibusprimae:ut,Nuli homo est fortior asino sic exponitur,diui Iushomo e sifortis, vel aliquis asinus non est fortis, vel aliquis asinus est italaitis sicut ho
Tertia regula. uendum est ne terminus qui non distribuitur in exponi bili, distribuatur in exponente: vi,Sortes homine enfortior,sic exponitur,Sortes esitarris,&homo est fortis,&homo non est ita fortissicut Sortes .Erpropositio negatiua,de modoloquendi in consueto debet regularaperhanc regulam :vcistae Fortior leone homo non est,sic exponitur, Homo fortis noesi,Sc omnis leo fortis non est, & homo leone non est fortiori.
Reguleexpositiona .regula.d.regula, iij. regu
213쪽
tati uois Conuerisit De superlativo. Vt V superlativo pauca dicenda veni sit, cum regule tur per regulas comparativi. I sed primum notandum est, quod superIatiuum et, .se taliquando portitursine rem riuo plurali: t,Ho------i mo est nobili stimus:&Mic sic exponitur, videli superlata- ce t per una m c opulativam cuiusprima pars est assirmatiua , 8cuorum 8c secundanegatiua .Prima erit ista,homo est nobilis Secunda ista compa. ea nihil estita nobile sicut homo.De conuersioneast ' propositio dem. nis,fc similium dicendum est sit cui de comparativo daximus. . . Notandae sunt reguis cirridum quaSexponuntur. i. regula..Prima Propositio de superlativo propriecapto in qua non poni rur negatio,exponitur per unam copulativam compositi ex tribus cathegoricis,quarum prima affirmat positiuum de re racedente .secunda affirmat idem possitiuum de re excc .Te tia affirmat excessum de re excedente in ordine ad rem excessam: ut,Rosa estpulcherrima norit, sic exponitur,Rosa est pulchra de omnisilos est pulehera Rosa ectoi flore pulchrior. I Secunda regula.Contradictoria prioris exponitur per una mdantinctivam ex partibuscontradicentibus partibus copulatius vi,nulla rosa in pulchrior flore, sic exponitur, Nulla rosa est pukhra,vel aliquisnosnon esit pulcher, vel aliquis flos est ita pulchresicut rota. Ultima regula.Cauendum est ne arguatur In his,a non distributo adidistriburum Item colaquetitiae quaeriunt in hispropositionibus,regulandae iuniper reguIas arguendi a tota copulata adsuas parres,&econtra,&a tota disiunctiva ad suas partes,3 e contra,videndum eu,quando valent,& quando non.
eo Sequitur designis collecti uis.
l. quesitu Esignis coneetiuis pauca sunt nobis dicenda cueorum notitia alias declaretur
e Sed ne sicco pede mate riam illorum transeam queruntur tria in P sentiarum. Piumo,anistae sient in veritate,Omnes apo soli
Dei sui it duodeci mi& non omnes apostoli Dei sunt duodecim,
214쪽
RDei a&simae. r eij. Secundo de veritate istum, Omnes duo apostoli Dei sunt n. quesi. duodecim,dc Non omnes duo apostoli Dei sunt duodecim.' Tertioqusritur de bonitate istiuscosequerinomnes animae iij. quae .
creabiles possunt essecratae ergo omnesanimae creabile, pos sum esse creatae, tenendo II Omnes in antecedeti c ollectitie.S in consequentidistributive. ess Ad primum res detur,q, si lyOmnes,in utram teneatur cor 'llective illae sunt contradictoriae,& affirmativa est vera,& sub subiecto esu, potest fieri descensus copulat & non copula tiuus ne*disiunctiutis nem etia disiunitas,&Negativa est falsa si autemna utraq: teneatur distributive ly Omnes,illae sunt contradictorie, &-affirmativa est falsa, negativa vera:si vero in una teneatur collectiuCS in alia distributive, Lo sunt contradictori N. xa . .e Adsecundum quesitam Eadem distinctio facienda est,&dan hi u , Mida Responsiosicut precedenS. Ad tertium quaesitum respoudetur,quod My Om ,inantem . a ... cedenti teneatur collective,& in consequenti distributive eonse μ' μ' quentia est nulla,sed si in antecedenti teneatur distributiue,deco mi sequenti e vilective videtur bona,si autem teneatur in vir distributive etiam est bona c onsequentia, tamen sicut consequena est falsus ita e antecede DS.
cli De istis signis ita ec sic uta
Is(ut puto luculenter expraediti uperest tan- ij dem vide istis signis ita&sicut quae etiam hui'
ordinis sunt tractemus. C, nde nota primo, IyIra, aliquandoest aduer ita aduer i brun anirmativum:v si dicatur, Ita faciam. Hum. Secundo capitur proantecedenti viata est sicutdominus I cutus est. A .poram Tertio capitur relative: vi,Sic utSortescurrilita platolacit tecedenti PQuarto comparative vr Sortes est ita doctus sicut Plato. Si- id. relati. mi literly Suur,aliquando capitur explicatiue,aliquando com uri. c of pdrative. Tatiue.
Et aduerte, quod ista adverbia importantia similitudinem aliquando dicunt omnimodam similitudinem, dc aliquaindo
215쪽
uate ad- non dicunt omnimoda similitudinem,exempIum primi. So . Iter. du- tes estitasortia sicut Plato. Exemplum secundi. Sortes estita plicem di fortis sicut Hercules,veI sicut Ieo. Prima exponitur sic,Sortes eunt simi est fortis,&Plato est fortis,&Sortes non en magis fortis neq:litudine. minus fortis quam Plato . Secunda potest exponi sic. Sortesest forti et,&Hercules estfortis Sc leo esifortis, sed Sortes non est ita fortis sicut Herc ules & Ieo. Item nota,q, quado istaeproposi tiones sunt de praeterito,vel defuturo, opportet in secunda expoliente , quod addatur hoc coplexum, Simul tempore: ut, Noe fuit ita diuessicut Abrahasic exponitur,dioe fuit diues,&simul tempore Abraham fuit diues,&Noe non fuit ditior Abrahae.Exemplum secundi, Sortes erit ira sapienssicut Antichristus,sic exponitur, Sortes erit sapiens,& Antichristussimul tempore erit sapiens,&Sortes iton erit sapientior Antichristo. qvltimo ponuntur quedam regulae obseruandae in arguendo
Regulae ci Prima. Arguendo ab inferiori ad superius, praeponendo ita,
conse .pri vel sicut,non est bona consequentia sed bene e contra , Exem
ma regu . Plum primi,Sortes est ita fortiasicut FIato, ergo Sortes est ita fortis fieutaliquis homo.Quia IF Homo teneturdistributive &estsimilis huic consequentiae Sortes estita fortiSsicut Plato, ergo Sortes est irasortis sic ut uilibet homo .Exemplum seclidi, Sortes est ita sortissicut animaI, ergo Sortes estita fortis sicut homo,& ex consequenti sicut Plato, cum argui rura superiori ad inferius,cumdistributione superioris. A .regula. WSecuda regu .Arguedo a propositione affirmativa de ita &m cur, ad negativam de comparativo gradu, extremis conuersis valet consequentia: ut, Sortes est ita fortis sicut Plato, ergo Plato non es fortior Sorte.Item, Sortes est ita fortis sicut ho- ri r ensi mo ergo nullua homo esifortior Sorte.
Ab c Tertia re gula. Arguedo abaffirmativa de ita&sicut,adaffirmativam de ita dc sicut,respectu eorundem extremorum Do couertarum valet consequentia: ut, Sortes est fortior homine,ergo Sortes est ita fortis sicut homo. Musca est fortior leone, ergo musca est ita fortis sicut leo.
Pro conclusione istius materiat qusrunturtria.
216쪽
rellexiuia & insolubilibus te eidaeprimo Quomodo exponiturpropositio decεparativosue .dubiE. iuperlatiuoimportante formam nulliextremo comaenienteruti si a Seccatum commissum contra secundam tabulam est melius et dubiucommisso contra primam tabulam.Item ista,melius est peccare in patrem quam in spiritum saucium, quod est sec undu quae
qi Tertio quiritur, Qualiter est exponet aepositio, iii qua lar iij. qm .ma importata per comparativum siue superlativum, conuenit viri extremorum' non alteri,ut virtus est melior malitia. at Ad primum quaesitum respondetur, quod debet exponi perform m oppositam sic.Pec catum c ontrasecundam tabuIam est M. . que. malum' pecorum contra primam tabulae est malum,sed pec-clitum contra secundam tabulam non est ita malum sicut peccatum contra primam tabulam.Et illa,meliusestpeccare in pa Ad.ii. quire qua inspum sanctum,sic exponitur,Maluei peccare inph situm. trem,& malu estpeecare in spum fancta sed noestita malu peecare inpatresicut in spumsan .Ratio, quia ut ait sal vator noster qui peccauerit in patrem,& qui peccauerit in filium remittetur ei,sed qui peccauerit inspumsanctu, no remittetur et i hoc sic ut neq; inlaturo,&sic patet ad primu& ad heudii quisitu. I Ad tertium respondetumquod debet exponi per duas e se . . . . Deus, idelicet per has,vires est bona,& malitia est mala,vel no ' 'mihesibona,sicut& ista,Deusest melior diabolo exponitur sic,De' est bonus,&diabolus non est bonus,vel diabolus est malus,conuenienter enim exponuntur per extremam corradictoriam Aetcontratiam,vel aliquo modo saltem opposito.
e sequitur de reflexitiis,insolubilibus,sc obligatoriis.
Ro declaratione reflexiuorum,insolubilium' obligatoriarum notandum est. De rene-qQuid sit propositio Reneriua,quid Insolubilis Guis,inso& quid obligatio. tu Sciat Primo positio rei lex, est,in qua ponitur aliquis uε qui gator n
217쪽
De reflex. insolubi.&oUiga. Propos . potest supponere pro aliqua propositione, ut ly Verum, in haere flexiva propositione, aliqua propositio est vera,& Ir Affirmativum, ut quid. nulla propositio est assirmatiua , Sccosi militer de alijs terminis, Propo .re qui possunt supponere propropositione. unde propo dicitur reflexa. flexa,quaealiqualiter se ipsam significat. Propo.in ei Secundo.ula propositio dicitur insolubiliet, quae significat se- solubilis ipsam sub ratione falsi: vhomnis propositio est negatiua,que falquid. sificat seipsam, se significando esse negati uam,cum sit assirmati-ua.Item Hec est falsa,demonstrando seipsam filsificat se. Obligatio Obligariosic diffinitur,oblisiatio estprefixio alicuius enuntia quid. bilis a respondente,propter suam admistionem intra tepus obligationis, secundum eundem statum,secundum quem admisserat simul eum suis pertinentibus sustinendi , cuiui declaratio ponditur infine.
Pro declaratione primi,ponsitur duo. Primum. Primul. Quo modo propositio significet verum,uelfalsum. Secundit. Secundum .Quid sit veritas,vel falsitas.
Adprimu e Ad primum Breuiter respondetur( suppositis duabus distimctionibus per aliquas conclusionem
Diuisito si Secuda distinctio.Omne significare,vel est naturale, vel ad plagitificare citum .His suppositisponitui prima conclusio. Propo vo Prima conclusio.Omitispropositio non mentalis, quae est vocalis et scri calis scripta non significat verum neq fassum,nisi sub diue-pta nihil tur mentali vere,vel false.Probarurista conclusio,Quia vocalia lignificat . vel scripta nihil significat,neq;est vera,neq; falsa,ne etia inprodis, positio, nisi subordinentur mentali significati vere, vellat se Pro Fudametu baturetiam, quia vocalis vel scripta extrinseca denominatione veritatis, dicuntur verae, vel false,ctim finiidamentum veritatis,uel fallita- vel falsi .e tis sit sola propositio mentalis.l sola me. ESecunda conclusiodulla propositio vocalis,neq: scriptasigni Propo vo ficat verum,uel lium,naturaliter proprie, um: ad placitum, sede is&stri bene naturaliter commiliter. Prima parsparet,quia soli mentaliptataeq/u conuenit signifieare naruraliter prurie. Seeunda etiam patet, turair pro quia nulla propositio est imposita secundum. se totam adsignifiprie nec ad canduinadplacitum,&hoc est verum comuntur,nisi gratia di
218쪽
F. De reflexiuis&insolubilibus. et in .piitationis aliquando fiat oppositum.Tertiam partem probo, Proposi. Quia cumque libet Trasi ginficet se naturaliter c cmmuniter. T vocalis&go propositio vocalis,& etiam scripta signi, at se naturaliter se riptas geommuiliter.&fitcommuni tersigi aifieant verum vel salsum renificat na- Tertia conclusio Propositio mentalis non vltimata signiri turalitereat verum vel salsum naturaliter communiter,& etiam natura comunit. liter proprie. Primam partem probo. Qitia mentali,huius vo M entalis c aelis,Homo est alii malsignificat se naturaliter communiter, noultima&cum ipsa sit vera,ve Italia, significat verum,uel falsum natu- ta signas, liter communiter Secundam partem probo. Quia ista menta- cat verum lis non vluti ara Homo est alii mal,si glaificativam vocale,ho- vel falsummo est animal naturaliter proprie,ergo sagitificat verum , vel Z. c. falsum naturaliter proprie. Itim I conclusio Propositio mentalis ultimata significat ve M entalis rut vel falsum naruraI1ter,communiter, sed non naturaliterivstimata, Proprie,neq; ad placitum: prima pars est nota sum significet se significat ipsam Secundae tiaemia vera, nisi detur notitia distincta sui ipsi naturali ius,quod non videtur faciIe dari.Tertia pars est patens,cum so- comunitili termino vocali,vel scripto competat significare ad placitu. Ad secundum respondetur,*veritas est conformitas alicui' Ad. n.v cum ali quae quidem conformitas est dupIex. v id elicet in re, ritas quid N intellectu.In re duplex,prima quando res c omparatur ad sh CPformium principium, quodcunq; sit illud principis,&sic dicitur Ios rasdus ex nes verus filiusPetri,quiae produehis ab eo,&dicitur vera mo Coformineta, et verus christialiumvel religiosus per confortuitatem ad tas in re
sua principia,vel statum:& per contiarium dicuntur,falsus fi- duplex Ilus,falsa moneta,falsus christianus, falsus religi osus perdisc5 Quando
formitatem ad sua principi aeu statum Secundo dicitur verse res compatas in re per comparationem ad intellectu eo potentiam eo ratur adsugnitivam,& tunc dicitur veritas vel vera res, quando est mani- um princi
festativa sui ipsius, Sc cognita a potentia sicuti est in reetur, Sodi pi iam tes cognitus albedo vi sa,& ita de ales obiectis maxime incomplexis Sed tunc erit falsitas,qi do ipsa res cognita seu indille veritas in is,non esimanifestativa sui ipsius:ur,chim era&similia fictilia re. quae nec habent esse neq; possunt vere e ognosci seu intelligi, Falsitas. 8c isto modo veritas est passio entis,&etiamfalsitas.
Secundo modo principaliter consideratur veritas ad subie-
219쪽
RDe reflexiuii, dcinsolubilibus. Queisti, o ctum,&eae mitirmitasPa micati adsuese m seu propositionis inodis ad intellectum componentem vel diuidentem. Uel sub altis verbis.Veritas est adsquEtio seu coformitas rei adiutrilectim .Et falsitasest inad quatio vel difformitas rei adintellectum. Pro quo nota O quando intellectius componit ea quae sunt composita: ut Homo es animal,Lapis esi substantia,Sortes est albus,tuc est ve- veritasin ritas,&adequatiorei adintellectum Similiter quando intellectuainullectu diuiditea quae diuisatait:vt,liomo non est lapi sortes non est quid . Ioannea, gmia non esiniser, est verita euconformitas rei ad
Falsit,,. Sed salsitasest incompositionediuidendorii metvt,homo est a
nus Oaimes est Petrus,Coru mal vel indiuisione variendo Prooosi Tuni:vt, Homo non est animal, Comus non est niger,&sic dementalia' si S. LX quoi uirtur Pomne signum significans talem compta est lauda - ne,vel diuisionem est verum,uel falsum. Nota etiam q, promenitu positio mentalis es'in metum veritatis,vel falsitatis, & sie in trinsece dicitur vera , vel GIti. sed propositio vocalis ,vel scripta
falsitatis. denominatione extrinseca dieitur vera,vel falsa. Sed inreIIestis vel potentia cognitim dicitur verus,v falsus, qui est subiectu veritatis,puta habitus,vel notitia actuaIis,ex quo insertur quod veritas,uel Isitas,dicunturaequivocederebus, de propositione
intur equi a Sed quid si tea ullaveritatis vestalsitatis inuectigadum est. Proae e. quo notandum e st,quod omnis propositio, vel est de praeterito, Tempora vel de praesenti, Ide sutiiro.Exemplii primi. Anima a Deo fuit Propos. creata ante omnem animam rationalem. Adam fuit primus homo, et fuit primus martyr.Exemplum secundi.Deusest homo Angelus estsubstantia. empIum tertii. Antichrisit' erit , e iudicii uniuersalis eritabsq; dubio Deus in illo iudicio eritaequissimusi exHis suppositis ponuntur aliquae conclusiones.
propos. 6 Prima conclusio(ex dictis haec est.Propositio de praeterito densieri. verasse diffinitur.Propositio de prsterito vera est illa , qusta sero, vera habeti qualitercunq; peripsa in significaturi designificatione quid. totali,&propositionali siue noua impositione extremorum,uel ipsius piopositionia fuisse, itafuit,vLNoe ingressus fuit archa. in occidit Abel.
220쪽
RDe reflexiuis&insolubilibus. cu
Dicitur notanter.Designificatione totali,ad excludendas significationes dictionarias,& ob id etiam dicitur,de significatione propositionali. Dicitur noranter. Sine noua impositione,&c. Quia si fiante significatione huius termini Caim, IDAbel imponeretur adsig .nificandum sicut Caim,iam ista propositio est et falsa,Caim occiditAbel,quia sensus en, im occidit im .Et per oppositudiffiniatur propositio de preterito falsa ut,Antichristus fuit. Propo de SecundR coiiclusio.Omius propositio de presenti ideo dici practentitur vera,quia qualiter cunq; significatur peripsa designifica quaredicacione totali,propositionalisine noua impositione esse, ita est tur Vera. in re:vtDeus es homo Beata virgo est concepta sine mcula
originali .Francis is est dux minorii .Et peroppositum diffiniatur,propositio depraesenti salsa: ut,Antichristus est . . STertia concIusio.Propositio de futuro dicitur vera,quia quassi 'py μ' litercunq; per ipsam significal,lare,de significatione Pposmo .ci ' μ' nati&totali sitie noua impositione ita erit: vi, Anti eliristus 'ssi exurerit. Dieiiudicri erit,&per oppositum diffiniaturpropositio de v'
futuro falsa:vt,Adam erit. Quarta conclusio. uecunq; caussae sunt veritatis,alicui pro Corradi- positionis, eaedem simi causis falsitatis suaecontradictoriae, Ex toriarum c Icun primi Deus es infinitusentitati ut Angelus beatus pee La usta vecare non potest,quia gratia eficonfirmatus . Diabolus saluari xitaris v No Potest,tum quiaestin termino suae condepnationis&extra nius est terminum suae saluationis,tum quia in inferno nulla est redep caussa veiatio.Exemplum secundi,patet aspiciendo caussa fueritatum prae litatis ab dictarum propositionum Ex quo inferturitas esse falsas, Deus terius. non est infinitu beatus potest peccare,caussa lalsitatis huius est esse confirmatus ingratiansie de aInsporest exempdificari.
RQuinta concIusio. falsimem affirmative propositionis ni v.Ad salsihil requiritura parte rei,sed sufficitqucd sitformata& no ve ratemaffirga et posito Hullus sit homo,negasinus in mundo, haec est mattuae. falsa: homo est asinus sicut&im,Chimeraret hircoceruus. Sexta conclusio.Ad veritatem negatiuae simiIiter,nihil requi v .Adveritur ex parteret,in re,vel in rebussignificatis vlchimera non ritate ii
est hircoeruus. Ratio quia quicquid requiritur ad Isitatem af g tive. firmatiue,est sufficiens ad veritatem negatiuae cum eaedem mit