Doctissimi viri Nicolai Gruchii Rotomagensis, De comitiis Romanorum libri tres. His accessit rerum et verborum in his memorabilium copiosissima et accuratissima diligentia conquisitus index

131쪽

. LIBER P LI M V S. ia 9 nictuini Centuriis illo honore assci pro nunclauit. Ex quo loco apcrtissimum est, non simul, sed deinccps seniorum iunio ius Centurias suffragium dixisse: praeconemi non totius simul clM

sis, scd singulatim cuiusque centuriae sententiam pronunciare lolitum . Cum ergo apud Ciceronem 2. Philipp. scribitur de co/mitiis Dolabellae r Prima classis uocatur, renunciatur: non ita accipienda sunt illius uerba, quasi uelit prima in clas in totam simul uocalam renunciasse Dolabellam Consulem : sed primam classem dicit pro centuriis pii mar classis, ordine tamen uocatis. Neque enim totius classis ratio habebatur in suffragiorum sententia elicienda, sed Centuriarum : & numerus Centuriarum

uincebat, non numerus classius . His eXplicatis quaerendum cst, postquam renunciata erat alicuius Centuriae sententia, an exindem tabellae rursus darentur diribitoribus, ut sequenti centuriae distribuerent easdem, an nouae semper labellae , ut quaeque ceno turia introuocabatur .diriberentur populo. Sane ut sempcr nouas tabellas dari potius credam , eo adducor quod cum omnes Centuriae non essent aequales numero, sed aliae aliis frequentiorcs, eaedem tabellae quae priori centuriae datae erant, salis magno nuo mero non erant suturae,ui frequentiori post Ccnturiae ministia.

rentur. Cum p certum sit in legii quidem comitiis unicuique depopulo binas tabellas dari solitas, quarum unam modo in cista

coniiceret: in magistratuum uero comitiis tot tabellas quot ese sent candidati, quarum tamen in cistam non plures coniiceret quisque quam pro numero magistratuum creandorum: ueluti in Consulibus Censoribusq; creandis duas, in Praetoribus feta, o o decemve, pro numero scilicet Praelorum . quem creari oporteret: sane si tantum eduetis de cista tabellas reddi diribitoribus Oporteret, non totidem tabellae sequentibus Centuriis datae sui Dseni, quot primae : ideoq; libertate suffragiorum sublata non alia potui si ent sententiam dicere quam quae a priori centuria dicta esset. At quomodo reliquas tabellas rogatores reddere pose sent, quas singuli sibi retinuissent An rursus post renuncia/tionem percurrenda erat tota Centuria ad recipiendas reliquas tabellas Quae si aperte redderentur, quomodo suffragium c iusque occultum esse potuit CEx iis enim , quas quilque red/deret, facile apparuisset quas in ciliam coniecisset: ut si redderet tabellam, Antiquo,facile erat uidere sententia di Nisse, Uti rogas. Si ii occulte, hic rursus pei serenda erat cistella per omnem Cenoturiam: quae omnia absurdissima sunt. Verius igitur est cui Φ. γ ι que

132쪽

13o DE COMITIIS ROM.

F que centuriae ut introuocabatur, nouas tabellas praesto LII I .Et quoniam ministrabantur populo, ut quisque ad pontes ac cedebat,propterea exi si imo iam ante diribitores ad pontes stetisse,cum tabellis ad eam rem publice paratis, ea multitudine vquaeque comitia requirere uiderentur. In comitiis enim legum binas tantum cuique tabellas dari oportebat: in comitiis uero magistratuum interdum plures,interdum pauciores pronum eo ro candidatorum. Quare multo pauciores tabellas parari oportebat in comitiis legum quam in comittiis magistratuum . Et G quoniam Praetorum comitiis sex , octo decemve creandi erant

Praetores,necesse erat,ut minimum, tot esse competitores. Quapropter comitiis Praetoriis minimu oportebat hirgulis tot dati tabellas.Vnde efficitur magnam admodum multitudinem tabellarum iis comitiis parari debuisse. Hic ergo considerandum est, primum scribe dis tabellis ad pubi icos illos usus accommodatis publicum etiam ministerium accommodatum fuisse. EV quo colligo in scribarum publicis muneribus hoc quoque suisse, ut sus- fra totum tabellas scriberent. Ac legum quidem comitiis sutu-H ris stlibere eas tabellas iubebantur, quae illis comitiis ustii s

turae erant. Sin magistratuum sutura erant comitia, iubebatur scribere tabellas eorum nominibus inscriptas, quorum habenda esse rotiem publice iudicatu esset.Hae tabellae ita scripti,die comitio tum committebantur diribitoribus. Verum hic consideranodus etiam est numerus diribitorum. Neque enim adduci pos.sum,ut tot diribitores laciam quot tabellae singulis ministrabantur ita ut qui si sui generis tabellam populo daret. In Praetorum enim comitiis, uerbi gratia,accidere poterat ut uel uiginti essent Ι competitores .Hic ergo si uicenos diribitores lacias,totidem co/petitorum tabellis ministrandis,quomodo in angustis pontibus tot homines constitisse probari poterit: praesertim cum angustia pontium manifesto ostendat ad paucos capiendos institutos fuis . His accedit,quod in singulis pontibus uicenos diribitores ponas concedatur h. pontes suisse pro numero totidem tribuil,

efficietur ut diribitorum omnis numerus septingentorum minio

mum esset: quod sane non esse uerisimile. Praestat ergo ut dica. mus ad singulos pontes unum suisse diribitorem, qui populo R Centuriatim in suis tribubus aduenienti tabellas uel plures, uel pauciores, pro numero candidatorum diuideret. Sed quoniam unicuique de populo dandae erant tot tabellae, quot erant candi. dati, necesse est,ut non alias pro aliis daret diribitor in tam ma/

133쪽

LIBER PRIMVs. ly ma multitudine tabellarum .rationem aliquam inueniam fuisse, Adua in diribendis tabellis la ac in parte nihil peccaretur. Atqui stiui fas haberet diribitor tabellas quas cui daret, praeter id quod

longum fuisset in tam magno cumulo seligere, disti cile etiam fuisset non peccari.Verius igitur est,ut dicamus omnes tabellas quas singulis daret adhuc iunetis suisse cum diribitor eas dabat qui autem suffragili erat laturus, postea sibi ex ea charta in qua scriptae erant discindebat quas uellet in cistam mittere. Neque enim ulla commodior ratio inueniri potest ad diribendas cito Rabsque ullo peccato tabellas. Haec si ita sint, sequitur non plures BRitIe diribitores constituendos,quam quot erant pontes : qui si

cum tribuum numero conuenirent, uti diximus, tot erant omnitio diribitores quot tribus. Hac enim ratione sui sciet suus cui stribui diribitor. Ad quod munus seligebantur ab iis qui comitia erant habituri, boni aliqui uiri in quibus nulla esset fraudis suspicio. Fuisse autem dele dium eius qui haberet comitia uel inde potest intelligi quod reperimus in diribendis tabellis fraudem sa, clam, si quando is qui haberet comitia, nollet populo libera co/mittere suffragia. Veluti Piso consul nolebat legem, quae aduer, csus Clodiu serebatur, a populo iuberi: in diribendis tabellis fraus admissa est. Nullam enim diribitores dabant tabellam,Vti ro Eas. Porro autem sicut triginta quinque diribitores satis suisse dixi, ita rogatores totidem salis fuisse existimo. Nam post latas

Ieges tabellarias non amplius eX centuriis , ut quaeque uocata erat, unus desumebatur qui suae centuriae sententiam renuncia

ret: sed sicut certi quidam homines ad pontes iam ante stabant, quam uenirent ad suffragium centuatae ad ministrandas tabellas ita oportet fuisse certos homines qui ad eosdem pontes cilias an ote haberent φ Centuriae uenirent ad suffragium dicedum:alioqui

suam cistam secum adferre quamque centuriam dicendum erit. Quod mihi non fit uerisimile:praesertim cum diribitores, roga.tores,& custodes non suffragatores essent. sed mini siti su Sagantium. Qui sane certo constitui non potuerunt,st ad Centurias singulas accommodandi fuissent.Semper enim propter incertas populi uoluntates,incertum erat quousque erant uocandae centu rix ad legitimum numerum conficiendum. Quid uero magis ridiculum, quam tabellas diribitoribus, cistas rogatoribus dedisse, quae nullo usui suturae erant Quod tamen euenisset si non uocatae essent centuriae, ad quarum suffragia constituti essent. Custodu numerus cum tabellarum numero quae singulta corninitte I Σ bantur,

134쪽

32 DE COMITIIS ROM. F bantur, serre conuenisse mihi uidetur. Veluti in legibus sered sduae tantum dabantur tabellae populo: itaque describendo numero suffragiorum binis tantum custodibus opus erat. In magistratuum comitiis tot dabantur tabellae quot erant cadidati:describe dis ergo suffragiis,non mullo pluribus erat custodibus opus, quot erant candidati ut suus cuique candidato custos esset. Saneeκ iis quae supra dicta sunt intelligi potest, praerogatiuae Centu rix alium custodem dari solitum, quam aliis iureuocatis Centi riis. Neque enim diceret Cicero se primum custodem suisse in G comitiis L. Pisonis,si solus custos suis i a Pisone rogatus : nec primam tabulam sibi datam affirmaret,si solus ipse in tabula unica descripturus erat omnia suffragia, quae Consulem creareni Piesonem . Itaque ego etaistimo, lingulos candidatos unum custodem habuisse,quem praerogatiuae praeficerent:eumq; uirum ali/quem grauem ac sibi amicissimum: ob id scilicet, qii bd in praeronatiua plurimum erat momenti. Praeter custodem autem prra rogatinae reliquarum centuriarum describendis su firagus,alium cultodem praesecisse: adeo ut totis comitiis quisque candidatus Η duos modo custodes praeficeret. Nam ut nunerum custodum

non faciamus cum numero tribuum conuenientem, sicut rogatores Se diribitores, hinc adducor quod custodes a candidatis praeficiebantur, ut supra probauimus: quare si quando accidisset, ut essent duodecim,uerbi gratia,competitores, necesse erit ut duodecies multiplicetur numeros tribuum,aut ita quadringentos ecuiginti liceres custodes: idis praeter eos qui praerogatiuae custodes essent. Nam praerogatiuae qui prae laeti erant, hoc munus totis comitiis non praestabant, sed allis Centuriis alii custodes adde I bantur,ut iam demonstrauimus. Multo minus ueris mile est omnibus Centuriis alios semper atque alios custodes attributos. Cuenim oporteat tot esse custodes, quot erant tabellae diuersae, quarum numerus describendus erat, si singulis Centuriis noui sem.

per custodes attribuerentur, tanto maior fieret numerus custo dum quanto maior erat numeru3 Centuriarum quam tribuum

Quae si minus probabilia sint,nostrae potius standum est sententiae, eta qua nihilominus absurditatis consequi uel eo intelligi potest , quod grauissimos Senatores interdum diribitores , ro/K gatores , custodes , suisse reperiamus. Neque enim tam ma

gno numero eram Senatores graui tale insignes , ut sufficere possent iis praestandis muneribus, si Centuriis omnibus nouos

seniperatui bulo: dicas diribitores, rogatores α ςustodes. Dei acepi

135쪽

vias: a non quihoibus Centuriatis comitiis oes Centuriae suffragiudiceret,an potius nihil esset necesse oes uocari. Huic qoni T. Li.

tuus & Diony. satisfaciunt in iis si initio libri a nobis adscripta sunt ex illis auctoribus . Veru illa in gerere dicta nonihil habet obscuritatis: quae si particulatim subliliusq; eNplicentur, fient aptiora. Centuriatis igitur comitiis sentetiae ex numero CenturiarueXquirebantur: ita ut ea populi sententia semper pronunciare tur, in quam eX omni numero Centuriarum plures consensisse conspicerentur. Ila si lex serretur, cousque fiebat Centuriarum uocatio,dum appareret tot iam Ceturias uel iussit se uel antiquasse legem,ut numero reliquas omnes uincerent. Quod si post prixogatiuam Centuriar equitum & primae classis idem cum ea sensissent,nil iam opus erat rc liquas Centurias uocare . Cum en ininumero plures essciit hi q uam reliquae oes,iam tum poterat d cerni non uocalis aliis plures Centurias id sciuisse. At si non idecum praerogatiua sensissent, sed aliae legem accepisset, aliae anti. quassent,uocandae erant secundar classis Centuriae, ut cum altera parte se coniungerent. Ac si cum praerogatiua omnes primae classis centuriae legem accepissent praeter duas tresve : ita ut una modo deesset Centuria, quominuῖ decerni posset, maiorem par tem omnium Centuriaru legem accepisse: tum si uocata ex secu/da classe prima Centuria legem acciperet, reliquae eius classis n5 uocabantur: quandoquidem huius unius accessione iam appar/uit maiorem partem Centuriarum legem accepisse. Quod idem Iudicandum est,si secundo,tertio aut quarto loco uocata secundi classis Centuria legem acciperet: post hanc. n. reliquae non uoca batur. Sm nulla lacu dae classis ceturia lege acciperet, tertiae classisceturiae uocadae erat. Ac si primo uocata lege acciperet, hic finis fiebat uocadi centuras,eodem quo in secunda diκimus moindo. Atque ut summatim dicam, semper eousque flebat Centuria-xu uocatio per ordines, classium , dum plures eY omni numero

centuriarum consensisse constaret: simul ac autem id constare asperat illic comitiorum finis erat. Ex iis quae diximus, apparet Primae classis omnes Centurias semper suffragium dixisse:at reliquarum classium Centuriae non uocabantur, nisi per dissenso item Centuriaru primae classis. Ac ne tum quidem omnes uoca/hatur quae eiusde classis erat, sed tae modo quae ad efficiendu nu mersi maiorem Centuriarum idem iubentium,necessariae essent.

Quod si in lege serenda accidisse,ut cum paris numero essent ta

136쪽

d. DE COMITII S RIM.F turiae, quae acciperent,& quae uetarent,ita diuisa esset reliquam

sententia,quarum accessione maior numerus Centuriarum in alis

teram partem colligi deberet,ut nulla earum sententia elici pol set: quia scilicet pars dimidia Centuriae acciperet, altera uetaret nam ista tametsi raro euenirent,polerant tamen accidere )tum sane leetem non accipi pronunciabatur. Quam enim legem po pulus non iussisset,ea teneri non poterat. Necesse igitur est, ut tu idem iudicaretur ac si pluribus antiquasset centuriis . In magis stratuum uero comitiis,eadem haec fingulatim melius considera G buntur. Ponamus quatuor Consulatus competitores: eX iis

duo tantum creari Consules possunt:ii scilicet,in quos plures Ceturiae cosenserint.Qubd si praerogatiua sic dixerit suffragiu,ut paria suffragia tulisse omnes competitores reperiantur, tum nullus

renunciatur Consul: Quod idem in aliis Centuriis dicendum radeo ut totis comitiis nihil factum esse iudicaretur, si quando id

euenisset.Verum raro admodum euenire poterat,ut omnes canadidati in omnibus centuriis pares haberent suffragantium uoluatates. Sin unus candidatus plura suffragia tulisset in praerogati H ua reliqui autem pares essent suffragiis, tum unus modo Contulrenunciabatur Ac si in reliquis Centuriis idem euenisset,totis comitus non plusquam unus creatus Consul iudicabatur. At ii plara suffragia duo tulissent in praerogatiua quam reliqui duo, tum Consules duo renunciabantutast idem caeterae Centuriae feci fient ouod praerogativa. Quod autem dixi de suffragiis unius Uentu.ria, idem intelligi potest in toto numero Centuriarum. Nam ouatuor candidati ita pariter Centurias tulisset,ut uel una modo Ceniuria singuli 3 deesset ad numerum . quem qui primus tulit leti Consul a pluribus cetuitis factus iudicari deberet: hic,si accidi se

set ut in reliquo numerum Centuriarum paria suffragia haberent omnes, tum sane nullus consul renunciari poterat: sui unus plates Centurias tulerit, reliqui tres pares essent numero Centuriaorum tum unus modo consul factus dicebatur:at si duo plures tulissent centurias consules,duo renunciabantur. Vt autem intestibus serendis dixi eousque uocationem fieri Centuriarum dueonstaret plures in alteram partem centurias consensisse: ita hietum finis erat comitiorum,quando in duos Consules plures cc T sensisse centuriae perspicerentur. Nam si in duos consenti fient

praeroetatiua & omnes primae classis centuriae,non erant uocandae reliquarum classium Centuriae sin uel alteri ues utrisque horum una modo deesset centeri' quia aliquas primae classis en

137쪽

cla lis Centuria,ad maiorem illum numerus sed addidisset, hic nouocatis ullis postea Centuriis finis fiebat comitiorum. Ex iis apParet comitia Consulum uel plus uel minus durare solita pro fauore primorum in candidatos. Aequalis enim fauor aequalitate lustragiorum adierebat: suffragiorum uero requalitas ciaciebat, ut non statim appareret,in quos candidatos plures Centuriae in ' sinassentproptereas aliae atque aliae semper uocandae erant Ceturax, donec legit unus numerus laetus esset. Huius rei essem optum videmus in Ciceronis comitiis. Habebat enim sex compe- utores: sed quia in eum maXime fauor inclinabat, propterealtatim legitimum numerum Centuriarum consedit: quia scilicet Bn primo uocatis centuriis plura semper suffagia ferret quam requa. EX eius autem seX competitoribus Antonius S Gatili ua erant maXime gratiosi, propterea plures tulerunt centurias duam reliqui quatuor. Antonius tamen pauculis Centuriis tandem superauit Catilinam,ait Asconius. Ex tis facile est interpre/lari uerba Ciceronis in oratione secunda in Rullum t Itaque me non eXtremae tribus suffragiorum , sed primi illi uestii concur- Qus Consulem declararunt.Opponit enim extremas tribus suffragiorum primis concursibus: primi autem concursus hic sun ex lingulis tribubus primo uocatae centuriae . quare extreme tribus ustragiorum hic significabunt eas centurias, quae eXtremae mlingulis tribubus uocabantur: quae erant quintae classis Centutiae. Vult ergo in tuis comitiis non fuisse deueniendum usque ad:κ trema suffragia tribuum, id est, usque ad Centurias quintae clasis,quae eta lingulis tribubus postremae uocabantur, sed a Centuris primae classis statim absque uarietate Consulem factum. Glo Lilolum enim erat Ciceroni tantum ualuisse gratia apud populu .it plures semper suffragia tulerit in Oibus primo uocatis Centu

Hs,quam seX eius competitores . Quando uero non conuenie

rant primae Centuriae,sed aliae alium consulem dicebant, id aro Iumento erat non inclinare populi fauorem praecipue in unum. ed quosdam uni, quosdam alteri fauere. Quare si idem fauorn sequentibus Centuriis esset,ad legitimum numerum uni tanem conficiendum uel ad extremas usque Centurias deueniendurat. Ac si unus quidem Consul creandus suisset cicero . 'statim L ps qua prima classis suffraguim diXisset, exitus suisset comitio-1m. At wllega ei unuῖ addendus erat eX sex copetitoribus: quo in nullus primas centurias absque uariatione sicut Cicero tu/

i 4 lerat r

138쪽

F. Ierat itaque necesse erat aliarum classium uocari Ccnlutias. Illi id etiam potest ex iis quae dista lunt intelligi quid apud Liuium stgnificet centurias non explere.Vt lib. I. Deca. Fulvius Consul Unus creatur,cum caeteri centurias non explessent. Habebat Fuluius tres competitores, quorum nullus legitimum numerum Celuriarum conficere potuit:uel quia in singulis Centuriis pares numero suffragia ores habuerint . uel quia ita alias alii Centurias tulerant,ut pares numero Centuriarum reperti sint post uocalas omnes omnium classum Centurias. His enim duobus modis G poterant centurias non eXplere candidati: hoc est, non conficere eum numerum Ccnturiarum, quo unus tandem plures tulisse iud caretur quam alius. Id uero cu accidebat, tum ille qui unus designatus erat,posica alio die collegam sibi ut subrogaret L Re iubebaturiac non idem consul, qui comitia habuerat, rursus habere poterat Quod Liuius eodem illo loco ostenditi Fulvius unus consul creatur cum caeteri Centutias non explesIent. lil postero die Cn. Manlium Lepido deiecto nam Messala tacui, colinlegam dixit. Comitia haec habuit C. Laelius Coss. sed subrogano Π do collegae non idem Laelius sed Fulvius comitia habuit. Neq;

intelligendum est iam iniisse magistratum : quandoquidem scribit Liuius postero die id factum esse, cum necdum creali essent Praetores. Quod si is dies fuisset, quo magistratum inierat Fulvius non sui isti comitialis. Qia' enim die magistratus inibatur.

is sestus erat. Iam uero T,Liuius ostendit ea comitia habita ordinario tempore habendorum comitiorum : unde sequitur multis

diebus hanc inagistratuum subrogationem suilla ante Idus Martias, quae tum solennes erant ineundis magistratibus . Quod an .

I tem de comitiis consularibus dixi, idem in Censoriis intelligi

debet. Perinde. n. duo Censores creabantur,ut duo Cosules.Vnutamen hic erat diuersum,qubd si Censoriis comitiis duo non co' secissent legitima sustragia, nihil omnino actum erat comitiis. Itaque uno creato si ex caeteris candidatis nullus explesset Cen. turias, ne is quidem qui creatus erat, magistratum retinebat: sed ' omnino in aliud tempus comitia disserebantur. Liuius lib. 9. De cad. i. in concione P. Sempronii Tribun . pl. ita scribit: Cum ita a maioribus comparatum sit,ut comitiis Censoriis nisi duo conseL cerint legitima suffragia,non renunciato altero, comitia differar turmon ego te, qui solus Censor creari non possis, solum Censuiram ne rere patiar. Hoc quoque proprium erat Censorum , ut ii demortui locum alius non subrogaretur, sed uno mortuo aliu

139쪽

IIBER PRIMVs. iisse statἱm magistratu abdicare cogebatur. id quod eodem illo Aloco dieit Liuius: An collegam subrogabis, quem ne in demortui quidem locum subrogari sis est Et libro is. Decad. . Crea. ti Censores Sulpilius Camerimus, Sp. Post humius Regillens s : coeptaq; iam res morte Post humi; quia collegam Censori suffici religio erata interpellata est. Igitur cum Sulpitius abdi

casi et se magistratu, Censores alii uitio creati non pesserunt magi si ratum.Tertios creari uelut d is non accipientibus in eum annum Censuram religiosum fuit. In praelorum autem comi. iijs multitudo candidatorum sere efficiebat, ut diutius durarent B comitia: praesertim clim sex, odio, decem ve creandi erant Prae/tores . Vix enim fieri poterat, ut pari constantia iidem candidati plura in primis Centuriis suffragia ferrent,ut no esset ad postremas descendendum . Si tamen id accidisset, ut ex omnibus candidatis, quos praerogatiua Praetores fecisset, eosdem primae

classis Centuriae sacerent, tum sane nihil opus erat, caeteras Cenoturias uocare. Sin uariarent,necessario ad numerum legitimum Centuriarum conficiendum eousque uocandae erant, dum si X, o fio,decemve creati essent Praetores. At si quatuor sexve iam cdeclaratis , eX reliquo numero candidatorum nullus edi plesset

Centurias, tum nisi iudicatum esset a Senatu salis Praetoria esse , oportebat Consulem alia comitia habere ad collegas ad numerii Iegitimum subrogandos. Nam ut Praetores iam des natos id non potuisse sacere credam, facit quod supra diximus, Praetori. hus ius non fuisse Praelo res rogandi. EX ijs quae diximus in te, Iigi potest, cum omnia comitia hoc haberent commune. ut tempestatis interue tu dirimerentur, habuisse tamen id diuersum Ceolaria comitia a Praetoriis & Consularibus, quod in censoriis co Limitiis si post unum iam renuncialum Censorem,aliquid de coe/lla accidisset, antequam ex reliquo candidatorum numero alter quos renunciatus esset tum ita dirimebantur comitia,ut uitio. sus etiam censeretur is, qui iam creatus erat Censor:s quidem tu, Ie non posset unus creari Censor,ut paulo ante demo strauimus

At in Consularibus,& Praetoriis tempestatis interuentu no Ied. debantur uitiosi, qui iam creati erant. De Praetoriis comit ijs ita scribit Liuius lib. t o Dec. .in fine: Secundum triumphum co mitia edixit abus creati consules sunt M. Iunus Brutus, A. Maὸ Elius Volso. Praetorum inde tribus creatis, comitia tempestas diremit. Postero die reliqui tres saeti. His uerbis Liuius aperie obstendit lepestate quide dirempta fuisse comitia, id tamen ad eos

140쪽

i38 DE COMITIII ROM. F magistratus,qui iam illis comitiis creati erant,nibit pertinuisse. In Consulibus uero idem fuisse eo existimo, partim quod eisdeauspiciis crearentur consules & Praetores, ex quo sequitur qua ex parte non uitiabantur Praetoria, & Consularia non uitiatum iri: partim quod comitiis Consularibus nil uelabat unum con sulem absque collega creari, ut paulo ante diximus: itaque utilium interueniens post unius renunciationem , ad eum ni hil pertinere poterat. Quoniam autem ad agendum de interru/ptione comitiorum hoc loco deuenimus, adscribam & locum G Dionis eκ libro 37.ubi ita scribit de Rabirio perduellionis reo: Rabirius a Duum uiris damnatus prouocauit : sed tamen apud potatam etiam damnatus suisset, nisi Metellus celer Augur de Praetor rem impedisset. Nam cum multitudo nee eum audiret , nec quod contra morem patriae legesi, iudicium factum esset uellet attendere, propere laniculum petit,priusquam quicquam suffragio populus scisceret:signums militare detrahit,ut nihil iaei decernere liceret. Sic detracto uexillo,concio soluta est. En iis Dionis uerbis apparet comitiis Centuriatis imperatum exera H citum non modo in Ianiculo esse debuisse, sed etiam dirimedo/Ium comitiorum eam fuisse unam rationem, si detracto sgno

militari inde abduceretur exercitus. Rationem autem eius Ici fimul eodem loco aperit Dion.His explicatis non erit dissicile ducere quid essent, de quomodo fierent gradus in renuciatione magistratuum. Gradus autem appello,primo loco,secundo, tertio aut quarto renunciari. Honorificum enim erat priore loco reniiciari, parum honorificum in postremis renunciari. Id quod intelligi potest ex cicerpne, qui de suis magistratibus loquens, nun/I quam omittit quo loco sit renunciatus. Pro lege Manilia:Nam

cum propter dilationem comitiorum ter Praetor primus Cenaturiis cunctis renunciatus sum, facile intellexi Quirites, S quid de me iudicaretis,& quid aliis praescriberetis.Et in Pisone: Mesum Q apestorem in primis, Aedilem priorem, Praetorem pri/mum cunetis suffragijs populus Rom. faciebat. Et paulo post:

Ne cuiusta Italia , me omnes ordines, me uniuersa ciuitaS non

Prius tabella quam uoce priorem consulem declarauit. Et pro Muraena: Quaesturam uni petiit,& sum ego factus prior. Non R est respondendum ad omnia. Neque enim quenquam uestrum fugit, cum multi pares dignitate hant,unus autem primum la/lus obtinere possit, non eundem esse ordinem dignitatis di re in nunciationis: propterea quod renunciatio gradus habet, digni