장음표시 사용
61쪽
iras Ontemplationes, Post naturali tantum mcepta, principem obtinere locum. Etenim sue infimam S ignobilissima animarum si ectaueris, quae plantarum est propria, siue animadiaerteris Lupremam eam vim , & nobilissimam, quae inrelle-Etiis & mens appellatur, atq: haec seu sit animae pars N potetia , siue extrinsecus proficiscatur, acuti nauta se in nos nascentes insinuet, siue intus communi aliarum rem ortu proveniat, quid nam ea admirabilius in hoc uniuerso caducaru' rcrum ambitu, quid praestantius, quid mehercle diuinius reperiri potest Porro aliquis posset existimare u i i i. Phisi- sicae Ausculationis librum, duosq; primarios coeli commentarios subiectae materiei nobilitate animae disputationem eX-- cellere: sed liqc minime probanda esset opinio : quoniam in 'fui ii. Physicorum libro de Deo ea ratione, qua prima cst motaen Scausa, non autem, qua est Deus Opt. MaY. disputaturi In coeli autem commentariis quamuis coelum animatum ess e
Ponatur, in eoq; dextrum,& sinistrum, caeterasq disserentes loci positiones inueniri demonstretur; attamen de ipsius anima & forma, hoc est, de natura et substantia intestigenti coeli minime rtractatur: sed tantum in eis libris agit Philosophus de coelesti materia, in qua residet listelligefitta, perinde ac se gessit in libris de Partibus Animal tu, in quibus oculos, manus,& pedes, ac reliquas partes, licet eae sint anima praeditae, haud tamen, quatenus eiusmodi siriat, considerauit: quoniam animae contemplationem ad libros anime re legauit, quemadmodum etiam intelligentiae coeli considerationem Primae reliquit Philosophis. Ceterum Anime disciplina demon strationis ἀκριγε is Mathematicis scientiis, neduc teris cognitionibus longe praestat: propterea quod in ea an, signatur causa, qua primis demostrationum principijs assen- timur . Quod eo loco palam fit, ubi ostenditur intellectum nostrum , cum in aliqua arte vel disciplina percipienda par
hominis scientis eualerit, primorum principiorum terminos ea ratione conectere, S simul iunctos deinde affirmare constanter, cum eos intellectus Agens lumine suo maxime
claros perspicuosq; reddiderit. Intellectus quidem noster primis
62쪽
primis assentitur principiis, &ea iudicat, aliter sese habereno polle atqui hic assensus& approbatio ab eo proficiscitur
praeeunte lumine alterius intellectua , Agens qui nuncupatur. Cuius quide causae , explicatio cum peculiaris sit Ani contemplationi, ab hac c tere scienti ut notauit ingeniose The mestius constantiam suam,&-χν a IIumunt. Quamobrem Animcscientiet cedere etiam debent Matheinatic demonstrationes . Fortalle etiam quis crederet, ea detri ratione Poli naturalem Philosophiam ab anime doctrina antecelli. Sed n's alias in ea disputatione, quam contra Ciceronis Academicas memoWςs commentati fuimus omni sti: dio probare contendimus: Diuinam scientiam inter omnes principem obtinere lQcum. . Cum enim potissimas, quibus discimus, causas consideret, ac Dei Opt. Max. a quo intellectus noster, & omnis alia res, ac veritas proficiscuntur,naturam & substantiam expoliat, nos maxime docere viderii r& exactissima esse omni u disciplinarum, quq certa , sirim aq; scientia animum nostrum exornat. Quam tamen sententia nostram ita eXplicauimui, ut saltem eruditis viris aliquid in se probabilitatis continere videretur. Quamobrem haud multum cum eis contendere debuerimus, qui Anime scientis primas tribuere voluerint, eamq; hac in parte Diuine etiaanteponere philosophie. Nos enim satis in ea Disputatione conlectatos esse arbitrabimur, si iuniorum Philosophantium ingenia aliquatum excitauerimus. Ucrum eiusmodi sis μου
qua Anime contemplationem ceteris prcstare dis illinis aseseri mus, ne hac in parte mancum quis crederet Aristotelem
ad illud genus reduci debet, quo X LII. Primi Posteriora ,
particula a Trinat Philosophus, exactiorem, & priorem scientiam alteram altera,quae ipsius esse, S propter quid est, eadem dicitur. Siquidem intellectus noller iam habitum scientis adeptus perinde demonstrationi im principia respicit, ut it c deductas ab eis conclusiones spectant . Quare nec
etia alicui mirum videri debet, quod alias Pliilosophus Mathematicarum scientiarum δερι βμαν in primo gradu collocauerit: tunc enim Aristotelos de ea ανημα locutus est,qii a PF i paret
63쪽
paret in eis demonstrationibus, quae testimonio sensuum eo firmantur,atq; a causis ad passiones& esse his demonstrandos proficiscuntur . Qua herctile ratione primas obtinent Mathematicet demonstrationes, no modo cum essecuis prioribus causis, veris, proximisq; concludant; sed eis etiam viatur causis, quae sensibus nostris', nedum intellectui manife- stae sunt: propterea quod in continua & discreta quantitate, nec no in quarto genere ualitatis, quae communia sunt sensibilia. tantummodo versantur. Sed iam methodum Aristotelis perpendamus: plus enim fortasse, quam par erat, super hac priori parte digressi sumus.
QVAM METHODUM IN TRACTATIONE Anima seeruandum Aristoteles in primo libra pellaceatur.
Ostquam Aristoteles Animae disciplinam ostendit, cum subiectae materiei nobilitate, cum demonstra di α'νοι μαν, praeter Diuinam, caeteras omnes scientias eXcellere, nec non utilitatem
anima ditertit, quam ea uniuers; philosophiae, Pr sertimq; Naturalium rerum contemplationi assert, Pro-Pomitq; , se velle primum illius naturam &substantiam, d inde accidetia, & passiones proprias inuestigare in iis enim duobus precipue Anim ς disputatio versari debet in mediudissicultates affert, que& utraq; parte nascuntur. Uerum, dum ostendit Philotiophus disputationem Animae Sc in eius substantia,& passionibus examinandis multis obstructa esse dissicultatibus , admirabili quadam arte & industria nos docet , qua uti nos methodo oporteat, ut omnes euitentur dissicultates , dubiaq; dissoluantur. Eiusmodi vero ordinem, ac methodum seruandam esse ex philosophi verbis elicio. Quamuis de methodo definiendi maxima inter Philosophos agitetur questio.& alii aliter senserint, nos tamen in primis animae desinitionem asserre debuerimus, cum omnis, quet suscipitur de aliqua re institutio debeat a definitione
64쪽
trcitie proscisci. C terum cum diuersarum rerum diuerta
etiam sint definitiones, primum nos animaduertere oportet, ian omnis anima uno dc eodem loco, dc subiecto contenta sit, ni
vel potius secundum diuersos locos ut censuit Plato subie- . ictaq, partiatur S si sit eiusmqdi species in cunctis anima ia- itibus, au specie, vel genere in illis dii linguatur. Etenim cum
nouerimus, omnes animas communi saltem inter se genere comaenire, Perpendemus pollea diligenter, an animet disinitio conflari debeat, ut animalis, hoc est, an definiri debeat, urgentis uni vocum: an potius talis sit omnis animi definia itio, qualis est equi, canis, hominis, Dei, videlicet, an anima, ivt analogum genus species suas respiciat, quemadmodu ea..,
quae dicta sunt, sub vivo tanquam sub genere analogo redui cuntur: Ἀον quippe, scilicet vivum primum de corpore coelesti, quod Dei voce intelligo, ut etiam Simplicius accipit. deinceps de homine, cane,& equo veluti analogum praedicatur . Qiiod si nouerimus, animam in numero .esse repositam analogorum. eam definire volentes, cum prius de totai anima quam de illius partibus disserendum esse duxerimus, primunx nos inquirere oportebit. in quo genere reponatur,'
videlicet, an in pr dicamento substaim , vel alio quouis nouem generum collocari debeat: & inuento eius genere proprio iterum considerandum erit, an in eo compositi & materis, vel potius actus&formς rationem ira beat. Post gen ris inuentionem haud multum elaborandum erit in diuerentia animae in uestiganda : propterea quod eam vere analogii genus non habet, cum nihil sit, vel posterius quoddam factu. xenus quippe analogum noli est res, quet per se firma & constans existat, sed a prima suimet specie omnem vim suam accipit ι Uerum, ut Anim et definitionem complere valeamus, eius accidentia & passiones incipere oportuerit : quae sane via, a posteriori vocata, peculiaris eli Naturali Philosopho.
Quemadmodum enim ipsum Quid est, quod dicitur principium demonstrationis, maxime nobis confert ad passiones& accidenta a cognoscenda; ita α altera parte, cum ignoramus desinitionem, accidentia ad eam consequendam nobis valde
65쪽
valde cola ducunt propterea quod es octus vestigia sum intellectui ad causas subitantia sq: rerum Percipienda , cum in .ellectibus noscio: quo pacto fetu coat S spiciuiescat natura causarum. Sed alluci piaeter hec a nobis debet ammaduerti; an Anima habeat aliquam passionem & operatione proque priam : si enim uideriimus omnia istius Opera S passiones aicorpore dependere , atq. etiam intellectum absq; obiecto icorporeo siro munere nequaquam fungi posse, unc ita a no bis agendum erit,i ut Anime definitionem asseramus, in qua imateria dc corpus inppareat: quae quidem desiniendi ratio. In ime Naturalis est minaria ; ad quem attinet ob eandemicausam de omni anima , quae corpore , aut virtute corporea indigeat, pertractare. Hec mea quidem sententia est .metho-i dxssi quam primum in uniuersali animς tra iatione, deinde in singulis quinctiam' speciebus Anim definiendis seruan-idam csse proposuit Aristoteles,. Nemini autem mirum vi- . eri debet ,si hac in parte philosopus tradiderit modum de . niende Animi, cum in i l . Posteriorum libro de methodo idefiniendi fatis exacte S diligenter traitauerit ei neq; enim , iccirco Aris coteles tanquam superuacaneus condemnari de-ς- -ben. Nam duplicem habemus Logicam ut sepe notat Auerroes alteram'uniuersalem , particularem alteram. Universalis porro uniuersales & communes regulas tradit plutos
phandi; & hanc Aristoteles in libri, Logicς facultatis uniuersam complexus est. Particularis autem particulares nos docet modos progrediendi in particularibus philosophi ς contemplationibus ; hancq; in librorum flatim initiis Philosophus Proponere consueuit. Quod manifestum est in Physic Auscultationis proaeimo, ubi viam S methodum docet, qua illum uti oporteat in Naturalium rerum principiis inues ligandis. Sane hqc particularis Logica ea eli, quam in Primo libro de Partibus Animalium vocat Aristot les, eamq; in omni contemplandi genere iniicniri affirmat. Sed nos altero quin etiam modo allatam dubitationem diluere possemus'; quanquam prior satis valde facere videtur. Aristoteles enim in secundo Posteriorum libro nobis solutu
66쪽
tradit methodum definiendi species, de genera sit balte arde analogi vero desinitione minime illi agendum erat: quoniam Logicus, cum sit artifex quidam crassus. Naturali, atq; Diuino I hilosopho relinquit analogi considera tionem; &s de eo vllam cogitationei habear, illud sub aequivoco com Prehendere videtur.
RE A M'Di L IGEN TE R s E RV A v g RI T A R I steteles propositam methodum in tradenda - muni animae desinitione.
AM vero a nobis videndum est; ψt accuraui sertimuerit Aristoteles eam methodum,quae in primo libro ab eo filii proposita. Porro Philosophus reiectis veterum sententiis philosophohiim; litas de Anima protulerundeisq; seclectis, quae aliquid iii se binii'continere videbantur, quamprimum in secundo libro lententiam Propriam asserre decreuit. Qim vel iiiiva Ilit diximus, fit quoddam gemis analogum, Priux uersalem quendam de Anima set in mem habere d buit: quotiei eniri scimq; analogum alterum genus, &comprehensiones magis uniuersalis, sibiq; superiores habet, ante de analogo tractare oportet, quam de speciebus illius disseratur. Hic me hercule ratione Philosophus prius de Natura egit, eamq; destituit tu H. Phisicctum co-
mentario, quam de materia , & fortita , quatenus Naturae species dicuntur, sernaonem faceret. Fund cm preci se ordinem in tractatione motus eum seruasse, persp eris. Ens autem , quanquam Vt analogum genus de substantia,&ac cidente praedicatur; attamen quia non habet stipra se genus,
neq; superiorem animi comprehensione filiale enim geniis reperies; &quid conceperis animo, quod eiis appellari nequeat3 uniuersiὶ ab Aristotele des uiri non potuit. Qilani obrem in i r i i. I rime Philosophi commentario, cum ad Propositam rem aggredituiti, quana primu di infens in sub. stantiam,
67쪽
stantiam,& ea, quae substanet accidunt quet sane diuiso qui
dam maXimc uniuersalis entis tractatio nuncupari potest &postquam de ente secundum accidens, ct ente vero, quod est in anima quae duo entis genera proprie entia non dicuntur ) in vi. libro distertiit, statim in v i i. ad substanti et considerationem transit. Quae cum sit prios entis analogi species,ab ea cunctorum omnino entium, ut in secundo quarti libri contextu Philosophus admonuerat, iudicium, notioq; dependet: &qui eam perfecte nouerit, uniuersi pariter entis cognitionem fuerit consecutus . Quibus autem de causis uniuersalis rerum disputatio particulari antecedere debeat, diligens, nec homo insulsus Averroes in Physicorum prooemio, S. saepe alias declarauit; quae quidem causae tyroni etiaphilosophanti patere debent. Nunc vero ad ipsam rem accedentes dicimus. Cum Aristoteles vellet communem omni animae definitionem afferre , illius primum genus inquirit, & ea de causa statuit substantiam quandam naturam esse, eamq; in tria genera , nempe materiam , fommam, compositum secat: atq; unum quodqi horum declarando asserit, eam esse materiam , quae secundum se non est
ioc ala quid, formam autem este illam, propter quam res dicitur.esse hoc aliquid; cum deinde illud compositum appetiletur , quod eX utraq, constat. Qitibus item adiungit, se per formam & speciem intelligere ἐντελ αν: quod absq; ratione hon adiddit, cum ε' λέλεια ex Alexadri do tisiuni hominis,ac diuini quidem interpretis sententia persectionem. S sinem illius rei significet, cuius est , ct in priamam , secundamq; dividatur, quod speciei, Ssormae non euenit. Post hcc Philosophus, ut ostendat Animam esse formam, non autem materiam, siue compositum, atq; ut reperira communes animς operationes, quae in cunctis viventibus inueniuntur,& quibus mediis totam definitionem complere possit, naturalia diuidit corpora . quae substantiae praecipue di Funtur,in ea, quae vitam habent & ea , quae sunt e cpertia vitae , & qu sit vita declarans inieri, corpora vitam possidentia necesse elis, ut sint substantie compositae.
68쪽
quibus deniq: concludit, Animam non posse esse corpus, neq; materiam , cum in subiecto insit, ut eius pars, atq. per sectio. hiare sequitur necessario, ut hi species&em λεγ εω , πελεο Βα autem corporis physici potentia ullam habentis. Quoniam vero duobus modis dicitur εχ r λελει siue actus, Primus videlicet, ut scientia , secundus, ut contemplatio, Anima est actus primus, siue prima ex riMagiae corporis physici potentia vitam habentis. Et haec uniuersalis est Animae definitio, in qua industriam Aristotelis & ingenii acumen admirari debemus: quippe qui genus analogum solum etiaanalogis terminis definierit: etenim substantia, actus, cor-Pus, Potentia, vitam habens secundum analogiam praedicantur. Quem pariter modum Philosophum obseruasse in motus & Naturae definitione perspexeris. Haec autem defini- . tio secundum analogiam attributionis dictam de alendi sen e tiendi, intelligendi virtute praedicatur; quoniam primum S magis alendi virtuti conuenit, quam reliquis duabus, cuinea: absq, altrice anima constare nequeant, & ea sublata aliae duae pariter deleantur; quae sunt primς speciei analogi proprietates. Uerum, ut persequamur ea, quae Proposito nostro maxime conducunt, Philosophus post adductam desinitionem nititur probare securis & oculi exemplo, Animam et sel rimum actu ira, ct quod quid erat esse ut aiunt nostri Phi-osophi corporis animati. Sed neq hoc contentus longo omnibus praestas & ingenio, S diligentia Arilloteles in X i i. eiusdem secundi libri contextu proponit, se velle alteram communem omni animae definitioncm investigare,qtis dicat propter quid est, ac ciliati principium sit allatae definitionis, quae fuit tanquam conclusio, & quotionem quia est tantummodo plicat , cum veram causam non assignauerit, propter quam Anim A sit forma,& quod quid erat esse corpo ἡ .ris animati. Ad hanc vero alteram communem omni animula, inueniendam definitionem . non particularem , ut pleriq; aiunt interpretes, eadem via a posteriori dicta progreditur. ' Seiunctis enim animatis corporibus ab inanimis vitae operatione, didistincta vitae actione in eam, quae intellectus est, G sensus,
69쪽
sensus, motus secundum locula , & alendi, augendiq; virtutis ; nec non quibusdam harum animae partium Proprietatibus declaratis, atq; ut istaru aliquae in plantis Sc animalibus separentur, in homine vero omnes sola ratione discrepent; tandem assert in XX ii ii. contextu alteram definitionem explicantem propter quid Anima sit forma , dc primus actus corporis animati; dc hac ratione quidem argumetatur. Cum illud, quo vivimus, sentimus , movemur secudum locum , dc intelligimus, duplici in nobis de causa reperiatur , dc beneficio corporis, dc beneficio animae: sed corpus secundaria id nobis ratione praestet: anima autem veluti prima causa istud priori nobis ratione largiatur, necessario sequitur, ut Anima quaedam species dc forma , non autealiqua materies Sc subie tiam dicatur . Siquidem illud forma dc actus appellatur, a quo primo actiones proueniunt, quae in animalibus videntur. Quod scientiae ac sanitatis exeplo clarissime demonstratur, primaria quarum ratione nos scimus, Sc sanord corporum muneribus fungimur. Ut priori autem ratione vitam, sensum , motum secundum locum,
dc intelligentiam ab Anima obtineamus, hinc facile deduci Iotest. Etenim cum tripleκ dicatur esse substantia, nimirum pecies, materia , compositum, dc materia sit potentia, species amis . qui quidem est prior potentia, atq; Anim x actus non sit ipsum corpus, sed cuiusdam corporis, nempe animati corporis esse dicatur, Anima profecto illud erit, quo pripo vivimus, sentimus, movemur secundum locum, dc intelligimus . Qua inobrem statim in xxv i. particula stibi ungit Philosophus, eos optime sensis , qui Animam corpus S esse negarunt, dc eam nihilominus absq, corpore persistere nequaquam posse affirmarunt. Porro nucust Aristotc-Ies uniuerso Sc generaliter de Anima pertractauit: moX deinde singularem uniuscuiusq; potestatis Animae tractationem aggreditur: quoniam uniuersalis rerum cognitio parum prodeli, nisi particularis, quae eXaetior est, eam comitetur.Antequam vero rem ipsam attingat Philosophus proponit, ordinem a nobis notioribus sibi obseruandum est e, eum nimiru
70쪽
velle ab obiectis ad opera, &ab operibus progredi ad partium Animae substantiam & naturam explicandam. Sitaq; in primis agit de alendi, augendiq; virtute : quippe quae in animatis omnibus reperitur,& idcirco infima eli, ac aliarum ignobilissima: addas tu, & quoniam est prima species, de qua Anima, ut analogu, pdicatur.Absoluta altricis animae disputatione de omni sensu tum externo, tum interno disserit Aristoteles tertio lo co naturam explicat phantasiae: tandem vero ad intellectus nostri contemplationem accedit. Quam sandpartem veluti scopum nobis proposuimus, & ad eam qua Primumaggrediemur, postqua ea, quae ex superioribus philosophi dictis eliciuntur, breuiter perstrinXeri si uls. ANIMAM NON POSsE A' CORPORE seperari, σ quae fit uera hominis forma, quibusq; parti
bus constet, er quomodo uocetur . cap. Vs
U Μ supra dixerimus, Animam non esse corpus sed esse aliquid corporis nimiru prima corporis cmλ λειαν, hoc est, primu corporis astu& perfectione, idq; demonstrauerit Aristoteles no sola ratione quia est dicete , sed ea etia, quq Propter quid explicat, una cum Gregorio Niceno Theologo alacri animodebemps asserere , Animam ex Aristotelis senteria a corpore seiungi non posse: dντελε dat enim quae est perfectio finisq; poliremus, ac ille habitus, qui motione acquiritur , minime separari potest ab eo,cuius est, rini λεια:quoniam hoc naturae actus , in q; repugnat . Sed quia hoc aliquis de intellectu post et ambigere, idcirco nos in praesentia illud aperire conabimur eis praecipue Aristoteleis dictis, quae hucusq; recensuimus. Porro Aristoteles Anim ς genus inquirens, quo eam definire posset, substantiam in materiam, formam, compositumq; diuisit;& cum forma sit ea, qua res dicitur esse hoc aliquid, illam pro genere Animae sumpsit S tandem allata definitione in v i i. particu-