장음표시 사용
31쪽
PROLOGI TIT. I. TIT. 2 27 g. 2. Item aliter; Justitia est habitus animi communi utilitate servata suam cuique tribuens dignitatem. Et sic est congrua dispositio animi, singulis in rebus recte dijudicans causias. Beato enim Gregorio tQrte , in rebuS humanis summum bonum est, justitiam colere , & unicuique jura s i a servare. Nam ubi est Justitia
ibi est omarum reiquarum Virtutum conCOrdi3.
Omnes enim virtutum species ut inquit Hieronymus uno Justitiae nomine Continentur. Cui adstipulatur versiculus ille Hesiodi: Pu'
tia in se virtutes continet omnes. Quae prae clarissima virtutum eo splendore mortalium oculos perstringit, ut affirmet Aristoteles, 'neque he. sperum , neque luciferum tantopere rutilare.
3. DuPLES est autem Justitia. scilicet Naturalis, & Legalis. Naturalis, est constans , O perpetua voluntas, jus suum ut praeno rasum est unicuique tribuςnSr Et sine ilia nullus potest regnum DEI possidere,Legalis vero dicitur; Lex quae Laepe mutatur, sine qua nec Gentes, nec gna diu potuerunt permanere. Unde &justuma i quid dupliciter intelligitur fieri ; uno modo, Qx ipsis natura rei, quoci dictvur JuS naturale ; alio modo, ex quodam statuto incer lio.
minos, quod dicitur Jus politivum. De Fure, Divisio te Puris. TITULUS et .
US autem , quantum ad noίtrum propositum spectat, ea neum vale. sὶcue re tum , Ves
32쪽
α8 PROLOGI TITULU2 2. iustum: Quod a Justitia derivatur. Et in pro Postio , accipitur pro nostris Consiuetudinibus , si ve scriptis, live non scriptiS. f. I. Unde Jus, nomen generale est: &Lex, species Juris est. Omne enim Jus Legi-hus , ct moribus, hoc est, jure scripto, & non scripto constat. Quod per Tullium sic definitur: Est ars, sive scientia boni, & aequi, secundum quam Nos, Sacprdotes, id est Sacras Leges, & cuilibet jura sua ministrantes, appel
g. 7. Aliter autem; Jus dicitur Collectio legitimorum pra Ceptorum , quae HOS arctant ad observandum bonum, S aequum , hoc est, utilitatem, S aequitatem, sive veritatem justitiam designantem. 3. Jus itaque duplex est. Quoddam enim est jus publicum - quoddam Vero priVatum . Publicum est; quod principaliter ad Imperium,& regimen Regnorum, publicamque utilitatem spectat :& in Lacgis, ac Sacerdotibus, &in Magistratibus consistit. Unde qui laedit Sacerdotes, vel res sia cras, vel Magistratus, A) hoc est, Rectores populi; ab omnibus tanquam Pro crimine publico accusari poterit. Privatum Vero,
est Jus sipeciale, quod ad singulorum hominum utilitatem pertinet: & illud triplex est, scilicet Jus naturale, Jus gentium, S ius civile. s. q.
33쪽
PROLoεi Titu Lus a. 293. 4. Jus igitur naturale, est commune omnium nationum, eo quod ubique instinctu naturae, & non constiturione aliaua habetur sive, quod natura omnia ani lia docet, & docuit. Et hoc non solum eli humani generi. proprium, sed etiam omnium animalium. Inde descetauic maris, & foeminae conjunctio, liberorum Procreacio, & educatio , omnium una libertas, a SRcquisitio eorum , quae coelo, Lerra, mariqa capiuntur. Itgm depositae rei, Vel commodatae Pecuniae restitutio : violentiae proximi per vim repulsio. Nam hoc, aut si quid huic limite is est, nunquam injustum, sed naturale, aequum que habetur.
s. s. Item alio modo Ius naturale intelligutur , quod in Lege Mosaica ,& ΕVangelio con tinetur: Quo quis jubetur alteri facere, quod sibi vult fieri: & prohibetur alteri inferre; quod tibi fieri nolit. Unde versus: Quod tibi vis
Aeri, mihi fare, quod Mntibi , uoli. Sic ρο-
tes tu terris vivere jure poli I, 6. Ius itaquo naturale dupliciter potest
Considerari, uno modo , in quantum considera tur homo, prout habet in se naturam rationalem,
in qua participat cum Divinis: Et sic jus nacu-rale, quod cadit in hominem, dicitur Jus Divinum. Alio modo, Jus naturale consi ioratur icthomine, quantum ad naturam seniualitatis, ins ' participat cum caeteris animalibus, ut sensu,
34쪽
3. I. Jus gentium duplex est ; scilicet pin
ni novum, & se imaeo πιππα Jus genta n I rimin-Dinu est; quo omnes gentes ab initio Aia n. nt, naturali ratione inductum absque aliqua onstitutione geneium , ut neminem laedere Sc. Et hoc a Jure naturali nihil discrepat, nisi ratione diversorum respectuum. Nam Jus naturale, &gentium pariter dicitur, sed diverso respectu : Naturale sicilicet,in quantum ratione naturali est inductum: Gentium Vero; in Quantum gent CS a principio orbis , sine ulla Constitutione alia eous sunt. Et hoc jure itatus servi est integer: Quia naturali ratione.omneS liberi nascebantur.
8. Jus gentium secvndurium s eli jus , agentibuS non ratione nacurali, saeri ratione publici boni, & au conisi unem usum intro luctum Et hoc saepenumero dii crepiae a ure naturali: Quia jure nazurali Omnia erant Commiama , O
mnes erant liberi; de Jure Vero gentium , lac. aest divitio domini Orum , & rerum in Venta sepa- atio : Introducta sunt bella, capti VitateS, siervitutes, & alia hujusmodi, quae Juri naturali sunt contraria. Ex hoc etiam gentium Jure omnes pene contractus inducti sunt, ut emptio venditio, conductio , & his similia. 9. JuS autem civile est; quod quisque populus,vel quaeque cὶ Vitas, tibi propter Dri inam,huin anamque causam constituit: Et vocaturius civile, quasi proppium Jus ciVicatis. Quo ltripliciter poceli accipi. t rimo generaliter ocest, quod in unaquaque ci itate generaliter obis
35쪽
PROLOGI TIT. T T. 3. 3IserVatur. Secuudo sis ecialiter; & est, quod quisque populus , Vel quaeque civitas sibi proprium, UiVina, humanaque causia constituit. Tertio excentienter; ad eXcelletiam videlicet JuriSRomanorum,quoa etiam JuSImperiale nominatur. Dum enim non eXPrimitur nomen,
hujus, ve i illius civicaris, tunc per excellentiam tantum Jus Romanorum significatur: sicut per Poeeam apud cis ecOS Homerus, apud Laei noSVirgilius iubauditur. Et per Apostolum in sacro Eloquio, alteriuS nomiΠC non exprielio Sanctus Paulus intelligitur.
SCiendum itaque, quod Jus naturale dissertab aliis juribus, tribus modis. Primo origine: nam incepit ab exordio naturalis creaturae. Se cundo dignitate: quiaJus naturale apud omnes genteS aequaliter servatur, abolo DEO institutum, firmum, & immutabile manens: alia vero jura, quae populus, Vel civitas sibi constituit, saepe mucantur; Vel Contraria Consiuetudine, Volatia minori lege, in contrarium postea lata, &introducta. Tertio amplitudinerquia jure naturali omnia communia sunt, sed jure gentium, vel civili; hoc meum , illud tuum est. s. I, Caeterum omnes populi, qui Legibus , aut moribus utu turis ci regus cur , p γ
36쪽
32 PROLOGI Ti Tu Lus 4. Lim suo proprio, partim Vero communi omnium hominum jure utuntur. Ita enim , qui suo tantummodo jure, & non cCmr uni gaudent, &aliquod jus sibi proprium instituunt; illud Jus
civile nominatur. Quod Vero apud Omnes gentes communiter obsiervatur, JuS Mncium appellatur.
De Fure Militari Puris Prudentia. TITULUS A.
JUs militare, est belli inserendi uolennitas ,
foederis faciendi nexus, ligno dato congres sio in hostem. Item flagitii militaris disciplina , hoc eit, cairigatio, ii locus deseratur. Iecm stipendiorum modus, dignitatum gradus , pro injorum honor: Veluci dum corona, Vel tollques donatur. I. in praecae decisio, & pro Personarum qualisa ibu , & laboribus justa dis visio, ac Principis portio. f. I. Juris prudentia Vero, est Divinarum, humanarumque reruin A notitia, justi, atquo injusti scientia. Juuli scilicet, ad faciendum, injuili autem, ad eVitandum.
2. Quia non bullicit scire, quid sit j num , vel injustum , nisi & ipsarum rerum
contrariarum, Vel corporalium habeat quiS notitiain, secun Gum quam juxta VariaS condi. tioneS rerum emergentium, Varia etiam jura sunt Itaeuenda.
37쪽
Disserentia est ister Pustitiam , bras, Iu
TITULUS s. DIiserunt autem inter se justitia, Jus , &
Juris prudentia. g. I. Nam Justitia est Virtus, scilicet moralis. Jus est ejus Virtutis eXecutivum. Juris prudentia est scientia illius Juris. I. 2. Item Justitia est inter Virtutes si trimum bonum: Jus medium p Juris prudentia infimum. g. 3. Item Justitia tribuit unicuique, quod suum est: Jus vero coadjuVae: Juris prudentia autem docet , qualiter illud fiat.
De Unitionibus Leris ejus Conditioribus. TITULUS 6. OUia dictum est superius , A) quod Omne
Jus aut Legibus, aut moribus , hoc est, Jure fert pen, Vel non scripto constat: De Juro igitur scripto , id est, humana Lege, breviter sciendum, quod Lex diveri mode describatur. f. I. Privio namque, est constitutio populi, qua majores natu cum plebibus aliquid sanxerunt. B) Sed haec definitio proposito nostro non quadrae, Cum omniS potest S Constitutionis,& condendae Legis, quae olim apud popu-
38쪽
34 PROLOGI TITu Lus 6. Ium fuerat, in praesentiarum ad Principem nostrum spectet, A ) ut infra clariuS dicetur. B A. 2. Alio modo, Lex est, sanctio facta jubens honesta, & prohibens in bonesta, atque
3. Vel aliter : est recta ratio ab aequitate tracta, jubens honesta, & vetans inhonesta. s. q. Item siecundum Papinianum, & Demostimem, Lex est inventio hominis, donum DEI, dogma sapientum , correctio violentorum excessuum , ciVitatis compositio, & criminis fuga. Ex qua quidem definitione colligitur , quod LeX iuveΠtio humauet est. s. Postquam enim multiplicato genere humano, & irrepentibus Vitiis , in tyrannidem regna conVersia sunt, necessario opus fuit Leges condere. Quarum primi inVentores,qui fuerint, in praefatione superius declaratum habes.
6. Dicitur deinde in Definitione, Legem Donum DEI esse; secundum enim CIIδε- stomum, Lex DEI est una legalis Via, quae nec
ad dexteram, nec ad sinistram declinat. Populus ergo sine Lege , qui DEI dicta, & Legum
documenta contemnit, per diVersiaS errorum
vias laqueum perditionis incurrit. Omniumque legum inanis est censiura, nisi Divinae Legis imaginem gerat: Quia humanae Leges eatenuS Valenc silum, quatenus non diaerepant a DiVinis, prout & Lapiens testatur, inquiens: Per me
39쪽
PROLOGI TIT. 6. 3s Reges regnaπt, legum couditores justa de.
g. r. Ideo Leges humanae emanare debente Lege Divina. Nam illa Resipublica sola est ordinata, quae Legibus regulatis Lege Divina gubernatur. LeX ergo contra Legem Divinam nec populi assensu, nec consuetudine diuturna, est valida. 8. Tertia conditio Legis ex Definitione declarata est, quod sit dogma sapientum. Ubi sciendum, quod sicuti PrincipeS non debent punire innocentem i, ita non debent absolvere reum, & facinorosum a poena, & disciplina,maxime quando quis peccat inicempublicam: Qui
enim justi cor impium, V condemuot justum,
Et erque abominabilis est apud DUUM. 9. QVartu Legis conditio, quod sit Dio-
lentoruin excessuum correctio. Nam ideo fa- sunt Leges, ut harum metu humana coer. ceatur audacia, tutaque sit inter improbos inno- sentia. Non enim inducerentur homines ad Legis observantiam, nisi esset timor poenae legalis, inserendae per publicam personam. g. Io. Quiuta conditio Legis, quod Lex sit fovitatis compositio: Civitas enim ab unitate ciVium nominatur. Ergo omneS Leges, etiam in hoc Regno nostro,ad commodum Reil publicae, Judices referre oportet. Nam ut exlmedicina nihil debet sperari, nisi quod ad corporis utilitatem spectet, quoniam eius causia instututa est, sic a lesibus nil oportet cos igi, nisi
40쪽
s6 PEOLOGI TITu LuS s. quod Reipublicae totius communitatiS conduincat : quia ejuS causa,& ad hoc sunt conceptae. g. II. Sexta conditio, quod Lex debet esse eriminis fuga. Secundum enim Beatum IIomam Aquiuatem, LegeS humanae, ad retrahendum homines a vitiis, & inducendum ad virtutes , sunt factae. Nam homini inest naturaliter quidam appetitus ad Virtutem, sied ipsa virtutis perfectio necesse est, ut adveniat homini per aliquam disciplinam, quae maxime per Legis obier vantiam advenire solet. Ideo subinfert idem S. Thomas, quod Lex est ordinatio rationis ad bonum commuiae, ab eo, qui curam habet cominuuitatis, promulgata ; Estque regula, vel mensera actuum ageudorum,Uel omitteudorum. g. 12. Unde Lex debet esse justa, honesta, possibilis secundum naturam, S secundum consuetudinem patriae, loco, temporique Con Veniens , necessaria, & utilis: Manifesta quoque, ne aliquid per obsicuritatem incautae captionis contineat id est: ne aliquis possit eam captiose interpretari. Si tamen quid ambiguum, vel obscurum fuerit, ejuS est interpretari, qui condidit. Ab Vel ne laqueus alicui paretur peream) nullo privato commodo, sed pro com muni ciVium utilitate conscripta. s. 13. Ideo autem ista consideranda sunt, quia cum Leges institutae fuerint, non erit postea judicandum de ipsis , sed oportebit judica .