Commentarii in epistolas Pauli ad Timotheum duas, ad Titum unam, ad Philemonem unam scripti a Nicolao Hemmingio.

51쪽

misericordiam consecutus sum, quia ignorans seci in incredu,

litate.

Vt extollat miseri ordiam ac philanthropiam Dei erga se, reddat , rationem gratiarum actionis, descriptionem suae personae addit, ait tribus uocibus, suam crudelitatem, quam exercuit aduersus B clesiam Christi, exprimit. Primum dicit se blasphemum uis e, cuius sceleris causa

iure aeternis poenis erat mancipandus.De

inde agnoscit se persecutorem fuisse, nem-Pe Ecclesiae, de qua re Galat i d in Adb scap.9. copiose scribitur Tertiisse uiolentum fuisse fatetur, ut qui summa Tyrannide de iniuria Christianos oppresserit. Haec merita sunt Pauli, non coelo, sed inferno digna. Sed misericordiam est conse Cutus, qua condonata est Oilpa,4 donata gratia est Illustre sane misericordiae Des emplum, quod omnibus ideo propo nendum est, quia apud Deum non est ac ceptatio persenarum. Porro, quod addit Paulus, Quia ex ignorantia feci, ouaestio'nem habet adiunctam ualde difficilem, nimirum an si sciens secissent, non fuisset mise-

illa la di tol allela',

a l. Illi

52쪽

illisericordiam consecutus Vt hane quin Monem recte soluamus, omnium pri naum animaduertenda est facti Pauli qua litas Deinde distinguenda peccata sunt, Nam haud obscure significat Paulus, semisericordiam non suisse consecutum, si ut uolens ita sciens quoque Euangelium Christi fuisset persequutus Peccatum ita que Pauli non sui directe contra secundam tabulam, sed contra primam Christum enim ipsum persequebatur,quemadmodum in Actis Dominus illi obiici dicens: Saule Saule cur persequeris me Proinde peccatum Pauli est furor quidam quo ipsum Christum persequitur, eiusque num rabiose invadit. Atq; huiusmodi furor duplex est. Aut enim a sciente, 6 deueritate conuicto proficiscitur, qualis suit Pharisaeorum,qui se Christo opposuerunt mera malitia aut ab ignorante, 6 nondum de ueritate Dei conuicto procedii. qualis eorum est, qui zelo quodam prae postero, persequuntur ueritatem, quam ranaen veritatem esse minime norunt, mopotius mendacium d blasphemiam arbitrantur. Tali zelo Paulus persequitur E clesiam Christi, quo aboleate mlinguat

sui ipse quidem putabat doctrinam Chri

53쪽

EPIST. L AD sti, quae cum Mose de Lege haud stare posse uidebatur. Hinc ergo sumamus discitamen peccati in primam tabulam Namsi cognita ueritate Dei, aliquisse Deo oppo4nit ad expugnandam ueritatem,peccatum committit in Spiritum sanctum sed secus est si coeco zelo, prael tu pietati ueritatem nondum agnitam persequitur, quod Paulus se secisse hic meminit. Simili fur, te haud dubie multi Papistae hodie Euam gelium oderunt, falso illud putantes CD tholicae Ecclesiae contrarium essse dogma, tales ex inconsiderato elo,bonum simpliciter non rericiunt, sed quia malum esse putant. Huiusmodi agnorantia nequaquam in totum excusat, sed ex parte tantum. Iuxta dictum Domini Seruus sciens Moluntatem Domini, c non faciens, uapulabit plagis multis. Item, Sicceti esse iis, Peccatum non haberetis.

Superabundauit autem grasti a Domini nostri, cum fide&dilectione, quae est in Christo Iesu.

Amplificat beneficium a causa, quae est gratia superabundans, de diligenter o

54쪽

il, alii iii

seruandum est vocabulum, Superabundauit. Non satis visum est dicere abundauit, considerans suam turpedinem, d α cellentiam gratiae Dei, sed superabunda uir, significans gratiam Dei omnem mensuram excedere, Non enim solum remisit Deus Palilo blasphemiam, furorem persequendi Euangelium,4 violentiam,qua Ecclesiam opprimere videbatur Verum etiam iustificauit,adoptauit in filium,haeredem Dei, S cohaeredem Christi. Quae quidem heneficia Dei gratuita omnibus pij communia sunt. Peculiare vero sui

quod in Apostolum elegerit aded blasphe

mum persecutorem Ad huius loci uberiorem explicationem plurimum iuuerit quintum caput Epistolae ad Romanos, In quo collatio peccati Sc gratiae inmitiatur. Porro cum ait, hanc gratiam superabundauisse cum fide dc dilectione, quae sun Gntur in Iesu Christo, efficaciam gratiae primit, quae est fides, qua possidetur

Christus, ct dilectio, quae nouae uitae inditium est Resertur enim tota Christianorum uita ad haec duo capita, unde innumerae uirtutes, ueluti rivuli ex sonte uiuo manant Obserua igitur frustra eum gloriari de gratia,qui fide ueraci,ac dilectione uacuus est. D id

55쪽

videlis sermo omni ap, probatione dignus, quod Christus Iesus uenit in mundum ecacatores salvos facere.

Quinta huius capitis pars, de causa aduentus Christi in mundum. Et quia beneficium aduentus Christi, omnem superat humanam expectationem de spem, praefatione utitur, qua commendat γmnibus huius rei magnitudinem, di cm,tudinem: quasi excitat omneS, Ut atteste considerent quantum honorum ccclesibiim thesaurum lase sententia contineat: Quod Iesus Christus uenit in hunc mundum, peccatores salvos facere. Caeterum in hoc capite nostrae religionis praecipui, pii nouem circumstantias cons derent,qusiunt Prima, causa impulsiva aduentus Domini. Secunda,quis, quantus frui Menit. Tertia, unde uenit. Quarta, o modo uenit. Quinta, quo uenit Staia, finis aduentus. Septima, salutis peractη per Chris uin ratio de modus Octava, quibusnam ea salus destinetur Nona, si lutis applicatio. Harum circumstantia

xum explicatio in hoc salutis mysterio a

56쪽

necessaria, nec incognita studiosis esse potest. Quare eas tantum recensere, S inter tum numerum redigere volui, ut adin neamur, quam varias Sc multiplices quae stiones hoc caput in se continear.

Quorum primus ego sum.

Dixit Christum venisse in mundum, ad saluandos peccatores,Iam id suo exemplo declarat, nec hoc ex humilitate, sed ex Vero peccati sensu a Paulo diistum est. -- istimemus. Vnde nos quot discamus, non eraenuare peccata nostra ex aliorum collatione, sed potius nostram foeditatem summam vere agnoscamus, ac coniugia mus cum Paulo ad eum, qui sanguine suppeccatores ab omni iniquitate emundar,

r. Iohan. I.

Verrem ded misericordiam consequutus sum, ut in me prium ostenderet Iesus Christus omnem clementiam, ad expriis mendum exemplar iis, qui cresdituri essent in ipso in uitam aro

ternam. a Rursus

57쪽

EPIs T. a. AD Rursus hypothesin ad thesin transfert accommodans salutem quam ipse ad plus est, gratia omnibus. Obseruandus in primis hic locus est de usu exemplo rum. Vt enim doctrina nobis voluntat si Dei erga homines reuelat: Ita exempla sanctorum quaedam quasi doctrinae obsona cula sunt, Si modo poenitentiam,fidem SPatientiam sanctorum fuerimus imitati l

um autem seculorum in

corruptibili,inuisibili solidiapi, i

enti Deo,honor, & gloria in si, cula seculorum, Amen.

Suo more post mentionem beneficio. xum Des,erumpit in gratiarum actionem, it miti quo ostendat pios seu conuersos ad De ethientim, Oportere perpetuo esse memores be' ira, ineficiorum praestitorum, debere benevcia Dei praedicare. Praeterea his verbis. holteuertit curiositatem humanam, quae a s,lit abyssum sapientiae Dei temere perrumpit, quoties audit Deum recipere in gratiam hlasplaemos, Scenormibus sceleribus. - iliti spurcatos, cum ais qui minus uidentur peccasse, imo qui iusti sibi videntur,r i, linquatur sua: ccccitati. Sed Paulus ad si

58쪽

IM TRpientiam Dei, qui solus sapit, nos remit tit,4 vult ut suo exemplo ad Dominum conuertamur, E conuersi gratias aga

mus.

Porro hoc loco abusi sunt Libertini ad tollendam animarum humanarum immortalitatem, urgent verba Pauli, qui Deum solum immortalem, de inuisibilem, S sapientem praedicat. Primum illis libenter largior, quod exclusiva particula, soli, possit istis omnibus epithetis recte addi, sed perperam tamen eos affirmo de ceptos sallacia aequivocationis, inserentes animas hominum non esse immortales. Nam Paulus Deum solum ex seipso de propria natura hoc priuilegium habere, ut sit immortalitatis origo. Verum quod ipse ex se habet,id nobis,ad imaginem suam formatis, Per gratiam communicar.

Hoc praeceptum commemdo tibi fili Timothee,iuxta Pro phetias,quae de te praecesserunt, ut milites in iis militiam bos

59쪽

E PII T. I. Ammotheo officium, Ut respondeat propia ths, quae de ipso ante delegatum ipsi ofiscium,praecesserunt. Nam saneti,ut apparet, viri prophetico spiritu de Timotheo ediderant vaticinia, quibus tanquamst, mulis quibusdam vult Paulus Timotheiatim incitari ad praestandum officium: quod quia arduum est, in eos requiritur acre certamen, comparat illud militiae ho nestae, in qua sub vexillis Christi strenue pugnandum monet.

Habens fidem' bonam

conscientia m.

Bonae militiae regulam tradit,ut longe utilissima, ita quot tutissimam, quam qui negligit, ut ignauus,& inermis miles, a duce suo relictus, ab aduersario capti' uus& superatus abducitur. Huius regulae duas partes facit, Fidem S Bonam conscientiam Fides est, cum firma persuasio de omni veritate Dei seu verbo Dei, tum fiducia Christi, unde spiritualis Dei cubtus prodit, Inuocatio, gratiarum actio, si mor, patientiadae. Bona conscientia qua' tuor veluti sulcris nititur. Primum, fidu

cia Christi,qua statuitur remisitim esse pec

catum.

60쪽

diligentia in officio. Primum ex eo pro hatur,quod ubi non regnat fides in Christum, ibi peccatum dominium inconsti entiam eXercet. Vt igitur fide purificatur conscientia: Ita eadem veluti fulcro quodam fulcitur ac sustinetur. Secundum meo confirmatur,quod qui non abiecit propositum peccandi, spiritum Christi non habear,qui est pignus 5 arabo nostrae lis reditatis. Idem confirmatur Psal. 39. Beatus vir,cuius est nomen Domini spes eius, de non respexit ad vanitate 8 insanias falsas Tertium confirmat Paulus inqui en i Qui spiritu Dei ducuntur, hi sunt fi- iij. Item, Si spiritu ducemini, non estis sub lege. Postremum hac sententia confirma i r Si quis suorum& maxime domesticorum curam non habet, fidem abnegauit, Dest infideli deterior Fide enim abnegata, conscientia polluitur, de vastatur,atc frena cupiditatibus prauis laxantur. Sit igitur nobis huius sanctae militiae regula 'commendata, studeamus' singuli, ut nostram vitam iuxta illam formemus

in lotiam Dac , nostram ipsorum salu'