장음표시 사용
111쪽
Nniuersi generis im explicandam se confert, ehi qui audimi, nati res genere, O niuersare cognita, de singiuis flatuere o sint. D iam V M, Res in disputationem proposiι-tas ad sua Vt τ; et reu0care Ῥ0rtet. Sunt autem κριται pr0 rerum natura aria, ct quatuor a Platon Plutarcho m erantur. 2 tam earum rerum, quae acie mentis sola cernuntur intelliguntur, ζιτηζιον est νοησσς, quae e Learum rerum perceptis, quae mente fula percipiuntur, hoc est communium stantentiarum, seu communium principi0rmn χ οληψις, quam n0n40cemur, sed cognitam circumferimus accomm damus problematis, quando in hanc vel illam partem feretur sententia, adhibita demonstratis-nis regula. Nam cum haec, b, csit lumen rationis ut Plato inquit, adimpe picimus rerum ordinem O consequentiam, quae quia plura acuminis requirit, accedit Dialectica, quae huius omdiniso consequentiae Dcultatem iuuat. Huic κριτ ei totam moralem Philosophiam atque ipsum Dialecticam subi cio. Deinde earum rerum,
quae sub sensus cadunt O sensibus percipiun
de uniuersale pronunciatu statuitur, ex quo postea de panicularibus iudicandum en Huic Ph3ssica
112쪽
subiici, cognatas artes Hoc erum pronunci tumuiuicquid pulmonem habet spirat, non est notum per se, sed per industionem, Vnde uniuersale colli dium R. Atque ita de aliis in Phasica
Medicina. Porro inter baec du0 κριτηρια, νοmν --ν,Plato tertium collocat, nimirum g οιαν, quod circa res Mathematicas Nersatur, quae
partim mente, partim fessu percipiuntur. Vam ut Mat 'natica sine en ibo intelligi non pos sunt, ita situ intelligentia demonstrari nequeunt. Unde δανοια talis aestimatrix rerum eLI, quae ex particulari siue,nosiue pluribus, fret foetent, am de communi pronunciam, ex quo rursus de omnibis particularibus rufiem generis sit iudicium ut cum Matbematicus ingens circulum, ostendit in eo omnes lineas a centro ductas ad circumferentiam, 'ga aequales: mox arripit diastens commune pronunciatum,ex quo deindefert sententiam , adhibita demonstrationis regula, deali' particularibus circulis. Atque haec causa eL cur putantur demonstrationes Mathematicaeuidentiores esse , quam Ethicae, aut Physii cicuartum eσκιον entἰκασία, hoc est similatio seu es idiis versatur enim circa rerumfabricandarum imagines, ad quas respicit artifex dum
opus extruit. Haec κριτηρια memoriae commen
danda sunt, singulae res suis ζιτλtiai siubiiciendae est per illa d udicandae sunt. Plutarchus in Platonicis quaestiontibus Me
113쪽
κριτ, eret recitat, quae dicit nobis esse a Deo data
CVm de exegetica Methodo dicturus sum
video me ope precium 'cturum, si hanc partem in quatuor me bra distinxem, Ni primum contineat formas laterpretandi authores. Alterum, ea quae fusius ab eloquentilus homini Cbura sunt exposita, ad Dialacticam breuitatem, firmata argumentationum Dialenticas ce tam rationem ac Niam reducendipraefribat. Ter stium, Methodum examinandi ea, quae tradita sunt praescribat uuartum, membrorum Metho . dum ediscendi quaecunque memoria d a Nide buntur, commonstret.
Ratio interpretandi authores non simplex en, Sedit plures sunt interpretationum sines, ita Oplures formae sunt. εν enim Nerba stentantur Ophrases, ct est interpretati Grammatι-
plicatione. LV summa cura rerum est,
114쪽
terpretatio en Diesectica Dialectica enim araarbi ra. aestimatrix rerum est Ar accia dentia verborum o reri 'ediantur eri yetoricum interpretandigenus. AUT haec omnia simul pectantur. interpretationis genus' riuiale dicitor Haec genera ita adhibenda sunt, Ni prudens interpres uiderit commodum resu
is auditoribu professis efflagitare videturi
Magnae illa professiones, Theologia, Mathemat, ca Iuri rudelitia rabo sica Ethica, rerum poti um curam habere debent, qua comm0detractari doctissimi quiq; hac ia iudicant Sigene ratis niuersa declaratio, summaque rei tractandae compr-nsiopraecedat. Si hancgeneralem compraebensionem, seu summam, sequatur specialis distributio partium. Si hanc comitetur membrorum explicatio, simplicium quidem per Metbodum didascalicam Compositorum vero per Methodum probabilem demonstratinam, Si cons tenti illorum, qui contra sentiunt opiniones, Si denique ord contextu, optimus docendi magister, adhibeatur.
Hic omnium primum tremida sunt orationum di crimina. Nam dialassica altiorationis eneri, aliud instrumentigenitis adbibet. En itaque omni orati are expositis tantum, et argumeritario, et mixta expositione O argumentatione. Exp0
115쪽
Expositio en oratis,quae fotu dicentis mentem e plicat nulliquo fides at ad lubito. Ar mentatio en oratio,per quam is qui dicit sidcm conatur oecere. Muta scin qua partim exponuntur funarrantur res, partim pr0bantur. Si itaq; oratio fuerit expositi tantum, Dialacticus quantumuis oratio longa fuerit niuersam reuocabit ad sex quasse elementa detractis ornamentis, i nuda appareat rei expositis. Sunt autem elementa
haec Persona una pluresue locus bigestum, O tempus quo gestum negocium sit, m0dus qui dam gesti negocij. His sextum accedit causa mstorum. Quoniam autem si praecipua sunt capita, quae expositionem perficiant, Dialecticus absolutam eam iudicabit, quae constat ex his omnibus, itemq; ex iis quae ad illa referuntur Ontra deficientem, quae alicuius illorum indiget. Trudentiae est narrantis, videre bi omnia haec membra adhiberi necesse est, ct bi non sunt a b bibenda. Haec elementa Nersiculo hoc memori u gratia complecti fleo. 's, Porsona, Vcis , 'Tempus, ModM, Aetia narran Atque haec de examine expossitionis in dicta. Porro in argumentatione maiores ingeni Nires requiruntur mai0r,su , maiorq; ciura Primum enim quaestio principalis inuenie=rda Il,sse latet. Secim D argumenta sunt inquirenda. Tertio, reddenda sunt argumenta inuenta suis loci ct accommodanda quodni. Postremum iudicandum est de ini entis
116쪽
idque tum ex arte unde sumta en quaestio, tum ex Dialecticis normis, quae regant animum ne fissatur iudicium. uomodo autem inuenienda sit quaestio, docet Rodo bus in Secundu libro de Inuentione. In 0ratione cnim habente aduersarium, ex contradicitione altercantium nascitur quaestio. Ubi aduersarius ex aduersu non respondet,ut in continente oratione haec thia coniunctarn gracium,personae conatus, monstrant quaestionem. De qua re i dolpbus praealijs consulendus eIA. Postquam autem inuenta eL quaestio, amgumenta quaerenda O inuenienda sunt qua iure praecipua Dialodlici vinitis se prodit. De hac itaq; re nunc praecepta subi cienda sunt, ν inquirentis laborem nonnihil minuamus dulcior elatast optimorum authorum lecti, quando Nis nexusque rerum penituis pervidetur. In primis ita-cue hoc sciendumen, quod magni auctores in
splendidioribus scriptis, tametsi Dialecticam mnormam rerum intuentur: tamen ordinem illum
Niliberiores negligunt sepe interdum a propo sit non ordiuntur, neq; concludunt, Assumtiones saepe ad rationem probatisnemq; traducunt, τι discissimum sit nonnunqua eorum argumcu tationes ad eum ordinem, qui naturalis. Dialecticu .eIt, reuocare verum si Dialecticus suo munere rite perfnrgi velit, omnia illa retexet,
quae quasi in campo amplismo expatiantur, disperguntur, in carceres Dialecticos includet,
117쪽
examinabit, approbabit: niter explicandi est. Sit prima regula. Cum inuenerimus quae gionem, quicquid id in quodpro ratione polytum est, si nas positio fuerit, adhibendum en quaestibni, En 3-memaque constituendum e cuiuis antecedens erit ratio positi, consequens Nero quaestionis proposit tio. Secunda Si plures erunt propostiones, tum adhibendae erum altera alteri, videndumque an altera probetur per alteram. Tertia. Si altera probatur per alteram, quantum ad concludendam quaestionis propossitionem attinet,Υna est asegumentatis , ordine tamen probandi plures. uuarta Si nonprobatur altera propossitio per a teram, sed Nnaquaeq; probat per se quissionem, plures erunt argumentationes uuinta sused si nec altera alteram probat, et erunt plures Nnius argumentationis propo sitiones scilicet maior minoro et plurium propositionum probationes. Haud enim raro su Nenit, probationes propositionum poni loco propossitionum. Sunt autem propositiones, quibus quaestio in hanc Ῥe illam partem confirmatur. Sexta. Uuerint,nius argumentationisprobationes, in qua maior vis Ll, primo loco collocanda en, in qua
minus virium, fecundo,et conclassio erit 1 3llogistica Septima Si plurium propositioin fuerint probationes singula probationes suis sunt propositionibus accommodandae, is ita in Enth3mematis m
118쪽
Mutis AsBllogismi Drmam rei andae. Octaua Saepe etiam hoc su enit, quaestis nemis probationem nius quasi propossitionis formam obtinere: Sed Dialecticus luc iudicabit, O diuellet probationem a quaestione. Iona. Fit sepe quod argumenta quasi puncto notentur, quae Dialecticus complebit oc bit in iudicium. Decima una saepe propossitio multa media continet , quibus quaestio aliqua inprobanda, verum illa retexet Diali cilicus ubi autem adolescentes artis disserendi Studiose haec praecepta perceperint,debent etiam cognitas formas argu
de nun tantum iudicium fui mare in iudicandis aliorum friptis discunt , erumctiam quandam,iam ornatius a mentandi, ac argumenta ill frandi consequunmr. Quare breuiter potissimas oratoriarum argumcntationum formas subiicia, quas postra ad regula s praescripta examinare 1ion erit discite. Oratoriarum itaq; argumentationum aliae perfodiae sunt, aliae imperfectae. trunq; genus in expressi implicitum diuiditur. Perfcta θ' expressa a timentatio oratori-bitis vr sitii et dicitur It filogismus Cato goricura constans quinque partibus, propositione maiore ratione maioris arna pluribusue,propositione minore, eiusdem ratione, iel pluribus, conclusione quae sius omittitur, quia estpropositio
119쪽
possiti probanda Sit quaestio, anisirtus cuiquam hominum insita sit natura hanc quaestionem euertendam hoc a sus est Spichiremat Aristot
les. I. ut e nobis a natura tributa sunt, eorum
prisum facultates accepimus, postea vero viciis muneribusq; fungimur et idq; in sensibus cernitur. Neq; enim ex eo quod aut aspeximi, aut audiuimrus, sensus accepimus. At cum iam eorsi essemua compotes cis si sumus,non cum se esse-
muta percepimi . . At Nero Nirtutes accepimus
postquam prius aliquid a nobis actum est. . quod
in caeteris quoq; idere en artibus Lud enimD-cienda sunt cum didicimus ea clima cum agimus disicimus maxime. veluti homines tum architect existunt maxime, cum aedificant s. Moralis str-tur virtus non naturaliter nobis ingresta It sed exercitij mparatur. Hic primo loco ponitur maior, Secundo rati mal iris Tertio minor,Vuarto minoris ratis, uuium conclusitu. Hic Dialecticus primum inquiret propositiones necessario maiore minorem deinde ex illis. earum probationibus noua argumenta consituet quod quia in proposito argumento est facile,omittam. Terfecta argumentatio sed implicita, similiter quinq; con-yalpartibus veru quia medium hic occultatur, implicita dicitur. ia enim Nerboruffirma repetitur medium in minori,Υt 0rati0 recipiat Narietate. Quod in corti sine fertur, aliqua prouidentia gubernatur. Nihil enim quod casu aut temeritate fertur
120쪽
fertur, aliquam destinatam metam stodiat. At uniuersus hic mundae in certum si um dirigitur, quem assequi laborat perpetuo uuemadmodum Nicissitudo temporum , ortu occasus siderum, ordinatae illae orbium circi uolutiones ac pam ingentis se rum testantur. Relinquitur ergo hunciniuersum orbem , quodam suprementis consilio gubernari ac regi. Haec en
forma superioris ilis, nisi quod bicis medius
matur terminus Narietate sermonis teguntur. Diale lici ergo est muneris, d tradia varietaterem nude proponere, O in iudicium ocare. perfodia argumentati, seu ni ημ α imperfe-dium en,in quo aliqua barum qiunq; partium desideratur nunc enim maior, interdum eius probatio, nonnunquam minor, et eiura probatio ab est. Quo autem plures dis ierantur partes, eo est imperfecitius be i/χα qu0q; adm0nendum duxi , si modis conclusionem Nariari. nc enim seimpliciter concluditur,nunc per Ἀο
um , nunc per id quod conclusionem necessarios-quitur. Interdum per sib a aliquod Rhetoricum Simpliciter concluditur,cum Dialectico more concluditur: t, quod nihil agit expers Nirtutis est Deus Epicureorum nihil agit. Ergo D D Epicureorum expers Nirtutis Ll. Haec conclusio simpliciter illata, per σοδαυαμίαν h0om0do ariatur. Ergo numen Epicureorum nullis