장음표시 사용
151쪽
Haec historia initium ducit υ disio a prima,
rum conditione, continuatur, sis ad Cyri m narebiam Postea sequuntur hebi maiieiani sis , sq: ad Christum occisium Porro annorum computationem in hos versiculos memoriae gratia redegi, quos subi clam: M. D. C. L.V. I. pon Adam mundus inundat. Ton nitas ad Abram lucent nonaginta duos. Exodus huc sequitur quingetos quinq; per annos. Exodus ad Babylon, nongent deccmq; recenset POL Babel ad Christum, D. I. tribus X da
Hos annos se coniungas, habebis ter milla nongentos quadraginta quatuor annos a conditione rerum,sq; ad Christum exbibitum , quem numerum bis Nersibus complicti soleo: Ter mille et nonget, quater X.dm bis numeratur. Christus aderi nobis, gloria, ita, salus. Porro noua historia ab Euangelistis de si biatur haec de conceptione,natiuitate,circumcipione, oblatione, exilio, d putatione, baptismo, ieiunio,
tentatione,do Irina,miraculis, morte, resurrectione Mascensione Christi in coelum, Item de donatione Spiritus sancti in die Pentecostes, O de Ecclesia primitivi eius persecutionibus instrutuitur. Ad haec enim capita noua historia reuocabitur. Atque has tenuis de historia. Doctrina spargitur per omnes libros Neteris o noui instrumenti diuiditur in doctrinam
152쪽
rerum signorum serum delade doctrina in Legem O Euangelium Signorum doctrina conmtinet ceremonia, Sacramenta, de quibus copiosim non enthic dicendi locus. verum usus huius distinctionis non ent simplex Hisbria enim sacra, speculum itue Christianae esse debet. Nam c)ntinet plurima erae pietatis, confisonis dei, tolerantiae Nocationis oec exempli, recenset praemia O poma obedientiae inobedientiae erga Deum, plurima testimonia de Deo continet. Doctrinae vero distinctis, Ocit, ne temere cum
Tapsis legem Euangelium confundamu
qui Euangelium nouam legem somniant, sedDlluntur. P. enim aliud docent Trophetae Apostoli, quam Mosis, tametsi in modo tradendi maxima ent diuersitis Moses etenim doctrianam a Deo et Patribis tanquamper manu straditam scriptis comme/idat, quae perfectum Dei cultum continet, Sed obscurior est Prophetis.P
phetae Moseis sunt interpretes am quod Mosis quasi apborismi quibusdam notat, Trophetae integris concionibus explicant. Sed quia quod Prophetae praedixerunt, id Apostoli coram iderunt, fidii sunt Apostoli clariores adhuc Moseis et Tro-pbetarum interpretes. Hoc discrimen qui obfcr-nat, maiori cum fiuctu Mosis, Prophetarum Apostolorum fripta leget cu' autem loco sint habendi Apostolorum discipuli, O ali sancti scripturarum interpretes, licam insta,νbi de fimniis interpretandi agetur. O
153쪽
ER alia diuisii a Graecis tradita minime
praetereunda verbum enim Dei salutem hominibus a J Veni, diuiditur in προπερ ικὶ, γνωΠ- προπεπLuc pertinent h0rtationes , conflationes, minae , obiurgationes quae omnia sunt incitamenta quaedam ad verbum audiendum, amplectendum , eis obicmperandum. γνωΠκον cognitionis pars en, qμue cultra Dei,Legis, amnii, Sacramentorum silentiam c0ntinet, cuius Spitame en κατηπmς. Postrema pars ad adiisnempertinet. Vam cognitionem sequi oportet obedientiam ordiri Nitae innocentiam fiades enim, ut Paulus inquit , debet esse ανυποκρωτος, cax per charitatem. Haec diuisito eo pertinet, Ua scriptura Uumscias hoc en, Ni hortanti obtemperes, docenti creda fecundum ea quae credis agas. Dignus enim que
admodum uapetus inquit Deo is est , qui nihil indignum Deo agit: sed sentit quide in quae Dei sunt oquitur vero quae sentit. Dcit qua
Icturus de narrationum formis , quatuor
ordine expediam, quibus praesidi, instru-
154쪽
esse debeat futurus tilis interpres, q snt
enarrationum cavi, quae Hierpretandi genera, quisque commentariorum suS.
OV o tilis interpres in structus esse δε-
beat likrali doctrina, O potissimum cognitione artium dicendi, nemo R. qui dubitare potes t. Quare ad alia quaedam praeseidia, quibus cauetur ne interpres pietate aberret, me conferam. In i steri, itaque sacris tractandis, quadruplex potisiimum cura illi incumbit, qui e ab errore liberum, O ab Haereticorum imponoris securam esse cupit Prima sit cura, quaerere Deum oluntatemque ipsius in scriptura cum timore O humilitate , t ipsa vere agnoscat in Domitio noli Iesu Christo Alteras cura sacrum Dei erbum pro regula babere. Haec cura coniuncta cum superiore, faciet, sine arrogantia. φιλονεικύα in scriptura verseris, O ne stulta temeritate seraris sed potiuis implores eius opem humiliter, quem in fripturis quaeris deliter. Facit haec altera cura, ne sis follicitiis de illis, quae non sunt verbo Domini prodita Contentu senim esse debes ea luce, quam Dominus sequendam monstrauit. Tertia sit cura, ν diligens accedat scripturarum collatio,it appareat
155쪽
Moseis, Probetaram, Chrsi ostolori cons βω, iq; in speciem pugnantes sententis,
peritillationem recolicilientur, diligenter obseruatis locorum circumsianti s Haec cura Dcit, ne temere arripias nam aliquam scripturae sententiam ad aliam oppugnandam , Unde omnium Haereti riun sedia ortas esse non en dubium: quod icta apertiis, exemplo declarandum en. Arrius audit lium dicentem Pater mala meen hanc fntentiam arripit, coe ad expugnandavi Christi diuinitatem accingitur. Contra Manichaeus, ut humanitatem Christi tollat, arripit dictum aulici Cor is ibi Christus dici tu fecundus Adam, de coelo coelestis. Rursu sunt qui diuinitatem agnosicunt, O humanitatem petientur, sed duplicem personam in Christo Dciunt, silium virginis osseander quias riptum en, Ieboua est iusticia nostra, Iust cationem soli naturae diuinae adiudicat , quasse humanitasprorsus nihil Dceret ad salutis beneficium Stancharus contra, quia promisitonis Nerbum H de semine mulieris, ct Taulus dicit Iesum C rictum hominem mediatorem, subtrahit diuinitati redemtionis beneficium, oesuli humanitali attribuit. Hic se a fuisset timor mini Ο era humilitas, O abfuisset φιλονεικί θ' superbia scite ex collatione scriptura
rum de sce Veri s iudicas ent. Quinta sit
cura , omnem interpretationem ad αναλογιαν
156쪽
sides resim , a qua se di repat interpretatio,
fit a iudicabitur. Contra secum ea conuenit, e iamsi interdum asopo e mente auibris erratur, tamen extra salutispericulum id fieri tendum t. Sed quid ent interpretationem ad ανα λογιαν de reuocarei filiam ita instituere, ut respondeat side primis axiomatis, iq; ex illis quasi extructa esse videatur. Illa enim sicundum αναλογια seri dicuntur, quae ex comparatione ad aliud fiunt, seu quando alia ex aliorum comparatione Drmantur. Unde cum Paulus iubeat, Prophetia, hoc en, interpretatis fripturae deka es Analoga sider, vulti inter pro re spiciat ad religionis prima axiomata, quae clara inperspicua sunt, de lege O, ηn μι- hinc angelij, cum quibus omnis interpretatio conformari debebit. Quare Papinae in huius dicti seris ad vitam ingredi serua mandata explicatione,ab Analogia fidei sedunt , dum salutem per opera propria homines consiqui, ex
icto dicto concludunt. Pugnat enim haec interpretatio cum claris ac perspicuis axionnatis,qualia sunt: Semen mulieris conteret caput serpentis. Item, iam Dei tollit peccata mundi.Item,
Si ex lege en iusticia, Christus ustra eri mor-
tu . Atque in hunc modum semper mens in terpretis intenta se debet in prima nostrae retia glanis axiomata, a quibus non patietur se avelli
ulla Sopbistica diu qui hanc αναλογia fidei,interpretin
157쪽
preti a Paulo commendatam contemnit . aliunde petit contra fidei regiuam interpretationem, is sciat sepoenas diuinitus luiturum. Sicut enim olim sub veteri Tenamento ab igne altaris perpetuo tollendus erat ignis, quo sacrificia cremarentur: ita a perpetuo Dei verbo pendebit omnis scripturarum interpretatio. Et recmadmodum Nadab Abiu thuribulis uis ignem alienum imponentes , quod illis praeceptum nouerat, a Domin0punitisunt Ita Haeretici rati
nis figmenti Philosi bicas audes pro Nera religione ingerentes, supplicio digni existimandi sunt Atque haec monuisse de praesidi s interpreti necessari s satis est, Nunc quod secundo loco propositum est exequar. INTERPRETATI O-
IV pristione locorum Philippi Melanchtho
nis quatuor interpretationum caus recitantur. Quarum prima en, Ni intelligatur geni sermonis. Um auditores siue lectores, n0n bique intelligunt brases alienae linguae, imo do- di imi interdum homines plurimum in hacpalastra desudant. Tlerunque enim continoi, toratio reddita alienae linguae Nerbis, respondenti bus quidem insignificatione,non tamen in Ni me in tundem retineant sensum, idque pro-
158쪽
pter Dialecti , seu braseos arietatem. Ne iratur hicDllamur incauti, opus eo me perito interprete. Secunda causa,est iudicatio ordinis rerum. Nam qui non tractationis ordinem ani maduertit, eum petallucinari certum est, ut qui ex Paulo citant contra iusticiam fide hoe dictum: Non auditores legis, sed Dctores hst, dicabuntur. Hic si tracitationis ordinem obserauassent , vidissent Paulum eo loco minime concionatum fuisse de iusticia operum,νidelicet quod homines operibus uni constituantur coram Deo, cum ibi Paulus instituat huius opinionis contra doctrinam mei confutationem Opus est ergo interprete, qui ordinem O ordinis partes dextre monstrare poterit, cuius rei utilitas maiorent, quam ut paucis Nerbis indicari psit. Tertia causa esse debet testimonium verae late pretationis Nam cum auditores animaduertunt interpretationes ex verbo Dei peti, et vident consensum verbi De O purioris Ecclesiis cum interpretatione, magis amant doctrinam ciuia diu discunt Quarta causa, ei confutatiosalsarum opinionum, ne Haereticorum venenis dif- centes inficiantur. Hae cause satis magnae sunt, propter qua Deus ut in Sobbliso in te=mplis minimum verbi conservari.
159쪽
M ET SI ex j qu e dixi de causis interpretati0num, Nicunque intelligi post tinterpretandi genera, tamen quia prodes lia di- sincta habere, volo de 3 quam possum maxime perspicue dicere, quemadmodum superius pollicitus sum. Quadruplicem itaque formam enarrandi sacra animaduerti, legens variorum friptorum commentaria.
GRAMMATICUM INΤERPRETANDI GENUS.
cuidam parum fulliciti de tractationis Method0, voces tantum phrases semiliari . clariori modo explicant, quod interpretandi genus, quia constat Grammatica quadam exegesii, N0cetur Grammaticum. Hoc genitis secuti sunt Athanasiira , Theophylactura Ambrosius multi alij. En profecto laude dignum, quod tanti viri, qui copiose, eleganter sputationes longis ac orationes de singulis instituere potuissent, tamen si ad Grammaticos dimiseerunt. Sciuerunt enim inde veram sententiam petendam se.Torro huius generis interpres liberali doctrina infructu esse debet Trimum enim ipsum habere oportet cognitionem eius linguae, qua ora est scripti autoresnsi malit alienis quam suis oculis videre. Et si non conceditur ab ulula Vmtio, tantam tamen esse oportet peritiam, i linguata illis tres inter se conferre post Hebraeam,
160쪽
136 I Graecam ct Latinam. Vam his tribus linguis opus en interpreti Theologo,quari collationem plus prodesse animaduertit studiosis , quam magnorum hominum prolixa commentaria. Deinde Ni dextra explicet, quod recite intelligit, necessaria est Dialectica, quaespe Grammatico intem preti manus auxiliatrices porrigit Iuvabitur etiam non parum Commentari, de copia, ni disicet varias eiusdem sententiae reddendae fr-
Ali ,cum vident in omnibus rebus ordinem primo tenere partes,Methodum tractationisque ordinem quaerunt ac monstrant, ostendunt quaestiones, argumenta, collationem, ad certa capita seu locos communes, tanquam consultationes,*sas b1potheses reuocant breuiter. Haec cura huius generis interpreti pol ima est , ut omnia aperte. distincte proponantur ac declarentur. verum quoniam hocgenus in scholis utilissimumen,breuiter ostendam iam, quam tum interpres in hoc genere sequi poteris,quod, fiat pertius totam rem inquatuor canones includam.
In principiore ectionis alicuius sacriscripti, omnium primu de doctrinae genere dicat oportet, idq; boc ordine tisibi videtur fieripotes com