장음표시 사용
161쪽
mode Trimum, qualesiit doctrinae genus expliacetiinde in commendationem delabipoteIn Secund0, autoritatis ostendatur. Tertio, quae sit certitudo inde petenda ,signetur. Quarto, quae nccessitas. Quinto, quaeitilitas fuctus proueniat inde ad auditores, monstretur. quinque capita in principio alicuius libri sacri Ῥtiliter explicantur, meo quidem iudicio , nec improbo, si bis et alia adhoiat, et aliqua su trabat, modo ne auditores Dilat, id cum dif-cunt, Methodum imitationis etiam avide qua
Ubi autem iuxta primum hunc amnem g neratim dictum en de doctrinae genere, comm
de sit desicensus ad bγpothesin, hoc HL ad particulare scriptum, quod explicandum proponitur in quo loco haec necessario ri,qui Dialefitcumterpretandi genum sequitur, dicenda sunt. Trismum quisqualisq; sit scripti autor, nde autor irascripti dependet. Secundo quae fuerit scribendi occasio, cuius obseruatio ad intelligendum tractationis ordinem Dcit. Tertio quis sit status, seu quaestio principalis, τnane an plures, Nnde degenere causae iudicabitur, O totius πι-
pti conatus, hoc en sinis scopus,ltimus de
Methodus seu quod idem eno qui sit truci
162쪽
tioni ordo qui nisi teneaturi, parum aut nihil profuerit docentis labor.
In omnibus scriptis Propheticis goo βο-
ticis diligenter obseruandum en quod dum docent, saepe dilabantur in monitiones, reprehensiones, laudati0nes, minas, consulatione. c. quibus accommodant doctrinam auditoribus, eos que extimulant ad doctrinam suscipiendam. hoc qui non attendunt, tractationis crdinem obseruare nec posfiunt ipsi,nec ali istam recte monstrare. Sed de hoc canone plura dicam in i a,ubi agetur de tractatione copiosa oram commu
Expbcatio singulorum capitum commode*ri poten hoc ordine Primo loco in summariam quandam comprehensionem totum caput tan- trabatur, quod dextre nemo nisi Dialis peritusfacere potest. Nam quae pectatim per partes dicta sunt, ad gemma tota reuocabit, quae accessoria sunt, abscindet. 2 Pn rerum omnia argumenta adhibebit, sed summa rerum contentus erit,detractis omnibus quae amplificationi , aut diductionis rerum causa additasunt. oecundo ordinem capitis ostendat, monstrando, quomodo cum praecedento mi aliquid praecessito cohreat, ne maiores signet, quomodo conse
163쪽
quiratur admoneat. Terti loco sequatur exegesis textus, notentis loci communes, i adsiιm omnia conuerti potnt. Sed inuentionis locorum ratio tradetur insta, ubi de locis concla-
nat0rijs agetur, nunc;sscit quidDdiu opa sit breuiter ostendisse.
En Oratorium interpretandi genuis utemplis scholis illi Iimum, in quo maxima quaeque ingenia se exercuerunt,Υ Babilim, regoriis Naadan renus, Ch f omus. Augusἶ-nus, ct multi ali Graeci oe Latini. Hi enim quaestiones singula fusior oratione explicant,
Rhetorum more,qua de re rursum dicendum,Υbo ad locorum communium tractationem entum fuerit.
Mixtum interpretandi genus en, cum interpres Ne superiora omnia miscet, e quaedam ex ipsis coniungit, quod non pauci nostro seculo ma- uino cum fiuctu sciunt, in quorum numerosacile princeps en Philippus Melanchthon, hunc sequuntur praeclarissimi iri Bucerus, Caluinis, Brentius, Be et a Mali multi. COM -
164쪽
MVιτ abutuntur commentari s , dum perpetuo in illis desudantiarum aut nihil textum liblicum morantes, quiperinde Ociunt atqueis, qui aliquo profecturus, in itinere perpetuo morandum constituit. Sunt enim commentaria instar statuarum Mercurialium. Nam quemadmodum, collocantur,ut monstrent viatoribus rectum iter,ne aberrent, Sic commentaria manu ducent enlarem inexercitatum: qui-bra non perpetuo tetur, sed quemadmodum Niator statuis Mercurialibus. Has enim nouaspicit viator, biviam iteratis crebris prost- 'ionibus pernovit. Hic primum admonetur interpressui muneris, nimirum, cogitet seta bere viam monstrare auditoribus eamq; expedit imam, O non impedireproperantes. Deinde hinc patet, quo in loco habendi sunt disciapuli Apostolorum, eorum successores script rarum interpretes. ii enim omnes sequendi sunt, quateniis habent promtem scripturam Obeticam ct Apostolicam a se quando ab hac aberrant, Piscamus noseram communem in lapsum facilitatem, O precibus sollicite D Hm precemur, ne sinat nos in pernicis os errore prolabi.
165쪽
MEτΗ DV concionatoria It certa Nia ac ratio , monstrans rationem sacras conciones formandi. quoniam ea quae necessario in Ecclesiaproponenda sunt, non sunt,ni genem, nec na forma tradi possunt, perutile fuerit primum conclanmn genera, deinde rationem,qua singula cum fiuctu tractari potnt,onendere,Υt
futuris sanct imi minisseri verbii quo nullum est augustius, nullum sanctiuso ministris, praescripta sit quaedam compendiaria rati formandarum concionum, quam ipse Uuin exercitatione confirmatam praeceptis Dialanticorum s Rhetorum augere poterunt. 2Von noua singo praecepta, sed communes Dialecticorum O Rhetorum regulas ad certam materiam accomm0do, Uum doctorum hominum, P0 concla
nantes audiui, prisceptis astringo, tfacilior sit imitatio quae profecto parum erit sirma, nisiι praeceptis iuuetur, quemadmodum supra in praefatione didium R.
PRIV ad genera concionum a cedam ireuiter partes attingam,quae c0m-ν node quatuor numeraripossunt. Eordium,Tradiatis, Dimsio, Peroratio.
166쪽
Exo MD IVM hoc loco en in esse concionis pon inuocationem O recitatam acram lectionem, qu. tradianda proponitur. Huc c0mmode sumi potest ab occasione, interdum ab alijs ci cumstanti s. Et ita instituatur , t sit ceu iaquaedam, ad eam rem quam tractaturi sumi v. Sit modestum, sit breue, sit graue, ut auditores beneuolentia conciliet locilitate excite attentione retineat.
I TOTI Naria pro thematum dii esitate. Ex quo sitit alias iusione χ ο sitione sit contenta cum idelicet thema simplex sit Diuisio, en oratio, per quam quibus de rebus dicturis ura, breuiter enumeram: U. Haec commendatur breuitatri absolutione, paucitate: de qua consulantur rhetorum praecepta. πο- sitio, est oratio, qua diuisionis partes exponuntur. Et en triplex, synthetica, diaeretica, ct analytiaca, de quibus insta copiose dicetur. Haec e sitio interdum simplex est, videlicet cum nulla argumenta adhibentur: interdum mixta, cum aD miscentur partium expositionis rationes ollas, cum dissione requirat confirmationem partium diuisionis, O refutationum sententiae aliorum pugnantis cum nostra sontentia idq; quoties be-ma compositum tuerit Prudentia concionatorisDcile iudicabit quando confutatio praecedet confirmationem, O quando sequetur. Praecedat necesse est, quando errore animi auditorum praeo cupati
167쪽
cupatisunt. .n enim capaces Is possunt veritam, priusquam ab errore vindicati fiserint. D IGRE S Io, en ora60, qua accomm0datur doctrina auditoribus,cbisulando,obiurgando, terrend0,m0nendo. In hac principium, sinis c
locus praecipue spectentur: principium, Ni ex doctrina ponte fuere videatur sinis, ut coeat coalescat cum doctrina j quenta sit qua docitrina explicanda reliqua uerit locus ut in sine cuiusque memori diuisionissu partitionis adhibeatur, ne discentium iudicium, interruptione d0Ectrinae interturbetur, plura de digressione in
T ER TI en conclisto tractationis. Haec summas rerum quae tractataesunt,breui ter repetat, et animos auditorum excitet commendatione doctrin. explicat sus indicatione. Iam ad explicada concionum cnera accedamus Est itaque in niuersum duplex concionandi genu s. Unum didascalicon. Alterum pari γ
D is sciat cois quidem en simplicium loc0rum, eorumque tum personarum,tum rerum, O coniunctorum Acorum thesium Oiγ-pothesium. PAR , g Ic ero triplex m. Suasorium , obiurgatorium in consolatorium. Tolent autem haec diuersitis concionum probari, Trimum a diuersitate auditorum, quibus concio
168쪽
accommodabitur. Nam aut rudes sunt prorsis sunt docendi quo primum genus pertinet, aut non sunt rudes, sed Nelpusillanimes, est sunt consolationibus erigendi , Ne pigri sunt simulis incitandi,vel sunt contemtores, sunt minis castigandi m bos quadruplices auditores, omnes conciones Christi diriguntur. Alias enim docet ignaros cupientes discere, alias consolatur est erigit pusillanimes, Nunc tardiores inhortatur, interdum prophanos minis territat. Exempla pagim in Gangelicas oria obuia sunt. Deinde idem comprobatur ab Uu scripturae sandiae. m et Timot 3 sic scribit Paulus: Omnis scriptura diuinitus instirata, en tilis ad doctrinam, ad redargutionem,ad correctionem, ad institutionem, quae est in iusticia, ut integersit Dei boni ad omne opus bonum apparatus. Hic quadruplex so scripturae indicatur, idq; qua
tuor ocibus, quae sunt: διδασκαλία, ελεγχύς, ἐττανοζθωσις, πιυδια διδασκαλία prim0genere,
nempe Didascalico tractanda It ελεγχος Miurgationem habet. ἐπανοζθωσις en cum lapsu serigitur stabilitur, quod consolationibus erimanifestum ent odium puerorum est institutio, cuius potissima pars, ad recti honesta suadere, ab iniquis O turpibus dissuadere. Conuenit itaque nostra distini tis cum auditorum arietate, Chrisii exemplo, O Pauli traditione. Ucrum quoniam auditores in publicis coetibus mixti
169쪽
mixti unt, sit ut Trophetae, Christimo postolici atque adeo omnes pii ministri erbi, plerunque ex doctrina extruant consulationes, suasiones est obiurgationes , quas is doctrinae quas adiunctas habet, quemadmodum superius dixi fieri in Prophetarum ostolorum scriptis, quorum exempla pios ministros decet sequi in formaiadis concionibus 2 c ideo nostra distinctio est improbanda,quae ad rerum tradendarum naturam pertinet, docetq; quae sei ratio obfauanda in concionibu sformandis, tametsi interdum ea, quae nominat: tanquam acccssoria digressionis
schemate accommodantur quod qui non obseruant, nec poterunt suas recte firmare, nec alio-Πιm conciones iudicare, memoriaq; tenere. Quare c0ncionum genera distinguantur, O quae ad duntur recte extruantur.
DI D sc Lic concio en, cuius sinis en ignorantem docere auditorem. In hoc concionis genere pirus conclanator totos neruos intendet, Ni ipse priis rem docendam exacte co- Oritam habeat Deinde, eiusdem plenam oeconomiam formet apud si se tum t eam explicet plana ct populari oratione, habita ratiun nono laudi ob eloquentiam sed potius gloriae Dex
170쪽
promouen is, captus praesentium auditorum qi od si Dcerit, perare poten, t auditor nouaniplim studiue opinionibus, sed doctrinae verbe perspicuae acquiescat. Quoniam autem Didascalica concis duplex est,qu madmodum supra in dissione admo mi, nimirum simplex siue se plicium locorum, coniuncita siue coniunctorum Acorum, postulat docredi ratio, ut primo loco de Didascalicissimplici dicatur. Sed quoniam Didascalica simplici
nunc pri f. nae,nunc res tractantur, de personarum tractatione primum dicendum videtur.
DVριε ei perfouarum tractati9, naparadigmatica seu exemplaris, Altera epidicitica seu demonstrativa. Nam se radium aliquod personae proponitur, para lima ent: at sit tota persona describitur, ' ιξις, 'idemonstratio personae existit.
DE PARADIGMATICA TRACTATIONE PERSONARUM.
Cum itaque proponitur persona aliqua ex sacri bisorios, cuius tota vita non desiribitur,