장음표시 사용
101쪽
Nec enim tanta rerum magni trado: , tanta dispositio β, tanta in servandis Ordinibus , temporibusque constantia , aut demum potuit sine aliquo , qui dux sit fictori oriri, aut constare tot iaculis sine incola potenti : aut in perpetuum gubernari sine perito , ac sentiente rectore ς , quod ratio ipse
declarat. a Tanta di positio , tanta in servandis ordinibus &c. Bon. tanta Dei .... in conservandis dee. Al. demum .h Aut demum potuit sine aliquo , qui dux sit βοιο-ri . Sic ex nostro Cod. restituo, ubi Al. legunt et aut olim sine provido artifice .c Sine perito, ae sensiente rectore. Al. sine perito,ae sine rectore. Ai. sine perito , ac sapiente rectore.
Quicquid est enim , quod habet rationem , ratione sit ortum , necesse est . Ratio autem sentientis, sapientisque naturae est :sapiens vero, sentiensque natura , nihil aliud potest esse , quam Deus φ . Mundus autem ,
vero , seotiensique natura nibil aliud pο- νω esse, quam Deus . Vide Cicer. L. II. de Natura eor. ; ubi plurimas affert Naturae definitiones aphi.
102쪽
L b.m . cap. X. Seg.32.33. I. 2. 9I quoniam rationem habet, qua dc regitur , &constate ergo a Deo factus est. Philosophis traditas, & Strum ii diatriben de Natura Φoeabulo , ejusque significationibus apud antiquos
Quod si est conditor , rectorqur mundi
Deus , recte igitur , ac vere religio constituta est: autori enim rerum , parentique communi honos , Veneratioque debetur . .
I U Uos iam constitit ' de providentia ,
sequitur, ut doceamus , utrum ne mul- torum deorum - esse credenda sit, an potius unius .
a Constitit. Al. constat .h utrumne multorum Deorum . Al. hocce ultimum verbum omittunt.
Satis ut opinor ) ostendimus . in nostrisa Ostendimus. Al. docuimus. En Lactantii testimonium de LibrisDisin. Inst. a se jam vulgatis,quum ista scribebat.
103쪽
stris Institutionibus , deos multos esse nolposse, quod divina vis . , ac potestas si distrahatur in plures, diminui eam necesse stς. Quod autem minuitur utique mortale est Φ:d vero mortalis ' non est , nec minui , nec
b Divina vis. Confer haec cum iis . quae legua tur Lib. I. Eap. III. c Distrabatur in plures, diminui eam necesse sit. Bov. in pluribus, deminui Sc. Al. in plures, dimi nuitur utique dec. Al. distribuatur . Al. quatuor ulti
d.Quod autem minuitur , utique mortale est. At diminuitur, mortalis est, aliis omnibus omissis ce Si mero mortalis dec. Isaeus: si autem d
Deus igitur unus est : in quo vis , & po' testas consummata nee minui potest , nec augeri . Si autem multi sint , . dum habent singuli potestatis aliquid , ac numinis ε, sum' ma ipsa decrescit, nec poterunt singuli ha bere totum , quod est commune cum pluribus - : unicuique tantum deerit, quantum cae teri possidebunt. Non
a A quo vis, in potestas eousummata, nec minui potest dec. Al. consummata est . nec dec. b Si autem multi sint. Al. si autem sunt masti .e Ae Numinis . Al. ac muneris. d auod est commuηe eum pluribus . Haec Heum rejicit, tamquam glossem a.
104쪽
Non possunt igitur in hoc mundo multi esse rectores , nec in una domo multi domini , nec in navi una multi gubernatores , nec in armento , aut grege β duces multi , nee in uno examine multi reges ; sed ne in caelo quidem multi soles esse potuerunt , sicut nec anime plures in uno corpore , adeo in unitate natura universa consentit.
a 2 ee in una domo. Heum. mallet i nee intina domo. b Hee in armento , aut Grege . Al. O Grege Heum. Armeniorum Grege et gon. aut Greges .e Nee in uno examine . Scilicet Apum . Al. in uno regimine . Aldus legit nobiscum .d Sed ne in Caelo quidem . Al. sed nee &c. At Fontanellio , aliisque similibus, iam tot sunt in Cae lo soles quot fixa sunt sydera ; quamquam non uni, sed totidem mundis, unicuique suum , designatos
a Spiritus intus aliti Vide L.I. cap. V., & L. v M. cap. III. Quid de hac sententia dixerit Firmianus, ut intelligas, qua ratione procedat, torquendo sententias Ethnicorum fallas contra easdem , quod iam superius notavimus.
105쪽
ρ ' De Ira Dei Seg.1. 6. 7. Mens agitat molem , er metuo se corpore mi et rapparet testimonio poetae, unum esse mundi habitatorem β Deum , siquidem eorpus omne, nisi ab una mente incoli , regique non potest .h unum esse mundi habitatorem . Al. gubernat rem . Sed male ; nam Lactantius ad hominem hele eos argui , qui mundum Dei corpus putabant, in quorum sententia una tantum anima eidem tribui .debebatur.
Omnem igitur divinam potestatem n eo cesse est in uno esse , cujus nutu, & imperio, regantur omnia , dc ideo tantus est , ut ab homine non possit aut verbis enarrari, aut sensibus aestimari ea Aut sensibus asimari. Al. sensu existimari;
Unde igitur ad homines opinio multorum deorum persuasione pervenit o Nimi
a Persuasione pervenit - Sic omnes, quos vidimus,
106쪽
Lib. sng. Cop. XL Seg. 7. 8. 93rum ii omnes , qui coluntur, ut dii, homines fuerunt - , & iidem primi, ac maximi reges rsed eos aut ob virtutem, qua profuerant f hominum generi, divinis honoribus affectos esse post mortem et aut ob beneficiat, & inventa, quibus humanam vitam . excoluerant , immortalem memoriam consecutos quis ignorat λ Nec tantum mares, sed & foeminas plures f.
habere comperimus ἔ placet tamen Francii Coniectu-xar persuasioque , ct magis Heum annit persuasiove.b Homitus fuerunt. Vide L. I. cap. xv. , & seq. c ob virtutem , qua profuerant. Al. qua profuerunt . Al. praefuerunt. d Et inventa, quibus humanam .itam . Al. auti lenta. Bon. Cod. hoc secundum verbum punctis
e Immortalem memoriam consecutos. Bon. immoratalitatem memoriam consecutus et & sic Aldus .f T ec tantum mares ; sed σ feminas plures Heum. haec omnia delenda esse censuit. Al. veruultimum duntaxat verbum detrahunt.
Quod quum vetustissimi Graeciae scripto
res, quos illi θεολογκ nuncupant, tum etiama θεολο nuncupant . In Bon. Cod. Ibeologi Muc pant. Al. Theologost latinis characteribus.
107쪽
cent , quorum praecipue Euhemerus ,.ac noster Ennius - , qui eorum Omnium natales, conjugia , progenies , imperia , res gestas, obitus, sepulcra demonstrat ε ., Quorum praecipue Euhemerus, ae uoster Ennius. Bon. aut noster dcc. Heum. , Lege, inquit, me da. bitatione praesui &e. Vide L. I. cap. x IV.e obitus, sepulcra , demonstrant. Bon. , & alii simulacra demonstrant. Et To obitus punctis obsigna atur in eodem Cod. Aldus legit nobiscum vide L. I. cap. XV D. seg. 7.
Et secutus eos Tullius ' tertio de natura Deorum libro dissolvit publicas religiones : sed tamen veram , quam ignorabat; nec ipse, nec alius quisquam potuit inducere.
a Tullius L. I. cap. xLII. de V. Deor.
dem apparere , veritatem tamen latere.
108쪽
Lib Sing. Cap. XI. GR. O. I I. 97 possem , quam fossa convincere . Quod quidem non dissimulanter , ut Academicus , sed vere, atque e X animi sententia proclamavit, quia veritas humanis sensibus erui numquam potest q : quod assequi valuit humana providentia 4 , id assequutus est, ut falsa detegeret. Quicquid enim fictum est, & commentitium , quia nulla ratione subnixum est , --elle dissolvitur . de Erui numquam potest . Al. non potest . Aldus nobiscum legit. d insequi .aluit humana providentia . Al. τε luit ..., prudentia is A l. potuiι.
in II iUnus est igitur princeps, & origo rerum Deus, sicut Plato in Timaeo dc sensit, & do ,
cuit: cujus majestatem tantam esse declarat , ut nec mente comprehendi, nec lingua exprim
mi possit. L. Singara Dei G Idem
a Plato in Timaeo. Vide L. I. cap. v III. seg. T & Ciceronem de Duisersitate ubi sic Platonis verba in latinum transtuliti illum quidem , quasi parentem hujus unisersitatis, ιndicare in vulgus nefac . Conset haec cum iis, quae L. c. Lactantius haliet, & rationem percipies, quare nefas dixerit in vulgus isdicare , Deum esse mundi parentem .
109쪽
Idem testatur Hermes,quem Cieero attrin numero deorum apud AEgvptios haberi , eum scilicet, qui ob virtutem , multarumque artium scientiam Termaximus nominatus est , R erat . , nqn modo Platone , verum etiam Phythagora , septemque illis sapientibus longe antiquior f .a Hermes , quem Ocero . Vide L. I. cap. v . s. 3.& L. v II. cap. x Ii I. seg. Iv. Cicer. L. III. de Vat. Deor. cap. XIII. & Stobaeum Serm. LXXX. de diis. h Termaximus nominatus es , O erat. Al. Tris registus. Heum. nominatus erat . e Non modo Platone, Verum etiam Dibagora,futemque illis Iapientibus longe antiquior . Bon. ad dat fuit. Al. omittunt To etiam . Al. non modo. An vere, & quo tempore si floruerit , vide Dist xL. sap. II. F. III.
Apud Xenophontem Socrates disputans ait: formam Dei β non oportere conquiri
Et Plato in legum libris: Luid omnino st
a Apud Xenophontem Soeralest Ubi alte exispectes , quo'sque Deorum videris formas. Satis nam que erit, opera eorum eonsiderando , colere, ac honorare eos . Diqitigod by Coo
110쪽
b Formam Dei. Vide Cicer. L. I. de Vat. Deor.& Minuc. Felicem pag. ao. Bunem. heic ad ea p. II. regredi iubet. seg. s. Sed opus non est; nam hele Socratis verba referuntur, non Lactantii sensa.
Pythagoras quoque , unum Deum confitetur, dicens: iucorporalem esse mensem, quae per omnem rerum naturam di uris , di intenta β , vitalem se um cuυctis animant in Bui tribuat. Antisthenes autem in Physico: unum esse naturalem Deum dixit , quampis genter di urbe uos habeant populares Deos.
ct L. i. cap. U. Cicer. L. I. de Vat. Deor. Minuc. Fel. ubi supra dcc.' . b uua . . . . diffusa , oe ivtenta. Bon. quam . AI. intacta ; pro intenta . Vide de Opis xv r. io. e talisbenes. Vide L. I. cap. v. Cic. de Deor. L. I. cap. XIII . Minuc. Felicem ubi supra .d Populares Deos. Hoc ultimum verbum abesta quibusdam .
Eadem sere dc Aristoteles cum suis Peripateticis , & Zenon cum suis ρ Stoicis . si a Lon-