장음표시 사용
91쪽
go De Ira Dei Seg.3 1.3 a. 3 3 . eonfuso acervo se atomi congregaverunt , ut ex aliis inserius terra conglobaretur . , caelum desuper tenderetur , tanta siderum varietate distinetum , ut nihil unquarn excogitari possit ornatius pa uua ratione. Bon. qua pactione . b Terra conglobaretur . Al. numero plurali a Teris .ra conglobarentur .
Tanta ergo qui videat , & talia , potest existimare , nullo effecta esse consilio, nulla Providentia , nulla ratione divina ; 'sed exmieis subtilibus η , & exiguis concreta esse tanta miraeula.
a Ex miris subtilibus . Al. ex atomis. b Tanta miraeula. Scilicet eorpora mirabilia. Ut Martiplis L. i. Epig. I. sileat miracula Mempus. i
Nonne prodigio simile est, aut natum esse hominem , qui haec diceret, aut extitisse , qui crederet λ ut Democritum , qui auditor ejus suit: vel Epicurum , in quem vanitas omnis de Leucippi sonte profluxit.
. Aea De Leueini fonte. Vide notas ad huiusce cap. s. 3.
92쪽
At enim sicut alii dicunt ) natura mundus effectus est β , quin se u , ct sidura carat . Hoc vero multo est: absurdius . Si natura mundum effecit - , consilio, 8c ratione fecerit , necesse est is enim facit aliquid , qui aut voluntatem faciendi habet , aut scientiam .a Sicut aIii dieunt a Scilicet Straton , & discipuli eius, de quibus ad cap. huius initium diximur . b Natura essectus est. Bon. natura est. c sinua Iensu . Bon. quem .d Mundum effecit. Al. fecit. Al. σ fecit.
Si caret sensu , ac figura, quomodo potest ab ea fieri, quod & sensum habeat, &figuram Nisi forte quis arbitretur , animalium fabricam tam subtilem Φ, tamque mi-Lib.Sing. IraDei. F ra-
a Si caret sensu, ae figura , quomodo potest ab ea fieri, quod O sensum habet σ figuram p Bon. caret sensum .... quod oe in sensum habet, in in figuram 'Effectus enim nequit esse sua caussa perfectior . De figura vide infra ad cap. xv m. seg. II.b Tam subtilem . Sic etiam Aldus A l. tam subtiliter a
93쪽
rabilem ν a non sentiente natura sormari , animarique potuita ; aut istam caui speciem tam providenter ad utilitates viventium temperatam , nescio quo casu , sine conditore , sine artifice , subito extitisse .
e Tamque mirabilem . Haec absunt a nonnullis.
36 Ui 'Si quid es, inquit Chrysippus - , quod
efficiat ea , quc homo , licet ratione II praedicus , facere non possit , id profecto es majus, fortius , ct sapientius homine . Homo autem non potest facere callestia ; ergo illud , quod haec inciat - , vel effecerit , superat hominem arte , consilio , prudentia , po
iestate. a Si quid est, inquit chosinus. Vide L. I. cap.
b Ergo illud, quod hae essetat, aut affecerit. Al. quod hoc essciet.. ad 37 sin Quis igitur potest esse , nisi Deus Natura vero , quam vel uti matrem o esse re'
rum la Natura vero , quam veluti matrem . Al. quis potes igitur nisi Deus naturas nou quomodo veluti &c.
94쪽
LU. Sing. Cap. X. I.ῖ -39. 8ῖrum putant , si mentem non habet, nihil essi- ciet. unquam , nihil molietur. Ubi enim non est cogitatio , nec motus est ullus, nec es5ς eacia.
b Si mentem non habet nihil viciet unquam . ni hil molietur. Bon. nihil movietur . 38'. AEa Si autem consilio suo utitur ad inci-τ piendum aliquid , ratione ad disponendum , t arte ad faciendum . , virtute ad consumman-r dum , potestate ad regendum , & continen i dum, cur natura potius , quam Deus nomi-I natur φ
a Si autem eonsilio suo utitur. Sic etiam Aldus. Al. Το suo non habent. b Arte ad faetendum . Al. ad ciciendum . C Cur Natura potius, quam Deus nominatur λ Haeci notanda erant ab iis , qui inter Naturaliuas Lactantium veriti non sunt recensere ,
li Aut si concursus atomorum , vel earense mente netura, ea quae videmus emeit,quae- , F a ro ra Quae videmus essest. Al. essecit . Vide Cicer;
95쪽
8 Ira Dei S g. 39.qo. Dro , cur facere canum potuerit, & urbem , aut domum non potuit ζ cur montes mar-naoris secerit, columnas , & simulacra non secerit Z
Atqui debuerant atomi etiam ad ha*efficienda concurrere, siquidem nullam positionem relinquunt, quam non experiantur=inam de natura, quae mentem non habeat, non eli mirandum , quod haec facere oblita sit.
a Atqui debuerant. Bon. adquis. Al. debuerunt. Al. potuerant. Al. non debuerant.b Quam non experiantur: In Bon. hoc verbum punctis subsignatur , & in margine adsunt duo cha. racteres, sic distincti c. . . . a. . . .
Quid ergo est i Utique Deus , quum inchoaret hoc opus mundi, quo nihil potest esse nec dispositius ad ordinem , nec aptius ad utilitatem , nec ornatius ad pulchritqdinem , nec majus ad molem , 'quae fieri ab homine non poterant , fecit ipse ; in qmbus etiambo mineri ipsium , cui particulam de sua sa-
Vide Disi . xxix. Cap. UI I. g. VI II. a In qMbus etiam homiuem . Bon. R Aldus Toetiam non habent . Dissiligod by Coile
96쪽
LD. SIV. Cast. X. Seg. I. qa.43. 8s fientia dedit, & instruxit eum ratione, quantum fragilitas terrena capiebat . , ut ipse sibi efficeret,quae ad usus suos essent necessaria.
b Fragilitas terrena capiebat. Al. cupiebat Bon. quanta Pagilitas .c uua ad usus suos. Sic etiam Aldus. Al. in usus suos,
Si vero in hujus mundi ut ita dixerim
Republica nulla providentia est, quae regat stultus Deus,qui administret, nec omnino sensus ullus in hac rerum natura pollet et unde igitur mens humana tam soleis, tam intelli gens orta esse credetur
Si enim corpus homini ex humo fidium est , unde homo . nomen accepit: animus ergo, qui sapit, qui rector est corporis , cui membra obsequuntur, tanquam regi, & imperatori , qui nec aspici , nec comprehendi potest , non potuit ad hominem, nisi a sapiente
a Ex humo fictum est. Al. ex humano factum est . b unde hamo . In quibusdam secunda vox desi-eeratur , quam etiam Aldus restituit.
97쪽
Sed se ut omne corpus mens , & animus gubernat , ita & mundum Deus . Nec enim verisimile est , ut minora , & humilia regimen habeant: majora, & summa non habeant . a Minora , O humilia . Al. aut unam vocem . aut copulam omittunt.
Denique M. Cicero in Τusculanis ψ, Scin Consolatione: Animorum, inquit, nulla inferris origo inveniri potes ; Nihil es onim In animis misum , atque concretum , Grex quod ex ιerra natum , atque fictum . esse videatur, nihilae humidum o, aut bile 'igneum .
a ci ero in Tusculanis &e. Lib. I. sic ait tms fentintiam secuti, his ipsis verbis in consolatione. Me expressinus . Animorum Sc. h 20hil es enim . Al. est , Inquis deci Aldus nostram retinet lectionem .e Atque fictum. Sic etiam scholius qui tamen pro atque , legit aut . Al. factum. d Nihil e bumidum. Al. nihilque . Al. nihilne .e Aut fabile t Bon. favile . .
98쪽
a Us enim ἱn naturis nihil est , quod, τἰm memoriae , , cogitationis habeat , quod praeterica tenea , ct futura pravideat. , i/ ct complecti pini praesencia , qux Ia dissena sunt . Me niηs invenietur un-- quam L hominem venire possint , nisi. a: LMO .a His enim in naturis . Bon enim innatum . Isaeustres enim naturis nibu inesti Scholius legit nobiscum . b Quod oe praterita teneat. Al. quo σ . Quidami ordinem horum verborum invertunt.: e Iuvenietuν unquam . Al. inveniuntur . Al. n quam . Scholius a uiquam .
Exceptis igitur duobus , tribusve cain Iumniatoribus vanis , quum constet , divina providentia mundum regi , sicut A factus est , nec sit quisquam , qui Diagorae , Theodorique o sententiam , vel Leucippi . inane
' a Diagora, Theodorique . Bon. Diagora , nocritis sententia &e. Superius in hocce eodem capite de iis loeuti sumus. Sed quid heic dicendum esset de illis qui Diagora, & Theodoro sine dubio dementiores ,& certe deteriores , eandem istorum sectam infando labore tuentur λ Superat humanae mentis captum
99쪽
commentum , vel Democriti , Epicurique levitatem praeferre audeat autoritati vel iliorum septem priorum ς , qui sunt appellati sapientes, vel Pythagora: - , vel Socratis, vel Platonis , caeterorumque summorum Philois sophoruin f , qui esse providentiam judica. verunt . Falsa igitur est & illa sententia , qua putant , terroris , S ac metus gratia religionem a sapientibus istitutam , quo se homines imperiti a peccatis abstinerent.
h Leucippi, . . . vel Democriti, Epicurique. De quibus iam ad capitis huius initium mentio facta est. e Illorum septem priorum. Vide ad L. IU. cap. I. seo. s. ubi de septem vivis Graeciae sapientibus actum est.. d Vel othagorae . Bon. Tythagorum .e Vel Socratis , vel Platon s . caeteroruraque. Flac in Bon. desunt. f Sammorum philosophorum . Prima vox abest a pluribus. Ρetrus Baetius , ut athei sint ima ne crimen extenuaret, Omnes philosophos paganos, tamquam Naturalistas traduxit , inde adversus istos dicta omnia collegit, ut inferret, idololatriam longe peiorem esse atheismo ; quem argutandi modum ex iis , quae heic Noster habet , di in antecedentibus
ostendit, penitus Vanum, ac mendacem,cordati Omnes deprehendent. g Terroris, ac metus caussa. Bon. erroris , ac metus, Ut etiam superius notavimus.
100쪽
Quod si verum sit , ergo derisi ab antiquis sapientibus sumus . Quod si fallendi no
stri, atque adeo totius generis humani cauiaseo commenti sunt religionem , sapientes igitur non fuerunt, quia in sapientem non eadit mendacium .
Sed suerint sapientes e quae tanta selieitas mentiendi , ut non tantummodo in indoctos, sed Platonem quoque , ac Soerarem fallerent , & Pythagoram , Zenonem , Ari- .stotelem, maximarum sectarum principes, tam facile deluderent i .
a is non tantummodo &c. Hoc ultimum verbum in nostro Cod. desideratur . .
runt ii homines ρ , quos nominavi, cujus vi ac potestate omnia , quae videmus , & secta sunt, Sc reguntur .
, Nec a vi senserunt ii homines &c. Qui certe Leucipia ..pum , Democritum , Epicurum , Stratonem Que yalidissimis argumentis refutarunt.