장음표시 사용
61쪽
so De Ira Des seg. 3.q. ranii , & ingrato p An aliqua ratione obstri di esse si polIumus ei, qui nihil habeat commune nobiscum Deus inquit Cicero Vtolis es , ut nulla gratia , nulla hominum charitate teneatur , valeat . diuid enim δε-
eam , propniur Fc t esse enim propitius potes
nemini. a At euim naturam excellentem bonorari oportet. Objectio est , quam sibi proponit Firmianus , ex veritatis fonte derivata, & omnium Gentium consen
b Obstricti esse . Al. adstricti. Al. astricti .e Inquit Cicero. Scilicet Lib. I. de Vat. Deor.
Quid contemptius dici potuit in Deumὶ Haleat , inquit, id est: abeat, & recedat β , quandoquidem f prodesse nulli potest.
a Diei potuit. Bon. dici potest.b Id est abeat, O recedat . In Cod. Bon. habeat . Donatus, Servius, & alii quidam . Ti, valeat
explicante Pereat; sed neque hanc , neque Lactantianam expositionem probat Valla Lib. SI. eap. xxx. Eleganti ait siquidem . Vale isalutatio est reeedentis , ut salvie t O Ave r venientιs . Subdit tamen ἔ ω- terum , qui valeat : pro execratione acceperunt, forsitan hoc argumento inducti sunt, quo nonnunquam hoc verbum languorem significat die.c Quandoquidem et Al. quaudor Al. quando, in qnidem. σ
62쪽
Quod si negotium Deus nee habet, nec exibet: Cur ergo non delinquamus ' quoties hominum conscientiam fallere licebit b , ac leges publicas circumscriberet Ubicumque nobis latendi occasio arriserit , consulamus rei ε , auferamus aliena vel sine cruore, vel etiam cum sanguine - , si praeter leges nihil est amplius , quod veremdum sit ' .a cur ergo non delinquamus . Al. cur non ergo . Vide L. II. cap. TvIl. a se g. b Licebit, ae leges publicas circumscribere. Bon. Iicevit, at res publicas .c consulamus rei. Haec in plerisque desiderantur. d mel sine cruore , vel etiam cum sanguine . Al. .el Foe errore, vel sanguine . Al. vel O eum . Al. vel etiam sanguine . Bon. sanguinem. c uuod verendum sit. Al. dolendum. Al. eolendum.
Haec dum sentit Epicdrus - , religionem funditus delet : qua sublata, confusio , ac perturbatio vitae sequitur . . '
a me dum sentit Epicηrus. Al. dum sensit . . b uμa sublata, eonfusio, ae perturbatio υιta μ-quituri Cicero Liri l. de Deor. ses ibus sublatis pertμrbario vita seqηitur , O magna con 'sto .
63쪽
Quod si religio tolli non potest : ut &sapientiam , qua distamus a belluis , & justitiam retineamus , qua communis vita sit tutior . Quomodo religio ipsa sine metu teneriς , aut custodiri potest ὶ Quod enim non metuitur , contemnitur ; quod contemnitur, utique non colitur , ita fit , ut religio , iamajestas, & honor metu constet e metui autem non est , ubi nullus irascitur .
a St O sapientiam, qμa distamus a belluis . De sunt haec in aliquibus tam biss. quam prelo editis. b Sit tutior. Bon. fuit tutior . Forte sit tutior. e Sine mem reneri. Isaeus sine metro tueri.
Sive igitur gratiam Deo q. sye iram,sive utrumque detraxeris, religionem tolli necesse est , sine qua , vita hominum stultitia , scelere , immanitate completur . Multuni enim refrenat homines conscientia , si credamus nos in conspectu Dei vivere , si non tantum quae gerimus , Videri desuper , secletiam quae cogitamus, aut loquitur , audiri a Deo putemuΦ . Ar
a sive igitur gratiam Deo dec. Bon. gratiam Do mino : Frequens permutatio.
64쪽
At enIm prodes id credere ut qui,
clam putant ) non veritatis grosia , sed utili- raris . : quoniam leget conscientiam panire non possunt, nisi aliquis de per terror impendat φ ad cohibenda pereata . Falsa es igitur omnis religio ct divinitas naua es.
a At enim prodest id eredeste &e. Politieorum ver ha sunt, qui reluctante conscientia, ut religionem omnem exterminent, haec omnia ob commune socieritatis bonum excogitata esse obtrudunt: & quamquam utilia laudant; tamen ut falsa parvi pendunt.b Sed utilitatis . Repete gratia . Al. utilitate .c Terror impendeat. Al. ιmpendat. Al. impendit. l. impedιat.
a conficta sunt. Al. eonfecta sunt. Sic enim Numam , Scipionem , S alios religionem simulasse , Valerius exemplis docet, quibus Betuleius addit: Sie R manae Religioηis defensores sua decreta tuentur , non quia vera sint ; sied quia ipsis sit utile. ea publice recipi , O in vulgus valere . Hoc ipsorum
multi fatentμr ; Neque enim hoc mihi persuastisent; nisi
65쪽
34 IV Ira Dei Seg. Io. r. st. etatur. Magna haec, & a materia , quam pr posuimus , aliena qua tio est: sed quia nece sario incidit , debet, quamvis breviter . , attingi .
nisi ex ipsis audioissem. Hinc coniice prudens Lector, quam religiosus , quam cordatus, quam sapiens esset Betuleius . cui nullus id persuasisset quod tamen nonnisi apostata aliquis . aut transfuga mendacissimus potuit ei persuadere ; nam qui utilia sibi quaerunt religionem simulando , tam a Romana Catholiea fide alieni sunt, quam Betulcius ipse , & sectarii omnes a veritatis semita remoti , omni iure censentur . b auamvis breviter. Al. quam breviter.
Q Uum sententia Philosophorum prioris
temporis de providentia consensurant, nec ulla esset dubitatio , quin mundus . a Deo , & ratione esset instructus , &ratione regeretur e primus omnium ProtagOras ς extitit temporibus Socratis qui sibi diceret: a Prioris temporis . Bon. proprιoris . b Quin mundus. Isaeus i qui mundus. BOn. quod mundus . Al. quoniam .c Trimus omnium protagoras . Bon. & alii nonnulli r Uthagoras; sed prave. Vide de eo Lib. I. cap. II. 1ug. a.
66쪽
LIb SIM. Cop. IX, Seg. I. 2. SI di deret: non liquere , uirum esset aliqud divis nitas , t
d Temporibus Socratis . Ex Laertio L. IX. seg. 36. soruisse dicitur Protagoras olymp. Lx XIV. e Sibi noti liquere &e. Cicero L. I. de Nat. Desinrum, inquit: Protagoras quum in principio libri sui se potuisseti De diis neque ut mi , neque ut non sint habeo dicere &c.
. a m Quae disputatio ejus adeo impia , & contra veritatem , & religionem judicata est , ut & ipsum Athenienses expulerint o suis finibus , & libros ejus in concione , quibus haec continebantur , exusserint β. De cujus sententia non est opus disputare , quia nihil certi pronunciavit ε . . D 4 Post
a Athenienses expulerinit La Ercius ibidem, Suidas, pusebius praep. Elang. x IV. I9. Minucius Felix, &alii idem narrant. Philostratus vero in ejus vita haec habet: Propterea certe omni folo ab Atheniensibus expulsus quum juditio , ut quidam volunt , condemnatus fulset; ut viero aliis videtκr , quum sententia , indicta caussa, data esset, ex continenti in insulas transmissurus ; quum Atheniensium triremes , toto mari dispersis , ea veret, subterfugiens , paroa cymba nais vigaviit. Adde Ciceronem ubi supra. b Exusserint Al. . excusserint .c Nihil certi pronuntiaviis . Cicero ubi supra rNec vero Protagoras .... qMicqllam videtηr de Hatura Deorum suspicari.
67쪽
Post haec Socrates, & auditor ejus Pla io - , & qui de schola Platonis . , tanquam
rivuli diversas in partes profluxerunt , Stoici , & Peripatetici in eadem fuere sententia , qua priores .
a Socrates, O ejus auditor Plato . Vide L. III. cap. III., ac Eusebi de Praepar. Esau. L. XII l. b De Schola Tlatonis. Sic L.vID cap.xH. seg. 3 a. e Stoiei , o Peripatetici. L. II. cap. IX. seg. 48. iidem memorantur.
Postea vero Epicurus Deum quidem esse dixit , quia necesse sit, esse aliquid in i inundo prie stans , & eximium , & beatum et providentiam tfimen nullam : itaque mundum ipsum nec ratione ulla , nec arte , nec fabrica instructum ; sed naturam rerum qui busdam minutis seminibus & insecabilibus conglobatam. Quo
a Tostea vero Epieurus L. III. cap. TUI I. a seg. a. plura de eius falis doctrina dicta sunt . b auibusdam minutis feminibus . Nempe atomis . de quibus L. de Opis Dei cap. II. seg. Io. , & cap. sequ i ii huiusce libri , quem prae manibus habemus, agitur.
68쪽
Quo quid repugnantius dici possit, non video . Etenim , si est Deus , utique providens est Φ , ut Deus: nec aliter ς ei potest divinitas attribui, nisi & praeterita teneat i, & praesentia sciat , & futura prospiciat .
a Quo quid repugnantius &e. L. III. cap. TvII. a se g. a 3. id Noster ostendit . Bon. quid quod . b inique providens est. Nihil magis , quam hanaveritatem in hoc libro Noster ostendit .e in Deus ἔ nec aliter. In Bon. Τὸ ut punctis distinguitur, sicut de corrigendis saepe diximus, &pro aliteν habete alteri. d Vis σ praeterita teneat &e. Haec infra prope finem capitis sequentis ex Ciceri confirmantur .
. in 6 Quum igitur providentiam sustulit, etiam Deum negavit esse. Quum autem Deum esse consessus est , & providentiam simul esse , concessit. Alterum enim sine altero nec esse
prorsus , nec intelligi potest .
69쪽
Verum iis postea temporibus , quibus jam philosophia defloruerat ρ , extitit Athenis alius, quidam Diagoras qui nullum esse omnino Deum diceret : ob eamque sententiam nominatus est αθεο : item Cyrenaeus Theodorus; ambo, quia nihil novi ψ poterant repe, a Philosophia defloruerat. Vide Lib. III. cap. v I. in quo ex repugnantibus invicem Philosophorum sententiis, philosophiam omnem extinctam esse , cou eluditur . b Extitit alius quidam Diagoras. Sie etiam Aldus . Al. extitit Athenis quidam Diagorus. Al. estiιit Maelius quidam Sc. Al. extitit ianius Sc. Al. estitit Metius. De eo nos locuti sumus ad L.I. cap. II. seg. 2. ac de eodem Laertius ait Lib. v I. g. 39. Alii Dιagora Melio hoc assignaκι ; Cicer. de Nat. Deor. L.I. Deos esse . . . . dubitare se Protagoras i nullos esse omnino Diagoras Melius, ct Neodorus CFrenaicus puta erunt. Hinc plurimi etiam Lactantium Melius seriis psisse putant , quod verbum quum amanuenses Librarii non intelligerent , quilibet eorum pro suo captu detorsit. e Item Cyrenaeus Theodorus, de eodem diximus , tibi supra, & dicenda indicavimus. Heic notare suffieiat, Isarum ex Clemente Alexandrino apologiam quandam pro iis suscepisse quam Dissi xxvi I. cap.I.
d Ambo , quia nihil novi . Bon. etiam ambo e
70쪽
L7s.set. Cap. IX. Seg. 7. . I9perire , omnibus jam dictis , & inventis , maluerunt vel contra veritatem id negare , in quo priores universi sine ambiguitate conis senserant . Ii sunt , qui tot saxulis , & ingeniis fasser tam , atque defensam providentiam calumniati sunt.
e Maluerunt zel contra veritatem id negare , in quo. Bon. in quibus Al. Tὸ vel omittunt. In Bon. Cod. primi duo characteres in negare punctis distinguuntur. Aldus nobiscum legit.
f Hi sunt , qui tot Deutis, O ingeniis. Al. si sunt, qui a tot oculis , tot ingeniis &c.
Quid ergo utrumne istos minutos , R
inertes is philosopla os ratione, an vero aut hOritate . praestantium virorum refellemust an potius utroque Z bed properandum est , ne longius a materia evagetur oratio ε .
a Minvios , O inertes. Primum verbum in Cod. Bon. more corrigendorum punctis obsignatur . Al. inimicos, & inerimes . Nostra lectio communior , &quae atheorum characterem , & veram notionem ostendit.b An vero author tate . Al. an ver tate .c A materia evagetur oratio . Al. di agetur . In nostro Bon. Cod. haec desiderantur. Scholius dein let