장음표시 사용
101쪽
maior instantia vi et iliarum, attamen erit dolor dorsi remissior
et minor, quia materia est Paucior, quam in VarioliS, Vt vult Avi CENNA. Deinde post tres aut quattuor die S e Xeunt a Cor-POre toto asperitate S rubeae, durae et minutae, et quasi sine eupo, sed a principio generationis variolarum sunt praedicta accidentia remisit ora, et deinde ad duo S, tre S Vel quattuor dieS aut amplius apparent in tota cute, et aliquando in albis Oculorum, pustulae latae, molleS, subrubeae vel subalbidae,
quae cum maturantur, faciunt saniem et cupiam. Citius tamen manifestantur morbidi, et citiuS etiam terminantur e X maiori caliditate et subtilitate materiae, quam Variolae. Signa autem di inguentia tempora in eis postlint elici eX dictis Av1cps-NAE. Tunc enim est principium variolarum, quando incipit Pruritus, et sicut grana milii acuta apparere. Cum Vero egrediuntur et implentur sanguine, est augmentum. Sed cum
maturantur, et faciunt cupum, atqUe rumpuntur, et euacuantur, tunc est satus. Dum vero siccantur Vlcera, et faciunt
erustaS, et applanantur vestigia, adest declinatio. Ad ponendum autem signa pronostica de bona vel mala terminatione earum, aduertenda sunt plura, scilicet apparitio
earum cita Vel tarda, quantitaS earum, numeruS, Continu tio
et disicontinuatio, modus substantiae in duritie et mollitie, color earum, disposito anhelitus, essentia febri S, et eius accidentia de stiti et aliis. Applicando ergo omnia simul dicendum est, quod Variolae cito apparentes, praecipue sciliceteX paucitate materiae, et pauci numeri, discontinuatae, molles et albae, cum pauea siti et bonitate anhelitu S, et cum reo missione febris et aliorum accidentium, significant salutem aegri . Opposita Vero Omnia mortem praenunciant. Si vero non omnia in unum conueniant, si tunc salubria praeualeant cum virtutis constantia, salutem iudiea: Si timorosa cum de
102쪽
bilitate virtutis, mortem pronostica, specialius tamen deseendendo ad mala. Dic pro primo uniuersaliter, quod hae dispo, sitiones sunt periculosae, quia nunquam absoluuntur a febre
acuta Continua conclusa cum saeuitate accidentium supra numeratorum , et proprie in statu et fine augmenti apud exitum pustularum. In morbillo tamen est major timor corrosio nis membrorum principalium et suffoeationis, quam in Variolis, et sunt accidentia de febre et reliquis praeter dolorem dorso fortiora. Vnum fit, quod accidat crisis in eo, et fiant pustulae in tertio , quarto vel quinto die ad plus. In Daristis vero tardantur pluS, et aliquando usque ad septimum vel nonum. Vt dicitur in XVIII. Continentis Ru Asis. Est ergo
deterior morbuS, quam Variolae, ni si in Certis membris, scilicet auribus, oculis, naribus, ore atque gutture. Hae namque
particulae ab ei S corroduntur Vehementer, si non a principio succurratur secundum mo lum infra dicendum. Aliud malum signum secundum RHAst M et A VICENNAM est, quod virides, violaceae et nigrae sunt mortale S, scilicet propter materiam earum esse mullum venenosiam, et quanto ad nigredinem decliuiores, tanto sunt peiore S. Verumtameu audit Av1CENNA, quod si ipsae resudant, i. eXtra accidant, et non cadat cum ei S VirtUS, immo consortetur, possunt significare bonum, quia secundum crisim euacuationis, secundum quam est materia earum Venenosa, ideo adhuc facient ulcera melancoli a mala et dissicilis curae, ut dicit, aut saltem membrorum corruptionem. Sed albae i. decliues ad albedinem
sunt bonae, ut dicit, quia significant sanguinem intus segmaticum , et melioreS erunt inter ha S, quae sunt pauci numeri, scilicet propter paucitatem materiae, et quae sunt citi exitus, scilicet a principio quasi febris cum pauca angustia in exitu, et est febris lenta, immo minuitur in earum apparitio-
103쪽
ne. Post istas autem in bonitate sunt albae, multi numeri,
eo munctae vel propinquae, abSque continuatione, Ut dicit Ago HALi ). Ratio, quia ex pluralitate et propinquitate significatur maior copia materiae. Albae Vero et durae praecipue atque dissicilis eXjtus licet a principio sui faciant aesti. mationem de salute, propter colorem album esse a sanguine flegmatico; attamen, ut idem dicit, timetur, quod aeger eX eis veniat ad malam dispositionem, quoniam causa earum est grossa materia, quae non tota eXtra pellitur: Quare remanens insu S corrumpetur Plu S, et corrumpet viscera. Aliud signum Ru sis in Diu stionibus Si variolae ambularint, Vt formica, aut cutem corporiS corrugauerint, sicut fit in spasmo, malae sunt. Similiter rubeae Vehementer atque citrinae, Praecipue et durae, spissae, inuolutae ac Violaceae, omnes malae sunt. Causa diis si est nota ex ante habitis. Aliud ABO HALI. Si Uariolae quandoque apparent, et quandoque occultantur, sunt malae, Praecipue si sint violaceae. Ex primo enim significatur, quod natura non bene regulat materiam. EX secundo Uero arguttur ipsam fore Venenosam. Aliud malum Avi-CENNAE. Variolae, quae continuantur ad inuicem in frusto magno quali carnis, habentes latera, ad formam rotundam, vel oblongam supte, aut si simul iunctae fiant rotundae, sunt malae. Addit et similiter, malae sunt, quando
magnae, dupliceS eXeunt, ita, Ut Una contineatur in uentrei. profunditate alteriuS, quoniam Vtraeque significant materiae multitudinem, et sicut eX eius multitudine possunt coniungi in cute, ita etiam possunt in profundo. Aliud eiusdem, quando in eis anhelitu S Videtur continen S i. frequens , est malum, quia signifieatur aut virtutis casus, aut diaphragmatis vel gutturis apostema: Ex istis enim fit frequens multum. Et
104쪽
'4 addit, si videris sitim sortem cum angustia a rubra viscerum, et cum extremorum frigiditate, sintque pustulae virides, tunc iam percipitur aeger mori, praesertim si sint tardi exitus, ut dicit, quia ex hoe significatur Virtus impotens ad expellenis
dum materiam, quae est Praua in substantia, qualitate et quantitate, ergo ete. Aliud malum eiusdem, qui in variolis mingit urinam sanguineam, et succedit urina nigra. Mouetur praecipue, si VirtuS sit debiliS, quoniam significatur vehemens repletio sanguinis et acuitas ebulitionis, quare timetur ex hoc praefocatio, Vt supra tenet secunda quarti de urina nigra. Cum ergo Peruenit ad Praefocationem, mingit urinam per eX tinctionem calidi, et id certificatur per casum virtutis, quasi esset eretica, Virtu S constaret. Urina etiam viridis aut diuersorum colorum confusa est mala. Aliud eiusdem in capite murbillorum. Sin copi S si fiat fortis et frequens, significat mortem. Notandum autem circa haec signa, ut etiam innuit Avi CENNA , quod plurimi, qui moriuntur eX Variolis, moriuntur Praefocati e X squantia' , eoque variolantur in gutture Vel gula. Interdum tamen etiam moriuntur propter casum Virtutis, Ut dicit, eX Prauitate materiae. Et aliquando ex fluxu Ventris, scilicet sine rasura vel cum rasiira, quia intestina Variolantur, Vel super ea currit materia acuta. erum ista disienteria non est semper mortalis, non ei, nisi cum virtus cadit, Vt AVlCENNA sentit, necessario est mortalis praesertim. Namque si ilat fluXus ante earum aperitionem, potest esse salubris, in augmento Vero et statu earum est peridulosior communiter. Signa autem bona sunt, dicit Aso HALI , quando Vox et
anhelitus sunt in bona dispositione, uti lurinurin est res salua, quia significatur, membra, et Praecipue spiritualia, esse sa-
105쪽
na, et materiam lab eis eXpulsam. Aliud, quando morbilli et Variolae bene eXierint, et purgantur, mundificant corpus, et ipsum a mors ea et lepra Praeseruant. Aliud. Hae pustulae quando contingunt cretice in praesenti febre pestilentiali, Cum constantia virtutis, sunt bonum signum. Et propterea dicit Avic ΕΝΝΑ, saluius est, quod sit febris, deinde fiant ipsa, quam quod praecedant, et deinde sequatur febris, scilicet Perseuerans. In secundo enim casu non sic cretice Veniunt, sicut in primo. Aliud RHASES in ALMANsost C. Si Virtus consteterit, et anhelitus bonitatem seruauerit, appetitus remanserit, sitis et caliditas sint remissa, pustulae cito exierint atque faciliter, et apparenteS eXtra remanserint, remanente Scito maturauerint, maturatae saniem fecerint laudabilem, et non Virus fetidum, et viscera dolorem non senserint, et sit aequalitas caloris in toto. Haec omnia , Ut dicit in fine ea pituli, sunt signa bona, inter quae tamen certiuS significatur virtutis dispositio. Fortis enim Virtus cum aliis bonis signis certam significant salutem, sed cum timorosis pronosticat timorem. Debilis vero eXisten S et cum malis signis apparens procul dubio certam significat mortem. Cura Vero huius febris cum pustulis di Elis, licet inter pestilentiales numeretur, de eis namque in pestilentia appa rentibus Principaliter fit sermo) tamen differt a communi diaeta febris pestilentialis supradicta. Vnde regimen huius febriS atque Variolarum et morbillorum apparentium in ea diuersificatur secundum diuersitatem aetatum, in quibus fiunt, et secundum diuersitatem temporum pustularum principat, ter, quam diuersitatem non opus est ita considerare in alia
pestilentiali, facta sine his pustulis. In principio itaque, id
est, ante apparitionem pustularum, caueatur regimen gro
sum, immo sit tenue adeo, quod non detur, nisi ptisana non
106쪽
colata, mane et sero, si virtus tolerat, Vt A LM'ANs OR ait, sitque in frigidativum et extinctivum ebulitioniS, CuiuS contrarium obseritant mulieres, communiter eXhibentes a principio calida. Nec evitisantur, quod RHAssis XVIIL. Continentis
cum aliis auctoribus prohibet frigida in principio, quia loqui tur de principio apparitionis, scilicet quando incipiunt apparere. Quo casu conferunt leniter calida educentia extra. Sed
hic est sermo noster de principio, antequam incipiant appa rere, scilicet de principio febris conclusati cum signis suprapositis, significantibus aduentum pustularum. Sit denique
regimen confortativum membrorum, quia stipticum et in- grossativum sanguinis. Ne tamen illa noceant constipando ventrem, miscenda sunt cum eiS lenitiva, Ut sese reprimant. Sed cum praedicta tenuitate diaetae non consulo in nostra regione stare, propter ingluuiem hominum. Da ergo Ordeatum conditum eum aceto, lenteS coctaS in aqua cum modico ageto, abiecto cortice, risum, amidum cum Zuccaro' et Oleo
amigdalarum, pultes farinae stimulae cum ladle Vstulato, tandarusum, micam panis lotam in aqua frigida, et post expressam et infusam in robub stiplico, poma mutiana cocta vel citonia cocta, lactucam et acetosiam, boraginem cum aceto. Attamen noli dare multiplicantia sanguinem Vsque ad veram declinationem. Vnde RΗAs Es in lib. Diuisionum dicit, et non cibes eum in his duabus aegritudinibus pullis, donec cadant cortices , et recedat litis et malicia anhelitus. Et in Alman fore dicit, pullos non comedat, nis remotis corticibus Variolarum, et cum febris atque Omnis calor fuerit a corpore separatus, scilicet nisi ad sit virtutis debilitas. Quo casu valet pulla cocta cum lactuca vel agresta, oua sorbilia in aceto cocta, et aues paruae coctae in aqua cum aceto modico.
107쪽
In potu bibat cum cibis vinum granatorum aut aliud robub ac re. Inter prandia prositi eXstinguenda valet aqua ordei
cum aliquo acetoso, et tulep rosatum cum aqua, et non bibat Vinum hoc tempore. Aer vero hoc tempore declinet ad frigidum et siccum, plus vel minus, secundum intensionem febris maiorem vel minorem, et alteretur cum odoriferisdictis in capitulo uniuersali curae. Neque id parui pende, sequendo consilia vetularum, quae a principio febris patientem tenent siu perflue calidum in aere calido, et cum pannis multis cooperiunt, quia inde intenditur calor, augetur angustia cum aliis accidentibus, et tandem morS sequitur.
Rege ergo patientem cum dicta diaeta per tres aut quattuor dies, donec pustulae eXire incipiant, cauendo animae pas siones et quaecunque alia, quae possunt inflammare. Et
teneatur venter lenis cum suppositorio non acuto vel cum elisteri ex ordeo, vitello ovi, Tuccaro et modico salis. Sed
quoniam lactantibus saepe eueniunt hae Passiones, quae non bene possunt dicta obseruare, stude ergo nutricis regimen remficare, et si ipsa calidae foret eom Plexionis, dimitte eam et elige isto tempore aliam minus calidam. Si etiam ipsa abundet sanguine, Vel aliuS Peceet humor, minuatur aut leniter educatur secundum exigentiam humoris. Et si eum hoc robusta foret, et coitui assileta, et tamen diu ab eo remota fuisset, conceditur, Vt coeat. Postea tamen in senatem non lactet, nisi hora Vna Vel duabus transactis. Infans autem ponatur in aere correcto, Ut supra, in cunabulo, quod moueri debet suaviter ab aliqua cantante dulciter, et praesertim post lactis sumptionem, ne puer ad vagitum vel iram prouocetur. In POtione autem conuenit a principio secundum omnes fere autoreS confectio perlata, trocisci de catafora et trocisci de spodio cum aliquo aeetosi, quoniam
108쪽
materias acutaS reprimunt potenter. Sed in eis, quae in febre pestilentiali fiunt, praecipue conuenit dare aliquod begearticum frigidum vel temperatum, ut materiae venenOsilas exstinguatur. Et id posset etiam in lactantibus fieri, dando nutrici puriem, immo sibimet aliquid de aqua ista adlambendum tribuatur. Deinde antequam variolae eXiant in febre conclusa, si aetas et Virtu S consentiant, stobotoma ce 'falicam, scilicet deXtram, copiosa flobotomia, ut dicunt autores, scilicet eX trahendo Uncias sex aut septem, Vel , Ut in Continenti dicit RAS sis, usque ad lipotomiam. Sed plus laudo fieri in quantitate dicta, et poli: eadem die facere eluS
secundationem, iterum eXtrahendo iuXta febris essentiam, complexionem et aetatem, atque virtutem aegri, quoniam flobotomia minorat materiam multam, facitque naturam potentem supra residuum , et eam in frigidat, et temperat eius ebulitionem. Quod si a principio negligatur vel fiat insiissicienter, tune timetur corruptio extremitatum corpori S, Vt Ahou ALi dicit. Ergo magna est flobotomiae necessitas. Attamen si videaS naturam mouere materiam ad partes faciei, et tentare fluxum sanguini S narium, adiuua eam cuidlatis porcorum Vel alio prouocante, et si copiose fluxerit, excusat forsan a flobotomia. Sed si prouocare non posses, tune imminet timor de corruptione alicuius membri faciei, ut nasi, oculorum ete. Hoc ergo easu, praemissa fio. botomia cesalicae, incide Venam leporis nasi, quia partes superioreS Per eam tuentur a noeumento Variolarum, ut
idem dicit: Si vero aetas prohibeat a flobotomia , et tamen consentiant scarificationi , tune pone ventosaS cum scarifica. tione, primo super nates, deinde super spatulaS, eXtrahendo de sanguine iuXta tenorem virtutis, compleXionem et febris essentiam. Et haec omnia ante a PPeritionem variolarum
109쪽
larum fiant. Postquam enim ceperint apparentia, Vt in die quarto, siue ante, siue post eum, tunc amplius non
conuenit sobotomia , quia sunt quidam modus crisis euacuationis vel permutationis, et flobotomia faceret materiam reuerti intus, crisimque impediret, nisi certe maxima foret materiae repletio, quia, Vt Avic ENNA dicit, flobotomia tunc est necessaria, neque diuertet tune in tu S materiam, quae venas eXiuit, quia tanta est materiae repletio, quod minoratiua flobotomia venas non inaniet, Vt materiae fugantur ab eis, sed tantum minorabit superfluatu repletionem. Ideoque, ut dicit, debet fieri ista fiobotomia quantitate, qua exsiccet i. minoret de materia, et non diuertat. Et de morbi is a principio febris conclusae ante eorum aperitionem idem intelligatur , si materia sanguinea vel sanguini miXta sit replens, Ut auctores dicunt. Sed si non sint signa dominii sanguinis, educ cum leniter ducentibus coleiaram, verbi gratia, dicit RAssis in D sonibus, cum aqua Prunorum et granatii acidi, et aqua ordei et melonis cumgucaro et mucillagine psilii. Dum autem, sanguine peccante, fecisti flobotomiam, tunc vltra ipsam fae etiam lenitionem Ventris, praecipue cum tamarindis, ut dicit AVICENNA, et potest consolari cum cautela et facilitate, ut dicit, addendo casiam, syr. avst. Vel decoctionem prunorum, Ut etiam SE-RApio docet sexto Breuiarii. Sed fortes medicinas cave, ne dederis, quia hic cadit timor magnus dissenteriae pernitiosae. Praedictam etiam medicinam conuenit dare, ubi non posset fieri flobotomia. Sed in augmento, cum iam coe- Perint apparere, sicut puncturae pulicum Vel sicut capita parua milii, tunc adiuua naturam ad eXpellendum materiam.
Et hoc fit primum cum diaeta. Sit ergo aer calidus, et Vi-N a tetur
110쪽
tetur frigidus pro posse, ne aegrot oecurrat, et eum tangat, maxime in hyeme, ut dicit Avic ENNA, Vbi tamen esset maxima exiditas cum nigredine linguae. Sit temperatus aer, ut idem dicit, cooperiaturque tunc patiens minus. AliaS vero ultra solitum cooperiatur, et dicit RAssis adeo, quod sudet. Et dicit Avic ENNA , fiat cum eo id, quod fit cum sudante, scilicet, quia caueat frigus, sicut sudans, quia frigus opilat Poros, et facit intus redire materiam , et sic facit nauseam, Ut patet fecunda Probleumatum Dd. Probleumate. Et panni, quibus cooperitur patienS, secundum GERAR-DVM super Piatico in glafa, debent infundi in sudo apii et feniculi, et patiens inuolui. Communiter tamen cooperiuntur panni S rubetS, quia habent Proprietatem in attrahendo materias harum ad exteriora cutiS. Et sic remittitur ebulitio magna, quae est in sanguine. In cibis non conueniunt dicti supra frigidi, neque potus frigidi, ne materiam intus retineant, et conuertant ad principalia membra. Vti ergo debemus subtilibus et temperate calidis atque aperitiuis, qui prouocent ad cutem et circumferentiam sine cales adtione multa, ut sunt lac amigdalarum, pultes Ordei et auenae, bro-dia pisorum et cicerum, Vel radi eum Petrosilini, et similium. Et in potu detur vinum debile lim fatum in parua quantitate, et teneatur Venter lenis cum suppossitoriis non acutis vel esisteriis, ut supra. Sed noli soluere cum fortibus, ut AZARANIVS, RASES, AVI CENNA et alii dicunt, quia de aegritudinis huius consuetudine est, ait SERAPIO , ut accidat in fine eius solutio Ventris timorosa Propter debilitatem in
testinorum. Et ALMANSOR: Summopcre caue aliquod, quod sentrem soluit, tribuere patienti, cum iam appari re coeperint variolae, scilicet ex praedicta causa de debilitate intestianorum, cum hoc derivat farinaeum materiam ad centrum, et