장음표시 사용
91쪽
8INam in administratione praedictarum medicinarum est timor de subita constrictione anhelituS, et de malo fluXu Ventris, et de mictu sanguinis, ut Vult Avi CL MN Α, et similiter Ris Assis XVIII. Continentis. Secunda intentio principalis, quae est ad morbum, se ilicet ad variolas post complementum apparitionis earum. In casu isto quinque sunt habendae intentiones, quibuS Parum aut nihil fere egent morbilli. Quarum prima est maturatis earum, secunda post earum maturationem apertio earum, tertia post apertionem earum e lacatio, si fuerint magnae, quia si fuerint Paruae, necessaria non est tali S e X siccatio. Quarta est, ut subueniatur ulceri succedenti. Quinta et Vltima est curatio ve-sigiorum earum et concauitatis.
Prima intentio, quae est maturatio, cum pertranseunt septimam diem , ut Vult A VICEN N A , et in nona die non com .plete maturantur, Oportet, quod artificialiter prouideatur. Quod fit fadiendo decoreonem caricarum, passularum enuis
cleatarum , dactylorum pinguium, et cum di Esa decoctione fomentando eas. Est etiam alia decoctio , scilicet maluarum, althaeae, foenugraeci, seminiS lini et similium, aut, ut Voluit Ru Asps XVIIL Continensis, suffumigetur facies in locis variolarum cum aqua calida, in qua decocta sit chamo milia. Et ego alias feci fieri istam decoctionem, in qua infundebantur petiae lini, et superponebantur locis Variolarum; Nam
ultra iuvamentum maturationis sequebatur iuvamentum sedationis doloriS earum. Secunda intentio, quae est eruptio earum pos maturationem, Vbi a natura non rumpantur, tunc Vult AVlCENNA, quod hoc fiat artificialiter, Ut cum acubu S aureiS Pungendo
92쪽
in duobus aut tribus loeis , et auferiatur ab eis humiditas su-en S cum coto, et leniter ipsium applicando sine violentia et compressione, aut loco puncturae dictarum acuum incidantur forpicibus, Ut quidam faciunt, remouendo modicum de pelle earum, ne remaneat in ei S materia putrida, sed tota ab eis effluat absque expressione. Et ho C frequenter vidi facere. Et talis eruptio solum solet fieri in magnis , quia paruae tantum indigent eX siccatione materierum Post earum apertionem, cum remanentia multae humiditatis et sorditiei etiam exsiccatione indigent. Tertia intentio, quae est exsiccatio earum, fieri potest multis modis, primo cum aqua salis, in qua est Virtus croci, ut dicit Avic EN N A , item cum aqua decoctionis tamarisci,
lentium et rosarum, in qua aqua infusum cotum ponatur sv Per eaS: Hoc enim maturat et eX siccat, Vt dicit A VICEN NA, et eas cadere facit cum Velocitate. TaliS enim eXfiecatio, ubi fuerint variolae magnae, non debet fieri ante maturationem, suppurationem et apertionem, quia tune Vehementer augeret dolorem , ut Vult RHAs Es loco allegato, se ilicet XVIII. Continentis. Item ad hanc intentionem eXsiccationis suffumigatio, sedia ex tamarisco, est iuuatiua Valde, Ut dicit AVi- . CENNA. Item si fiat cum olivarum foliis, desiccat eas, ut dicit RΠΑs Es loco praeallegato. Aliu S moduS eXsiccationis, ut vult AVI CENNA, fit per dormitionem patientis super farinam crodi, milii, fabae et hordei, et meliuS, Vt ista ponantur implendo culcitram, quae sit rara, eX PraedictiS rebuS , Ut penetret eorum virtuS. Et quando quaerimuS exsiccationem, pro tunc Vitandum est oleum, quia est malum, ut dicit Av1CENNA, quia prohibet exsiccationem, Verum tamen, facta conuenienti eX siccatione , Vbi cortex Variolarum esset foedus,
qui remans siet desuper in modum escarae, inun tio multo-tie S
93쪽
ties facta cum oleo Communi tepido cum modico croci videtur esse conueniens, et hoc remedium ponitur a RHAs A X.
Almansoris. Et ego pluries feci hoc administrare, et vidi conferre et sedare dolorem. Et debent Prohiberi patientes,
ne scalpent se, ne remaneant Vestigia rupta et concauitates, Ut dicit Nico LΑvs : Quae sit remanserint, remoueantur secundum modum statim dicendum. Quarta intentio , scilicet viceris curatio, fit cum Vnguento facta ex cerusia et albumine ovi, et oleo rosarum, aut cum Vnguento de cerusa et lithargyrio, ut dicit Avic ENNA. Ouinto , ad vesigia remouenda conuenit aqua sublimationis pedum vitulorum, radicum serpentariae et florum fabarum cum aqua rosata, aut aqua limonum, aut citraΓgulorum, etiam conuenit, ut dicit NICOLAvs. Et multa alia sunt ab auctoribus medicinae posita, praecipue ab AVIcENNA et a FRANCIsCO PEDE MONTANO, tam simplicia, quam composita, de quibus esset proliXum narrare. Ad concauitates eorum remouendas dicit FRANCIscvs PEDE MONTANVS, quod, si remanserint, non replebuntur, quia viderauerunt interiora, scilicet cutem et mirachiam D, quae cum sint de radicantibus membris, scilicet spermaticis, non restaurantur. NICOLAVS tamen Ponit regimen, dicens, quod adiuuet regimen impinguantium et inunctio facta eX carne testudinum marinarum adusiarum, et subtiliter tritarum, et
Tertia intentio generalis, quae est circa correctionem artiadentium coniunctorum cum Variolis et morbillis. Et licet plures sint, quae possunt coniungi, de quibuS esset proli Xum narrare, tamen tangentur sbium ista, quae Vt plurimum euenire
solent, et quibus cura magis est adhibenda. Quae acciden L a tia
i. e. epigastiliam s. abdomen.
94쪽
84 ita sunt, sicut iolammatio caloris febrilis, syncope, fuxus ven. tris, punctio in plantis pedum aut in palmis manuum. Si igitur fuerit in lammatio, ita, quod, non obstante dimissione rerum calefacientium, tam intuS, quam eXtra tempore apparitionis earum, et ista inflammatio non minoratur, imo
potius augetur, Postquam febriS cestauit, sed iterum redit, sicut prius, in quo Casu tunc redeundum est: ad phlebotOmiam, scilicet basilicae aut Venae communis, aut saphenarum. Si fuerit retentio haemorrhoidum aut uim struorum, ad administrationem infrigidantium. Sunt, sicut didium est supra, et in ter cetera syrupus Violarum est tilis in casu isto. Si fuerit suXus ventris, dentur trocisci de spodio cum seminibus a Cetosae et de 1imilibus, ut dicit Ru ASES iu Diuisionibus. Si incope , curetur, sicut dictum fuit in cura febris syncopalis. Si
punctis plantae pedum aut pulmae manuum, Ponantur dicta membra assidue in aquam calidam, ut dicit NICOLAVS, et ego Vidi multum conferre. Quarta intentio generalis est quorundam membrorum cu- sodia, ne laedantur, aut si aliqua ex eis fuerint laesa, eorum laesio remoueatur, quae sunt, sicut oculi, sicut saepe accidit, ne scilicet incurrant ophthalmiam, aut aliquod vestigium malum in oculi S, Propter quod frequenter animaduersum fuitu quos amis se vi una. Est etiam custodiendus aeger, ne incurrat anginam aut biclis in meri , aut aliquam aliam malam adgritudinem in dictis membris. Et iam nares quandoque D cerantur , item Pulmo et membra pictoris, ne PatienS suffocetur, aut phthisini incurrat vel aliquam aliam malam aegritudinem. Si igitur timeamus de lassione oculorum, omissis multis aliis medicinis, ab auctoribu S medicinae Politis, praecipue ab A VICENNA, conuenit administrare aquam rosarum, in qua
95쪽
sit infusum sumaeh. Hoc enim remedium a multis auctoribus medicinae est maxime laudatum, pnaecipue a RHAS R et ab A VICENNA, et ego utor aliquando hoc medicamine, et saepe aqua rosarum siue sumach, et addo aliquid de sacharo candido, nec usque nunc sum usus alio medicamine ad istum intentionem , et facio destillare ad intra oculos cum coto infuso in dicto medicamine, et postea ponendo liquorem ad in tra Oculum, aut cum penna de plumiS. Ad guttur stat gargarisma cum di amoron et aqua rosarum , et hoc est in usu, aut Cum succo granatorum, quod etiam est Vsuale, et medicamen satis detestabile, quo communiter Utuntur principes. Et ubi in gutture esset dolor aut excoriatio, aeger non gargari Zet, sed, ut dicit NICO LAUS '),PO-tius paulatim sugat de dicto medicamine. Vnde A VICENNAdicit, quod quando patiens conqueritur de dolore, quod tunc lambat de rebus eorum, scilicet aliud post aliud.
Ad nares, ne Ulcerentur, A VICENNA laudat, ut e X tra fiat epithema super naso, quod sit factum ex aqua decoctioniS rosarum, sandali albi et rubri, dicta dedoctio ad intra nares autem immittatur. Item odoret patiens acetum solum; Nam est multi iuvamenti, ut dicit Aul CENNA, et ubi nareS essent
Vlceratae, conuenit ceratum factum ex oleo Violarum, traga'
gantho et cera, ut dicit RHASES XVIlli. Continentis. Pro pectore et pro pulmone, ne laedantur, laudatur lodii factum ex lentibus, quod non est in usu, sed loco eius conuenit diatra gagantum, Ut Ponit NICOLAVS, et quo ego saepe utor. Et
hic est sinis de cura febrium, ad laudem Dei, Amen.
Fuit vero is Nicor Avs NicoLvs DE FALCONiis , Florensinus, medicias clarissi mus sub initio seculi XU. Obiit a. r ra. auctore HALLERO Bibl. Piact. T. l. p. 43'o aut demum a. I 3 o. iudice ELOY Dict. hist. de la Meuec. T. lli. P. 339.
vixit ergo sub hoc demum tempore BLASIVS ASTARIVS.
96쪽
De variolis et morbillis sequentibus febres resilentiales Variolae, suntliter et morbilli, sunt pustulae plurimae minu
tae, causatae in febre acuta Vel conclusa , plurima materia calida, ad cutem CorporiS totius viplurimum dispersa. Notanter dico, in plurimum, quia, Vt Avi CENNA dicit quarta primi capitula praecedenti, non tantum in cute, sed in omnibus membris similium partium tam occultis, quam apparentibUS POL sunt accidere, itaque etiam in velaminibus et neruis. Et eoo vidi eas multiplicata S Valde in ore, lingua, epigloto et gutture in illustri principe, Marchione CHRis ToΡΗORo ΒΑ-DEN si, eo constituto in cura mea in aetate iuuentutis circiter
annum XXVI. Di Xi etiam , causatae in febre acuta etc. Vnde licet dicat A VICENNA ut infra patebit , quod saluius est venire variola S post febreS, quam febrem super Variolas, ex hoe tamen non Vult, quod possint sine febre euenire, sed vult, quod statuit aliquam materiam sine ebulitione ad Cutem, quiquam cito incipit ebuli re et putrescere, cad bonum intelle Elum)tam cito incipit Variolari, et tune causat febrem conclusam vel acutam: Et id non est ita bonum, sicut si sequuntur febrem, quiescente febre, quia sic Cretice accidunt, et cum eis terminabitur febris: Non sic primo casu. Modus.) Daunis Saliceti dicti Mechinger Medicinarum intempretis phygici ducalis
Iriptembergenses Tractatus de pestilentia. - In fine leg. Ex Tute in-πen ISO2. 4. Scriptus esse videtur iam a. I 49 S. cum in libello de morbo gallico hunc saepius appellet, et multa Praecepta exinde repetat. Versio theotisca prodiit Argent. ISI9. 4. Dicitur etis in Ioannes Wydman et Iri man. De vita eius parum constit, fuit vero
professor Tubingensis inde ab a. I 85. Vsque ad a. Is I 6. clarissimus.
97쪽
nodus autem 'generationis eorum secundum A V I C E M N A Min principio capituli est per viam ebulitionis, quoniam fiunt in sanguine ebulitionis, sicut fit ebulitio in succis, ex qua accidit, partes sanguinis ab inuicem separari et depurari per expulsionem partium malignarum retentarum in porositatibus membrorum. Sed quoniam hae partes sunt duorum modorum , aut enim sunt sanguineae, et sic causant variolas , quae sunt pustulae paruae ad magnitudinem cicerum, et in principio plerumque sunt eum rubedine obscura, sed cum maturantur, albescunt, Vel sunt partes colericae et plus adu- 1lae, et sic generant morbillos siue rosagiam. Et hoc casu non
apparet pustula manifesta, sed quaedam potius asperitas incute, cum rubedine clara, admixta citrinitati. Quod si dictae partes Corruptae et inrectae fuerint frigidae, non possunt esse propria causa harum passionum, non obstante, quod YSAAC dicat, eX omni humore posse fieri variolas sed potius
erunt causa scabiei, pruritus et similium insectionum cutis. Ex his patet etiam causa infrinseca eorum , antecedens et coniuncta. Nam Variolae ut plurimum fiunt de sanguine men- fruo infecto, quo nutritus fuit puer in Viero, vel alias a sanguine prauo multo, in porositatibus membrorum retenso, et
secundum modum didium supra expulsum. Sed morbilli fiunt
ex sanguine colerica et subtili magis, reseruato ut plurimum ab utero matriS in membris, et aliquando ex praua diaeta genito. Vnde morbilius est variola colerica, ut dicit hic Avic ENNA, corpora Vero et aetates, hiS Passionibus apparatae, sunt primo corpora in aetate pueritiae constituta, et deinde in iuuentute, Vt AVI CENNA ait, quia VirtuS naturaliS in eis aetatibus roboratur plus, ut partes menstrui insedit, vel eX tempore productas, retentas in poris membrorum eXpellat radicitus. In senibus vero non fit, nisi eX forti causa, ut dicit selib
98쪽
33 scilicet, quia fit maxime in habentibus complexionem calidam et humidam , cuius reliqua in senectute iit valde fortis, quia, ut infra dicit, eorum euentus est maXimus in humidis et siccis corporibus propter facilius fieri ebulitionem in humidis,
et breuiter, accommodata cor Pora sunt omnia corpo NE calida et humida conturbatae humiditatis, et Proprie, cum Parum flobotomantur, Ut idem dicit, cuius causa ex dictis patet, quia iste sanguis paratior est ebulitioni. Aliquando etiam contingunt in adultis post crisim diminutam acutarum febrium, ita, Vt variolae febrem de sanguine, et morbilli febrem
Causae vero extrinsecae earum secundum AvICENNAM sunt hae, primo flatus austri multiplicatu S, quia calefacit atque humectat, et facit ebuli re, et ad hanc causam reducuntur regiones et ciuitates calidae et humidae. Secundo in causa sunt quidam cibi, Ut lac, Proprie equarum Uel camelarum, quando super eo potatur Vinum vel alia res calida assumitur,
quia sanguis inde genitus est fluidus aptus ebulitioni. Et vinum facit calorem, ex quo ebulit, et maXime fit, si is cibus
non sit consuetus, quia in assuetis sanguis non ebulit, ut perfidiatur, Vel corrumpatur, sed conformatur membriS eorum. Ex hoc sequitur corollarium, quod aliquis potest bis variolari, uno modo a natiuitate, et secundo Propter malo S cibos, Vel etiam ideo, quia aggregatur materia ad bi S eXpellendum, ut sentit A VICENNA. Tertio in causa est re S adueniens eXtra, faciens ebulire occulta, dicit AVICENNA i. humoreS in nobis occultatos , qui ebuliunt a caliditate puro S corrumpente, vel saltem adurente , Ut est calor soliS aut alteriuS , et permiscentur
cum sanguine ipsum corrumpentes, ubi prior rectificauit ipsum
99쪽
89 Vel aliter, et ad propositium istius capitis dicit, quod illius
ebulitionis causa est res occulta, eXtra adueniens, id est, Praua constitutio pestilentialis, quae est eXtra in aere, faciensebutire sanguinem etc. Inter autem tempora aptiora est Verpropter caliditatem et humiditatem eius maiorem. Post verest autumnus, in quo, materiis intus conclusis, potest fieri plus ebulitio, quam aestate, quia in ea sunt pori aperti. Sed in autumno minus fiunt, sicut dicunt auctores. Ego Verodico, quod licet omni anno et omni tempore possint euenire,
non tamen in omni tempore solent multiplicari. Immo quando multiplicantur vltra consuetum, tunc id fit anno praecedente pestilentiam, et sic erit signum futurae pestilentiae: Ita
experientia testatur. Species autem variolarum, Vt' dicit AVICEN NA , sunt hae, quia quaedam sunt albae, quaedam citrinae, quaedam rubeae, quaedam virides, quaedam Violae eae, et quaedam ad nigredinem decliues. Licet autem fiant de sanguine ut plurimum, ratione cuius omneS deberent habere colorem flegmonis, tamen quia in ebulitione praedicta quandoque stirgunt aliae malae materiae per sanguinis corruptionem, inde potest decidi aliquid flegmaticum, et fient albae, aut aliquid adustum melancolicum, et fient VirideS, Violaceae, liuidae vel nigrae, ut notum est. Et propter id forsan dixit YSAAC, ex omni humore posse fieri variolas. Signa autem demoni irativa, quibus noscimus Variolas, di eit ALMANsost in decimo et AVICENNA in prima quarti, siunt febris conclusia, et maxime in pueris et iuuenibus, scilicet
100쪽
tensioneus venae hisis ') a multitudine et ebulitione sanguinis,
et pruritus narium, scilicet ex vaporibus calidis eleuatis illuc, et grauitas capitis, scilicet eX multitudine sanguinis, et rube-do oeulorum ac faciei, scilicet ex calidis vaporibus, eleuatis a sanguine butiente, et punctio sentitur in corpore Vel membris , scilicet propter materiam in ea penetrantem, Ut faciat pustulas. Quando haec apparent in febre conclusa, scias, Ut dicit ipse ALMANso R, quod aegro superuenient citissime Variolae vel morbilli. Istis autem signis plura addidit ipse
XVIII. Continentis. Similiter Avi ENNA et AZARANIUS '' in capite praesenti. Vnum est timor in somnis, scilicet eX Vaporibu S motiS ad caput et retentis, qui in vigiliis resolueren Iur. Secundum est fluxus lacrimarum, scille et propter eli' quationem humiditatum. Tertium est multitudo alitum eXmultis vaporibus. Quartum est saltus, id est, lectigatio ex eadem causa. Quintum est constrictio anhelitus, scilicet ex
multa repletione, et nocumentum vel rauce do vocis, scilicet propter laesionem factam et communicatam gutturi et tracheae, eX ebulitione et vaporibus multis, dolorque capitis,eX vaporibus scilicet eX tendentibus panniculos vel facientibus compositionem malam diuersam. Si ergo haec accidant, et cum eis multum angustiatur patien S, et nonnunquam casutaui. tremor cordis vel lipotomia accidat sibi, citissime veniunt morbilli aut Variolae.
Signa di iactiva autem inter eas sunt, quia, Vt RHASES dicit in Diuisionibus, accidentia sunt fortiora in principio generationiS morbillorum , puta, maior angustia, fortior caliditas et febris stilicet, et maior dolor, maior rubedo faeiei et
Rectius sine dubio Asa haramus, vel Euersiaragvi, medicus u foris,